အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် စစ်ရေး၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၌ ပူးပေါင်းကူညီ ဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီထားပြီ ဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့/ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးတပ်တော် (People Independent Organization/People Independent Army - PIO/PIA) က ဇန်နဝါရီ ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်က NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးရည်မွန်နှင့် PIA ဗဟိုကော်မတီဝင် ကိုမိုးနေလတို့ လွတ်မြောက်နယ်မြေ၌ ဆွေးနွေးပြီးနောက် သဘောတူညီခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆွေးနွေးမှု၌ အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်တပ်မတော် တည်ဆောက်ရေး ရည်မှန်းချက်နှင့် တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း စစ်စည်းကမ်း၊ စစ်ကျင့်ဝတ်လိုက်နာရေးကိစ္စများလည်း ပါဝင်သည်။

မကွေးတိုင်း၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်အတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ခံ "ပ" သုံးလုံးအဖွဲ့များအား ပြန်လည်စိစစ်ကာ လူထုရွေးချယ်မှုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းရန် အချိန်ကျပြီဟု ယောကာကွယ်ရေးတပ် (YDF) ဗဟိုစစ်ရုံးချုပ်က ဇန်နဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်တိုက်တွန်းလိုက်သည်။

“ပ"သုံးလုံးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့များသည် မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ အကြောင်းပြ၍ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုမရှိဘဲ ငွေကြေးခွဲတမ်း ကောက်ခံခြင်း၊ ယင်းကို ဖြေရှင်းရန် မိုးကျရွှေကိုယ် အခွင့်အရေးသမားများအား ဖယ်ထုတ်ကာ အာဏာအလွဲသုံးစား ကိုယ်ကျိုးရှာမှုကို ရပ်တန့်နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ YDF အနေဖြင့် ပြည်သူနှင့် တသားတည်းရပ်တည်ကာ ပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့်အညီ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များ ပေါ်ပေါက်လာရန် ကူညီသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ခုတင် ၁၅၀ ဆံ့ ကျောက်မဲဆေးရုံအား လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် CDM ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းနှင့် ရုံးဝန်ထမ်း၊ လူနာတစ်ဦး၊ စုစုပေါင်း သုံးဦးသေဆုံးကာ ၂၀ ဦးကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ရာ ယင်းဖြစ်စဉ်သည် လူမဆန်သည့်အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်သာ ဖြစ်ကြောင်း ကျန်းမာရေးမိသားစု - မန္တလေး (MFM) က ဇန်နဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကျောက်မဲဆေးရုံးအား ယင်းနေ့ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဂျက်ဖိုက်တာဖြင့် နှစ်ကြိမ်တိုင် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကာ ကျောက်မဲမြို့အား ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) က သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယင်းဆေးရုံး၌ ကျန်းမာရေးဆောင်မှုပေးနေခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆေးရုံအား ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာ တားမြစ်ထားသည့် စစ်ရာဇဝတ်မှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုနှင့် တိုက်ပွဲကာလ အရပ်သားများအား ကာကွယ်ပေးရမည့် နိုင်ငံတကာ တားမြစ်ချက်များကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ကျူးလွန်ခြင်းပင် ဖြစ်ကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်တွင် PSLF/TNLA က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအား ဒေသတွင်း ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများ ပိုမိုဆိုးရွားနိုင်စေသည်သာမက ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ပြည်သူများကိုပါ ထိခိုက်စေမည့် ဆိုက်ဘာနှင့် အခြားရာဇဝတ်မှုများ၏ဗဟိုချက်မ မဖြစ်လာစေရေးအတွက် ကာကွယ်တားဆီးရန် ခိုင်မာစွာ သိန္နိဋ္ဌာန်ချထားကြောင်း မြန်မာ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများက ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်တွင် သဘောထား ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး(ABSDF) ၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ - စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး (NMSP-AD) ၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ်-မြန်မာနိုင်ငံ (WLB) နှင့် အခြားအဖွဲ့အစည်းများက စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာ့စစ်ရေးပဋိပက္ခအပေါ် နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများ၏ အမြတ်ထုတ်မှုကြောင့် ပိုမိုကြီးထွားလာသည့် ဆိုက်ဘာရာဇဝတ်များကြောင့် လူကုန်ကူးမှု၊ အလွဲသုံးစားလုပ်မှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ လူသတ်မှု၊ အဓမ္မလုပ်အားပေးခိုင်းစေမှုနှင့် ဆိုက်ဘာ လိမ်လည်မှုများ သိသိသာသာ များပြားလာနေကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ၎င်းအာဏာတည်မြဲရေးအတွက်သာ အာရုံစိုက်လုပ်ကိုင်နေကာ ယင်းပြဿနာအား ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် မစွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ဆန္ဒ မရှိခြင်းတို့ တွေ့ရှိနေရသည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

နိုင်ငံဖြတ်ကျော်မှုခင်းများ ထိရောက်စွာ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ လာအိုနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့အား ဆက်သွယ်ရေးနှင့် သတင်းအချက်အလက် မျှဝေခြင်းဆိုင်ရာ ထိရောက်သောလမ်းကြောင်းများ တည်ထောင်သွားရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။

ဒေသတွင်း ပူးတွဲစစ်ဆင်ရေး လုပ်ငန်းများအတွက် “ရာမည ပူးတွဲစစ်ကြောင်း” အား ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မွန်လက်နက်ကိုင်လေးဖွဲ့က ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ကြေညာလိုက်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်က တစ်ခုတည်းသော တပ်တော် ဖွဲ့စည်းရေး သဘောတူညီကြောင်း ကြေညာပြီးနောက် တစ်လအကြာတွင် ပူးတွဲစစ်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပူးတွဲစစ်ကြောင်း၌ မွန်ပြည် လွတ်မြောက်ရေး တပ်တော် (MLA)၊ မွန်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (MNLA-AD)၊ မွန်ပြည် ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ မွန်ပြည် တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF) တို့ ပါဝင်သည်။

မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (ကိုးကန့်) (MNDAA) နှင့် မြန်မာစစ်တပ်အကြား ပြီးခဲ့သည့် ဇန်နဝါရီ ၁၈ ရက်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ်အား တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကြားဝင်ပေးမှုဖြင့် လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Mao Ning က တနင်္လာနေ့တွင် ပြုလုပ်သည့် ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလိုက်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ ကူမင်းမြို့တွင် နှစ်ဘက်တွေ့ဆုံပြီးနောက် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သဘောတူညီချက် အပြည့်အစုံအား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနဘက်မှ အသေးစိပ် ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း အပစ်ရပ်မှုနောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် ချင်းရွှေဟော်နယ်စပ်ဂိတ်အား တရုတ်အာဏာပိုင်များက ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ပြန်ဖွင့်ပေးခဲ့သည်။

လားရှိုး အပါအဝင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား MNDAA က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် တရုတ် ကြားဝင်မှုဖြင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့သည့်အတွက် နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုများအား ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ကိုးကန့်ဒေသတွင်း "ဝ" ပြည်နယ်မှတဆင့် စီးဝင်နေသည့် ကုန်သွယ်မှုများအား ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ MNDAA ခေါင်းဆောင် ဖုန်တာရွှင်အား တရုတ်နိုင်ငံ၌ ထိန်းသိမ်းခြင်းများအား တရုတ်က ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ယင်းဖိအားများကြောင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြန်လည်ရှိလာပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ အပစ်ရပ် သဘောတူစာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံရှိ သတင်းရင်းမြစ်များကို ကိုးကား၍ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်ရှိရာ လားရှိုးမြို့မှ ကိုးကန့်တပ်များမှာ ယခုနှစ် ဇွန်လတွင် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာပေးရမည်ဟု Myanmar Now ကထုတ်ဖော် ရေးသားထားသည်။ လက်ရှိတွင် MNDAA က လားရှိုးမြို့၌ စစ်ရေးအုပ်ချုပ်မှုကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းလည်ပတ်လျက် ရှိသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်၊ ရမ်းချောင်းအနီးရှိ အာရက္ခတပ်တော် (AA) ၏ စစ်သုံ့ပန်းများ ထားရှိရာနေရာအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ်တိုင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကလေးငယ်နှင့် အမျိုးသမီး ၂၈ ဦး သေဆုံးကာ ၂၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း AA က ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဇန်နဝါရီ ၁၈ ရက် ညနေပိုင်းတွင် ဆက်တိုက်တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းဖြစ်ကာ သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရ စစ်သုံ့ပန်းများမှာ ရခိုင်ဒေသ စစ်ပွဲများအတွင်း ဖမ်းဆီးရမိထားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ တပ်မိသားစုဝင်များဖြစ်ပြီး ပြန်လွှတ်ပေးရန် စီစဉ်ထားသဖြင့် ယင်းနေရာ၌ ယာယီထိန်းသိမ်းထားစဉ် တိုက်ခိုက်ခံရခြင်း ဖြစ်သည်။ သေဆုံးသူများအနက် အသက်(၂) နှစ်အရွယ် ကလေးငယ်များပင် ပါဝင်ပြီး ထိခိုက်သူအချို့မှာ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သဖြင့် အရေးပေါ် ကုသမှုခံယူနေရကာ နောက်ထပ် သေဆုံးသူ ရှိလာနိုင်သည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါဝင်သည်။

တီးတိန်မြို့နယ်တွင် ကြားကာလ ချင်းအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) နှင့် ချင်းညီနောင် (CB) ဦးဆောင်မှုဖြင့် မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲစစ်ဆင်ရေးလုပ်ဆောင်ရန် အပြင်းအထန် လုပ်ဆောင်နေချိန်ဖြစ်၍ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) နှင့် အခြားသော ချင်းပြည်ကောင်စီ (Chinland Council) အဖွဲ့ဝင်များက စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအား အမြန်ဆုံး ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် တီးတိန်မြို့နယ် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များက ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မိမိတို့သည် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ၌ တီးတိန်မြို့နယ် ပြည်သူများ၏ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံရကာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းစဉ်ကတည်းက ပြည်သူနှင့်အတူ မည်သည့်အာဏာရှင်ကိုမဆို ဆန့်ကျင်တော်လှန်မည့်ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်အား စတင်ထားသည်။

CB ဦးဆောင်မှုဖြင့် မြို့သိမ်းစစ်ဆင်ရေးလုပ်ဆောင်ရန် အပြင်းအထန်ပြင်ဆင်နေသည့်ကာလတွင် CNF နှင့် People Defense Army (PDA) ၊ CC အဖွဲ့ဝင်များက နိုင်ငံရေးအရ လက်ဦးမှုယူကာ အနှောင့်အယှက်ပေးမှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း၊ ယင်းလုပ်ရပ်များ ခပ်စိပ်စိပ် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း အကျိုးဆက်ကြောင့် ဒေသတွင်း ချင်းလူမျိုးနှင့် ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင် အချင်းချင်းအကြား ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားလာနိုင်သည့်အတွက် သတိပေးထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

မန္တလေးတိုင်းအတွင်းရှိ မြို့နယ် ခုနစ်ခုတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မတရားဥပဒေမျိုးစုံသုံး၍ ဖမ်းဆီးကာ အတင်းအဓမ္မစစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခံရသူပေါင်း ၁၂၂ ဦးထက်မနည်း ရှိသည်ဟု မန္တလေး သပိတ်အင်အားစုက ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သတင်းမီဒီယာများအပေါ်အခြေခံ၍ ကောက်ယူစုဆောင်းထားမှုအရ အောင်မြေသာဇံ၊ ချမ်းမြသာစည်နှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်တွင် ၁၉ ဦးစီ၊ ချမ်းအေးသာဇံနှင့် ပုသိမ်ကြီးတွင် ၁၅ ဦးစီ၊ မဟာအောင်မြေတွင် ၁၇ ဦး၊ အမရပူရတွင် ၁၈ ဦး၊ စုစုပေါင်း ၁၂၂ ဦးထက် မနည်း မတရားဖမ်းဆီးခံရခြင်းဖြစ်ကာ မြေပြင်တွင် ယင်းပမာဏထက် ပိုများနိုင်သည်ဟု သပိတ်အင်အားစုက ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

နေ့/ညအချိန်မရွေး ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ညပိုင်းများ၌ ဧည့်စာရင်းအကြောင်းပြ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ အလုပ်ပြန် အခြေခံလူတန်းစားလူငယ်များအား ပြစ်မှတ်ထား ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးဥပဒေ အကြောင်းပြကာ ဖုန်းများအား စစ်ဆေးခြင်း၍ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ငွေကြေးတောင်းခံခြင်းပုံစံများအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက နေ့စဉ်မပြတ် ကျူးလွန်နေကြခြင်း ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မတရားဖမ်းဆီးခံရမှုမှ ရှောင်ရှားနိုင်ရေး အကြံပြုချက်လေးချက်ကိုလည်း မန္တလေးသပိတ်အင်အားစုက ထုတ်ပြန်ပေးထားသည်။

တားမြစ်ချက်များအား ကျူးလွန်သည်ဟု ထင်ရှားပါက သေဒဏ်အထိ ချမှတ်နိုင်သည့် တရားစီရင်ခြင်းဖြင့် ဒေသန္တရနည်းဥပဒေအတိုင်း ဆောင်ရွက်မည်ဟု စာအမှတ် ၀၀၃/၀၁၀/ဂဂ(ကတန)/ဦး-၁ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ ဝေဖန်မှုများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် ပြင်းထန်စွာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း  စာအမှတ် ၀၀၆/၀၁၀/ဂဂ(ကတန)/ဦး-၁ ဖြင့် ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ ကျောတိုက်နယ်၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ဗဟိုဦးဆောင်ကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက်တွင် ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထပ်မံထုတ်ပြန်သည့် ဒေသန္တရ တားမြစ်ချက် (၂၃) ချက်တွင် စီးပွားဖြစ် သစ်ခုတ်ခြင်း၊ ဝါးခုတ်ခြင်းနှင့် မျှစ်ချိုးခြင်းများကို တားမြစ်ထားကာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ကိုယ်ထိလက်ရောက် ဖြစ်စေ၊ ပုန်ကန်ခြားနားခြင်း ပြုလုပ်ပါက ထိထိရောက်ရောက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူခြင်းခံရမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ယင်းပြန်လည်ပြင်ဆင်တားမြစ်ချက်များ မတိုင်မီက ထုတ်ပြန်ခဲ့မှုတွင် သစ်မခုတ်ရ၊ ဝါးမခုတ်ရ၊ မျှစ်မချိုးရဟု ပါရှိကာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် နှုတ်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်ဖြစ်စေ ၊ စော်ကားခြင်း ပုန်ကန်ခြားနားခြင်း ပြုလုပ်သည်ဟု ယူဆရပါက ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူခြင်းခံရမည်ဟု ပါရှိသည်။

‍

မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ (မူကြမ်း) အား ပြည်သူများ၏ အကြံပြုချက်များအား ထည့်သွင်းစဉ်းစား၍ အခန်း(၁) မှ (၄) အထိ စုစုပေါင်း လေးခန်းအား အကြမ်းရေးဆွဲပြီးဖြစ်ကြောင်း မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီက ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လုပ်ငန်းကော်မတီ ထုတ်ပြန်ချက်၌ လျာထား မာတိကာများနှင့် အခန်း (၄) ခန်းအား ပြည်သူလူထု သိရှိစေရန်နှင့် အကြံပြုချက်များ ထပ်မံပေးပို့နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်ကာ ရေးဆွဲပြီး မူကြမ်း အခန်းလေးခုမှာ "အခန်း(၁) - ရည်ရွယ်ချက်"၊ "အခန်း (၂) - စံတန်ဖိုး"၊ "အခန်း (၃) – အခြေခံမူများ"၊ "အခန်း (၄) – အခြေခံအခွင့်အရေး၊ ရပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်များ" တို့ ဖြစ်သည်။

"အခန်း (၅) - မန္တလေးဒေသ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုစင်္ကြံ"၊ "အခန်း (၆) – ကြားကာလ ဥပဒေပြုရေး"၊ "အခန်း (၇) – ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေး"၊ "အခန်း (၈) – ကြားကာလ တရားစီရင်ရေး"၊ "အခန်း (၉) – ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု၊ အခြား ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များနှင့် မန္တလေးဒေသအကြား ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေး"၊ "အခန်း (၁၀) – အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဆိုင်ရာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေး ပြဌာန်းချက်များ"၊ "အခန်း (၁၁) – ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံကို ပြင်ဆင်ခြင်း"၊ "အခန်း (၁၂) – အထွေထွေပြဌာန်းချက်များ" တို့မှာ မူကြမ်းရေးဆွဲရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။

ဇိုမီးလူမျိုးများ၏ မြို့တော်ဖြစ်သည် တီးတိန်မြို့အား ချင်းပြည် ကြားကာလအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) ကာကွယ်ရေးတပ်ဖြစ်သည့် ချင်းညီနောင် (Chin Brotherhood – CB) က လွတ်မြောက်နယ်မြေအဖြစ် ဖော်ဆောင်ရန် လုပ်ငန်းစဉ်များချမှတ်ထားပြီးဖြစ်ကာ စစ်ကောင်စီ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF/CNA) နှင့် PDA စသည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ မြို့ပေးအပ်မည် မဟုတ်ကြောင်း Zomi Federal Union/PDF Zoland က ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တီးတိန်မြို့နယ်ကောင်စီက PDA-Tedim ဖြင့် မြို့သိမ်းမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမှ ကန့်ကွက်ခွင့် မရှိကြောင်းနှင့် မည်သည့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းမဆို လာရောက်ပူးပေါင်းရေး အကူအညီတောင်းဆိုကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ZFU/PDF Zoland က ယခုကဲ့သို့ ထုတ်ပြန်လာခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

“လက်ရှိ ချင်းပြည်အရေးအား ပြည်သူသို့ တင်ပြခြင်း" အမည်ဖြင့် ZFU/Zoland ၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ "ဤ ထုတ်ပြန်ချက်သည် စစ်ကောင်စီ၊ PDA ၊CNF နှင့် အပေါင်းအပါများ၏ ထိပါးဆောင်ရွက်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားရန်"ဟု ဖော်ပြထားကာ တားမြစ်သည့်ကြားမှ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာပါက ICNCC/CB နှင့် လက်တွဲကာ ပြတ်ပြတ်သားသား တိုက်ထုတ်သွားမည်ဟုလည်း သတိပေးထားသည်။

‍

တီးတိန်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား မဟာမိတ်တပ်များနှင့်အတူ ကောင်စီလက်အောက်ခံ PDA-Tedim က ဖော်ဆောင်မည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမှ ကန့်ကွက်ခွင့်မရှိကြောင်းနှင့် အမှန်တကယ် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ကင်းစင်စေလိုသော မည်သည့်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းမဆို လာရောက်ပူးပေါင်းရေး အကူအညီတောင်းဆိုကြောင်း တီးတိန်မြို့နယ်ကောင်စီ (Tedim Township Council) က ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်ရှိတွင် တီးတိန်မြို့နယ်အတွင်း၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား လက်နက်ကိုင်တော်လှန်နေသည့်PDA-Tedim ၊ PDF-Zoland ၊ CDM-Siyin ၊ Hualngoram-CDF အပြင် လက်နက်ကိုင်ထားသော်လည်း တော်လှန်ခြင်းမရှိသည့် ZRA-EC ဟူ၍ လက်နက်ကိုင်ငါးဖွဲ့ ရှိသည်။

PDA-Tedim သည် ချင်းပြည်ကောင်စီ (ChinlandCouncil) နှင့် စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းမှုအား ဆက်လက်ထားရှိရန်၊ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ဆောင်ရွက်ရန် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် တီးတိန်မြို့နယ်ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအား ဖွဲ့စည်းကြောင်း အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ပူဇိုခန့် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားကာ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲမည့် ကြေညာချက်၌မူ တီးတိန်မြို့နယ်ကောင်စီဟု ပြောင်းလဲသုံးနှုန်းထားသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် လက်အောက်ခံ အဖွဲ့အစည်းများက ကျူးလွန်ခဲ့သည့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုဖြစ်စဉ်များအား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန (MOHR) က မဟာဗျူဟာ လေးရပ်နှင့်အညီ တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တန်းတူညီမျှမှု ရှိစေရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုများအား "၂၀၂၄ခုနှစ် လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေစစ်တမ်း" အမည်ဖြင့် ရုပ်သံဖိုင်အား ဇန်နဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

MOHR သည်၂၀၂၄ ခုနှစ် အတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအား စနစ်တကျ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း၊ တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခြင်း၊ NUG မူဝါဒများအား လူ့အခွင့်အရေး စံချိန်စံညွှန်းများဖြင့် ကိုက်ညီစေရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ပညာပေးခြင်းလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံမှု၌ ဖော်ပြထားသည်။

ဝန်ကြီးဌာန အစီရင်ခံမှုအရ ၂၀၂၄ ခုနှစ် တစ်နှစ်တာအတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ဖြစ်စဉ်ပေါင်း ၇,၃၉၄ ရှိခဲ့ကာ အတည်ပြုနိုင်သည့်ဖြစ်စဉ် ၁,၂၂၈ မှု၊ အထောက်အထား အစုံအလင်ဖြင့် မှတ်တမ်းနိုင်သည့် ဖြစ်စဉ် ၃၂၄ မှုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ယန္တရား (IIMM) သို့ ပေးပို့နိုင်သည့် ဖြစ်စဉ် ၉၃ မှုအထိ ရှိသည်။

မတရား စစ်မှုထမ်းဥပဒေ ပြဌာန်းပြီးနောက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အတင်းအကြပ် စစ်မှုထမ်းရန် ဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီးမှု ၁,၁၆၉ မှု ရှိကာ အဓမ္မစစ်မှုထမ်းရန် စေခိုင်းခံရသူပေါင်း ၂၂,၈၆၃ ဦးရှိကြောင်းလည်း MOHR အစီရင်ခံမှု၌ ပါဝင်သည်။

၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး၌ သိမ်းပိုက်ထားသည့် မြို့ပေါင်း ၁၂ မြို့အပါအဝင် တအာင်းတပ်မတော် အခြေစိုက်သည့် နယ်မြေဒေသများ လုံခြုံရေး၊ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကိစ္စများအား တာဝန်ခံမှုရှိစွာ ဦးဆောင်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ဒေသခံပြည်သူများ ပါဝင်နိုင်မည့် လူထုအစိုးရ အမြန်ဆုံး ပေါ်ပေါက်အောင်ဆောင်ရွက်မည်ဟု ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) က ဇန်နဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

PSLF နှစ်ပတ်လည်ညီလာခံအား ဇန်နဝါရီ ၃ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ ဗဟိုကော်မတီ၊ အရံဗဟိုကော်မတီ၊ လုပ်ငန်းဌာနမှူး၊ တပ်မှူး၊ ခရိုင်မှူးနှင့် ဖိတ်ကြားထားသူ စုစုပေါင်း ၁၇၃ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် မြန်မာ၊ တအာင်း၊ အင်္ဂလိပ်၊ တရုတ် လေးဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ တအာင်းတပ်မတော်အား တပ်မဟာ (၉) ခုအထိ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ကာ အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများအတွက် မြို့ (၁၈) မြို့ ပါဝင်သည့် ခရိုင် (၅) ခုကိုလည်း ပြင်ဆင်စုဖွဲ့ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် ဘုံရန်သူဖြစ်သည့် နစက မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် သမိုင်းတွင်သည့် ကျဆုံးမှုနှင့် ဆက်တိုက်ကြုံတွေ့နေရကာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အားလုံးအနေဖြင့်စုပေါင်းရုန်းကန်၍ တော်လှန်ရေးအရှိန် အမြင့်ဆုံးလွှင့်တင်ရမည့် အချိန်အခါဟု ရှုမြင်သုံးသပ်ကြောင်းလည်း ပါရှိသည်။

PLSF/TNLA သည် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း မိုင်းလုံ၊ နမ့်ဆန်၊ နမ့်ခမ်း၊ မန်တုံ၊ နမ္မတူ၊ မိုင်းငေါ့၊ ကွတ်ခိုင်၊ နောင်ချို၊ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ်၊ ကျောက်မဲနှင့် သီပေါမြို့တို့အား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်င့အတွင်း အကြမ်းဖက်မှုအားလုံး ချက်ချင်း အဆုံးသတ်ရန်နှင့် ပဋိပက္ခများ ရပ်တန့်ရန်၊ တင်းမာမှုများ ဖြေလျှော့ရန်နှင့် မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသူများအားလုံးအား ပြန်လွှတ်ပေးရန် တိုက်တွန်းထားသည့် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက် ၂၆၆၉ (၂၀၂၂) အား အကောင်အထည်ဖော်ရန် နိုင်ငံပေါင်း ၁၀ ခုက ထပ်မံတိုက်တွန်းထားသည်။

ဥရောပသမဂ္ဂကိုယ်စား အဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်၊ အမေရိကန်၊ သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ နယူးဇီလန်၊ နော်ဝေ၊ ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ တီမောနှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း အစိုးရများက မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းကို အဖြေရှာရေးအတွက် ဇန်နဝါရီ ၆ ရက်တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန် တိုက်တွန်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။

တိုက်တွန်းကြေညာချက်၌ အာဏာရှင်အဖွဲ့အစည်းက မြန်မာပြည်သူများအပေါ် ဆက်လက် အကြမ်းဖက်ခြင်းဖြင့် ဖိနှိပ်နေမှုအား လက်ခံနိုင်စရာမရှိကြောင်း၊ ပဋိပက္ခများကြောင့် လူပေါင်း ၃ ဒသမ ၅ သန်းကျော် နေရပ်စွန့်ခွာနေရကာ ၁၅သန်းကျော်မှာ စားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်းနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် အပြုအမူများကို ဖြေရှင်းရေးကို နိုင်ငံ့အကျပ်အတည်းအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် အဖြေရှာရာ၌ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘုံသဘောတူညီချက် ငါးရပ်ကို အကောင်အထည် ဖော်နေသည့် အာဆီယံ၏အခန်းကဏ္ဍကို အပြည့်အဝထောက်ခံကာ ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်၏ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ပါရှိသည်။

‍

စစ်အာဏာရှင်စနစ် ကျရှုံးရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ့်ကြမ္မာ ကိုယ်ဖန်တီးနိုင်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေးအပြင် အခြားကိစ္စများ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် အရှို (ချင်း) အမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး) (Asho Chin National Federal Council – Bago Region) ကို ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။

အရှို (ချင်း) အမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (မကွေး) အား ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၅ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားပြီးဖြစ်ကာ ကောင်စီ (ဗဟို) မူဝါဒအရ တိုင်းဒေသကြီး ငါးခု၊ ပြည်နယ်တစ်ခုတို့တွင် ပြန့်နှံ့နေထိုင်နေသည့် အရှို (ချင်း) တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ဆောလျင်စွာ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြောင်း ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

နိုင်ငံ့ရေးအကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရန် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုတစ်ရပ်နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အမြန်ပေါ်ပေါက်ရေးမှာ အရေးကြီးပြီး ဖွဲ့စည်းပုံအမြန်ရေးဆွဲပြဌာန်းနိုင်ရေးအတွက် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအား ပထမဦးစားပေး ရေးဆွဲသည့်မူဖြင့် ချဉ်းကပ်မည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

“လမ်းအားလုံး နေပြည်တော်သို့" မဟာဗျူဟာစီမံချက်အား စစ်ဆင်ရေးများဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်နေကာ နွေဦးတော်လှန်ရေး ဖြစ်စဉ်အတွင်း တိုးတက်မှု သုံးခုအား ဖော်ပြထားသည့် "၂၀၂၄ ခုနှစ် စစ်ရေးဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှု အခြေအနေ အစီရင်ခံစာ" အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (MoD) က ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တိုးတက်မှုသုံးခုမှာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ထူထောင်နိုင်ခြင်း၊ တော်လှန်ရေး စိုးမိုးထိန်းချုပ်နယ်မြေနှင့် လွတ်မြောက်နယ်မြေများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း၊ စစ်ကောင်စီအုပ်ချုပ်ရေးအား ဖျက်သိမ်း၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား ထူထောင် လည်ပတ်နိုင်ခြင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာဤ ဖော်ပြထားသည်။

NUG-MoD အစီရင်ခံစာ၌ နယ်မြေ၊ မဟာဗျူဟာလမ်းများနှင့် နယ်စပ်မြို့များ စိုးမိုးထိန်းချုပ်မှု အခြေအနေ၊ PDF ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုနှင့် ပြည်နယ်များ၌ ပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်မှု၊ ရန်သူ့အင်အား ပြုန်းတီးမှုနှင့် စခန်းဆုံးရှုံးမှု၊ တော်လှန်ရေးမဟာဗျူဟာနှင့် ပြည်သူ့ရင်ခွင့်ခိုလှုံရေး အစီအစဉ်၊ တော်လှန်ရေး လိုအပ်ချက်နှင့် စိန်ခေါ်မှု၊ ဘဏ္ဍာငွေရှာဖွေရး၊ တော်လှန်ရေးအစီအစဉ်နှင့် ရှေ့အလားအလာ ဟူ၍ ကဏ္ဍငယ်များ ခွဲကာ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် "လမ်းအားလုံး နေပြည်တော်သို့" မဟာဗျူဟာစီမံချက်အောက်၌ အညာအောင်မြေ၊ ရှမ်းမန်း၊ စစ်တောင်းအလွန်၊ ရိုးမဧရာ၊ ကမ်းခြေ စစ်ဆင်ရေး စသည့် စစ်ဆင်ရေးများကိုလည်း တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ဆင်နွှဲနေကြောင်းလည်း ပါရှိသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း၌ စစ်ဆင်ရေးအရှိန် တိုးမြှင့်ဖော်ဆောင်ရန်အတွက် တပ်မဟာသစ်အား ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် - မန္တလေး (MDY-PDF) က ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်။

စစ်ဦးစီးအဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ စစ်ကိုင်းတပ်မဟာ၌ လာရောက် ပူးပေါင်းမည့် စစ်သည်တော်နှင့် မိတ်ဖက်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအား ကြိုဆိုဖိတ်ခေါ်ကြောင်း၊ ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့်လည်း စစ်ဆင်ရေးများအား ဟန်ချက်ညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်းလည်း ပါရှိသည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး၏အကျိုးစီးပွားအား ရှေးရှုခြင်း၊ ပြည်သူလူထု နှလုံးစိတ်ဝမ်း အေးချမ်းစေရေးနှင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအား အလေးထားသည့်အနေဖြင့် အကျဉ်းထောင်၊ အကျဉ်းစခန်းအသီးသီး၌ ပြစ်ဒဏ်ကျခံနေရသည့် အကျဉ်းသား/သူ ၁၆၉ ဦးအား ပုဒ်မ ၄၀၁၊ ပုဒ်မခွဲ (၁) အရ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်မထားဘဲ လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုလိုက်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

၎င်းတွင် အကျုံးမဝင်သည့် ကျန်အကျဉ်းသား/သူများကိုလည်း ကျခံနေရသည့် ထောင်ဒဏ်၏ သုံးပုံ တစ်ပုံအား လျှော့ပါးခံစာခွင့်အား ပုဒ်မ ၄၀၁ ၊ ပုဒ်မခွဲ (၁)အရ ပြစ်ဒဏ် လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုကြောင်း ယာယီသမ္မတဒူဝါလရှီးလ လက်မှတ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ပင်လုံစိတ်ဓာတ်အား နိုင်ငံရေးမူအဖြစ် ဆွဲကိုင်ကာ ဗမာပြည်နယ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ဗမာလူမျိုးစုကို ကိုယ်စားပြုသည့် "ဗမာ့တပ်တော် (သို့မဟုတ်) ဗမာလူမျိုးစုတပ်မတော်- Bamar Army ကို ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းကြောင်း ဗမာ့တပ်တော် ဗဟိုကော်မတီက ကြေညာလိုက်သည်။

တပ်တော်အလံ၌ ပါဝင်သည့် ကြယ်ဖြူကိုးလုံးသည် ဗမာလူမျိုး ကိုးမျိုးအား ကိုယ်စားပြုကာ နိုင်ငံရေးမူဝါဒ ငါးရပ်၊ စစ်ရေးမူဝါဒ ခြောက်ရပ် ချမှတ်ထားကာ ဗမာတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုပြည်နယ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

တပ်တော်သည် ညီနောင်တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ နိုင်ငံရေး၊ မဟာမိတ်မူဝါဒများအပေါ် ဟန်ချက်ညီ လက်တွဲပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် မိုးကြိုးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့ အပါအဝင် ဘုံရည်မှန်းချက် တူညီပြီး လက်တွဲပူးပေါင်းလိုသည့် တပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့များဖြင့် ပေါင်းစပ်စုစည်းထားသည်ဟုလည်း ဗဟိုကော်မတီ ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။ မိုးကြိုးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့သည် မကွေးတိုင်း၊ သရက်ခရိုင်၌လှုပ်ရှားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။

အာဏာသိမ်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဦးဆောင်ကျင်းပမည့် အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲအား ကန့်ကွက်ကြောင်းနှင့် တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (TPCC) က ဦးဆောင်အကောင်အထည်ဖော်မည့် နိုင်ငံရေးလမ်းပြမြေပုံ အဆင့်ဆင့်တိုင်းတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟု တအာင်း (ပလောင်) အမျိုးသားပါတီက ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ပါတီ တတိယမြောက်ညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၂၄ - ၂၅ ရက်တွင် ကိုယ်စားလှယ်နှင့် လေ့လာသူ ၉၃ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် အတည်ပြုချက် (၅) ချက်၊ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း (၁၁) ချက်နှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ် (၈) ချက်တို့ကိုလည်း ချမှတ်ထားနိုင်ခဲ့ကာ ပါတီအနေဖြင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးပန်းတိုင်ဖြစ်သည့် စစ်အာဏာရှင်စနစ် အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ် ဟူသမျှ ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော်သစ် တည်ဆောက်ရေး၌ ပြည်သူနှင့်အတူ ရပ်တည်ပါဝင်မည်ဟုလည်း သဘောထား ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပိုင်းစွန်းမြို့ ဖြစ်သည့် "ဂွ" မြို့ အခြေစိုက် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၅၆၂) နှင့် (၅၆၃) တို့အား ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် ဒီဇင်ဘာ၂၉ ရက်တွင် အပြီးတိုင်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာလိုက်သည်။

နှစ်ပတ်ကြာထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ အင်အား ၁,၂၀၀ ကျော်ဖြင့် အပြင်းအထန် ခုခံခဲ့သော်လည်း မြို့သိမ်းပြီးနောက် တပ်မ (၁၁) တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းစိုးဝင်း သေဆုံးခဲ့ကာ တပ်ရင်းမှူးအချို့လည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး ၇၀၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၌ မြို့နယ် ၁၇ မြို့နယ် ရှိသည့်အနက် ဂွ အပါအဝင် ၁၄ မြို့နယ်အား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ထားကာ စစ်တွေ၊ ကျောက်ဖြူ၊ မာန်အောင်မြို့တို့ကိုသာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တော့သည်။

‍

ပြည်တွင်းရေး အခင်းအကျင်း၊ အဖြစ်အပျက်များအား စစ်ရေးဖြင့် ဖြေရှင်းသည်ထက် နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းများဖြင့် ဖြေရှင်းရန် အမြဲတမ်းအသင့်ရှိကြောင်း ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဒီဇင်ဘာ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အမှတ် (၁၈/၂၀၂၄) ဖြင့်ထုတ်ပြန်ရာ၌ "အာရက္ခ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအစိုးရ"ဟု ထည့်သွင်းဖော်ပြထားကာ တိုင်းရင်းသားညီအကိုများ၏အကောင်းဆုံး ညီအစ်ကိုမိတ်ဆွေအဖြစ် ဆက်လက်ရပ်တည်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ တက်ကြွသော ဦးဆောင်မှုအောက်၌ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသ တည်ငြိမ်ရေး၊ အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ရေး၊ အွန်လိုင်းလောင်းကစား (ကျားဖျင်) တိုက်ဖျက်ရေးကဏ္ဍများတွင် ကိုးကန့်၊ တအာင်းအဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက် ရရှိသည်အထိ တက်တက်ကြွကြွ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ပြီးလည်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

၂၀၂၄ ခုနှစ်သည် စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသောနှစ်တနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ၁၄ ခုအနက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှစ်ခုကို လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသလို နယ်စပ်ဒေသ တလျောက်နယ်မြေဆုံးရှုံးမှု အများအပြားနှင့် အလယ်ပိုင်းရှိ အညာဒေသတွင်လည်း စစ်ရေးအရခြိမ်းခြောက်မှုများကိကို သိသိသာသာ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏စစ်ရေး အောင်မြင်မှုများအတွက် လူထုကို ပြစ်ဒဏ်ပေးသည့်သဖွယ် စစ်အုပ်စုအနေဖြင့်၎င်းတို့ အစဉ်အဆက် ကျင့်သုံးခဲ့၊ ကျင့်သုံးမြဲ နည်းဗျူဟာတရပ်အနေဖြင့် အရပ်သားနှင့်လက်နက်ကိုင် ပစ်မှတ်မခွဲခြားပဲ အရပ်သားပြည်သူများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်းကိုလည်း ဆက်လက်တွေ့မြင် ခဲ့ကြရသည်။

ပြည်တွင်းစစ်များ၏ အဆုံးသတ်ကို သတ်မှတ်ကြရာတွင် တော်လှန်ရေးအောင်ပွဲ၊အာဏာချုပ်ကိုင် ထားသူ၏ အောင်ပွဲ၊ ညှိနှိုင်းသည့်အဖြေစသည်ဖြင့် သတ်မှတ်ကြလေ့ရှိရာတဖက်ဖက်က စစ်ရေး အောင်ပွဲတခုခုသည် အားကောင်းသည့် အဆုံးသတ်အဖြစ်သတ်မှတ်ဖော်ပြကြလေ့ရှိသည်။ ညှိနှိုင်းသည့်အဖြေကို သတ်မှတ်ကြရာတွင်လည်းသဘောတူညီချက်ဖြင့် ရလဒ်ထွက်ပေါ်ခြင်းနှင့် သဘောတူညီချက် ခိုင်ခိုင်မာမာ မရှိပဲအပစ်အခတ်ရပ်စဲခြင်းကိုလည်း ခွဲခြားဖော်ပြကြလေ့ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာသည်ထိုအခင်းအကျင်းများကို တွန်းအားပေးကြလေ့ရှိသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ဝင်ရောက်ပါဝင်မှုများကို ပိုမိုထင်ရှားစွာ မြင်တွေ့ခဲ့ကြရသည်။၎င်းတို့နယ်စပ်တလျောက် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက်အချိန်အခါနှင့် ပုံစံကို တွက်ဆကြမှုများကို ပိုမိုမြင်သာလာခဲ့သည့်နှစ်တနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကြားဝင်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့်အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှု ကာလတခုဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့်တိုင် အလွယ်တကူပင် ပြန်လည်ပျက်ဆီးသွားခဲ့သည်။ သမာရိုးကျ ဖိအားပေးသည့် ယန္တရားများလည်းအလုပ်မဖြစ်ခဲ့သည်ကိုလည်း တွေ့ခဲ့ရခြင်းက ပြောင်းလဲသွားပြီဖြစ်သည့် အခင်းအကျင်းကိုပိုမိုလက်တွေ့ကျကျ ထင်ဟပ်လျက်ရှိသည်။  

ပြက္ခဒိန်ဖြင့် တနှစ်စာကို ပိုင်းခြားနိုင်သည့်တိုင် မြန်ဆန်စွာတိုးတက်ပြောင်းလဲနေသည့် သမိုင်း၏ လှိုင်းနှင့် တရွေ့ရွေ့ မှိန်ပြလာနေသည့်၊တဖန်ပိုမိုထင်သာလာနေသည့် နယ်မြေပထဝီအပိုင်းအခြား လိုင်းများကားဆက်လက်စီးဆင်းနေမြဲပင်ဖြစ်သည်။ မရေရာမှုများရှိသည့်အကြားတွင် ဖမ်းဆုတ်ကိုင်ယူစရာကား အနာဂတ်မျှော်ရည်ချက်များသာဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေး၏ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများကပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ထုတ်ဖော်မကြေညာကြသည့်တိုင် မြင်သာသည့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို မြင်သာစေပြီး၊ နောက်ဆက်တွဲ ဝတ္တရားတရပ်ဖြစ်သောအုပ်ချုပ်ရေး ဖော်ဆောင်မှုများကိုလည်း စတင်မြင်တွေ့လာရပြီ ဖြစ်သည်။ သို့သော်အလုံးစုံ ကောင်းမွန်နေသည်ချည်းတော့ မဟုတ်ပေ။ လတ်တလော ပြဿနာအချို့နှင့်​အနာဂတ်အတွက် ဆင်ခြင်သတိပြုစရာ၊ စောင့်ကြည့်စရာအချို့ကိုမူ ၂၀၂၅ ခုနှစ်ထံသို့လက်ဆင့်ကမ်း လာခဲ့သည်။

‍

တော်လှန်စစ်၏ အောင်မြင်မှုများ

ပိုမိုမြင်သာလာခဲ့သည့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများ

ပြည်နယ်အားကောင်းရေးနှင့်ညီညွတ်မှုတည်ဆောက်ရေး လွှမ်းမိုးခဲ့သည့် နိုင်ငံရေး

စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများနောက် သတိပြုဆင်ခြင်စရာများ

ပိုမိုကြီးထွားလာသည့် လူထုအကြပ်အတည်း

‍

‍

Photo by Ajay Karpur on Unsplash

၂၀၂၁ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် မတရားအာဏာသိမ်းခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်စစ်တပ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင်မူအဘက်ဘက်မှ ဆုံးရှုံးမှုများစွာ ကြုံတွေ့လာရသည်။ နိုင်ငံရေး၊ နိုင်ငံတကာသံတမန်ရေးများ၌ အရေးမလှသည့်အပြင် စစ်ရေးကြောင့် ကျဆုံးမှုများစွာ ကြုံတွေ့လာသည်။စစ်ရေးကျဆုံးမှုသည် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအတွက် အဆိုးဝါးဆုံး ထိုးနှက်ချက်ဖြစ်လာကာရှမ်းပြည်နယ် လားရှိုးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် အမ်းမြို့အခြေစိုက် စစ်တိုင်းဌာနချုပ်နှစ်ခု ကျဆုံးခြင်း၊ မြို့ပေါင်း ၉၀ ကျော် တော်လှန်ရေး အင်အားစုများသိမ်းယူထားနိုင်ခြင်းများကြောင့် စစ်အုပ်စုထောက်ခံသူများကြား၌ပင်သဘောထားကွဲလွဲမှုများစွာ ရှိလာခဲ့သည်။  ထို့အတူ လူထုအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများလည်း ပိုမိုများပြားလာခဲ့သလို၊ လူမှုစီးပွားသက်ရောက်မှုများလည်း ပိုမိုကြီးမားလာနေခဲ့သည်။

မတရားစစ်မှုထမ်း ဥပဒေ

ပြုန်းတီးသွားသည့်တပ်အင်အား ပြန်ဖြည့်ရေးအတွက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင် လှိုင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ[1]အားအသက်သွင်းခဲ့သည်။ ယင်းဥပဒေအား နိုင်ငံတော် အေးချမ်း သာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ (နအဖ) လက်ထက် ဥပဒေအမှတ် ၂၇/၂၀၁၀ ဖြင့် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သန်းရွှေလက် မှတ်ဖြင့် ပြဌာန်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့နောက်ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် အရန်တပ်ဖွဲ့ဥပဒေ[2] ကိုပါအသက်သွင်းကာ အ ကောင်အထည်ဖော်ရန်အတွက် ယင်းနေ့တွင်ပင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့်ခေါ်ရေးဗဟိုအဖွဲ့ [3]ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

စစ်မှုထမ်းဥပဒေသည်အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အထိ အကျုံးဝင်မည် ဖြစ်ကာ အပတ်စဉ် တစ်ခုလျှင် ၅,၀၀၀ ခန့် ခေါ်ယူ မည်ဖြစ်ကာ လက်ရှိ တပ်မတော်သားအင်အားစုများ၏မိသားစုများသည် အရန်အင်အား၌ ပါရှိပြီးဖြစ်ကြောင်း[4]အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြောဆိုခဲ့ကာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်သန်းခေါင်စာရင်းအရ အမျိုးသား ၆ ဒသမ ၃ သန်း၊ အမျိုးသမီး ၇ ဒသမ ၇ သန်း ရှိသည်ဟုလည်းပြောဆိုခဲ့[5]သည်။ယင်းဥပဒေအရ အမျိုးသမီးမှာ ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်အထိ အကျုံးဝင်ပြီး ဆရာ၊အင်ဂျင်နီယာနှင့် အခြားပညာတစ်ရပ်ရပ်အား အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ပြုနေသူဖြစ်ပါကအမျိုးသား ၄၅ နှစ်နှင့် အမျိုးသမီး ၃၅ နှစ်အထိ အကျုံးဝင်သည်။ စစ်မှုထမ်းသက်အားနှစ်နှစ်သတ်မှတ်ကာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်ဖြစ်ပါက သုံးနှစ်နှင့် နိုင်ငံတော်အရေးပေါ်ကာလတွင် ငါးနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည်ဟု သတ်မှတ်ထားကာ ဆင့်ခေါ်ခံရသူသည်တာဝန်မထမ်းဆောင်ဘဲ ငြင်းဆန်ပါက ထောင်ဒဏ် ငါးနှစ်အထိ ချမှတ်ခံရမည် ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့်စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် ရှောင်တိမ်းရန် ခက်ခဲသူများအနေဖြင့် လာရောက်ပူးပေါင်းကာတော်လှန်ရေး၌ ကျရာနေရာမှ ပါဝင်ကြရန် လှုံ့ဆော်၊ ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေအား အသက်သွင်းပြီး နှစ်လအကြာတွင် ပထမဆုံးအပတ်စဉ်အား ဧပြီ ၈ရက်တွင် စတင်ခဲ့ကာ သင်တန်းသားများအား မတ် ၉ ရက်တွင် စတင်ဆင့်ခေါ်[6]ခဲ့သည်။တက်ရောက်သူများသည် မိမိသဘောဆန္ဒအလျောက် စာရင်းပေးသွင်းသူများသာ ဖြစ်သည်ဟုအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ထားကာ အပတ်စဉ် (၁) ၌ သင်တန်းသား မည်မျှပါဝင်သည်ကိုမူ မထုတ်ပြန်ခဲ့သော်လည်း ဇွန် ၂၈ ရက်တွင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်သင်တန်းကျောင်းအသီးသီး၌ သင်တန်းဆင်းပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် အပတ်စဉ် (၂) အားမေ ၁၄ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၃) အား ဇွန် ၂၅ ရက်တို့တွင် ထပ်မံဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီးယခင်အပတ်စဉ်များအတွက် ဆင့်ခေါ်စဉ် ပျက်ကွက်ခဲ့သူများကို တည်ဆဲဥပဒေဖြင့်အရေးယူမည်ဟု ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဆင့်ခေါ်ရေးဗဟိုအဖွဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး(ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်အေး (လက်ရှိ ရာထူးပြောင်း) အားပြောကြားထားခဲ့သည်။

ထို့နောက်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းသင်တန်း အပတ်စဉ် (၄)[7] အားသြဂုတ် ၅ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၅)[8] အားစက်တင်ဘာ ၉ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၆)[9] အားအောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၇)[10] အားနိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၈)[11] အားဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တို့တွင် ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်မှုထမ်းသင်တန်း၌ ကြံ့ခိုင်ရေး၊စစ်ရေးပြ၊ ခြေလျင်လက်နက်ငယ်၊ စစ်နည်းဗျူဟာဘာသာရပ်အား စာတွေ့/ လက်တွေ့၊စစ်မြေပြင်အင်ဂျင်နီယာ၊ စစ်မြေပြင် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် အထွေထွေဘာသာရပ်အားရက်သတ္တပတ်အလိုက် လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးသည်ဟု ပြည်တွင်းအခြေစိုက်သတင်းမီဒီယာများကရေးသားထားသည်။

စစ်မှုထမ်းဥပဒေအရခေါ်ယူစဉ် သင်တန်းဆင်းပါက မိမိနေထိုင်ရာ ဒေသနှင့် အနီးတစ်ဝိုက်တွင်သာပြန်လည်တာဝန်ပေး မည်ဟု အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စည်းရုံးခေါ်ယူခဲ့ပြီးသင်တန်းဆင်းချိန်တွင် စစ်သည်အသစ်များအား မိဘနှင့် မိသားစုအား အ ကြောင်းကြားမှုမရှိဘဲ စစ်ရေးပြင်းထန်သည့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ၊ ချင်း၊ ကရင်နီနှင့် ကချင်အပါအဝင်ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာများသို့ အတင်းအကြပ် ပို့ဆောင်[12]ခဲ့သည်။ထိုသို့ လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် စစ်မှုမထမ်းလိုသည့်သူများ များပြားလာကာ ပြည်ပသို့ထွက်ခွာ ခြင်း၊ လာဘ်ငွေပေး၍ ရှောင်တိမ်းခြင်း၊ ဒေသရှိ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့်အာဏာပိုင်များအား ပိုက်ဆံပေး၍ အမည်စာရင်း ဖျောက်ခိုင်းခြင်း၊ စာရင်းမှပယ်ဖျက်ခိုင်းခြင်းများ[13]ရှိလာခဲ့သည်။ [14]

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်ကသင်တန်းတက်ရောက်သူများသည် မိမိသဘောဆန္ဒအလျောက် အမည်စာရင်းပေးသူများဟု ဆိုသော်လည်းသင်တန်းအတွက် လိုအပ်သည့် လူဦးရေ ရရှိရန်အတွက် မြေပြင်၌မူ စစ်အုပ်စုနှင့်၎င်းတို့လက်အောက်ခံ ပျူစောထီးများ၊ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ သုံး၍ ဖမ်းဆီးမှုကြောင့်ဥပဒေအတည်ပြုသည့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်မှ ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်အထိ နိုင်ငံတစ်ဝန်းဖမ်းဆီးခံရသူပေါင်း ၁၁,၃၅၅ အထိ ရှိလာပြီဖြစ်ကြောင်း အန်လိုင်းမှတဆင့် စုစည်းရသမျှ အချက်အလက်များ[15]ကဖော် ပြလျက် ရှိသည်။ ဖမ်းဆီးခံရသူ အများစုမှာ ရခိုင်၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး၊ ပဲခူး၊စစ်ကိုင်း၊ ရှမ်း၊ မကွေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းတို့မှ အများဆုံး ဖြစ်ပြီးနေ့ခင်းဘက်တွင် ဖမ်းဆီးခံရသူမှာ ၁၀,၀၀၀ ကျော်အထိ ရှိသည်။ရခိုင်၊ စစ်ကိုင်း၊ မကွေးမှ လွဲ၍ ကျန်သည့် နေရာအများစုမှာ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနယ်မြေထိန်းချုပ်မှု မရသေးသည့် ဒေသများဖြစ်ကာ ယင်းနေရာအများစု၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ပေါ်တာဆွဲ၊ ဖမ်းဆီးမှုများ ပိုမိုလုပ်ဆောင်နေနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းဥပဒေအတည်ပြုပြီးနောက် လူထုအတွင်း စစ်မှုမထမ်းလိုသည့်အတွက် ပြည်ပသို့ နည်းပေါင်းစုံဖြင့်ထွက်ခွာမှုများ ရှိ လာခဲ့သည်။

မေ ၁၄ ရက်ကလည်းပြည်ပရောက် မြန်မာအလုပ်သမားများအားလုံး ပြည်တွင်းသို့ ပြန်လည်စစ်မှုထမ်းရေးအတွက်ပြည်ပပို့ဆောင်ထားသည့် အေဂျင်စီများက တာဝန်ယူခေါ်ဆောင်ရမည်[16]ဟုစစ်အုပ်စု အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ယင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ပြန်မလာသူများအတွက် အေဂျင်စီက တာဝန်ယူရမည်ဖြစ်ကာ[17]သုံးနှစ်ပြည့်သော်လည်း ပြန်မလာ ပါက ဒဏ်ကြေးဆောင်ခိုင်းခြင်း၊ အလုပ်ခေါ်စာသစ်တင်ပြခွင့် ဆိုင်းငံ့ခြင်း၊ လိုင်စင်ပိတ်သိမ်းခြင်း၊အမည်ပျက်စာရင်းသွင်းခြင်းများအား အဆင့်ဆင့် လုပ်ဆောင်မည်ဟု ပါရှိသည်။

စစ်မှုထမ်းသင်တန်းအပတ်စဉ် နံပါတ်မြင့်လာသည်နှင့်အမျှ ဝင်ရောက်စစ်မှုထမ်းသူ နည်းပါးလာသည့်အတွက်အကြမ်း ဖက်စစ်အုပ်စုက ပြည်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကြသည့် လူငယ်များအား ပစ်မှတ်ထားလာခဲ့သည်။ပြည်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကြမည့် လူ ငယ်များအား နည်းမျိုးစုံဖြင့် ပိတ်ဆို့ရန်ကြိုးစားလာကာ အလုပ်ကြမ်းပုံစံဖြင့် သွားရောက်မည့်သူများကို အဓိက ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည်။နိုင်ငံကူးလက်မှတ် သက်တမ်းတိုးခြင်းနှင့် အသစ်လဲလှယ်ခြင်း၊ ပြည်ပထွက်မည့်လေဆိပ်များ၌ အမိန့်ညွှန်ကြားချက်အမျိုးမျိုးသုံး၍ ကန့်သတ်ခြင်း၊ ငွေညှစ်ခြင်းများလုပ်ဆောင်လာခဲ့သည်။

ဇွန်လဆန်းပိုင်းတွင်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက တပ်အင်အား ပြုန်းတီးနေမှုအား ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရန်အတွက်အရန်တပ်ဖွဲ့ ဥပဒေဖြင့် အငြိမ်းစားစစ်မှုထမ်းဟောင်းများအားတာဝန်ပြန်လည်ထမ်းဆောင်ရန် ဆင့်ခေါ်ခဲ့သည်။ သက်ပြည့်ပင်စင်အား ၆၂ နှစ်ပြည့်အထိသတ်မှတ်ထားကာ အရန်တပ်ဖွဲ့ဥပဒေအရ ငါးနှစ်အတွင်း စစ်မှုထမ်းရမည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။၂၀၁၉ ခုနှစ် စာရင်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အငြိမ်းစား စစ်မှုထမ်းဟောင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့် ရှိကာ နိုင်ငံ့ပင်စားစားအရေအတွက်၏ ၂၈ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။  တပ်မှ ထွက်၍ အငြိမ်းစားယူသည့်ပင်စင်စားအချို့မှာ နိုင်ငံတွင်း ပဋိပက္ခများ နောက်ဆက်တွဲ ပြင်ပအလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှု၊ စီးပွား ရေးကျပ်တည်းမှုကြောင့် တပ်တွင်း ပြန်လည် တာဝန်ထမ်းဆောင်သူများရှိသည့်အပြင် အတင်းအကျပ် ပြန်လည်ခေါ်ဆောင်ခံရသူ များလည်း[18]ရှိသည်။

ဇူလိုင် ၃၀ရက်တွင် အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ထိုင်းနိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့်မြန်မာအလုပ်သမားများအား သြဂုတ် ၁ ရက်မှစကာ မြန်မာနိုင်ငံရှိ မိသားစုထံသို့ ဖြစ်စေ၊ကိုယ်တိုင်၏ ဘဏ်စာရင်းဖြစ်စေ တရားဝင်ငွေလွှဲထားကြောင်း အထောက်အထား ပြမှသာနှစ်နိုင်ငံ သဘောတူစာချုပ် (MoU) စနစ်ဖြင့် သက်တမ်းတိုးခွင့်ပြုကာပြန်လည်စေလွှတ်မည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် ပြည်ပသို့အလုပ်အကိုင်ပတ်စ်ပို့ (PJ) နှင့် အလည်အပတ် (PV) ပတ်စ်ပို့ ကိုင်ဆောင်၍ ရန်ကုန်လေဆိပ် မှ ထွက်ခွာမည့်သူများအား အချက်အလက်မပြည့်စုံပါက ထွက်ခွင့်မပေးဘဲ ပိတ်ဆို့မှုများ၊ ပြန်လှည့်ခိုင်းမှုများလုပ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ အများစုမှာ  အသက် ၂၃ မှ၃၂ နှစ်အရွယ် (စစ်မှုထမ်းဥပဒေအရ အကျုံးဝင်သူများ) ဖြစ်ပြီး အခွန်မဆောင်ခြင်း၊လစာပြန်လည်မလွှဲထားခြင်း၊ ပြည်ပအလုပ်အကိုင် အလုပ်သမား သက်သေခံကတ်ပြား (OverseaWorker Identification Card – OWIC) မရှိခြင်းတို့ကြောင့်ထွက်ခွာခွင့် မပေးဘဲ ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[19]

သြဂုတ် ၂၈ရက်တွင် ပြည်ပရောက် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများအနေဖြင့် မိမိတို့ ရရှိသည့်လုပ်ခလစာများကို တရားဝင်လမ်းကြောင်းမှ တဆင့် လုပ်ခလစာ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအား တစ်လတစ်ကြိမ်ဖြစ်စေ၊ သုံးလလျှင် တစ်ကြိမ်ဖြစ်စေ လွှဲ ပြောင်းပေးပို့ရမည်ဟုအမိန့်ကြေညာစာ[20]အားအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုလက်အောက်ခံ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။  မလိုက်နာပါက နိုင်ငံကူးလက်မှတ်သက်တမ်းတိုးမပေးခြင်း၊ ပြည်ပထွက်ခွင့် ပိတ်ပင်ခြင်းနှင့် OWIC ကတ်ထုတ်မပေးခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်မည်[21]ဟုပါရှိသည်။ ထိုသို့ မထုတ်ပြန်မီ သြဂုတ်လလယ်ပိုင်းတွင်လည်းအလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနတွင်အလုပ်သမားအေဂျင်စီ ၃၀၀ ဝန်းကျင်အား နေပြည်တော်သို့ ခေါ်ယူစစ်ဆေးခဲ့သည်။ ထို့နောက်၎င်းတို့ အေဂျင်စီမှ စေလွှတ်ထားသည့် အလုပ်သမးများ၏ လစာဝင်ငွေ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအားစစ်တပ်ထိန်းချုပ်ထားသည့် ဘဏ်နှင့် ငွေလွှဲလမ်းကြောင်းများမှ ပြန်လွှဲစေရန်ဖိအားပေး[22]ခဲ့သည်။

နိုင်ငံ့စီးပွားကမောက်ကမ ဖြစ်ခြင်း၊ ငွေကြေးတန်ဖိုး ကျဆင်းခြင်း၊ ကုန်စျေးနှုန်း မြင့်တက်ခြင်း၊အလုပ်လက်မဲ့ များလာခြင်း၊ မလိုအပ်ဘဲ ငွေကြေး ကုန်ကျမှု မြင့်တက်လာခြင်း(စစ်မှုထမ်းစာရင်း၌ မပါရေး လာဘ်ငွေပေးရခြင်း)၊ မြို့ပြနေ ပြည်သူများမှာ ဒေသဆိုင်ရာအုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့များ၏ ဧည့်စာရင်း အကြောင်းပြ ဖမ်းဆီးခြင်းများအားငွေပေးရှင်းနေရခြင်းများကြောင့် လူထုအကျပ်အတည်းမှာ များစွာ ကြီးမားလာရသည်။ ၂၀၂၄ခုနှစ် ဇွန် ၂၄ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးရေးအစီအစဉ် (UNDP) က နိုင်ငံ့ စုစု ပေါင်း လူဦးရေဖြစ်သည့် ၅၅ ဒသမ ၈ သန်းအနက် ၄၂ သန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့်ရင်ဆိုင်နေရကာ ၁၃ သန်းကျော်မှာ စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှုအား ရင်ဆိုင်နေရ[23]သည်ဟုထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံ့လူလတ်တန်းစားဦးရေမှာ စစ်တပ်အာဏာ သိမ်းပြီးသုံးနှစ်အတွင်း ထက်ဝက်ခန့် ကျဆင်းသွားပြီဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ ဇွန် ၁၂ရက် ကမ္ဘာ့ဘဏ် ထုတ်ပြန်ချက်၌ လည်း မြန်မာ့လူဦးရေ၏ ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းသည်ဆင်းရဲနွမ်းပါးသည့် အခြအနေသို ရောက်နေကာ ကျန်သုံးပုံ တစ်ပုံသည် ဆင်းရဲမှုအခြေအနေကို ကျရောက်နိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကတပ်သားသစ် စုဆောင်းမှုနှင့် စစ်သင်တန်းဖွင့်မှုအား ဆက်တိုက်လုပ်နေသည့်အတွက် အထွေထွေအကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် လူငယ်များမှာ တရားဝင် လမ်းကြောင်းမှ ပြည်ပထွက်အလုပ်လုပ်ရာ၌ ကန့်သတ်ခံရခြင်း၊ ငွေညှစ်ခံရခြင်းများ ကြုံတွေ့နေရသည့်နည်းတူ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့တရားမဝင်လမ်းကြောင်းမှ ထွက်ခွာ အလုပ်လုပ်ရာ ၌လည်း အခက်အခဲ၊အကျပ်အတည်းပေါင်းများစွာ ကြုံတွေ့နေရသည်။ နေထိုင်ခွင့် ရရှိရေးအတွက်ယင်းနိုင်ငံများရှိ အာဏာပိုင်များအား ငွေပေးရခြင်း၊ ဖမ်းဆီးခံရပါကပြန်ပို့ခံရခြင်းအပြင် လုပ်အားခေါင်းပုံဖြတ်ခြင်း[24]များကိုပါရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

သဘာဝဘေးအကြပ်အတည်း

 နိုင်ငံ၌အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စု၏ အဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းမှု၊ စီးပွားရေး ကျပ်တည်းမှုများကြောင့်နိုင်ငံ့လူထု ဘက်ပေါင်းစုံမှ ကျပ်တည်းနေချိန်တွင် ဗီယက်နမ်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်ရာဂီ တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နောက်ဆက်တွဲကြောင့် နိုင်ငံ့ အလယ်ပိုင်းနှင့် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌ ရေကြီးရေလျှံမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းများအရရေဘေးသင့်သူ ၆၃၀,၀၀၀ ကျော် ရှိ[25]ကာ ရေဘေးကြောင့် လူပေါင်း ၂၂၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု စစ်အုပ်စုဘက်က ထုတ်ပြန်သည်။ယင်းရေကြီးရေလျှံမှုသည် တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ကိုးခုမှ မြို့ပေါင်း ၅၉ မြို့အားထိခိုက်စေခဲ့သည့်အပြင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများစွာ ရှိခဲ့ကာ ယင်းနောက်ဆက်တွဲလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ပြတ်တောက်မှုများကြောင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍပါထိခိုက်ခဲ့ပြီး ထိုင်း-မြန်မာကုန်စည် သယ်ဆောင်ခမှာ ၁၂ ဘီးကားတစ်စီး လျှင်ကျပ်သိန်း ၂၅၀ မှ ၂၇၀ အထိ ရှိခဲ့[26]ကာလူထုအပေါ် သက်ရောက်မှု ပိုမိုကြီးမားခဲ့သည်။

‍

References:

[1]https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=A652041C0EB3726C30E8B2687737F340?lawordSn=954

[2]https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=976D49203E2DADC2B0E3E6540B789EE5?lawordSn=956

[3]https://www.moi.gov.mm/announcements/52051

[4]https://www.facebook.com/share/v/B77exZFzd9Lb9MWL/?mibextid=Z719m6

[5]https://www.moi.gov.mm/news/52063

[6]https://news-eleven.com/article/293158

[7]https://news-eleven.com/article/296857

[8]https://news-eleven.com/article/297910

[9]https://news-eleven.com/article/296697

[10]https://news-eleven.com/article/297807

[11]https://news-eleven.com/article/298619

[12]https://www.facebook.com/khitthitnews/posts/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%B0%E1%80%B7%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%91%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8-%E1%80%A1%E1%80%95%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%89%E1%80%BA-%E1%81%81-%E1%80%9E%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8-%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AE%E1%80%9E%E1%80%B1%E1%80%AC-%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA-%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF-%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC/834471388780469/

[13]https://burma.irrawaddy.com/article/2024/03/18/381052.html

[14]https://www.bbc.com/burmese/articles/c9ed4553ggyo

[15]https://lookerstudio.google.com/u/0/reporting/7197dead-281f-4414-9372-70fe37ee044b/page/b3YqD?s=n-GzNNTp0sI

[16]https://yktnews.com/2024/11/191877/

[17]https://www.facebook.com/myanmarlabournews/posts/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%B1-%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%91%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%B1%E1%80%AB%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9B%E1%80%95%E1%80%AB%E1%80%80-%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%94/1009330784572521/

[18]https://myanmar-now.org/mm/news/53125/

[19]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/08/07/388421.html

[20]https://www.facebook.com/photo/?fbid=876617784565829&set=pcb.876612194566388

[21]https://www.facebook.com/khitthitnews/posts/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%9C%E1%80%85%E1%80%AC-%E1%81%82%E1%81%85-%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%81%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF-%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%95%E1%80%BC/876612194566388/

[22]https://myanmar-now.org/mm/news/58008/

[23]https://www.facebook.com/watch/?v=484058860699249

[24]https://www.facebook.com/MizzimaDaily/posts/pfbid02f4WZARj92pi9irTtcJvejtPShrT3XHFCADh4Furd7YHcQ2aGicDuuDRJiG6y96Tdl

[25]https://www.bbc.com/burmese/articles/c04plnydwwdo

[26]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/09/12/390436.html

‍

Photo by Ajay Karpur on Unsplash

စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများ၏ နောက်ကွယ်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးတည်ဆောက်မှုများလည်း ဆက်လက် မြင်တွေ့ခဲ့ရသော နှစ်တနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့်အလယ်ပိုင်းမဟုတ်သော ဒေသများတွင် အုပ်ချုပ်ရေးတည်ဆောက်မှုများပိုမိုခိုင်မာအားကောင်းလာခဲ့သည်။ ကရင်နီပြည်၏ ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သည်နမူနာပြစရာ တခုဖြစ်ခဲ့သလို၊ တအာင်းဒေသ၏ အုပ်ချုပ်ရေး တည်ဆောက်မှုများ လည်းစတင်မြင်တွေ့စပြုလာရသည်။ နဂိုရှိရင်းစွဲ အုပ်ချုပ်ရေးလည်ပတ်မှု များရှိနေသည့်ကချင်နှင့် ကော်သူးလေတွင်လည်း အပြောင်းအလဲ အချို့စတင်ရှိလာခဲ့သည်။ကော်သူးလေအုပ်ချုပ်ရေးကို ပြည်သူပါဝင်မှုဖြင့် ဖော်ဆောင်သည့်သာဓကများ၊ လူထုဆွေးနွေးမှုပုံစံများကို တွေ့မြင်ရသည်။[1]

လူနည်းစုများအကြားမှ လူနည်းစုများအရေး

ရခိုင်ပြည်၏ အောင်ပွဲများ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် AA အနေဖြင့် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအပေါ်ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်မှုများရှိနေသည်ဟု စွပ်စွဲမှုများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ AA အနေဖြင့်လည်း၎င်း၏ သတင်းထုတ်ပြန်မှုများတွင် ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးများ လက်နက်ကိုင်အချို့စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်မှုရှိသည်ဟု အသားပေးဖော်ပြမှုများရှိခဲ့သည်။စစ်မှုထမ်းဥပဒေဖြင့် အင်အားသုံး ဖမ်းဆီးမှုများရှိနေချိန်တွင် ထိုသို့ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။

AA က ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ပြီးနောက် မေလ ၁၈ ရက်တွင်ဒေသခံ ရိုဟင်ဂျာများ၏ နေအိမ်များ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရပြီး ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအမြောက်အများ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသည်။ ၎င်းမတိုင်မီ ဒေသခံများ ရွှေ့ပြောင်းရန်အတွက်AA က ရပ်ရွာလူကြီးများမှတဆင့်ညွှန် ကြားခဲ့ကြောင်းပြောဆိုမှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ မီးလောင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး AA က ဆောင်ရွက်သည်ဟု စွပ်စွဲမှုများရှိသော်လည်း၊ AA ဘက်ကမူအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြန်လည်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။

ဗြိတိန်အခြေစိုက် မြန်မာ-ရိုဟင်ဂျာအသင်း (BROUK)အပါအဝင် နိုင်ငံတကာရှိ ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့အစည်း၂၈ ခုက ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိရိုဟင်ဂျာများအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ အဓမ္မနေရပ်စွန့်ခွာစေမှုများအဆုံးသတ်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာဥပဒေအား လိုက်နာစေရေးအတွက် AA အား နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးရန်မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။[2]

မေ ၂၂ ရက်တွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့်အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း (၁၉၅) ဖွဲ့ ပေါင်းကာ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက် [3]ထုတ်ပြန်သည်။ ကြေညာချက်၌ AA အနေဖြင့်လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်ပေးရန်၊ ကျူးလွန်မှုများ အမှန်တကယ် ရှိပါကကျူးလွန်သူများအား အပြစ်ပေး အရေးယူပေးရန် တောင်းဆိုကာရိုဟင်ဂျာခေါင်းဆောင်များနှင့် အမြန်ဆုံး တွေ့ဆုံဆွေးနွေး တိုင်ပင်မှုများပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။ 

ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းရှိရိုဟင်ဂျာများ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ မဖြစ်စေရေးနိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကာကွယ်ဆောင်ရွက်ပေးရန်၊ နိုင်ငံတကာဥပဒေများလိုက်နာကြရန် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အရှေ့တောင် အာရှ ပါလီမန်အမတ်များအဖွဲ့ (ARHR)[4] ၊ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး[5]၊အစ္စလာမ္မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC)[6] ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး[7] တို့ကတောင်းဆိုခဲ့သည့်အပြင် သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ အီးယူ၊ ကိုရီးယား၊ မော်တာ၊ နယူးဇီလန်၊နော်ဝေ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံများ ပူးပေါင်း၍ အရပ်သားများအားကာကွယ်စောင့်ရှောက်ပေး ရန် တောင်းဆိုလာခဲ့ကြသည်။

နိုင်ငံတကာ တောင်းဆိုမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ မေ ၂၀ ရက်တွင် AA က အရပ်သားသေဆုံး၊ ထိခိုက်၊ ဒဏ်ရာရမှုသတင်းများသည့် မိမိတို့နှင့် မသက်ဆိုင်ကြောင်းနှင့် တစ်ဖက်သပ်စွပ်စွဲချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘူးသီးတောင်-မောင်တောဒေသ လက်ရှိအရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဘက်မလိုက်သည့်မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းနှင့်မဆို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိဟု ကမ်းလှမ်း[8]ခဲ့သည်။

တော်လှန်ရေး၏ စစ်ရေးအောင်ပွဲများနောက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးကို တည်ဆောက်ရန် ကြိုးစားကြ ရစမြဲဖြစ်သည်။ AA အနေဖြင့် ရခိုင်ပြည်ကို အသစ်တည်ဆောက်ရာတွင် လူနည်းစုများ အတွင်းမှလူနည်းစုဖြစ်သည့် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအရေးကို မည်သို့ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်မည်ကို နိုင်ငံတကာကစောင့်ကြည့်နေမည်ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊တစ်နှစ်လုံးတွင် စစ်ကောင်စီ၏ ချိုးဖောက်မှုများကို သုံးသပ်ရလျှင် လူသတ်မှု၊မတရားဖမ်းဆီးမှု၊ မုဒိန်းကျင့်ခြင်း၊ ရွာမီးရှို့ခြင်း အပြင် လေကြောင်းဖြင့်ဗုံးကြဲခြင်း၊ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်း၊ ရက်ရက်စက်စက် သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ နှင့်လူသားဒိုင်းပြုလုပ်ခြင်းများကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ကျူးလွန်နေဆဲဖြစ်သည်။တစ်ဖက်တွင်လည်း တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့များကလည်း လူသတ်မှု၊ မတရားဖမ်းဆီးမှု၊လက်နက်ဖြင့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကိုလည်း ကျူးလွန်မှုများ ရှိခဲ့ကြောင်းတွေ့ရသည်။

အမှုဖြစ်စဉ်များတွင်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဝင်အချင်းချင်းကြား ဖြစ်ပွားသော လူသတ်မှုများ၊ အရပ်သားတက်ကြွလှုပ်ရှားသူအချို့ သတ်ဖြတ်ခံရမှုများ၊ စစ်သည်တော်ကျင့်ဝတ် ချိုးဖောက်ပြီးသုံ့ပန်းကို သတ်ဖြတ်မှုအချို့ ရှိခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများနှင့်လိင်စိတ်ခံယူမှုကွဲပြားသူများအပေါ် ကျူးလွန်မှု အကြမ်းဖက်မှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။

အရေးယူမှုအချို့လည်း မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၅ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် NUG လက်အောက်ခံမဟုတ်သောဗိဿနိုးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်က မကွေးတိုင်းအတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အမှုတခုအတွက် ကျူးလွန်သူ ၄ဦးကို တပ်တွင်း အရေးယူမှု ပြုလုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[9]မွန်ပြည်နယ်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော နောက်ထပ်အမှုမှာ NUGလက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့က ကျူးလွန်ခြင်း ဖြစ်နေပြီး ရေးဘီလူးတပ်ဖွဲ့ဟုထင်ရှားသည့် တပ်ခွဲတစ်ခု၏ ခေါင်းဆောင်က အမျိုးသားတစ်ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုနှင့် တ်သက်၍အရေးယူရန် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးခုံရုံး ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်နေသည်ဖြစ်ကြောင်း NUG  ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန(MOD) ဒုအတွင်းဝန်က ဦးမောင်မောင်ဆွေက ပြောထားသည်။[10]ပြင်ဆင်မွမ်းမံထားသည့်စစ်သည်တော်ကျင့်ဝတ်ကို NUG ဒုတိယ သမ္မတက လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ထားပြီး NUG အောက်မှလက်နက်ကိုင်အားလုံးနှင့် အခြားလက်နက်ကိုင်များအားလုံး လိုက်နာရန် တိုးချဲ့ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းဖြစ်ပွားခဲ့သော ကိစ္စရပ်များကို သုံးသပ်လိုက်ပါက တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအနက်မှ လက်နက်ကိုင်အချို့၏ ပြည်သူလူထုအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ရှိခဲ့သည်ကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုရမည်ဖြစ်သည်။လူသားလုံခြုံရေး၊ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာ၊ လူ့အခွင့်အရေး စသည့် ကိစ္စရပ်များကိုလွှမ်းခြုံဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မှုတွင် အားနည်းခဲ့သလို အမှုဖြစ်စဉ် အများစုတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာပြီးတာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိသော တရားရေးဆောင်ရွက်မှုများလည်း မရှိသေးသည် ကိုလည်း ဝန်ခံပြုပြင်ရန် လိုအပ်သည်။

‍

References:

[1]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02kGFngDrvvTMbYzm5166Zwa3RMYBpgM2RzpBzqEDsbe5XLq1BVFk1cBLQcFNmacT2l?__cft__[0]=AZVP2eIgdXXyd1Z2ddS5vJeuwZfnf__y5jCPSDka7WF4lWR-aqWq72n-Qy7RNwqRAQJvMhJYVQiIg74Hwhx0EO386-yf5w2AS1dHRwHVNrRu7pJJ_vrNVaC4UJfQQxbVBrqaGxPls-wk8SyscAQ7BdhtTkpLhWjUPkJgLZERVg7VAc865-RQVNLpP9FOdggd3tA&__tn__=%2CO%2CP-R

[2]https://www.brouk.org.uk/rohingya-facing-existential-threat-in-arakan/

[3]https://progressivevoicemyanmar.org/2024/05/22/ရခိုင်ပြည်နယ်-မြောက်ပို/

[4]https://aseanmp.org/2024/05/18/southeast-asian-mps-calls-on-un-asean-to-act-to-save-rohingya-from-further-genocide/

[5]https://www.ohchr.org/en/statements-and-speeches/2024/05/comment-un-high-commissioner-human-rights-volker-turk-violence

[6]https://new.oic-oci.org/SitePages/NewsDetail.aspx?Item=4677

[7]https://www.state.gov/on-the-situation-in-burmas-rakhine-state/

[8]https://vk.com/arakanarmyinfodesk?z=photo-171407235_457242608%2Fwall-171407235_9368

[9] https://myanmar-now.org/mm/news/59629/

[10] https://myanmar-now.org/mm/news/59629/

‍

Photo by Saw Wunna on Unsplash

နိုင်ငံရေးအားဖြင့် နှစ်အစကပင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား စုစည်းညီညွတ်မှုပြသရန် ကြိုးပမ်းမှုများဖြင့် စတင်ခဲ့ကြသော်လည်း ရှေ့မတိုး နောက်မဆုတ် အခြေအနေတွင်ရှိနေခဲ့ကြပြီး၊ ပြည်နယ်များကို အခြေပြုတည်ဆောက်မှု အားကောင်းစေရေးကြိုးပမ်းမှုပိုမိုအားကောင်းလာခြင်းဖြင့် ၂၀၂၄ ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။

ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် CNF၊ KNPP၊ KNU နှင့် NUG တို့အနေ့ဖ့င့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသည့် အဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထား ရပ်တည်ချက်အား ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပါသည်။အဆိုပါကြေညာချက်၌ မျှော်မှန်းချက်တွင် “ပြည်ထောင်စုအတွင်းနေထိုင်ကြသည့်စုံလင်ကွဲပြားသော လူမျိုးများ၏ သရုပ်လက္ခဏာ (Identity) များကို ကာကွယ်မြှင့်တင်ပေးသည့်ဒီမိုကရေစီရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေးများအပြည့်အဝရှိသောပြည်နယ်များဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပ ြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရန်”ပါရှိခဲ့ပြီး၊ ဦးတည်ချက်၊ ရပ်တည်ချက်နှင့် လုပ်ငန်းစဉ် အဆင့်ဆင့်တွင် သက်ဆိုင်သူ အားလုံးလက်ခံနိုင်သောဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ဖွဲ့စည်းပုံ ရေးဆွဲရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး၊ဖက်ဒရယ်ယူနစ် အစိုးရများကို လွတ်လပ်စွဲ ဖွဲ့စည်းရေး စသည် အချက်များ ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။

ပြည်သူ့ညီလာခံ

ဒုတိယအကြိမ်ပြည်သူ့ညီလာခံအား ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့ပြီးညီလာခံကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦး၊ လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦးတက်ရောက်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ကိစ္စ၊အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ(၁၉၈၂) ပယ်ဖျက်ရေးကိစ္စများအား ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင်ပြည်သူ့ညီလာခံအား( ၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထပ်လောင်းအတည်ပြုခဲ့သည်။ ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်းမှတ်တမ်းတင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ညီလာခံ နောက်ဆုံးနေ့တွင် CRPH နှင့် NUG တက်ရောက်မှုမရှိခဲ့သည့်အပြင်၊ ညီလာခံအပြီး ဧပြီ ၁၁ ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် NUCC ကောင်စီဝင်များအကြားအပြန်အလှန် တင်းမာသော ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လူထု၏ ဝေဖန်မှုခံခဲ့ရသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလသည်(၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ထားချက်အရ တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကျင်းပရမည့်အချိန်ဖြစ်သော်လည်း မကျင်းပနိုင်ခဲ့။

အောက်မှအထက်ဖက်ဒရယ်ချဉ်းကပ်မှု

ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့မှ ၂၈ ရက်နေ့အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သည့်KNU, KNPP, CNF, NUG တို့၏ လူတွေ့အစည်းအဝေးတွင်လည်း Bottom-up Federalism နဲ့ ချဉ်းကပ်ရန်၊NUG ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်အတွင်းမှာ ရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးတွေမှာလုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာတွေ ခွဲဝေ ကျင့်သုံးဖို့ရန် သဘောတူခဲ့ပြီး ဖြစ်ကြောင်း KNPP က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားခဲ့သည်။[1]

ထို့နောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင်ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU)၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ  (KNPP)၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊  ကရင်နီပြည်အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(PNFC)၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး (MNSP-AD)၊ မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်‌ကောင်စီ(MSFC)၊ တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (TPCC)၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် မြန်မာနိုင်ငံ(WLB) စသည့် အဖွဲ့များက စုပေါင်းပြီး “အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက် သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်” ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[2]

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG), ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU), ကရင်နီအမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ​ (KNPP), နှင့်ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့၏ ပူးတွဲသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ KNPP မှ Bottom-Up Federalism ရဲ့ အခြေခံအယူအဆများကို တင်ပြခဲ့သည်။

KNU ကလည်း Bottom-Up Federalism - ဒေသတွင်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုများကို ထောက်ခံအားပေးပြီး၊ ပြည်ထောင်စု ကို အောက်ခြေ အဆင့်ကနေအခြေခံပြီး တည်ဆောက်သည့် ဖက်ဒရယ်စနစ် ချဉ်းကပ်မှုလမ်းကြောင်းအတိုင်းနိုင်ငံပြန်လည် တည်ဆောက်နေတာ ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးသွားခဲ့သည်။ CNF က ဒီမိုကရေစီနှင့်အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေး အပြည့်အဝ ရှိတဲ့ ပြည်နယ်များဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ်၊ ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဖြစ်တဲ့နိုင်ငံရေး အနှစ်သာရဖြ်စသည့်ချင်းလူမျိုးများ ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲသည့် ဖွဲ့စည်းပုံ ဖြစ်သည့် Chin Land ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ မှာ ရေးဆွဲအတည်ပြုပြီး ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးထားပြီး၊ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီတည်ဆောက်နိုင်ဖို့,နိုင်ငံရေးမှာ စစ်တပ်ရဲ့ ပါဝင်မှု ကင်းစင်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ရေးဆွဲဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြောင်းလည်းထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အဆိုပါ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ NUG က ၎င်းတို့၏Bottom-Up Federalism နှင့်ပတ်သက်ပြီး သိသာထင်ရှားသည့် သဘောထား ဆွေးနွေးချက်များ မပြုလုပ်ခဲ့ပေ။

‍

References:

[1] https://www.youtube.com/watch?v=VEGrcC8aUhI

[2] https://westernnewsmm.com/news/politic/4051/

‍

Photo by Hlaing Kyaw Phyoe on Unsplash

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းတွင်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများကို ပိုမိုမြင်သာလာခဲ့သည်။အထူးသဖြင့် တရုတ်၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများမှာ ၂၀၂၄ တလျောက် ပိုမိုထင်သာမြင်သာရှိလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင်မူ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယတို့၏လှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း မြင်တွေ့ခဲ့ကြရသည်။

မြောက်ပိုင်းတွင် တပ်သားအကျအဆုံးနှင့် တပ်စခန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးရသည့် အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုအနေဖြင့်ကတရုတ်၏ ကြားဝင်ပေးမှုဖြင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီ ၁၀ နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် သုံးကြိမ် မြောက်ဆွေးနွေးပြီးနောက် ၁၁ ရက်ညပိုင်းတွင်နှစ်ဖက်တပ်များ ချက်ချင်းအပစ်ရပ်ရေး၊ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုနှင့် ထိတွေ့မှုမရှိစေရေး၊ အငြင်းပွား ဖွယ်ရာနှင့် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပေါ်ပါကတွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလမ်းစဉ်ဖြင့် ဖြေရှင်းရေးစသည့် အချက်သုံးချက်အား သဘောတူအပစ်ရပ်[1]ကြောင်းကြေညာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ရှမ်းမြောက်ဒေသ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ဗျူဟာကုန်းများအားထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခြင်း မပြုလုပ်ရေးနှင့် စစ်ကောင်စီဘက်မှမြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ထိန်းချုပ်၊ သိမ်းယူထားသည့် နေရာများသို့လေကြောင်းနှင့် လက်နက်ကြီး တိုက်ခိုက်မှုများ မပြုလုပ်ရန်၊ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိတရုတ်နိုင်ငံသားများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများလုံခြုံရေးအား မထိခိုက်ရန်၊ မဖျက်ဆီးရန်ကိုပါ သဘောတူခဲ့သည်။

သဘောတူညီချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် MNDAA နှင့် TNLA တို့ ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့်နယ်မြေများ၌ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများအား ဆက်တိုက်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ ယင်း အခြေအနေတွင် အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ဘက်မှ TNLA ၊ MNDAAထိန်းချုပ်ထားသည့်ဒေသများအား လေ ကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခြင်း၊လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်းများ စတင်လုပ်ဆောင်လာခဲ့သည့်အတွက် ဇွန် ၂၄ ရက်တွင် TNLAအထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ်တားဘုန်းကျော်ကရှမ်းမြောက်ဒေသတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေများအားရှင်းလင်းသည့် ရုပ်သံဖိုင်အား ထုတ်လွှင့်ပြီး “စစ်တပ်ဟာဟိုင်ဂင် သဘောတူညီချက်ကို ကျော်လွန်ပြီ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူလူထုကိုအကောင်းဆုံး ခုခံကာကွယ်သွားရန် တာဝန်ရှိပါတယ်” ဟုထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။

ထိုသို့ ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်တစ်ရက်ဖြစ်သည့် ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် TNLA နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များကရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ မန္တလေးတိုင်း မိုးကုတ်မြို့နယ်များအားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် ကာ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း စတင်ခဲ့ပြီး သဘောတူညီချက်ပျက်ဆီးခဲ့ပြီး ပြင်ပက ကြားဝင်မှု ဖြင့် အပစ်ရပ်စဲခြင်း၏ အလုပ်မဖြစ်မှုကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

၁၀၂၇ ဒုတိယလှိုင်းတွင် ရခမကျဆုံးပြီးနောက် ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် တရုတ်ကြားဝင်မှုဖြင့်ရှမ်းမြောက်စစ်ဆင်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော ဟိုင်ဂင်အစည်းအဝေးအား တရုတ်နိုင်ငံ၊ကူမင်းမြို့၌ ထပ်မံပြုလုပ်ရာ မဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့ဘက်မှ တက်ရောက်သော်လည်းအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ဘက်မှ မတက်ရောက်သည့်အပြင် သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် အရေးပေါ်ကာလသက်တမ်းအား နောက်ထပ် ခြောက်လ ထပ်တိုးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သြဂုတ် ၅ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ခေါင်းဆောင်က MNDAA နှင့် TNLA တို့အသုံးပြုသည့် Drop Bomb နှင့် ရှော့တိုက်ဒုံးများအား ပြင်ပကြေးစားနည်းပညာရှင်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ နည်းပညာအဆင်မြှင့်တင်ထားကြောင်း၊တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ERO နယ်မြေအချို့တွင်လက်နက်ခဲယမ်းစက်ရုံများ တည်ထောင်ကာ PDF နှင့် အခြား EROများကို ထောက်ပံ့ရောင်းချ[2]နေကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

သြဂုတ် ၈ ရက်တွင် ဟိုင်ဂင်ဆွေးနွေးပွဲ (ခြောက်ကြိမ်မြောက်) ပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ထပ်မံပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင်တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာရှရေးရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာ တိန်ရှီ့ကျွင်းနေပြည်တော်သို့ လာရောက်ကာ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။တွေ့ဆုံမှုအတွင်း နယ်စပ်ဒေသတည်ငြိမ်ရေး၊ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းနှင့်တရားမဝင်လုပ်ငန်းများ နှိမ်နင်းရေးအပြင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်ဆောင်ရွက်မှုဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟု စစ်အုပ်စုဘက် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ရမခ ကျပြီး ၁၁ရက်မြောက်နေ့ဖြစ်သည့် သြဂုတ် ၁၄ ရက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံခြား ရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိနေပြည်တော်သို့ လာရောက်ကာ အာဏာရှင်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေ၊ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင် လှိုင်တို့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကာမြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ်ဝန်ထမ်းများနှင့် စီမံကိန်းများ လုံခြုံမှုအား လက်တွေ့ကျကျ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းပေးမှု[3]ကိုလိုလားကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

အာဏာရှင်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေနှင့်တွေ့ဆုံစဉ် ဝမ်ယိက “အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် အဆင်ပြေ ချောမွေ့စွာ ကျင်းပပြီး ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးဖြစ်စဉ်ကို ပြန်လည်စတင်ရန် အမြဲတစေ ထောက်ခံပါတယ်”၊ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်နှင့် တွေ့ ဆုံစဉ်တွင် “ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်ငါးရပ် အကောင်အထည်ဖော်တာကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံအားပေးတယ်” ဟုပြောကြားခဲ့ကြောင်း ခရီးစဉ်နှင့် ပတ် သက်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

သြဂုတ် ၂၇ ရက်တွင် တရုတ် အာရှရေးရာအထူးကိုယ်စားလှယ် တိန်ရှီ့ကျွင်းသည် “ဝ” ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ/တပ်မတော် (UWSP/UWSA) ခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည့်ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျောက်ကောအန်း၊ ဒုတိယအထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ပေါက်အိုက်ခမ်းနှင့်ဗဟိုကော်မတီရုံး ဒုတိယဌာနကြီးမှူး မောဇစ်ရုန်တို့နှင့် ယူနန်တောင်ပိုင်းဖူးအာမြို့၌ တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ပြင်ပသို့ ပေါက်ကြားလာသည့် တွေ့ဆုံမှုအစည်းအဝေးမှတ်တမ်း၌ မြန်မာစစ်တပ် ပြိုကျမည်ကို မလိုလားကြောင်းနှင့် NUG – PDF များ အနိုင်ရမည်ကို လုံးဝလက်ခံ မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ လားရှိုးမြို့မှကိုးကန့်တပ်များ မဆုတ်သွားမခြင်း ကိုးကန့်ဒေသအား ပိတ်ဆို့ထားမှုကို ရုပ်သိမ်းမည်မဟုတ်သည့်အပြင် ပိုမိုပြင်းထန်သည့် အရေးယူမှု လုပ်ဆောင်မည်ဟု “ဝ” ခေါင်းဆောင်များအား  ပြောကြားသည်။ “ဝ” အနေဖြင့်လည်း တရုတ်နှင့် ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် မပူးပေါင်းပါက “ဝ” ပြည်ကို လည်း ပိတ်ဆို့အရေးယူမည်ဟုခြိမ်းခြောက်ဖိအားပေးခဲ့သည်။

ကိုးကန့် (MNDAA) နှင့် ပတ်သက်သည့် သဘောထားလေးချက်ကိုလည်း ရှင်းလင်းရာ၌ လားရှိုးမြို့သိမ်းပိုက်ထားခြင်းအား အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ MNDAA သည်စစ်ကောင်စီပြုတ်ကျရေး ရှေ့တန်းတပ်ဦး အဖြစ် ဦးဆောင်နေကြောင်း၊ တရုတ်အစိုးရအားပူးပေါင်းဟန်ဆောင်၍ “ဟန်” တရုတ်လူမျိုးလွတ်မြောက် ရေး အယူအဆ ဖြန့်ချိခြင်းနှင့် PDF များနှင့်လျှို့ဝှက်ပူးပေါင်းကာ မန္တလေးမြို့အား သိမ်းပိုက်ရန် ကြံစည်နေ ကြောင်း၊ကျားဖြန့်ဂိုဏ်းများအား တရုတ်အစိုးရနှင့် ပူးပေါင်းသည်ဟု အကြောင်းပြလိမ်လည်ကာ ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးဖြင့် လောက်ကိုင်၊ ကိုးကန့်ဒေသတစ်ခုလုံး သိမ်းပိုက်ရုံမကလားရှိုးမြို့ကိုပါ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက် ထားကြောင်းများလည်း ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် MNDAAအနေဖြင့် လားရှိုးမှ ချက်ချင်းမဆုတ်ခွာပါက ကိုးကန့်ဒေသ ငါးခုမြောက်မိသားစုအဖြစ် ချေမှုန်းခံရမည်၊ TNLA ကိုလည်းအရေးယူပိတ်ဆို့မှု လုပ်ဆောင်မည်ဟု တိန်ရှီ့ကျွင်းက ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထို့ပြင် တရုတ်အထူးကိုယ်စားလှယ်တိန့်ရှီကျွင်းသည် “ဝ” ခေါင်းဆောင်များလိုက်နာရမည့် အချက်လေးချက်အဖြစ် (၁) MNDAA ကိုလက်နက်ရောင်းချခြင်း လုံးဝမပြုလုပ်ရ၊ (၂) “ဝ” ပြည်မှ ကိုးကန့်ဒေသထဲသို့ သွားရောက်သည့် ယာဥ်မှန်သမျှ လက်နက်၊စစ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်း၊ လောင်စာဆီ၊ ဆေးဝါး၊ ရိက္ခာ လုံးဝသယ်ဆောင်ခြင်းကိုခွင့်မပြုရ၊ (၃) ကိုးကန့်ဒေသကို အဝင်အထွက်လုပ် သော လူပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း၏ အချက်အလက်များကို သေချာစိစစ်ပြီး၊ စစ်ရေးနှင့် နည်းပညာကျွမ်းကျင်းသူများ “ဝ” ပြည်ထဲမှတစ်ဆင့် မဝင်ရောက် နိုင်ရန်ပိတ်ပင်ရေးနှင့် (၄) PDF ၊ ကရင်နီ နှင့် တောင်ပိုင်းကလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များကို လက်နက်ရောင်းချခြင်း လုံးဝမပြုလုပ်ရ ဟု တားမြစ်ခဲ့သည်။ထိုသို့ မလုပ်ပါက တရုတ်အစိုးရက “ဝ” ပြည်ကိုပေးအပ်နေသော သက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့အားလုံး ရပ်ဆိုင်းမည်၊ “ဝ” ပြည်နှင့် ကုန်သွယ်မှု၊ အကန့်အ သတ်မရှိရပ်ဆိုင်းမည်၊ သတ္တုမိုင်းလုပ်ငန်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့်ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများအားလုံး ရပ်ဆိုင်းမည် ဟု “ဝ” ခေါင်းဆောင်များကို ခြိမ်းခြောက် အကျပ်ကိုင်[4]ခဲ့သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၊ချင်းမိုင်မြို့တွင် သြဂုတ်လ ၁၆ ရက်က ပြုလုပ်သည့် မဲခေါင်-လျန်ချန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက် ရေး အစည်းအဝေးတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိကမြန်မာ့အရေးတွင် ကျော်လွန်မရသည့် စည်းသုံးခု ရှိကာ ခိုင်မာစွာ ထိန်းသိမ်းရန်နိုင်ငံတကာသို့ သတိပေးခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြည်တွင်းမတည် မငြိမ်ဖြစ်မှုနှင့်ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွား၍ မရခြင်း၊ အာဆီယံမိသားစုလမ်းကြောင်းမှ ကင်းကွာ၍ မရခြင်း၊ပြင်ပ အင်အားစုများ ထင်သလို စိမ့်ဝင်၍ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို ခွင့်မပြုခြင်းစည်းတို့ ဖြစ်သည်။ 

တရုတ်က MNDAA နည်းတူ PSLF/TNLA ကိုလည်းရှမ်းမြောက်တိုက်ပွဲများ ရပ်ဆိုင်းရန် သြဂုတ် ၂၉ ရက်တွင် ရွှေလီမြို့နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကော်မတီ[5]ကဖိအားပေးခဲ့သည်။

“ဝ” မှသွယ်ဝိုက်လာသည့် ဖိအား၊ တိုက်ရိုက်ဖိအားများကို ဟန့်တားနိုင်မည့် ကြေညာချက်တစောင်အား MNDAA က စက်တင်ဘာ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး NUGနှင့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး ပူးပေါင်းမည် မဟုတ်[6]သလိုမန္တလေးနှင့် တောင်ကြီးမြို့အား ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပါရှိသည်။ယင်းကြေညာချက်အား ၎င်းတို့၏ ဖေ့ဘုတ်စာမျက်နှာ၌ ခဏသာ ဖော်ပြပြီးနောက် နှစ်ပတ်အကြာစက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် ထပ်မံ လွှင့်တင်ခဲ့သည်။ MNDAA ကအောက်တိုဘာ ၉ ရက်တွင် တရုတ်ဘာသာဖြင့်[7]ပြည်ပနိုင်ငံ အချို့က မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် စီစဉ်နေသဖြင့်ကန့်သတ်ချက်လေးရပ်အား ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ အာဆီယံ၊ အမေရိကန် အပါအဝင်အနောက်နိုင်ငံများသို့ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ခရီးသွားခြင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်း၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများသို့ မဖြေကြားရန်၊ အဖွဲ့အစည်းအမည်ဖြင့်မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် လျှို့ဝှက်ကိစ္စများနှင့်မြန်မာနိုင်ငံရေးကိစ္စရပ်များအပေါ် သဘောထားများ မထုတ်ပြန်ရန်တို့ ဖြစ်သည်။ 

PSLF/TNLA လည်းတရုတ်ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် ဒေသခံပြည်သူများ အခက်အခဲ ကြုံတွေ့နေရမှု ဖြေရှင်းရေးအတွက်မြန်မာပြည် (မန္တလေး) မှ ပြည်နယ်အတွင်း တင်သွင်းမည့်ကုန်စည်များအပေါ် အောက်တိုဘာ၂၅ ရက်မှစ၍ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်[8]ဟုကြေညာခဲ့သည်။

တရုတ်၏ ဖိအား၊အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများအောက်၌ပင် MNDAA နှင့် TNLA တို့သည် ၎င်းတို့သိမ်းပိုက် ထိန်းချုပ်ထားသည့် မြို့များ၌ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများတည်ဆောက်ခြင်းအား ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ တတိယပတ်ခန့်တွင် MNDAAတပ်ဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဖုန်တာရွှင်အား တရုတ်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိစဉ်တရုတ်အစိုးရက ထိန်းသိမ်း[9]ထားကြောင်းသတင်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့ရာ ဝေဖန်မှုများ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် နိုဝင်ဘာ ၁၉ရက်တွင် ၎င်းအား တရုတ်နိုင်ငံ၌ ဆေးကုသဖို့ ခွင့်တောင်းခဲ့သည့်အတွက်ဆေးကုသမှုခံယူပြီး ပြန်လည်နာလန်ထလာနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဌာနပြောခွင့်ရ Lin Jian က ဘေဂျင်းမြို့တော်၌ ပြုလုပ်သည့်ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ ပြောဆိုခဲ့သည်။

ပြင်းထန်လာသည့်တရုတ်ဖိအားကြောင့် ကိုးကန့်တပ်နှင့် ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်နေသည့် BPLA နှင့် အခြား မဟာမိတ်တပ်များမှာ ကိုးကန့်ထိန်းချုပ်ရာနယ်မြေမှ TNLA ထိန်းချုပ်ထားသည့် နောင်ချို၊ ကျောက်မဲ နှင့်သီပေါမြို့များသို့ တပ်ပြောင်းရွှေ့ထားရသည်။

အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက်နေ့တွင်ယူနန်ပြည်နယ်၊ ရင်ချန်းမြို့၌ တရုတ်အထူးကိုယ်စားလှယ် တိန့်ရွီကျွင်းနှင့် KIA ခေါင်းဆောင်ပိုင်းအချို့ တွေ့ဆုံခဲ့ကာ KIA ဘက်မှထိုးစစ်များအား ရောက်သည့် နေရာ၌ ရပ်တန့်ရန်အတွက် တရုတ်ဘက်က ဖိအားပေးခဲ့သည်။ယင်းနေ့ တွေ့ဆုံပွဲအပြီး နောက်တရက် ဖြစ်သည့် အောက်တိုဘာ ၁၈ ရက်တွင် KIA ထိန်းချုပ်နယ်မြေများနှင့် ထိစပ်နေသည့် နယ်စပ်ဂိတ်များအား တရုတ်ဘက်ကပိတ်ပစ်[10]ခဲ့သည်။KIA ဘက်မှလည်း တရုတ်ဘက်မှ ပိတ်ထားသည့် နယ်စပ်ဂိတ်များအားတန်ပြန်ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကချင်ပြည်နယ်၏ဒုတိယမြို့တော်ဖြစ်သည့် ဗန်းမော်နှင့် မံစီမြို့များအား ဒီဇင်ဘာလဆန်းပိုင်းတွင် KIAက ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့တွင်းသို့ပင်ခြေချထားနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။ ဗန်းမော်သည် တရုတ်အစိုးရ အကောင်အထည်ဖော်နေသည့် “တရုတ်-မြန်မာ ဧရာဝတီမြစ် စီးပွားရေးရပ်တန်း” သို့မဟုတ်“တရုတ်-မြန်မာ ရေကြောင်းခါးပတ်လမ်း” စီမံကိန်းရှိရာမြို့လည်း ဖြစ်သည်။ တရုတ်အစိုးရ ဖိတ်ကြားမှုဖြင့် KIO ဥက္ကဋ္ဌဗိုလ်ချုပ်ကြီး အင်ဘန်လနှင့်အဖွဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်နေစဉ် ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက် နံနက်ပိုင်း တွင် KIAဘက်က ကချင်-တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ် များအား ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်[11]ပေးခဲ့သည်။

နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင်PSLF/TNLA က စစ်ရေးတင်းမာမှုအတွက်  မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်အခွင့်အရေးအား ကိုင်စွဲ၍ ပြဿနာများ ဖြေရှင်းရေးအတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး အဖြေရှာရန်[12]အမြဲတမ်းအဆင်သင့်ရှိကြောင်း သဘောထား ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

MNDAA စစ်ရေးကော်မတီကလည်းဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် “ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခကိုနိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် လိုလားပါကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်”[13] အား ထုတ်ပြန်ရာ MNTJP/MNDAA သည် နိုင်ငံသစ် တည်ထောင်မည်မဟုတ်ကြောင်း၊ ယနေ့မှစ၍ အစပြု ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် တရုတ်၏ကြားဝင်စေ့စပ်မှုအတိုင်း တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီဘက်မှမြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ဖော်ဆောင်နေသည့် ဝေဟင်နှင့် မြေပြင်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအားရပ်ဆိုင်းပေးရမည်၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးစဉ် MNTJP/MNDAA ဘက်မှအဆင်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် စေလွှတ်မည်ဖြစ်ကာ ပဋိပက္ခနှင့် အမြင်သဘောထားကွဲမှုများအားနိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် မျှော်လင့်ကြောင်း၊ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကိုအားပေးထောက်ခံသော်လည်း MNDAA အနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကိုခုခံကာကွယ်ခွင့်အား ယခင်နည်းတူ ဆက်လက်စွဲကိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) အနေဖြင့်လည်းနယ်နိမိတ်ထိစပ်မှု ရှိသည့် အိန္ဒိယနှင့်လည်း ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် လွှတ်တော်အမတ် Vanlalvena နှင့်နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် တွေ့ဆုံ[14]ခဲ့သည်။တွေ့ဆုံမှုအတွင်း မြန်မာ-အိန္ဒိယ ကုလားတန်စီမံ ကိန်း အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့်လမ်းပိုင်းဆောက်လုပ်ရေးအတွက် ဖြစ်ကာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း လိုင်ရမ်၊ဇိုရမ်ပူနှင့် ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့တို့ ဆက်သွယ်နိုင်မည့်စီမံကိန်းလမ်းပိုင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် ရပ်ဆိုင်းထားရာမှ ပလက်ဝမြို့အား AA သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် တွေ့ဆုံမှု စတင်ခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ မီဇိုရမ်ဝန်ကြီးချုပ်ကလည်းအမေရိကန်နိုင်ငံတွင် စက်တင် ဘာ ၄ ရက်က ချင်းလူမျိုးများနှင့် တွေ့ဆုံစဉ်ယင်းစီမံကိန်းအတွက် AA နှင့်မိတ်ဆွေဖွဲ့သင့်[15]ကြောင်းထုတ် ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ အိန္ဒိယဗဟိုအစိုးရဘက်ကမူ AA နှင့် ပတ်သက်၍ တစုံတရာ ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသော် လည်းရက္ခိုင့်တပ်တော်အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား ဘလူးတုနှင့်ဝိုင်ဖိုင်နည်းပညာသုံး၍ တိုက်ခိုက် နေသည့် ဖြစ်စဉ်များအား အိန္ဒိယထောက်လှမ်းရေးကစောင့်ကြည့်နေကြောင်းအား အိန္ဒိယနိုင်ငံ Zeeသတင်း ဌာန[16]ကထုတ်ပြန်ရေးသားခဲ့ကာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင်လည်း အခြေချထားကြောင်း သတင်း၌ ပါရှိသည်။

စက်တင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင်အိန္ဒိယအစိုးရရန်ပုံငွေဖြင့် နိုဝင်ဘာလအတွင်း ပြုလုပ်ရန် အိန္ဒိယကောင်စီ (ICWA) ကဦးဆောင်စီစဉ်ထားသည့် "ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်"ဆွေးနွေးပွဲ[17]သို့AA အပါအဝင်KIA, ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF) နှင့် NUG တို့ကိုဖိတ်ထားကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနက ထုတ်ဖော်ရေးသားခဲ့သည်။

အာရက္ခတပ်တော်၏နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများ အားကောင်းလာချိန်တွင် ကျောက်ဖြူစီမံကိန်းတွင်ဒေါ်လာဘီလျံနှင့်ချီ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားသည့် တရုတ်က ၎င်းတို့၏ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံသားများ အား ကာကွဘ်ရန်အတွက်ပူးတွဲလုံခြုံရေးကုမ္ပဏီ တည်ထောင်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင်ယင်းကိစ္စ အကောင်အထည်ဖော်ရေး နားလည်မှုစာချွန်လွှာ (MoU) ရေးဆွဲရေးကော်မတီ[18]အားဖွဲ့စည်းခဲ့ သည်။ တရုတ်၏ ခါးပတ်လမ်းရပ်ဝန်းစီမံကိန်း (BRI) အတွက်အဓိကကျသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့် တရုတ်-မြန်မာစင်္ကြန် (CMEC) အောက်တွင်ရှိသည့် လားရှိုးမြို့အား စစ်အုပ်စု လက်လွှတ်ရပြီးနောက် ဒုတိယ မြောက် အရေးပါပါဝင်သည့် ကျောက်ဖြူမြို့ ရှိ စီမံကိန်းအတွက် ပြင်ဆင်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ဒီဇင်ဘာလ ၁၉-၂၀ ရက်နေ့များတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သောမြန်မာ့အရေး အလွတ်သဘောဆွေးနွေးပွဲတရပ်ကို ထိုင်းအစိုးရက ကမကထပြုကျင်းပခဲ့ပြီးအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ များဖြစ်သည့် အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် လာအို နိုင်ငံများမှနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး၊ ဒုဝန်ကြီး များ၊ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအချို့တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါဆွေးနွေးပွဲသို့ စစ်အုပ်စု၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကိုလည်းဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။

‍

References:

[1]https://t.me/threebrotherhoodalliance/780

[2]https://www.bbc.com/burmese/articles/c20l1lp5k2lo

[3]https://www.bbc.com/burmese/articles/c20l1lp5k2lo

[4]https://myanmar-now.org/mm/news/58133/?fbclid=IwY2xjawF0tLhleHRuA2FlbQIxMAABHf2jXpQ-Bcq13nfaAif1oqf4nR4h1-nqlCetuOUidFpcpfazHPWjvDVuQQ_aem_SEQ6swoU9vun2RsMJuBOBQ

[5]https://t.me/spmnewsagency2019/10134

[6]https://myanmar-now.org/mm/news/57840/

[7]https://www.facebook.com/kokang0123/posts/pfbid02XhTPTF7BK71qwdeaPpagJHKtKPPbSvDWrjHpCGyGKq9PA7CNMvLkzrm3FGNENFT3l

[8]https://t.me/taangtv2023/3985

[9]https://burmese.voanews.com/a/mndaa-leader-myanmar-rebel-leader-medical-care-kumin-/7868973.html

[10]https://www.bbc.com/burmese/articles/cly4kk7jk5po

[11]https://bur.mizzima.com/2024/12/13/41377

[12]https://t.me/taangtv2023/4119

[13]https://www.facebook.com/photo?fbid=903358505232857&set=pcb.903358578566183

[14]https://myanmar-now.org/mm/news/49761/

[15]https://www.dmgburmese.com/%E1%80%9E%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8/thoeanarg.html

[16]https://burma.irrawaddy.com/news/2019/09/13/203747.html

[17]https://westernnewsmm.com/news/5305/

[18]https://bur.mizzima.com/2024/12/03/40563

‍

Photo by Ajay Karpur on Unsplash

မြောက်ပိုင်းဇုန် (ကချင်နှင့်ရှမ်းမြောက်)

လိုင်ဇာမြို့အနီးမုန်လိုင်ခတ် စစ်ရှောင်စခန်းအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လက် နက်ကြီးဖြင့်ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ကလေးသူငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သားစစ်ရှောင် ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည့်ဖြစ်စဉ်ဖြင့် ၂၀၂၃ ကို ပိတ်သိမ်းခဲ့ရသည့် ကချင်ပြည်တွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ် (၇) ရက်နေ့တွင်နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော်အတွင်း အကြီးမားဆုံး စစ်ဆင်ရေး[1]ကိုကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA) ဦးဆောင်၍ စတင်ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ထိုးစစ်စတင်ပြီး သုံးလခန့်အကြာ မေလတွင်လည်း တပ်မဟာ သစ်[2]တစ်ခုအားထပ်မံတိုးချဲ့ ဖွဲ့ စည်းခဲ့သည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) အပါအဝင် မဟာမိတ် အင်အားစုများပါ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့သည့်ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းအထိ မြို့ပေါင်း ၁၄ မြို့အထိသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဆွမ်ပရာဘွမ်၊ ဆော့လော်၊ ချီဖွေ၊ ဖိမော်၊အင်ဂျန်းယန်၊ ဆဒုံး၊ ဆင်ဘို၊ ဒေါ့ဖုန်းယန်၊ မြို့လှ၊ မိုးမောက်၊ မံစီအပါအဝင်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အရေးပါသည့် ပန်ဝါ၊ ကန်ပိုက်တီ၊ လွယ်ဂျယ် မြို့များပါပါရှိသည်။

ကန်ပိုက်တီမြို့အား နိုဝင်ဘာ ၂၀ရက်တွင် သိမ်းယူပြီးနောက် စစ်အာဏာရှင်အဆက်ဆက် အာဏာ တည်မြဲရေးအတွက် ဦးဇခုန်တိန်ယိန်းဦးဆောင်ကာ ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟူ၍ ခွဲခြားအုပ်ချုပ် ထားမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်မှစ၍ ဖျက်သိမ်း[3]ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း တောက်လျောက် ရှိနေခဲ့သည့်အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဖိအားပေးမှုများ အကြားမှာပင် ကချင်ပြည်နယ်၏ဒုတိယမြို့တော်ဖြစ်သည့် ဗန်းမော်နှင့် မံစီမြို့များအား ဒီဇင်ဘာလ ဆန်းပိုင်းတွင် KIA က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့တွင်းသို့ပင် ခြေချထားနိုင်ပြီဖြစ်သည်။

မြောက်ပိုင်းဇုန် အပြောင်းအလဲများ၌အရေးအပါဆုံးဖြစ်စဉ်မှာ Operation 1027 ရေးပင် ဖြစ်သည်။ယင်းစစ်ဆင်ရေးမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ တွင် စတင်ခြင်းဖြစ်ကာမြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ညီနောင်သုံးဖွဲ့ဟု အသိများသည့် အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)၊ တအာင်း အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) တို့၏ပူးပေါင်းစစ်ဆင်ရေးကြီး ဖြစ်သည်။ မဟာမိတ်အဖြစ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (မန္တလေး) (MDY-PDF) ၊ ဗမာ့ပြည်သူ့လွတ် မြောက်ရေးတပ်တော် (BPLA) ၊ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PLA)၊ ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(DPLA) နှင့် ကရင်နီ အမျိုးသားများ ကာကွယ်ရေးတပ်မှတပ်ရင်းတချို့ပါ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း သိန္နီအခြေစိုက် အမှတ် (၁၆)ခြေလျင် တပ်မဟာ၊ လောက်ကိုင် ဒေသကွပ်ကဲရေးစစ်ဌာနချုပ်၊ တပ်ရင်းအဆင့်တပ်စခန်းပေါင်းများစွာအပြင် မြို့ပေါင်း ၁၈ မြို့အထိ သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။

တရုတ်၏ ကြားဝင်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့်ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့မှ ဇွန်လ ၂၅ ရက်နေ့အထိ အပစ်အခတ် ရပ်စဲခဲ့ကြသည်။စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် သဘောတူညီချက် ဖောက်ဖျက်မှုများကျူးလွန်သည်ဟု TNLA က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပြီးနောက်၊ မဟာမိတ်တပ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ မန္တလေးတိုင်း မိုးကုတ်မြို့နယ်များအားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ကာ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း စတင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယလှိုင်း၌ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ရင်း (NDDAA) ၊အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိမိုးကုတ်ဗျူဟာတပ်ရင်း၊ ဒေသကာကွယ်ရေး တပ်များ ဖြစ်သည့် မတ္တရာမျိုးမှန်တပ်ဖွဲ့ ၊စဉ့်ကူး (ပကဖ) များလည်း ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ဒုတိယလှိုင်း စစ်ဆင်ရေး အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်ရှမ်း-မန်းစစ်ဆင်ရေး[4]ကိုလည်းမန္တလေးတိုင်း မိုးကုတ်မြို့နယ်အပြင် မတ္တရာ၊ စဉ့်ကူးမြို့နယ်အထိ တိုးချဲ့ခဲ့သည်။

ဇူလိုင် ၃ ရက်နေ့တွင် MNDAA အပါအဝင် ပူးပေါင်းတပ်များက လားရှိုးမြို့အား စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဇူလိုင်၂၁ ရက်နေ့တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ဗိုလ်မှူးနှစ်ဦး၊ဗိုလ်ကြီးငါးဦး အပါအဝင် စစ်သည် ၃၁၇ ဦး MNDAA ထံ လက်နက်ချအလင်းဝင်ကာ မဟာမိတ်များ၏ တိုက်ခိုက်မှု၌ ပူးပေါင်းပါဝင်လို[5]ကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် လားရှိုးအထိုင်အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း၊လားရှိုးမြို့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအား MNDAA စစ်ရေးကော်မတီဆက်ခံလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း[6]ကြေညာခဲ့သည်။

အနောက်ပိုင်းဇုန် (ရခိုင်နှင့်ချင်းပြည်နယ်)

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးနှင့်အတူ တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲများဖော်ဆောင်လာသည့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) သည် စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲများအပြင်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကိုပါ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ရက်တွင် ဘူးသီးတောင်အား စတင်တိုက်ခိုက်ကာ မေ ၁၈ ရက်တွင်အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

AA က ဒေသတွင်း ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး စစ်ပွဲများဆက်လက် ဖော်ဆောင်ပြီး ဘူးသီးတောင်၊ ပေါက်တော၊ မင်းပြား၊ မြောက်ဦး၊ ကျောက်တော်၊ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ မြေပုံ၊ ရမ်းဗြဲ အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ်၊ပလက်ဝမြို့များကိုပါ သိမ်းယူခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ကမ္ဘာကျော် ငပလီကမ်းခြေသို့သွားရောက်သည့် ငပလီ (မဇင်) လေဆိပ်အား အပြီးတိုင် သိမ်းယူ[7]ခဲ့ပြီးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများဘက်မှ ပထမဦးဆုံး သိမ်းပိုက်ထိန်း ချုပ်နိုင်သည့်လေဆိပ်လည်း ဖြစ်သည်။

AA သည် စက်တင်ဘာ ၅ ရက် ညပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ တပ်အင်အား ၁,၂၀၀ကျော်ဖြင့် ခုခံနေသည့် သံတွဲမြို့နယ် မောင်ရွှေလေးရေတပ်စခန်း[8]အားအပြီးသတ် သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) သည်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအား ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ရာ နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင်တောင်ကုတ်မြို့အား အလုံးစုံသိမ်းပိုက်[9]ကာဒေသတွင်း အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ စတင်ခဲ့သည်။ ဒီမောင်တော၌ တစ်ခုတည်း ကျန်ရှိသည့်အမှတ် (၅) နယ်ခြားစောင့်တပ်ရဲ တပ်ဖွဲ့ခွဲ (နခခ – ၅)[10] အားထိုးစစ် ၅၅ ရက်မြောက်ဖြစ်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်တွင် ထပ်မံသိမ်းယူခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ် အုပ်စု၏ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တစ်ခုဖြစ်သည့်အနောက်ပိုင်းတိုင်စစ်ဌာနချုပ် (နပခ) –အမ်း[11]အား အပြီးတိုင် သိမ်း ပိုက်ထိန်းချုပ်ခဲ့ပြီး၊ AA အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်သည့် မြို့ပေါင်း ၁၄ မြို့အထိရှိလာခဲ့သည်။ AA သည်လက်ရှိတွင် အမ်းမြို့အပါအဝင် ပေါက်တောမြို၊ မင်းပြားမြို၊ မြောက်ဦးမြို၊ကျောက်တော်မြို၊ မြေပုံမြို၊ ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို၊ ရမ်းဗြဲမြို၊ ရသေ့တောင်မြို၊ဘူးသီးတောင်မြို၊ သံတွဲမြို၊ တောင်ကုတ်မြို နှင့် မောင်တောမြို့တို ကိုသိမ်းပိုက်ထားနိုင်ဖြစ်ကာ ဂွ၊ စစ်တွေ၊ ကျောက်ဖြူနှင့် မာန်အောင်မြို့တို့သာကျန်ရှိတော့သည်။ လက်ရှိတွင် လည်း ဂွမြို့၏ သုံးပုံ နှစ်ပုံခန့်အား သိမ်းပိုက်ထားနိုင်နေပြီဖြစ်သည်။

AAသိမ်းပိုက်ထားသည့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝဒေသနှင့် ပတ်သက်၍ ချင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုများနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရမှု၊ အငြင်းပွားမှုများလည်းရှိသည်။

ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များစုဖွဲ့ထားသည့် AA ၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သော Chin BrotherhoodAlliance အနေဖြင့် ဧပြီ ၂၃ ရက်တွင် ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး အဖြစ်ကန်ပက်လက်မြို့နယ်၊ ကျင်ဒွေးမြို့အား AA ကူညီမှုဖြင့်တိုက်ခိုက်နေကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်၊ မတူပီမြို့အား ချင်းညီနောင် (CB) နှင့်မဟာမိတ်များက ဇွန် ၉ ရက်တွင် ထိုးစစ်ဆင်ပြီး နောက် ဇွန် ၂၉ ရက်တွင် အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ယင်းတိုက်ပွဲကာလအတွင်း CNF/CNA တပ်နှင့် CBအဖွဲ့တို့ ထိတွေ့မှုများ ရှိခဲ့သည်။[12]

နိုဝင်ဘာလတွင် ဖလမ်း၊မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများအား ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်ခရိုင်/မြို့နယ်တို့အားသိမ်းယူနိုင်ခဲ့ကာ[13]ဖလမ်း မြို့ပေါ် နေရာအများစုအား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့နောက်ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့ကိုပါ ထိုးစစ်ဆင်[14]နေပြီဖြစ်ကြောင်း CB အဖွဲ့ကထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ယင်းရက်တွင်ပင် သေနတ် မဖောက်ရဘဲ သိမ်းယူနိုင်[15]ခဲ့သည်။

တောင်ပိုင်းဇုန် (ကရင်နီ၊ ကရင်၊မွန်)

ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(KNDF) သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီးနောက် တစ်နှစ်ပြည့်သည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်[16]တွင်မယ်စဲ့၊ ရှားတောနှင့် ကရင်နီပြည် သံလွင်အရှေ့ခြမ်းဒေသမှာ စစ်အုပ်စု ကင်းစင်နယ်မြေများဖြစ်လာခဲ့ကာ မယ်စဲ့၊ ရှားတော၊ မော်ချီး၊ ဒီးမော့ဆို၊ နန့်မယ်ခုံ၊ ရွာသစ်၊ မိုးဗြဲစသည်တို့အား ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းတွင်ကရင်နီဒေသခံ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အကြားတိုက်ပွဲပြင်းထန်မှု နည်းပါးခဲ့သော်လည်း ဇွန်လမှစ၍ စစ်အုပ်စုဘက်မှ လွိုင်ကော်မြို့ပြည်သူပိုင်နေအိမ်များအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုကြောင့် စစ်ရေးပဋိပက္ခများ ပြန်လည် ပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ဇူလိုင်လတွင် လွိုင်ကော်၊ ဖားဆောင်းနှင့် ဒီးမော့ဆို၊ ကရင်နီ-ရှမ်းတောင်နယ်စပ်ဖယ်ခုံ၊ ပင်လောင်း၊ ညောင်ရွှေမြို့နယ်များတွင် ထိတွေ့မှုများ[17]ရှိလာခဲ့သည်။ ယင်းကာလများအတွင်း ကရင်နီဒေသအတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများစုပေါင်း၍ ကရင်နီပြည်တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ယင်းကော်မတီတွင် ကရင်နီပြည်တပ်မတော် (KA) ၊ ကရင်နီပြည် လူမျိုးပေါင်းစုံပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (KNPLD/KPLA) ၊ကရင်နီအမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့  (KNSO/KNSA)၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (DMO-LocalPDF) ၊ ကရင်နီအမျိုးသားများ ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) တို့ ပါဝင်သည်။

ကရင်နီပြည်ကြားကာလလွှတ်တော်သည် “ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ”[18] အား နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် အတည်ပြုပေးခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလတွင်ပင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုများအကြား လွိုင်ကော်မြို့အနီးထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ရှိခဲ့ကာ စစ်သုံ့ပန်းများကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ကြောင်း KNDFက ထုတ်ပြန်[19]ခဲ့သည်။ 

ကော်သူလေးအုပ်ချုပ်နယ်မြေ၊ တောဦး(တောင်ငူခရိုင်)၊ တပ်မဟာ (၂)၊ ထောတထူ (ထန်းတပင်) မြို့နယ်၊မိုနေပွာကျေးရွာအုပ်စုအတွင်း နှစ်ပေါင်း ၁၀ နှင့်ချီ “မြေလှန်စနစ်”[20] ဖြင့် လူမျိုးသုဉ်းရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေးဖြင့် ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ထားသည့်စစ်ကောင်စီ တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံ တပ်စခန်းများအား KNU လက်အောက်ခံကရင်အမျိုးသားလွတ် မြောက်ရေးတပ်မတော် (KNLA) က ဇန်နဝါရီ ၂ရက်နေ့တွင် တိုက်ခိုက်ရှင်းလင်းခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်းတွင် KNU တပ်မဟာများ ထိန်းချုပ်ရာ ဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ရှိနေခဲ့သော်လည်းအခြားသောမြို့သိမ်း၊ စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲကြီးများအထိ ဖြစ်မလာခဲ့သေးပေ။ သို့သော်မြဝတီ-ကော့ကရိတ် အာရှလမ်းမကြီး၌ စစ်ရေးတင်းမာမှုကြောင့် ထို့ကော်ကိုးလမ်းပိုင်းအားပြောင်းလဲသုံးစွဲရမှုများ ရှိလာခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလကုန်ပိုင်းတွင် တပ်မဟာ (၆) နယ်မြေအတွင်း မြဝတီမြို့၊သင်္ကန်းညီနောင် အခြေစိုက်စခန်းမှ Eurocopter 365 တစ်စီးအားတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့်အတူ ပစ်ချဖျက် ဆီး[21]နိုင်ခဲ့သည်။

မတ် ၇ ရက်တွင် KNLA နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များသည် မြဝတီမြို့နှင့် ၁၀ မိုင်ကျော်သာ ကွာဝေးသည့်သင်္ကန်းညီနောင် ဗျူဟာ စခန်းအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ကာ ဧပြီ ၅ ရက်တွင်သိမ်းယူခဲ့သည်။ မတ် ၂၅ ရက်တွင် နယ်စပ်မြို့ဖြစ်သည့် မြဝတီကုန်သွယ်ရေးဇုန်အားတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက်[22]မြို့အနီးရှိ မဲကနယ်၊ ဖားခြောင်း၊ တုံးတံတား၊ သင်္ကန်းညီနောင်၊ ရွာသစ်၊ ဝေ့ရွှမ်း၊မဲပလေ့ စသည့် ဒေသများ၌လည်း တိုက်ပွဲများ ရှိလာခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဧပြီ ၅ ရက်တွင်မြဝတီမြို့မြောက်ဘက် ရွှေကုက္ကိုဒေသ၌ တိုက်ပွဲများ ရှိလာကာ ဖာပွန်မြို့၌လည်း[23]ရှိလာခဲ့သည်။ ဧပြီ ၉ ရက်တွင် KNLA နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်များသည် မြဝတီမြို့ အခြေစိုက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုစခန်းများအားဆက်လက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားလည်း ပိတ်သွား[24]ခဲ့သည်။

မြဝတီမြို့သိမ်း တိုက်ပွဲအား KNU နှင့် PDF ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်နေစဉ်အတွင်းပိတ်ဆို့ခံထားရသည့် စစ်အုပ်စုတပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူဦးဆောင်သည့် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGF) အမည်ပြောင်းထားသည့်ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော် (Karen National Army – KNA) ကကူညီပေးခဲ့သည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ KNA အပါအဝင် KNUခွဲထွက် ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ (KNLA-PC) ၊တိုးတက်သော ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြု ကရင့်တပ်မတော် (DKBA) တိုသည် တိုက်ပွဲဖြစ်စဉ်အတွင်း မြဝတီမြို့အား လုံခြုံရေးယူထားကာနှစ်ဖက်တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း မည်သည့်ဘက်မှ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ပေးမှု မလုပ်ခဲ့ပေ။နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအနီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ နေရာယူခုခံမှုကြောင့်ထိုင်းဘက်ကလည်း လုံခြုံရေးတိုးမြှင့်မှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့ရသည်။[25]အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ချစ်ကြည်ရေးတံတားအနီးရှိ ၎င်း၏ တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ကာကွယ်ရန်နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အနီး လေကြောင်းမှပါ ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်လာမှုကြောင့်တိုက်ပွဲကာလအတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဒုဝန်ကြီးနှင့် အခြားဝန်ကြီးများပါမဲ့ဆောက်မြို့သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ ဧပြီ ၂၀ ရက်တွင် ပြင်းထန်စွာတိုက်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက်[26] ၂၁ရက် နံနက်ပိုင်းမှစကာ တိုက်ပွဲများ လုံးဝရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။ KNLA နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် မြဝတီမြို့အနောက်ဘက်ရှိ သိမ်းယူထားပြီး ခြေလျင်တပ်ရင်း (၂၇၅) ကပါ ဆုတ်ပေးခဲ့သည့်အတွက်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ပြန်လည်ဝင်ရောက် နေရာယူခဲ့သည်။

မြဝတီမြို့အားပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ကြည်း၊ ရေ၊ လေ နိုင်ငံတော်အဆင့် အောင်ဇေယျ စစ်ဆင်ရေးအား အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သူ ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်းက ဦးဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအား ကွပ်ကဲရန်အတွက် မွန်ပြည်နယ်၊မော်လမြိုင်မြို့ရှိ အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာန ချုပ်မှ ကွပ်ကဲနေစဉ် ဧပြီ ၉ ရက်ကရှားထူးဝေါ တော်လှန်ရေးနည်းတပ်ဖွဲ့မှ Alpha Bats ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အပြင်းအထန် ဒဏ် ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများထွက်ခဲ့ကာ ဧပြီ ၂၂ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့် စစ်ကောင်စီအစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေး သို့ပင် တက်ရောက်ခဲ့ခြင်း[27]မရှိပေ။ ယင်း အောင်ဇေယျ ထိုးစစ် စစ်ကူ စစ်ကြောင်းသည် ဧပြီ ၁၃ ရက်တွင်ကော့ကရိတ်မြို့အရှေ့ဘက် ဒေါနတောင်သို့ တက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ KNLA တပ်မဟာ (၆) နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များကြောင့် သီတင်းတစ်ပတ်ကြာ ရှေ့မတိုးနိုင်[28]ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။

ဧပြီ ၂၄ ရက်တွင် KNU တပ်မဟာ (၄)၊ (၆) နှင့် မဟာမိတ်များက ဘိတ်-ထားဝယ်ခရိုင်၊ ထီးပိုပွာရှိးမောထစစ်စခန်းကိုပါ တိုက်ခိုက်သိမ်းယူ[29]ခဲ့ကာယင်းစခန်းသည် ၁၉၉၇ ခုနှစ်ကတည်းက တပ်စွဲထားခြင်း ဖြစ်သည်။

အာရှလမ်းမကြီးအတွင်းဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသည့် နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲများနှင့် ပတ်သက်၍ ဇွန် ၁ ရက်တွင်အောင်ဇေယျထိုးစစ်အား စစ်အုပ်စု ဒုတိယခေါင်းဆောင်ကိုယ်တိုင် ကွပ်ကဲနေကာရန်သူ့ထိုးစစ်အား ရိုက် ချိုးရန် လိုအပ်ကြောင်း KNLA စစ်ဦးစီးပထမတန်းဗိုလ်မှူးချုပ် တာမလာဘောက သတိပေးနှိုးဆော်[30]ခဲ့သည်။  ဇွန် ၂၀ ရက်တွင် ကော့ကရိတ်မြို့အရှေ့ဘက်စုကလိမြို့တပ်စခန်းအား ရှေ့တိုးသိမ်းယူ[31]ခဲ့သည်။ဇူလိုင် ၁ ရက်တွင် KNU ကော်သူးလေ အုပ်ချုပ်မှုနယ်မြေ၊ခလွယ်ထွီထူခရိုင်အတွင်း ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှ ဇွန် ၃၀ ရက်အထိ တိုက်ပွဲပေါင်း ၉၆ ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ စစ်အုပ်စုဘက်မှ ၂၇၃ ဦး သေဆုံးကာ KNU ဘက်မှလေးဦး ကျဆုံးခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်[32]ခဲ့သည်။

အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့်စစ်ကြောင်းထိုးလာသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် KNU လက်နက်ကိုင်တပ်များဖြစ်သည့် KNLA နှင့် KNDO ဌာနချုပ်များရှိရာ ဘားအံခရိုင် တပ်မဟာ (၇) အား ဒရုန်းဖြင့်ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းတိုက်ခိုက်မှုမှာ အာဏာသိမ်းထားသည့် လေးနှစ်တာနီးပါးကာလအတွင်း ပထမဦးဆုံးအကြိမ်[33]ဖြစ်ကာKNU ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်သည့် ပုံမှန်အစည်းအဝေး ကျင်းပနေချိန်လည်း ဖြစ်သည်။ တပ်မဟာ (၇) သည် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုအနည်းဆုံး နယ်မြေ ဖြစ်ကာ ဒရုန်းဗုံးလေးလုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်းထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိမှု မရှိခဲ့ဟု KNU က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ယင်းဖြစ်စဉ်နောက်ပိုင်း သြဂုတ်လ နောက်ဆုံးပတ်တွင် KNLA နှင့်ပူးပေါင်းတပ်များသည် မြဝတီမြို့ တောင်ဘက် လေးကေကော်မြို့အနီး စစ်ကောင်စီစွယ်တော်ကုန်းစခန်း[34]အားသိမ်းယူရန် ထိုးစစ်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကာ ထိုင်း-မြန်မာ ကုန်သွယ်ရေးမြို့နှစ်ခုဖြစ်သည့် မြဝတီနှင့် ဘုရားသုံးဆူမြို့ကြား ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဖာပွန်မြို့ခေါပုတ်ရွာစစ်စခန်းအား KNU တပ်မဟာ (၅) နှင့်ပူးပေါင်းတပ်များက အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်တွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (BPLA) လည်း ပါဝင်အားဖြည့်[35]ခဲ့သည်။မြဝတီမြို့ ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် နိုင်ငံတော်အဆင့် စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ထိုးစစ်ဆင်လာသည့်အောင်ဇေယျစစ် ကြောင်းမှာလည်း ဒေါနတောင်တန်းတွင် ကော်ဘရာ၊ ကျားသစ်နက်၊ ရောင်နီ(တောင်ပိုင်းဒရုန်းအထူးတပ်ဖွဲ့)၊ Golden Eagles ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့၊Federal Wings, Justice Wings, Fixed Wing နှင့် KNU-KNLAတပ်များ၏ ဟန့်တားတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ရပ်တန့်နေခဲ့ရသည်။

မဟာမိတ်စုဖွဲ့မှု အားကောင်းသည့် KNU သည် ဒီဇင်ဘာ ၄ ရက်တွင် KNLA တပ်မဟာ (၅)၊ PDF,BPLA, Force For Federal Democracy (FFD) ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဖားပွန်နှင့် ကမမောင်းမြို့ရှိ တောင်သုံးလုံးစခန်းအားထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခေါပုတ်၊ ကူးဆိပ်မထောရွာစခန်းတို့ကိုပါတိုက်ခိုက်သိမ်း ယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် KNU က နှစ်ပေါင်း ၃၀နီးပါး လက်လွှတ်ခဲ့ရသည့် ယခင်ဌာနချုပ်ဟောင်းဖြစ်သည့် မာနယ်ပလောဌာနချုပ်[36]အားဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက် ညပိုင်းတွင် ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ မာနယ်ပလောအားပြန်လည်ရရှိသည့်အတွက် KNU သည် ရှမ်းရွာသစ်မြို့ မြောက်ဘက်မှသံလွင်နှင့် သောင်းရင်းမြစ်ဆုံး နေရာ အပါအဝင် ကရင်နီပြည်နယ်စပ် တောင်လှအထိသံလွင်မြစ်ကြောင်းရှိ ဒေသများအား ထိန်းချုပ်လိုက်နိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းမွန်ပြည်နယ်အတွင်း ဒေသဆိုင်ရာ သက်တမ်းရင့် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည့်မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) ၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းကပြုလုပ်သည့် (၁၁) ကြိမ်မြောက် ညီလာခံအပြီး ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ၁၁ ကြိမ်မြောက်ညီလာခံအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် ဌာနချုပ်ရှိရာ ရေးချောင်းဖျားဒေသ၌ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဗဟိုကော်မတီဝင် ခြောက်ဦးအထိ တိုးမြှင့်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ထို့ပြင် စစ်ကောင်စီနှင့် နိုင်ငံရေး အရ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးချင်း ဆက်မလုပ်ဘဲ နှစ်ဖက်သဘောတူညီမှုပေါ်အခြေခံသည့်ဆက်ဆံရေး (bilateral relations) အနေဖြင့်သာ ဆက်ဆံရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဆုံး ဖြတ်သည့်အတွက် ဒုစစ်ဦးစီးချုပ် စလွန်းထော၊အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး နိုင်ဇေယျနှင့် ပါတီထိပ်ပိုင်းခေါင်း ဆောင်အချို့ ပါတီနှင့်လမ်းခွဲကာ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းကာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်အားတိုက်ခိုက်သွားရန်မည် ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်တွင်မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာ ဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) (NMSP-AD)[37] အမည်ဖြင့် စုဖွဲ့ ကြေညာခဲ့သည်။

ယင်းဖြစ်စဉ်မတိုင်ခင် မွန်ပြည်နယ်၌လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ပေါင်း ၁၆ ခုထက်မနည်း ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။၎င်းတပ်ဖွဲ့များမှာမွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (MSDF)၊မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)၊မွန်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (MLA)၊ရေးဘီလူး၊ YJK တိုက်ခိုက်/ထောက်ပို့၊ရေးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့၊ စွန်ရဲ မြို့ပြပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့၊ Ye Air Foce – Stealth Fighter၊မွန်ပြည်နယ်အခြေပြု တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း (MSRO)၊မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်၊ ချောင်းဆုံမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်၊ ဘီလူးကျွန်းပြည်သူ့ကာ ကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအဖွဲ့၊ ရာမည ပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့၊ရေးမြို့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ ရာမည ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ မော်လမြိုင်မြို့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ ဖြစ်သည်။

မွန်ပြည်နယ်၊ ရေးမြို့နယ်အတွင်းကျောင်းသားတပ်မတော် (ABSDF)အပါအဝင် မဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စခန်းသိမ်းပွဲများအားမွန်လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများက ဇန်နဝါရီလ၌ ဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မတ် ၂၇ရက်တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှု မရှိဘဲ ကျိုက်မရောမြို့နယ်၊ ဓမ္မသကျေးရွာအားလေယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲခြင်း၊ ရေကြောင်းနှင့် ကုန်းကြောင်းမှ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ကာ ကျေးရွာရှိ နေအိမ်ပေါင်း ၃၀၀ ဝန်းကျင်အား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ မွန်တို့၏ရပိုင်ခွင့်အတွက် တားဆီးပိတ်ပင်နေသည့် စစ်ကောင်စီနှင့် အပေါင်းအပါများအားမွန်မြေပေါ်မှ အမြန်ဆုံး ပျောက်ကွယ်သွားရန် ပြည်သူများအနေဖြင့်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းတော်လှန်ရန် NRFF က တိုက်တွန်း[38]ခဲ့သည်။ဓမ္မသကျေးရွာ ဖြစ်စဉ်သည် အယူအဆ ကွဲပြားနေသည့် မွန်အင်အားစုများအကြား ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးအတွက် အရေးပါသည့် ဖြစ်စဉ်လည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ NRFF သည်မွန်နှင့် တနင်္သာရီဒေသရှိ တော်လှန်သော လူငယ်အင်အားစုများအကြား ချိတ်ဆက်ထားသည့်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ မတ်လအတွင်း၌ပင် MSRFသည် မဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ ရေး-ထားဝယ် အမှတ် (၈) လမ်းမကြီးအားထိန်းချုပ်စိုးမိုး[39]ထားခဲ့သည်။

ယင်းဖြစ်စဉ်အပြီး NMSP – AD က ဧပြီ ၁ရက်တွင် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေနှင့် NCAအား ငြင်းပယ်သည့် နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်[40]အားထုတ်ပြန်ခဲ့ကာ NRFF ကလည်းထောက်ခံ[41]ခဲ့သည်။ဧပြီ ၇ ရက်တွင် တပ် စုဖွဲ့မှုအဖြစ် MSFC၏ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)နှင့် မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)အကြား မဟာမိတ်အဖြစ် ပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်မည်[42]ဖြစ်ကြောင်းသဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ဧပြီ ၁၂ ရက်တွင် အခြားမဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာရေးမြို့ ကိုးမိုကျေးရွာနှင့် မွန်-တနင်္သာရီ နယ်ခြားမျဉ်းရှိမလွှဲတောင်ဂိတ်စခန်းတို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ မေ ၅ ရက်တွင် KNU နှင့်ပူးပေါင်း၍ တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်ခရိုင်၊ သရက်ချောင်းမြို့နယ် အမှတ် (၈)ပြည်ထောင်စုလမ်းမရှိ ပဲဒက်နှင့် ကျောက်ဆည်ကျေးရွာ စစ်တပ်နှင့် ပျူစခန်းများ[43]အားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

NMSP-ADသည် PNLO, PNFC စသည့်ပအိုဝ်းအင်အားစုများနှင့် နိုင်ငံရေးအရ မဟာမိတ်အဖြစ် စုဖွဲ့ကာ မွန်ပြည်အခြေ ပြုလက်နက်ကိုင်မဟာမိတ်များနှင့် ရေးမြို့နယ်အတွင်း စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။  

မွန်အခြေပြုလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများသည် ၎င်းတို့ တပ်စွဲထားရာ ဒေသများအလိုက် အထိုင်စခန်းများ၊အမြောက်စခန်းနှင့် ဂိတ်များအား တိုက်ခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သော်လည်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများအထိ ဆင်နွှဲနိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ 

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင်မွန်လက်နက်ကိုင် လေးဖွဲ့ဖြစ်သည့် မွန်ပြည် လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (MLA)၊မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)၊ မွန်အမျိုးသား လွတ်မြောက် ရေးတပ်တော် (MNLA-AD) တို့အကြား မွန်တော်လှန်ရေးတပ်များအားလုံး ပါဝင်သည့်မွန်တပ်တော်[44]ပေါ်ထွန်းရေး အကောင်အထည် ဖော်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကာ ပထမအဆင့်အနေဖြင့်ပူးတွဲစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။   

အလယ်ပိုင်းဇုန် (စစ်ကိုင်း၊ မကွေး၊မန္တလေး) 

အလယ်ပိုင်းဇုန်သည်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ထိစပ်မှုမရှိသည့်အတွက် အခြားသော ဇုန်များရှိ EROs များ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများလောက် ပြင်ပဖိအားသက်ရောက်မှု နည်းပါးသည်။ သွယ်ဝိုက်သည့်သက်ရောက်မှုအ ချို့သာ ရှိသည်။ သို့သော် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးကဏ္ဍတွင်မူမတူကွဲပြားသည့် ဖြစ်တည်မှု၊ ဖွဲ့စည်းမှုများကြောင့် ရှုပ်ထွေးသည့်သဏ္ဍာန် ရှိသည်။တော်လှန်ရေးအစိုးရဟု သတ်မှတ်ကြသည့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF)များ ရှိသလို ၎င်းနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ထားသည့် အင်အားစုများလည်း ရှိသည်။ ထို့ပြင်NUG ဝန်ကြီးဌာနများအောက်ရှိလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ ဖြစ်သည့် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး - ပအဖ၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေး -ပလဖ- ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ - ပကဖ အပြင် ဒေသ အလိုက် စုဖွဲ့ကာ NUG နှင့်မပူးပေါင်းဘဲ အခြားသော EROများနှင့် မိတ်ဖက်လုပ်ထားသည့် ဒေသအခြေပြု Local PDF များ၊ ပြောက်ကြားတပ်ဖွဲ့များလည်းရှိသည်။  

ထို့ပြင် နိုင်ငံရေးစုဖွဲ့မှုများစွာ ရှိကာ စစ်ကိုင်းတိုင်း၌ စစ်ကိုင်းဖိုရမ်၊ မန္တလေးတိုင်း၌မန္တလေးဒေသအင်အားစု၊ မကွေးတိုင်း၌လည်း ယောကဲ့သို့ အင်အားစုများ၏ စုဖွဲ့မှုများ၊ NUG နှင့်ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ-CRPHနှင့် ဆက်စပ်သည့် စုဖွဲ့မှုပုံစံများစွာ ဖြင့် ရှုပ်ထွေးသည်။ 

စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုအဖြစ်စစ်ကိုင်း၊ မကွေးနှင့် မန္တလေးတိုင်းတို့သည် NUG ၏ အမှတ် (၁) စစ်ဒေသ ကွပ်ကဲမှုအောက်၌ တည်ရှိကာကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA)နှင့် ပူးတွဲစစ်လှုပ်ရှားသည်။ မြောက် ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ၂၀၂၃ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား စတင်ခဲ့ရာယင်းနေ့နံနက်ပိုင်းတွင်ပင် လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ ကွမ်းလုံ၊ကွတ်ခိုင်၊ လောက်ကိုင်၊ ချင်းရွှေဟော် စသည့် မြို့များ၌ တိုက်ပွဲများဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်များဘက်ကလည်း လားရှိုး-ချင်းရွှေဟော်နှင့် လားရှိုး-မူဆယ်ပြည်ထောင်စုလမ်းပိုင်းအား အရေးပေါ် ပိတ်ဆို့ပေးခဲ့သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်းမြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မြို့အများ အပြားအား သိမ်းယူခဲ့ပြီးနောက် တရုတ်၏ကြားဝင်စေ့စပ်မှုကြောင့် ဟိုင်ဂင်စာချုပ် ချုပ်ဆိုကာ တိုက်ပွဲများ ရပ်နားခဲ့သည်။ယင်းကာလများအတွင်း အလယ်ပိုင်းဒေသတွင်လည်း ဟန် ချက်ညီစစ်ဆင်ရေးအဖြစ် NUG စစ်ဒေသ (၁)ကွပ်ကဲမှုဖြင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၊ PDFများ၊ ပကဖ များ၊ LocalPDF များ စုပေါင်းကာ ကောလင်းနှင့် ခမ်းပတ်မြို့တို့အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ 

စစ်ဒေသ (၁) တွင် သိမ်းယူထားသည့်စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကောလင်းမြို့တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး စတင်[45]နေပြီဖြစ်ကြောင်းNUG က ၂၀၂၃ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၄ ရက်တွင် ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာတွင်စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ ခမ်းပတ်၊ ရွှေပြည်အေးနှင့် မော်လူးမြို့တို့ကိုလည်းသိမ်းယူထားပြီး ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းမှ စကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကကောလင်းနှင့် ကပ်လျက် ကိုးထောင်ဘို့တိုက်နယ်အား လေကြောင်း၊ ဝန်းသိုးမြို့မှခြေမြန်တပ်ရင်းများအား အားဖြည့်ကာ အင်အား ၁,၀၀၀နီးပါးဖြင့်   မြို့တစ်ဝက်ကျော် ပျက်စီး[46]ခဲ့ရကာတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ နောက်ဆုတ် လက်လွှတ်ပေးခဲ့ရသည်။ 

တရုတ်စေ့စပ်မှုဖြင့်မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား အပစ်ရပ်ရေး ထိုးထားသည့် ဟိုင်ဂင်စာချုပ်အား စစ်အုပ်စုဘက်မှ ချိုးဖောက်ကာ ၎င်းတို့လက်လွှတ်သိမ်းပိုက်ခံထားရသည့် မြို့ များအား တိုက်ခိုက်လာမှုမျာကြောင့်ငါးလကျော်အကြာ ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း ပြန်လည်စတင်လာခဲ့သည်။ ဒုတိယလှိုင်း၌ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ရင်း (NSSAA)[47]တို့ပါ ပါဝင်လာခဲ့ပြီး NUGလက်အောက်ခံ MDY-PDFအပါအဝင် စစ်ကိုင်းအခြေပြုတပ်ရင်းများကပါ ရှမ်း-မန်း စစ်ဆင်ရေး[48]အဖြစ်အမည်တပ်ကာ ရှမ်းမြောက်ဒေသသာမက မန္တလေးတိုင်းအတွင်းရှိ မြို့များကိုပါ ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ MDY-PDFနှင့် TNLA ၏ထိုးစစ်အတွင်း မန္တလေးအတိုင်းအတွင်းရှိ စဉ့်ကူးမြို့[49]အားဇူလိုင် ၁၇ ရက်၊ ဇူလိုင် ၂၄ ရက်တွင် မိုးကုတ်မြို့[50]၊ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် MNDAAက လားရှိုးအခြေစိုက် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ)[51] အားသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကာ လားရှိုးစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ဗမာ့ပြည်သူ့ လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (BPLA)၊ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PLA)တို့လည်း မဟာမိတ်[52]အဖြစ်ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ TNLAသည် ဒုတိယလှိုင်းအတွင်း နောင်ချိုနှင့် ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် မိုးမိတ်မြို့[53]တို့အားထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ 

MDY-PDFဦးဆောင်နေသည့် မန္တလေးထိုးစစ်အတွင်း မတ္တရာမြို့နယ်လည်း ပါဝင်ကာ ၁၀၁၄ လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေး အင်ကြင်းမြိုင်စခန်း၊ ဆည်တော်စခန်း၊ ပန်းသလဲတောင်စခန်း၊ရေစိုတောင်တပ်စခန်း၊ နေကျော်တောင်တပ်စခန်း၊ ရွှေပုထိုးတပ်စခန်း၊ကျောက်ခလုတ်တပ်စခန်း ၊ စိုးမိုးကုန်း မြေနီတောင်စခန်း[54]များကိုပါသိမ်းယူထားခဲ့သည်။ ထိုသို့ စစ်ဆင်ရေး လုပ်ဆောင်နေစဉ်  အတွင်း မြို့၊ရွာများ သိမ်းရာတွင် လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်းချက်များ[55]အား MDY-PDF စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကကြိုတင်ထုတ်ပြန်ထားခဲ့သည်။ သြဂုတ် ၄ ရက်တွင် MDY-PDF ထိန်းချုပ်နယ်မြေအတွင်း ပိတ်မိနေသည့် တရုတ်နိုင်ငံသား ၁၅ဦးအား ၎င်းတို့၏ သဘောဆန္ဒအရ နေရပ်ပြန်နိုင်ရန် ကူညီ[56]ပေးခဲ့သည်။သြဂုတ် ၁၂ ရက်တွင် ၁၀:၂၇ နှင့် ရှမ်း-မန်းစစ်ဆင်ရေး၏ ရည်မှန်းထားသော်စစ်ရေးပစ်မှတ်များအား ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း[57]အထိအောင်မြင်စွာ ဖော်ဆောင်ထားပြီးဖြစ်ကာ အတူလက်တွဲတိုက်နေသည့် NUG လက်အောက်ခံတပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့များအား ကျေးဇူးတင်ဂုဏ်ပြုကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ 

ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးဒေသတွင် ERO နှင့်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက မြို့သိမ်း၊ စခန်းသိမ်းများ အားစစ်ဆင်ရေးဖော်ဆောင်နေသည့်နည်းတူ စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတို့၌လည်း ဒေသအခြေပြုအင်အားစုများက လည်း တပြိုင်နက်တည်း ဖော်ဆောင်မှုများ၊ မဟာမိတ်စုဖွဲ့မှုများရှိလာခဲ့သည်။

ဗမာအမျိုးသားတော်လှန်ရေး တပ်မတော်(BNRA) သည်ကျောင်းသားတော်လှန်ရေးတပ် (SRF)၊ ချင်းတွင်းနွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ BDF၊ မဲမှောင်လက်နက်ကြီးပစ်ကူအဖွဲ့များနှင့် မဟာမိတ်ပြုလုပ်[58]ထားကာစစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ယင်းမာပင်ခရိုင်၊ ပုလဲမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီအထိုင်ထွေ/အုပ်ရုံးများ[59]၊မင်းကင်းမြို့နယ် ပျူရွာများ၊ အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

PRA(Magway) သည် စေတုတ္ထရာနှင့် ငဖဲမြို့နယ်အနောက်ဘက် ရိုးမတောတန်း၌အရှိုချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ACDF)နှင့် မဟာမိတ်ပြုလုပ်ထားကာ တိုက်ပွဲဆင်မှုများ လည်း ရှိသည်။ MDY-PDF ကမူမန္တလေးတိုင်း၌ ဆက်လက်စစ်ရေးဖော်ဆောင်ကာ သပိတ်ကျင်း မြို့နယ်၊ တကောင်းမြို့အားသြဂုတ် ၁၂ ရက်တွင် ထပ်မံသိမ်းယူ[60]ခဲ့သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း၌စစ်ရေးဖော်ဆောင်ရန်အတွက် ဝက်လက်နယ်အခြေပြု ဂျန်ဇီလူငယ် မျိုးတပ်တော် (Generation Z Army – GZA) နှင့်ဗိုလ်နဂါးဦးဆောင်သည့် BNRAတို့အကြား အညာဒေသ မဟာမိတ်ညီနောင်[61]အဖြစ်ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ GZA သည်ရခိုင်ဒေသ တိုက်ပွဲများအတွင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် ပူးပေါင်းစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ရှိသည်။

တရုတ်ဖိအားကြောင့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ ERO များအကြားစစ်ရေးအရှိန် လျှော့လာခြင်းကြောင့် သော်လည်းကောင်း တည်ဆောက်ထားပြီးမဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးများ ဆက်လက်ခိုင်မာစေရေး အတွက်သော်လည်းကောင်း ၎င်းတို့စိုးမိုးနယ်မြေများအတွင်း တပ်စွဲထားသည့် ဗမာတော်လှန်ရေး အင်အားစုများအနေဖြင့်နေရာရွေ့ပြောင်း အခြေစိုက်ခြင်းများ ပြုလုပ်လာခဲ့ရသည်။ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးလှိုင်းနှစ်လှိုင်းစလုံး၌ ပါဝင်ခဲ့သည့် မောင်ဆောင်းခ ဦးဆောင်သည့် BPLA တပ်သည်မကြာမီကာလအတွင်း အညာဒေသသို့ အခြေချကာ စစ်ဆင်ရေးဖော်ဆောင်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း  အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် လူမှုကွန်ရက်မှတဆင့်ထုတ်ဖော်ရေးသား[62]ခဲ့သည်။ထို့နောက် အညာဒေသစစ် ဆင်ရေးအတွက် တပ်သားသစ် ခေါ်ယူမှုများ ရှိလာခဲ့သည်။

စစ်ရေးအားကောင်းနေသည့်အလယ်ပိုင်းဇုန်တွင် MDY-PDFအား အားလျော့စေရေးအတွက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က မတ္တရာမြို့နယ်အားပြန်လည်ထိုးစစ်ဆင်မှု ပြုလုပ်လာသည့်အတွက် ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်အထိ တိုက်ပွဲများ ဆက်ရှိ[63]နေခဲ့သည်။

မဟာမိတ် စုဖွဲ့ထားသည့် BNRAနှင့် GZA တို့ကလည်းချင်းပြည်နယ်အတွင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA)နှင့် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (CB)တို့ ပြုလုပ်နေသည့် OperationCB အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့ သိမ်းတိုက်ပွဲများ၌ မဟာမိတ်အဖြစ်ပါဝင်တိုက်ခိုက်[64]ပေးခဲ့ရာဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် မင်းတပ်မြို့အား သိမ်း ပိုက်နိုင်[65]ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ BNRA သည်နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်ကလည်း ပုလဲမြို့သိမ်း စစ်ဆင်ရေးအား Operation CB နှင့် ချိတ်ဆက်ကာ Coordinated Movement အဖြစ် GZA, Southern Yesagyo (SYSO) နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။[66]စစ်ဆင်ရေး စတင်ပြီး နှစ်ရက်အကြာတွင် မြို့၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်အား ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ဘက်မှ မြို့လက်မလွှတ်ရရေးအတွက်လေကြောင်းပစ်ကူများစွာ သုံးခြင်း၊ တပ်အင်အား ဖြည့်တင်းခြင်းများဆက်တိုက်လုပ်လာခြင်းများကြောင့် ထိုးစစ်စတင်ပြီး လေးရက် အကြာတွင်ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။

ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင်ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်ကားလမ်း မိုင်တိုင် ၃၁၉ ရှိ ရဲကင်းစခန်းအား NUG စစ်ဒေသ (၁)လက်အောက်ရှိ မြင်းခြံ ခရိုင် အမှတ် (၄) နှင့် (၁၀) တပ်ရင်း (နွားထိုးကြီး PDF) များကတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင် အမြန်လမ်းမကြီးပေါ်အထိတိုးချဲ့နေရာယူလာခဲ့ကြသည်။

‍

References:

[1]https://www.facebook.com/The74Media/posts/pfbid0nb27MMuUmEbGeQhTkz2SkjstxfcXEB5MJy6VHhwvG1sCrL1GA3MSDsxSaoa4FtVTl

[2]https://www.bbc.com/burmese/articles/cxrrq16npelo

[3]https://www.facebook.com/photo?fbid=2171104083290811&set=a.143736392694267

[4]https://myanmar-now.org/mm/news/54991/

[5]https://www.youtube.com/watch?v=6a9kvM595EU

[6]https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=817022123866496&id=100066761468953&mibextid=WC7FNe&rdid=LCS5abPdERBNZD6H#

[7]https://t.me/aainfodesk/998

[8]https://t.me/aainfodesk/1063

[9]https://t.me/aainfodesk/1150

[10]https://t.me/aainfodesk/1191

[11]https://t.me/aainfodesk/1198

[12]https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/667aa5003fd27b8caefc67fa

[13]https://www.facebook.com/photo/?fbid=122164877318275325&set=pcb.122164877762275325

[14]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0iujX3FpwBAsnBYdnE9TokFFhPDvG12fMcWBxNqK8vuES8rhk4MbDsQAxNDa3o3wHl&id=61558259765374&__cft__[0]=AZVp0Wz0tFVYoDALFlp_ZrR6-bg9wgk8ZYhYDyevkw-kqwaFZ2YGKioMHScan0LdreLIU7zl2mUMBRRCYacbyOaknrxtWjUCNGBLUPmxx2DfjbD2RoIBVBJWdeUWDcHYC39wwKzP7LHaQbIBvIIGAKp6PnJuKoOBuvWXGhmey2QCfO_y3TliDLb_xO2uW5xdozEVAEHj53jljX0vmL1ZVCiU&__tn__=%2CO%2CP-R

[15]https://www.facebook.com/KhonumthungBurmese/posts/pfbid032GegTsDw9qKeX2iDh2y9q9M2ensm5Hyur1gUJGhCdH9wPbkUmJw5y3PWnxqNJdA4l?__cft__[0]=AZVM-VbKLdT25Bg87uvp571FO9u9CToq1R7ea54YKAWqjYR8qBZzx3ZovMxWkNBnTkiUze6TjS3L_CSpAGeo8d5IJ04uvCg8MT51bJmkBj5S9O2q6wFvBHyYSTWF5-nxwhSLIqRnIQuhr1qERvh15zk8ZeJazqk0FTQqo0kRCmmNem2Ku016vPXT1QCtyUsF1vXIVPmENaE_9kuLEiqrOFDk96Muv2Nm6Bizbbhqhtel_g&__tn__=%2CO%2CP-R

[16]https://www.facebook.com/VOABurmese/posts/pfbid09hNrcsLVLuU9ouGGVggpCbrPP1EAcyuTDYBXRWFh4Wr9L1QTV9gvi6VCWMUp1rwDl?__tn__=%2CO*F

[17]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02XEJXU7wrubTdaLGVni3hMv9miB9tsUvuh53xuXRjpyXpdbJD1WMmYJnhPdhZmYU1l&id=61562036049131&__cft__[0]=AZVgntNyhAN2DIGqFJcZkwaqHsFvGoRsWMj83_-PXOA2OgZATqwkt2TidAtVWmTgJUDYpJ0E04QBudBeQ6P8DVUYodal8owiZERWogZUHG8-9sPKEat5nWJu_ZI9U4JyLVdIof_weT4Oid-ypgUBCMw8jj64gUacOdoRl1LDW112UudMp9SQ2uXidCv4kbtDGcU1vYotu5vFNv0Ca0cxbxc8&__tn__=%2CO%2CP-R

[18]https://www.facebook.com/photo?fbid=868260652145995&set=pcb.868260685479325

[19]https://www.facebook.com/61562036049131/videos/1232942417766544/?__cft__[0]=AZV-dOD1GoTvq3nWAmKU-QBuGOzZ6yryfrkoT3iHKvWs7P8fBCJO9ZIzarWkV_4pikPJ1OIEhYsOUKmQlFb2bn7aMPxNGOZ3uRYhZp5wRKMJLepsBI4epmnYFxV51WmWXj4GDCztNdsRkObrl5yHMAeTjBto9HxjNyNjS0h5uBFkaa17PFpY0AkgIoxYHmUD-Gj8U0rbFiI-o0EBrzGW4Z5o&__tn__=%2CO%2CP-R

[20]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02ksK4ZH8avjT7ryL5WFpe3g5ERuh5ubKAbRYxeP3kLToxy5q1qvkRAfUNqe91A7Qql?__cft__[0]=AZXt-dv1-eK0FTkll5jiJ6hVTQrPnc9E94A_9IUM3L5WcdvnRdRIkC85rjNBAh_1HHX3QRQAZR425TSF3OnwSKIZ9r3HeGv4cIV-w-YVpxnyIk83IzliJU_yWMn6BWnBNHyQhZsm69JsIWOzweDA0iEUWjsmQFyzMQwLi4XAsz4w2KVZcVwMUvrd_H9F6XFJu8U&__tn__=%2CO%2CP-R

[21]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02kGFngDrvvTMbYzm5166Zwa3RMYBpgM2RzpBzqEDsbe5XLq1BVFk1cBLQcFNmacT2l?__cft__[0]=AZVP2eIgdXXyd1Z2ddS5vJeuwZfnf__y5jCPSDka7WF4lWR-aqWq72n-Qy7RNwqRAQJvMhJYVQiIg74Hwhx0EO386-yf5w2AS1dHRwHVNrRu7pJJ_vrNVaC4UJfQQxbVBrqaGxPls-wk8SyscAQ7BdhtTkpLhWjUPkJgLZERVg7VAc865-RQVNLpP9FOdggd3tA&__tn__=%2CO%2CP-R

[22]https://news-eleven.com/article/246890

[23]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/04/06/381961.html

[24]https://www.facebook.com/watch/?v=651213700471283

[25]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02mgi6hEgmqexAG2qCDgNp2nPQR54XL94iWcmxiRX72XACau57AqD3PTATYciK7sbpl?__cft__[0]=AZWh5TkQ3p06ys7adOo_2W8hEeZtzEaYPswPmW95yqniTmY6Dq_A4EMAS1Gl2U1OzBBYtAbF0-gLrOkPqHkz8lfxCJRaR3tMeILj_azG9wkIdcZpdAgY77iKh9k7ZRN6NW_EYF222BqbbKax8JwAoItTAg1npgDRKErYE4Po_67OSbKrfa75ta1snbj_1gNyQfY&__tn__=%2CO%2CP-R

[26]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid09hGXEfaiR6vuLtTmNso9QZXSU3e3LLvQ5Nq3Nnqw87XBe9J4N2UJceoF63PqVvdil?__cft__[0]=AZWldFIKveqlt2gi1fmq86VousbCQJwtASUegKvseMsCrwz8OTpCEO8zCovtqyeNgU6A2uU9GaTGZcevaLxDuy0kit2XUtMeL6GViCoOq9CygqUfx_IjqXioIz2RS7SuywDw_7Qu77ptXIPOMjDIKgjEwXhJuP0pFIvvnf9QJJxDuENnpllcnyfnzEaPYp4TdHs&__tn__=%2CO%2CP-R

[27]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/04/23/382663.html

[28]https://myanmar-now.org/mm/news/51356/

[29]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02AT4SqUh5RRH3F7hspqg1bpqJuKsRYGFwMWRNCc7CKTwGhx678mfSFhV2mXkanNX1l?__cft__[0]=AZUN7Vk9vDSPWnRLQr7_HtYtIgmpVpuSb7Px6QY6vPuNAcajpwrlchUXshyYEMcQ9iBoKOImXW8dTwSKeQyGOlxmFeZHMGL8AKkqfJfqBFXslyfzfUlGwJYm407HbHu8ydjgzVcRsA8Vi-Fv3o1BGbTVpZHA7W8F7OjHPghG_7EpoKkKXOYA4dWI3N5C-21m0jE&__tn__=%2CO%2CP-R

[30]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid0FZgBSP6E9PogPK8mfA57EVWLeNcCZrTfsGpySBAts6wYddJpTukbWsHLr3bdTK5ul?__cft__[0]=AZWDvo5w_rZ1iyrlflotCQIgR4K-CCqn6WmNrvLkewXZh3Ps9yglPT2GRsFJjcZA5cipdWMns2Fyaxxpt5N0q_R-LcCbeL2RhU83s4S3NeuSE9Ns4zUz1rWpJrH_eyCgz-zlqzCMrwM941VmxEn0l_70h0ivViyvS93u0jsEW9eo627dph_UzwgDi8GDeWSxgIc&__tn__=%2CO%2CP-R

[31]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02iCzqDg3wJX2FECyabWyP4gt1BDVA5Dz3hqSoQ3qwMQe2QPyXxPRcsdu6qkEEKZPjl?__cft__[0]=AZXVvv_08thcP3jC-y4qF0PbVcagETLzYSjuflNZiTihv5pOBV-7NreV3H2Qak_c-OoCVqN5A-cRRiPBnB-KR-8KwCaH8zGQ24QS49Mq4py-0-c2rJYh5HV8etEG2hcqBC-RP114Me4w_1LizyB_9LW9IJUgBMJphLHV2G8-gsSqT-qdNq2w1kCYVnVcBH1SLQM&__tn__=%2CO%2CP-R

[32]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02Vi4WAN7xnZFkshFiaM1LSGgLkyg6EFL68TfisRMx2ffNMeT38g3tS6XWjERYMNbkl?__cft__[0]=AZXSBM5DvX9eXpP2Q7koKKf7-xU8xhOd7e0xIw9pShv9vON8o8ajT0AjMDrfgZam2m2-mw-_3gY8Lwev2Wbb8lCMpUduMa41e5bjDmQg-Mqge5vS0zKKPmELmNbRNwjiEtsmjVsn_Ht9MJyAu90s-TSnUOkSZ7fjClGTiDpu5un4iCSdnWAEYCDNjvsC6um100E&__tn__=%2CO%2CP-R

[33]https://myanmar-now.org/mm/news/58595/

[34]https://myanmar-now.org/mm/news/57560/

[35]https://myanmar-now.org/mm/news/58889/

[36]https://myanmar-now.org/mm/news/59856/

[37]https://www.facebook.com/NMSPADINFO/posts/pfbid02hfDcFw4cz9dp5qGb1cf1SaGZ946KQxR8Y3x3hK3avESpf18GejcVeKa38qX2nq4Tl?__cft__[0]=AZXB-fafzTpucM-oIpVuV3x1tWNvx9fSAFvNTIiDQP2pJbAUlQnkQvKa05g7_ik2aZm56C1864wvEDasaLMnoxuJVMmGm1k1DeSw8B7LirvOVSpOeauGgzVozRTgDvYCu2HuJ2bu7KHvfrsHSH2UT9t6dAHAb8DnJUTetWBbMRmb8J3LWtShE_kdbfxNYRghXdjSXwrIqv-O8gCe7JfMLXZf&__tn__=%2CO%2CP-R

[38]https://www.facebook.com/photo/?fbid=122134431086157848&set=pb.61554735463059.-2207520000

[39]https://www.facebook.com/MonStateRevolutionary/posts/pfbid029JfHXVTCp4mzfSVAYRbdeiETgW5C7WPGjAUrLTfzb83Q9VM3jfg7Q7ueEwis26cMl?__cft__[0]=AZWdcvQnXD9rmI-N9frRvdQYl4vsPREBXMlbEzW9Lrdco5HY-Nrr2HoCrgPpz71bvqLIErTLysr7Io3ZnYTUif1if4XqUBAEnqaJJ6aY1rlA7RcBiBNPkj7Pjc5G-Cc9TX_QM-2HXFxKjcJX0IgPG21yPNmLCo6veqJJrFGp2-jRP1uT600cUuItnIIsp056HDk&__tn__=%2CO%2CP-R

[40]https://www.facebook.com/NMSPADINFO/posts/pfbid02bfLsgmc7AnEJTv1pT3Hdueg8XZc7XVKUCzVFSwTx6qEKJMSpqgm7A5heirL4gyEZl

[41]https://www.facebook.com/photo.php?fbid=122136586826157848&set=pb.61554735463059.-2207520000&type=3

[42]https://www.facebook.com/MonStateRevolutionary/posts/pfbid0k42ShysSDSFvhsshCJeAp2apTab1WXdkhbxNJYijZZ8qQAcAHKxfL9D74TLGDDAzl?__cft__[0]=AZUp0FnN0dfVVz7KikUdOi1aEREUWRYl1g9o-g7n_40YXedKDgoFHuue8w0Wis4OZFuB8wPFenX7rcEgA_HbAAfsLuz-wmbzW7kjDTSZbdVKUy5w3HY2btIjq-uSyZ_qsYFXXH2ibVNmkkkhNwGn8jZjTIVhN4SK4tGlE4fvWEUJZVqqEn5Cegv5CqnC1Kl7DX4&__tn__=%2CO%2CP-R

[43]https://www.facebook.com/MonStateRevolutionary/posts/pfbid0gFXipo4TqXtaiuTgGQyRurWRjhCmtHHT4RvPmaL3Kx9t4g3FCVqC4rJgQ5fqEntLl?__cft__[0]=AZU110m6iGavjahCFSzwcKvFQZcM4RJ23Q95RTfoJlKziZmG3QmOb214PL5KZz36Vzu4NwzYstXryJ3oaF7oFUg8W-Jl73En1SgNBj3zaI9qip_OFeS5bbC_jDleSMihhWRrOfDuAY-8w6MSROLMihxSALeaNoLMjsVZlYtOaW0jkIC5yUDdgIEj8mzwtOWIGXQ&__tn__=%2CO%2CP-R

[44]https://www.facebook.com/photo?fbid=605026008873358&set=a.257980603577902

[45]https://www.facebook.com/NUGmyanmar/posts/pfbid0AM4FR5Zcar4ZB71wsMBxo3kYP8gJcoGpuQynSmjuScStRphpr8v3t4MgLm28r4rpl

[46]https://www.bbc.com/burmese/articles/c51e0kwnqn8o

[47]https://www.facebook.com/photo/?fbid=807334024832913&set=a.444523181114001

[48]https://www.facebook.com/kachinwavesnews/posts/pfbid0M57haRL7Ts1LY1ofRVgH6CtpMEWNsCR5z89hHaa51YbPjkM5RhANxA7hRH8keNhCl?__cft__[0]=AZVg-6RIq60AM3EM8R5iF4kb2pt2iwnR1TSmgrPUQ8tSfUVRaJpfUAsWyrWQw9I9fepW5kUUCXX7pos8pspEsCPLryNQTf6HQ8fvgyVfXUloZT0RdRaMIxepIePnHBAHz4zUMXXyQwZFHqjXninjWwj_tIztW71THfA2sylTbngrjQ&__tn__=%2CO%2CP-R

[49]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid032jKV3z9KHfWjk186CdUbmSLnW7Rpr9foEGu9uwMywukEEJySo1hLdr6bfVh7EQXdl&id=61559171995407

[50]https://t.me/mandalaypeopledefenceforce/518

[51]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/07/25/387684.html

[52]https://www.facebook.com/BamarPeoplesLiberation/posts/pfbid0ucV8eAJKPTVCjjCGzHdNoCtzAip9dgoRAACGRgE5UbpmiV7U2npoQ72aVr9vSfpil?__cft__[0]=AZUDfvASQljnHxbUwHxWyWAJatLLU3Z_Lbjq6nqNz_YmJ8_DYhsM70Kr8M-cReRC1zSJHeYs00EikL3V2uAF0hNv97XJrNCDjWTb52KJ1LD1JYriSHJ_KFt86PFyaBXxzYUVxA4F1a298HuY2GN01LD4XHdGEwzqWNt8VqVSbe_M5SlGDyYiszzg0X1a-ft8IV4&__tn__=%2CO%2CP-R

[53]https://t.me/taangtv2023/3104

[54]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02KYex336W42py2bN11AXSUKRdFHhaMw1Mb2upAFzoVQmWcDWxKswdyt5coZDdMER9l&id=61559171995407&__cft__[0]=AZVJEXxRAg3hj_RESJpO79zkbsMw6Z-g7rw0n3hW1HB9zk2flLVmsuwiL3U7hmhbwy6Cg1a5CFTTtG5M5lXgc7gRje41CYAvyWgI5jOZtxrucLt0L_2tkPJX9GvEpzpIkOhRYlYyjFb6lpY6SFBw0gdT64Rq7wv6zklbbGiqTp8F4zZxPfFkRMPpjcYnuljBrh_YHfCuMnf86y7WJgZYLjtr&__tn__=%2CO%2CP-R

[55]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02guCxRVYYh2opkbGCWS8ypsgvbFnWpT6tGssoeQsjZRCKcHBdJBENb2uDAXXhVYyfl&id=61559171995407&__cft__[0]=AZUQ141pfH9hgOiI1PBQMmTFDxgR9ZvN260kpD1OA-A0EdJ23MY1wvFYerXpelVCUWGlUKyhLjCmiHfdK0VGvnaQ2vxbGMrDaKcLQERE4-a2AI_8yAsz4tmZJE_axNsPxTZx4sH2kHx3kyqWbVkuUz-vx7vFSbp_EmVK37YOQhjGumyjaqutHmv_DDVW4B4-aB6cGATVH1eTEkH4Rcrgs3H_&__tn__=%2CO%2CP-R

[56]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0mwfy3TdAJ8teDnidEHwFPgZbJvtuccjQn6XuFZ4DZ5DXkKdcxYL8uGS3Vk3L6TTVl&id=61559171995407&__cft__[0]=AZXLIf0Bkc9W_a3cAxIN7oBF6l1NLbosm4nO4RdlNw5jenwg4cuONvb1Op-Qp-6_vBJYmf2YhGf7hZ2989P2P8iDO2k8wh9Ahuh25_IGPz_q0I_mx-GEWsG2XZiGdSGOBwoPYTax_P4grrR6sWPSrKdgKnYYQ2U9LbRmp3xstzapREzcwecdKlKWAKY1je0xOetRwl4ApgkMa7WTMl7q-NjG&__tn__=%2CO%2CP-R

[57]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02rxiWkM6NyKTgnBan3jrh4CSt9mNFf6pQhFzh8xQ3bUJRifQkxvt4NfEMjEcM23Hal&id=61559171995407&__cft__[0]=AZXhSozO1038O9JDF6Z_FJf1fk19YyM_hIHMzyKOsXill8tkzN1gFjbnVmNVZBQwSgECDiWGBNHZWNKUZG81otRf3Ie91je628jBH2vfmMMHWasSbC93eOeRLwRkAfVZiRKksBz2KRWkaM91yOQL8X4UYPm1oDhIWJxhLHSkMKNjvpGCfqcoeitG6hruTxjC_-Li6ezFzIHbsEHmBSSgP9kp&__tn__=%2CO%2CP-R

[58]https://www.facebook.com/burmanationalrevolutionaryarmy/videos/3670491303224279/?__cft__[0]=AZUkf_3P4zckXZoh6rlyFm4lbQd2Lo0vt0QQ0IhF9DlKuimwp_b17GB7MXfJqs-7m-vzA17WNla1-dOw8U_vx0IQF9D3nW_U5-xWLKV9iovYIPaFiffMVVr-2us5R7P4BvnrNecMYxw3NLaIr154QMz6IXcqeLt2xF-cQ1fy9Sqy34joSE3066G68Xba_1i_mNvX3psQuvZOGnBtYtDPCxHw&__tn__=%2CO%2CP-R

[59]https://www.facebook.com/burmanationalrevolutionaryarmy/posts/pfbid0369Wqxs9CBU9CYgcD2SR7wtnBhXi7DatruRNzKfsw52nnN7qvmFJCvr2h6yqW1Km2l?__cft__[0]=AZVfS8tZcZralpgPO_XVng4VqR15PhJmicH20tq0DmroSDaKJCz_pYIwbiLkG5j61zriFeB9b5MBwk4FYza6R2fBoA3b1FEtqtHhWzNTs8MmXcmA-Oq55iblOqpuECQGoNEC21JD5BGltXtBGXB4fk_FgWYSmDFFQ6Y68bBAryukeURpazJb6o-1Z766Vy0WWtLV5c3NOzxd1LdHQoVbeqCq&__tn__=%2CO%2CP-R

[60]https://www.facebook.com/modNUG/posts/pfbid0s98RZVCvkvZdyRZYY7LjH78x666w6z1LrcwN57BK7XqzGr1iPV1vWhwZdmKFHQEwl

[61]https://www.facebook.com/mandalayfreepress/posts/pfbid02LCSaVAEXGdANiQ1LHZZtyJj1MRTxbb29Y1d5CMK9PRycUXF9twPg31ikpgvDaUw7l?__cft__[0]=AZW1p2pJWtzxecaW1Hf66r-HJGk8sAVfoLnE7wllWRDYhdUWd5EO2lwAF9mBmW0jsF6oSrumfetEe4fnvXbl1Iw3QK7GCRd4T870VkxT46KUAKGOmWwLLBmXTjvTZa5yqPqTABxwa1PR9HHlgycoU54tmjvZshI58-ZZlWXmyJlrhA&__tn__=%2CO%2CP-R

[62]https://www.facebook.com/bvjmedia/posts/pfbid0EGyd2zVUykRZjMYybTwsDry6g5JMWeVyrYTnSpUJWU4XVRG27KxXt2Vf6Dbyx4g2l?__cft__[0]=AZWt4Pl4Z-fVdwH9pprxJ9ymtgFMV2D9TGLselMQcrqR9kqHxwokQI9ySzSaEJ1_hXrJeHa55RlQjGaGNG5x_WILaG0bipkK2d9hN8-cHJWHgdHAAMNHF4ZQ490IHbD_qHkCYLjn5TFXrxAJCeoIdhg2HrcfJaX9Al2BttsG-gm-7RHrHnUWfvhHDUSgE4ybM5aLxMZ-rIYMmI1Mlg12NlykK3VMsOIm48W6vZoqE5a6CA&__tn__=%2CO%2CP-y-R

[63]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02X1xp5gwXgVfsw6oYFwreq2xZE8tMkzSMDSV8VzsUoNn1a3hvQ4YrbQKYofVBhGjGl&id=61559171995407&__cft__[0]=AZV5hRSRFtss51Gmic84pC_5QZR25TFGS3VjQ-G8Rq_oD5-iQ4UYFE0UOLm_Sgvvw0RsIkWpdx-yTzmTb52ZhUeCaUhnKCt9hksSeAdLvGjrmb5o9trga4BdFwqJxIEdyq28-PaydxTh0f5I5uT-rWU5YoixFfWRKVktJXTAzND60aZ44OwwepAcbUh-34lwEwo8jKPYKe9jQT9MmyAxSqlU&__tn__=%2CO%2CP-R

[64]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid03souof6DbRd6EgLsfcJwRU83UyRU7BYdXZtFm92DXQqVfy8owSV3ybuE6X5kE9Kyl&id=61556633261986&__cft__[0]=AZVgUNQZLTLbQAeZE03DbDXmmV9C1N1PTLQzRrmfxNijXXEQgFm0YQGjM8-72WSUi6Ez77pUI-npkV_z5cmLrhPGbxRtTnJpH9W2ORVLi8OGSHwbXHQ98vBACshAXP4GJFEFmw04QCzEnYkTUSNZniOXccbyuSLTvsQJurnVOEcfMg&__tn__=%2CO%2CP-R

[65]https://www.facebook.com/photo?fbid=595193192895287&set=pcb.595193462895260

[66]https://www.facebook.com/burmanationalrevolutionaryarmy/posts/pfbid02JvHfZYmYuU5CzPgiY6GqcVUj7sLBTJK4oeFHuMrbL1RugLLQHFtvAhTNjnJija2Hl?__cft__[0]=AZXw7XktdtSXu1B7I6Jh-a163vY2dATfy_0XYmm8aXjM5vGmZYkXYfq6KxbTkPa3uK-rBfQjmkYSohYFAwwln6FObvQQKokyy0iRRUyQueEkov5VQ_UT34R8Bm9tvfZvgeg6A4bx_4PQ-8J_mdKu6G_MxL5gCPKetpAAR-ZfrNfBVEBYR99jh_h7M2JHjjVk6mgGF6MAU3cWD-Zt9ujwmV51&__tn__=%2CO%2CP-R

‍

Photo by Min Thuta on Unsplash

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ အမ်းမြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်-နပတ၊ ချင်းပြည်နယ် မင်းတပ်နှင့် ကန်ပက်လက်မြို့များအား အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (Chin Brotherhood - CB) တို့က ဒီဇင်ဘာ တတိယပတ်အတွင်း အပြီးတိုင် သိမ်းယူထားနိုင်လိုက်ပြီ ဖြစ်သည်။

အမ်းမြို့အခြေစိုက်ရာ အနောက်ပိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် AA က သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် အမ်းမြို့ကိုလည်း အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်လိုက်ပြီဖြစ်သည်။ AA သည် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝ အပါအဝင် မြို့ပေါင်း ၁၄ မြို့အထိ သိမ်းယူထားနိုင်ပြီဖြစ်ကာ နပခ (အမ်း) တိုင်းဦးစီးချုပ် ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်ကျော်သန်းနှင့် ဒုတိုင်းမှူးဗိုလ်မှူးချုပ်သောင်းထွန်းတို့ကိုလည်း အရှင်ဖမ်းဆီးထားနိုင်ခဲ့သည်။

အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးလိုက်ရသည့် ဒုတိယမြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ဖြစ်ကာ သြဂုတ် ၃ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးအခြေစိုက် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် - ရမခ အားကိုးကန့် (MNDAA) နှင့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်ထားပြီး ဖြစ်သည်။

ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး (OperationCB) အား Chin Brotherhood နှင့် မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ စတင်ပြီဖြစ်ကြောင်း CB က ကြေညာခဲ့ရာ မြို့ပေါ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ လက်နက်ကိုင်တပ်များက တိုက်ခိုက်မှုမရှိဘဲ ဆုတ်ခွာသွားကြသဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင် အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်လိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ချမှတ်ထားသည့် အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်ထက် ကျော်လွန်၍ လုပ်ဆောင်ရန် အပါအဝင် အချက်ခြောက်ချက်ပါသည့် "မြန်မာပိုင်၊ မြန်မာဦးဆောင် ဖြေရှင်းမှု" ရည်ရွယ်ချက်အား သုံးသပ်ဖြေရှင်းရေး ရပ်တည်ချက်စာတမ်းအား မြန်မာ့အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း ၂၆၀ က လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အချက်ခြောက်ချက်၌ အာဆီယံအနေဖြင့် "မြန်မာပိုင်၊ မြန်မာဦးဆောင်" ချဉ်းကပ်မှုသည် မြန်မာပြည်သူများ၏ စုပေါင်းဆန္ဒအား ထောက်ခံပံ့ပိုးပေးသည့် စစ်မှန်သော နိုင်ငံရေးဆန္ဒဖြင့် ကျောထောက်နောက်ခံပြုရန်၊ တရားမဝင် စစ်အုပ်စုနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် သို့မဟုတ် အပေးအယူလုပ်ရန် မြန်မာ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ဖိအားပေးမှုအားလုံး ရပ်တန့်ရန်နှင့် စစ်အုပ်စုအား လုံးလုံးလျားလျား ဖယ်ထုတ်ထားသည့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုလုပ်ငန်းစဉ်အား ထောက်ခံအားပေးရန်၊ စစ်အုပ်စုနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများ ချက်ချင်းရပ်တန့်ကာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တရားဝင် လူသိရှင်ကြား ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် ပါဝင်သည်။

ထို့ပြင် စစ်အုပ်စုကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည့် အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲအား လူသိရှင်ကြား ရှုတ်ချကာ ထောက်ခံမှုများနှင့် ထောက်ခံမည့် အစီအစဉ်အားလုံးအား ရပ်တန့်ရန်၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် လမ်းကြောင်းများမှတဆင့် IDP များအတွက် လူသားစာနာ အကူအညီများ ပေးရန်၊ မြန်မာစစ်တပ်၏ စစ်ရာဇဝတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု၊ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုများအတွက် နိုင်ငံတကာဥပဒေအောက်၌ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံစေရန် နိုင်ငံတကာနှင့် မြန်မာပြည်သူများ၏ ကြိုးပမ်းမှုများ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန်လည်း ရပ်တည်ချက်စာတမ်း၌ ဖော်ပြထားသည်။

မွန်ပြည်နယ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား လက်နက်ကိုင် တော်လှန်နေကြသည့် ဒေသအခြေပြု တပ်ဖွဲ့လေးခုက အားလုံးပါဝင်သည့် တစ်ခုတည်းသော မွန်တပ်တော် ပေါ်ထွန်းရေး အကောင်အထည်ဖော်ရန် သဘောတူညီလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မွန်ပြည် လွတ်မြောက်ရေး တပ်တော် (MLA)၊ မွန်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (MNLA-AD)၊ မွန်ပြည် ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ မွန်ပြည် တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF) တို့ ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်က တော်လှန်ရေးနယ်မြေအတွင်း အစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီးနောက် တပ်တော်ပေါ်ထွန်းရေး အကောင်အထည်ဖော်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်ကာ ပထမအဆင့်အဖြစ် ပူးတွဲစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်သွားရန်လည်း သဘောတူညီထားကြသည်။

ဒုတိယအကြိမ်မြောက် CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းထုညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်မှ ၁၀ ရက်အထိ လေးရက်တာ ကျင်းပပြီးနောက် အချက် ၁၀ ချက်ပါ သဘောထားအား ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

CDM အင်အားစုအနေဖြင့် စနစ်သစ်နှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံသစ်အတွက် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်မည် ဖြစ်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နှင့် အပေါင်းအပါများ၊ ၎င်းတို့အား ကူညီပံ့ပိုးနေသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း ဆန့်ကျင်တော်လှန်မည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် တရားမဝင် စစ်အုပ်စုနှင့် ချုပ်ဆိုထားသော မည်သည့် နိုင်ငံတကာ စာချုပ်မျိုးကိုမဆို အသိအမှတ်ပြုမည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အခြေခံပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် မည်သည့် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကိုမဆို ပြတ်ပြတ်သားသား ရှုတ်ချကာ လုံးဝလက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်းလည်း သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းလျက်ရှိသော Non CDM ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့်လည်း ပြည်သူလုထုနှင့် ပူးပေါင်းရန်၊ ပြည်သူလူထု ထိခိုက်နာကျင်စေမည့် လုပ်ရပ်များကို ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လျက်ရှိသူများကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ ထိရောက်စွာ အရေးယူဆောင်ရွက်သွားရေးအတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများအား တိုက်တွန်းထားသည်။

Frontline Combat Medic သင်တန်း တက်ရောက်နေသည့် ဆေးတပ်သား ရဲဘော်၊ ရဲမေ ၁၈ ဦး သေဆုံးမှုအတွက် တာဝန်ရှိသည့် ကျောင်းအုပ်တစ်ဦး၊ ကာယလေ့ကျင့်ရေးဆရာတစ်ဦး၊ သင်တန်းအကူတစ်ဦးတို့အား ဗဟိုအဆင့် စစ်တရားခုံရုံးက ပြစ်မှု ထင်ရှားသည့်အတွက် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်လိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) က ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါဖြစ်စဉ်မှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက် ညပိုင်းက ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်ကာ ညဘက်လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်စဉ် တောင်ကျချောင်းရေကြောင့် မျောပါသေဆုံးခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းဖြစ်စဉ်အား စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က စစ်ဆေးပြီးနောက် စစ်အက်ဥပဒေပြစ်မှုဆိုင်ရာ ပုဒ်မ (၁၇)၊ (၂၇)အရ ကျောင်းအုပ်နှင့် ကာယလေ့ကျင့်ရေးဆရာအား အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ် တစ်နှစ်နှင့် သုံးလ၊ သင်တန်းအကူဆရာအား ပုဒ်မ (၂၇) အရ အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်သုံးလ ချမှတ်လိုက်ပြီကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ရုရှားအစိုးရက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲအား ဝန်ဆောင်မှုပေးရန် ရုရှားနိုင်ငံသားနှင့် ၎င်းတို့အား စောင့်ရှောက်ရန် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်များကိုပါ မြန်မာပြည်တွင်း စေလွှတ်နေမှုအပေါ် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရုရှားလက်နက်ကိုင်များသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံသားများအား စောင့်ရှောက်ရန်အတွက်သာ ဖြစ်သည်ဟု ရုရှားအစိုးရဘက်က ထုတ်ပြန်ထားသော်လည်း ယင်းမှာ အကြမ်းမဖက် လူထုလှုပ်ရှားမှုများအား တိုက်ခိုက်ရန် ကြိုတင်စီမံချက်သာဖြစ်ပြီး စစ်အုပ်စုနှင့် ရုရှားအကြား တရားမဝင် ချုပ်ဆိုထားသည့် စာချုပ်နှင့် သဘောတူညီချက်များအား ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုလက်ထက်တွင် ပယ်ဖျက်သွားမည်ဟုလည်း NUCC က သတိပေးထားသည်။

တိုင်းစစ်ဌာနအား စစ်ကြောင်း၊ တပ်ရင်း၊ ဗျူဟာများ အဆင့်ဆင့်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်များအား တရားဝင် ထုတ်ပြန်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF)၊ တိုင်းစစ်ဌာန (ဧရာဝတီ) က ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင် ကြေညာချက်အမှတ် (၁/၂၀၂၄) ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းရေးအတွက် ဧရာဝတီမြေသို့ ထိုးဖောက်ကာ မဟာမိတ် (EROs) များနှင့် လက်တွဲ၍ တိုက်ပွဲဝင်နေပြီဖြစ်ကာ တိုင်းစစ်ဌာနအား PDF တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ၊ အမှတ် (၂) စစ်ဒေသခွဲ၏ကွပ်ကွဲအုပ်ချုပ်မှုအောက်၌ ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တာ့ခ်ခရိုင်၊ အုန်းဖန်၌ ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက်က နှစ်စဉ် ပြုလုပ်နေကြဖြစ်သည့် Doi Loi Fa ပွဲ၌ ဗုံးပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမှုမှန် ဖော်ထုတ်ရေးလုပ်ငန်းများ၌ ထိုင်းအာဏာပိုင်များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ဗဟိုအမြဲတမ်းကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်စဉ်၌ လေးဦး သေဆုံးကာ ၄၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး သံသယရှိ လူငယ်နှစ်ဦးအား ဖမ်းဆီးထားမိကြောင်း၊ တစ်ဦးမှာ KNU အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သည်ဟု ထိုင်းအာဏာပိုင်များအား ကိုးကား၍ Khaosad သတင်းဌာနက ရေးသားဖော်ပြပြီးနောက် အဆိုပါ သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်အား ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရသူများ၏မိသားစုဝင်များနှင့်အတူ ထပ်တူ ဝမ်းနည်းကြေကွဲကြောင်းနှင့် ယင်းကဲ့သို့သော အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်များကို လက်မခံသည့်အပြင် ပြုလုပ်သူများကိုလည်း ကန့်ကွတ်ရှုတ်ချကြောင်း ပါရှိသည်။

ကရင်နီနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်စပ် မိုးဗြဲမြို့အနီး ဒီဇင်ဘာ ၇ နှင့် ၈ ရက် တိုက်ပွဲဖြစ်စဉ်များအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ဒရုန်းသုံး ဗုံးကြဲရာ၌ S-HPOS (အက်စ်ဖော့စ်) တံဆိပ်ပါ အဆိပ်ငွေ့ပြားများ ထည့်သွင်းအသုံးပြုတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) က ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက်တွင် သက်သေများနှင့်တကွ ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိပ်ငွေ့ပြားများ ထည့်သွင်းအသုံးပြုတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ရဲဘော်များမှာ မူးဝေခြင်း၊ ခေါင်းမူးခြင်း၊ အော့အန်လိုခြင်း၊ အိပ်ချင်လာခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်မလန်းဆန်းခြင်းနှင့် အားပြတ်ခြင်းများ ခံစားခဲ့ရကာ အများပြည်သူအနေဖြင့် မိမိတို့အနီးဝန်းကျင်၌ ဒရုန်းပျံဝဲခြင်း၊ တိုက်ခိုက်ခံရသည့်နေရာများအနီး ရှိနေပါက စူးစမ်းခြင်းများမလုပ်ဘဲ လုံခြုံရာနေရာများ၌ ပုန်းခို၊ ရှောင်ရှားနေကြရန်လည်း KNDF က အထူးသတိပေးထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်ရှိ အမှတ်(၅) နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ခွဲ (နခခ-၅) အား ထိုးစစ်ရက်ပေါင်း ၅၅ ရက်ခန့် ကြာမြင့်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်တွင် အပြီးသတ် တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် အလုံးစုံထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

နခခ-၅ ထိုးစစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ၄၅၀ ဦးနှင့်အထက် သေဆုံးခဲ့ကာ ဘူးသီးတောင်မြို့ အမှတ် (၁၅) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (စကခ-၁၅) မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်သူရိန်ထွန်း၊ ၎င်း၏ ကိုယ်ရေးအရာရှိ ဗိုလ်ကြီးဝေလင်းအောင်တို့ အပါအဝင် RSO ၊ ARSA နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်သင်တန်းပေးထားသူများကိုလည်း သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးရမိထားကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

နေပြည်တော်-ကံပြားလမ်းပိုင်း၌ မဘသ မျိုးချစ်ခေါင်းဆောင် ပျူစောထီးအဖွဲ့ဝင် မင်းမင်းအား နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်က ရှင်းလင်းရာ၌ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဥပဒေနှင့် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးဥပဒေ (International Humanitarian Law and International Human Rights Law) နှင့် ငြိစွန်းခဲ့သည့်အတွက် ပါဝင်သူတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးအား ထောင်အချုပ် တစ်နှစ် ချမှတ်ကြောင်း ဗိဿနိုး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ ရှင်းလင်းမှုဖြစ်စဉ်၌ ပါဝင်ခဲ့သူများ ဖြစ်သည့် ရဲဘော် မောင်ဇင်နိုင်ဖြိုး၊ မောင်မင်းသူ၊ မောင်ကျော်ခိုင်၊ မောင်ဝေဇင်တို့အား ဗိဿနိုး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ခုံရုံးစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က စစ်ဆေးပြီးနောက် IHL-IHR နှင့် ငြိစွန်းသည်ဟု ဆုံးဖြတ်သည့်အတွက် ထိုသို့ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဗိုလ်ထန်ထွဋ် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံရောက် မြန်မာအလုပ်သမားများ၏ နေထိုင်ခွင့်အပေါ် ဖြေလျော့မှုများ ရှိသော်လည်း အခက်အခဲ ဖြစ်စေမည့် အချက်သုံးချက် ပါဝင်နေသည့်အပေါ် ပြန်လည်ပြင်ဆင် ဆောင်ရွက်ပေးစေလိုကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ထိုင်းအစိုးရထံ ဒီဇင်ဘာ ၄ ရက်က ပန်ကြားချက် ပေးပို့ထားသည်။

ထိုင်းအစိုးရက အထောက်အထားမရှိသည့် မြန်မာ့ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအား Non Thai Identification Card (ပန်းရောင်ကတ်) ထုတ်ပေးခြင်း၊ တရားဝင် အထောက်အထားများ ဖြစ်သည့် နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (Passport) ၊ မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း သက်သေခံလက်မှတ် (Certificate of Identity) (အစိမ်းရောင်စာအုပ်) ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်စရာမလိုဘဲ သက်တမ်းတိုးမှု ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး အစီအစဉ်သစ်၌ အခက်အခဲဖြစ်စေမည့် အချက်များ ပါဝင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။

NUG အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ပေးပို့သည့် ပန်ကြားချက်၌ (၁) အလုပ်သမားများ၏ အချက်အလက်များအား စစ်ကောင်စီထံ ပေးပို့ခြင်း (၂) သက်တမ်းတိုးလျှောက်ထားရာ၌ သတ်မှတ်ထားသည့် ကုန်ကျစရိတ်အပြင် စစ်ကောင်စီထံ ပြည်ပလစာဝင်ငွေခွန် ဆောင်ထားကြောင်းနှင့် စစ်ကောင်စီ သတ်မှတ်သည့် ဘဏ်နှင့် ငွေကြေးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများမှတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံဗဟိုဘဏ်က သတ်မှတ်သော ငွေလဲနှုန်းထားအတိုင်း ပြည်တွင်းရှိ မိသားစုထံ ငွေလွှဲပြောင်းမှု အထောက်အထား ပြသရခြင်း (၃) ယခင်ကုန်ကျစရိတ်ထက် နှစ်ဆ မှ သုံးဆအထိ ရှိလာနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ယခင်အတိုင်း သက်တမ်းတိုးပေးခြင်းနှင့် အထောက်အထား ထုတ်ပေးခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတိုင်း ဆောင်ရွက်ပေးရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အာဏာ မသိမ်းခင်က အထောက်အထားတစ်ခုခု ကိုင်ဆောင်ထားသူ နှစ်သန်းကျော်နှင့် အထောက်အထားမဲ့၁ ဒသမ ၅ သန်းကျော် ရှိခဲ့ကာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ယင်းပမာဏထက် ပိုမိုများပြားလာလျက် ရှိသည်။

‍

စစ်ဘေးဒုက္ခဒဏ် ခံစားနေရသည့် ပြည်သူများအား ငဲ့ညှာခြင်း၊ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်ရေးနှင့် ဒေသတွင်းငြိမ်းချမ်းရေးအား လက်တွေ့ကျကျ ဖော်ဆောင်ရန်အတွက် အချက်ခြောက်ချက်ပါ ရပ်တည်ချက်နှင့် သဘောထားအား မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) (ကိုးကန့်) စစ်ရေးကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

“ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခကို နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် လိုလားပါကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်" အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်မှု၌ MNTJP/MNDAA သည် နိုင်ငံသစ် တည်ထောင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ယနေ့မှစ၍ အစပြု ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် တရုတ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုအတိုင်း တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီဘက်မှ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ဖော်ဆောင်နေသည့် ဝေဟင်နှင့် မြေပြင်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအား ရပ်ဆိုင်းပေးရမည်၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးစဉ် MNTJP/MNDAA ဘက်မှ အဆင်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် စေလွှတ်မည်ဖြစ်ကာ ပဋိပက္ခနှင့် အမြင်သဘောထားကွဲမှုများအား နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် မျှော်လင့်ကြောင်း၊ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကို အားပေးထောက်ခံသော်လည်း MNDAA အနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ခွင့်အား ယခင်နည်းတူ ဆက်လက်စွဲကိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

မကွေးတိုင်း၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ စလင်းမြို့နယ် ဂုံညှင်းနွယ်ကျေးရွာတွင် ဖြစ်ပွားသည့် အဓမ္မပြုကျင့်၊ လူသတ်မှု ကျူးလွန်သူ ဦးစဆိုသူအား သေဒဏ်ပေးသည့်ကိစ္စမှာ စလင်းမြို့နယ် လူသားစာနာတာဝန်ခံ Heineken ၏ တစ်ဦးတည်းသဘောဆန္ဒဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်က မြို့နယ်ပအဖ တာဝန်ခံ နှင်းဆီအမည်ဖြင့် လူထုထံ အသိပေး ထုတ်ပြန်ထားသည်။

CJ Platform သတင်းပေ့ချ်က နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်တွင် "စလင်းမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို အဓမ္မပြုကျင့်သတ်ဖြတ်သူ NUG ကြန့်ကြာလို့ မြို့နယ်ပအဖ သေဒဏ်ချမှတ်" ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သတင်းထုတ်လွှင့်ပြီးနောက် စလင်း ပဖအ အဖွဲ့က မိဘပြည်သူ/ပြည်သူလူထုထံသို့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက် အမည်ဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ စိုးမိုးထားသည့် မြောင်းသစ်နှင့် ဂုံညှင်းနွယ်ကျေးရွာကြားတွင် ဦးစ (၄၂နှစ်) က အမျိုးသမီးတစ်ဦးအား အောက်တိုဘာ၂၁ ရက်တွင် အဓမ္မပြုကျင့်/သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း၊ အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် သံသယရှိသူအား ဖမ်းဆီးပြီးနောက် ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု ဝန်ခံခဲ့ကြောင်း၊ ပြစ်မှုအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တရားရေးဌာနထံ ဆက်လက်စစ်ဆေး ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ပေးရန် တင်ထားသော်လည်း ကြန့်ကြာနေသည့်အတွက် နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက်တွင် စလင်းမြို့နယ် ပကဖက ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၃၇၆/၃၀၂ (က) အရ သေဒဏ်အမိန့် ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်အထိ ၎င်းအား ပအဖအချုပ်ထောင်၌ ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်ကြောင်း စလင်းမြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၀င် မဟန်နီကယ်အား မေးမြန်း၍ CJ Platform က သတင်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိ ဆက်သွယ်ရေး၊ သတင်းအချက်အလက်နှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (MOCIT) နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအား ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်မှစ၍ နှစ်ဖက် သဘောတူ ရပ်ဆိုင်းထားပြီး ဖြစ်ကြောင်း Federal Wings ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့က ဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ပြည်သူလူထုသို့ လေးစားစွာ အသိပေးအကြောင်းကြားခြင်း အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့်ကြေညာချက်၌ တော်လှန်ရေးတွင် ပိုမိုအာရုံစိုက် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ တော်လှန်ရေးခရီးအား မိမိတို့ နိုင်ရာလမ်းကြောင်းများမှ သီးခြားလျှောက်လှမ်းရန် မတတ်သာဘဲ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

FederalWings သည် ယခင်က NUG နှင့် ပူးပေါင်း၍ နည်းပညာဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ၊ သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး(Research & Development)လုပ်ငန်းများ၊ ရန်ပုံငွေရရှိရေးလုပ်ငန်းများ၊ ပစ္စည်းရွေးချယ်ဝယ်ယူခြင်းလုပ်ငန်းများ၌ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်အား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) တွင် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရေး လျှောက်ထားမှု၌ ပူးပေါင်းသည့်အနေဖြင့် အစွမ်းကုန် အရှိန်မြှင့်ကြိုးပမ်း အားထုတ်မည်ဟု NUG-K2C က နိုဝင်ဘာ ၃၀ ရက်တွင် ပူးတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပေးရန် ICC ရှေ့နေချုပ် Karim AA Khan က ICC သို့ နိုဝင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် လျှောက်ထားခြင်းဖြစ်ကာ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံရမည့် တရားခံအား နိုင်ငံတကာက ဖမ်းဆီးအရေးယူနိုင်ရေး၊ မြန်မာပြည်သူလူထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သောရာဇဝတ်မှုများကိုလည်း ဖော်ထုတ်ကာ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေများနှင့်အညီ ICC၊ ICJ စသည့် နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးယန္တရားများမှတဆင့် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိစေရေးအတွက် အစွမ်းကုန် အရှိန်မြှင့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်သွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

NUG-K2C စုဖွဲ့မှုတွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့ ပါဝင်ကာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ အာဆီယံ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးဆောင်လျက်ရှိသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြုလုပ်နေသော ဆက်ဆံရေးများကြောင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခြင်းကို အားပေးသည့် အခြေအနေ မဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် သတိမူကြရန် လိုအပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်းလည်း သတိပေးထားသည်။

စစ်အာဏာရှင်အစိုးရ အဆက်ဆက် အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟူ၍ ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ထားမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်မှစ၍ ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (KIO) ဗဟိုကော်မတီက ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဦးဇခုန်တိန့်ယိန်း ဦးဆောင်သည့် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ၏ နောက်ဆုံးလက်ကျန်ဖြစ်သည့် ကန်ပိုက်တီ (ကံပိုက်တည်) မြို့အား ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA) က နိုဝင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် သိမ်းယူပြီးနောက် ထိုသို့ ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ကချင်လူမျိုးများသာမက ကချင်ဒေသအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ စိတ်ဝမ်းကွဲမှုမရှိဘဲ အတူတကွ တန်းတူနေထိုင်ရေးအတွက် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟု ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသောနယ်မြေများကို တပေါင်းတစည်းတည်းဖြစ်အောင် အရယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လူထု၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဆုံးရှုံးထိခိုက်မှု မဖြစ်စေဘဲ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအခြေခံသည့် မူဝါဒနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ကြိုးစားတည်ဆောက်မည် ဖြစ်၍ အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်မှုအောက်ရှိခဲ့သည့် ဌာနေပြည်သူများ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအားလုံး စိုးရိမ်စိတ်မရှိဘဲ KIO နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို အတူတကွ တည်ဆောက်သွားကြရန်လည်း ဖိတ်ခေါ်ထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ တောင်ကုတ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား ၁၇ ရက်ကြာ ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် မြို့တစ်ခုလုံးအား နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် အတည်ပြု ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တောင်ကုတ်မြို့ပြင်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်စွဲထားသည့် နေရာများနှင့် မြို့တွင်းရှိ မြို့မရဲစခန်းတို့အား နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်မှ ၂၀ ရက်အတွင်း ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မြို့တွင်းရှိ ကျန်ရှိနေသည့် ပြည်သူများအား ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ မြို့တွင်းရှိ ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းများအား ခိုးယူခြင်းနှင့် ဖျက်ဆီခြင်း ပြုလုပ်နေသူများအား ဖမ်းဆီး၊ စစ်ဆေး၊ အရေးယူခြင်းများကိုလည်း ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

၂၀၁၆ - ၁၇ ခုနှစ်များအတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရိုဟင်ဂျာများ လူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှုအတွက် အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်နိုင်ရေးအတွက် လျှောက်ထားလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး(International Criminal Court– ICC) က နိုဝင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ICC ရှေ့နေချုပ် Karim Khan ၏ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်နိုင်ရေး လျှောက်ထားချက်၌ မြန်မာစစ်တပ်၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၊ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့နှင့် ရိုဟင်ဂျာမဟုတ်သည့် သူများ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် မြန်မာစစ်တပ်သည် ယင်းရာဇဝတ်မှုများအား ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ပြီးနောက် ခိုင်မာသည့် သက်သေများစွာ ရှိပြီ ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိကာ လျှောက်ထားချက်အား တရားရုံးက စံနှုန်းသတ်မှတ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ၊ မရှိအား တရားသူကြီးများဘက်က ဆုံးဖြတ်ပေးရမည် ဖြစ်ကာ လက်ခံခဲ့ပါက တရားဥပဒေနှင့်အညီ ဖမ်းဆီးနိုင်ရေးအား ICC ရုံးဘက်က ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားရမည် ဖြစ်သည်။

စစ်ဘေးဒဏ်သင့် ပြည်သူများအကျိုး ငဲ့ညှာထောက်ထားခြင်း၊ နယ်စပ်ဒေသ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး ကြားဝင်ဆောင်ရွက်နေသည့် တရုတ်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုအား အသိအမှတ်ပြုသည့်အနေဖြင့် နှစ်ဖက်စစ်ရေးပဋိပက္ခများ အဆုံးသတ်နိုင်ရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်း ပလောင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) က နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် သဘောထားထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးနောက်ပိုင်း စကစ-မြန်မာစစ်တပ်က လက်လွှတ်လိုက်ရသည့် နယ်မြေများရှိ ပြည်သူများအား ဦးတည်ပစ်မှတ်ထားကာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်နေမှုကြောင့်အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ စစ်ဘေးဒဏ်ပေါင်းစုံ ဆိုးရွားပြင်းထန်စွာ ခံစားနေကြရမှုအား ထောက်ထားညှာတာခြင်းနှင့်အတူ မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးအား ကိုင်စွဲ၍ ပြဿနာများဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာရန် အမြဲတမ်းအဆင်သင့်ရှိကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်ခရိုင်အတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ကြားမှုအောက်ရှိ ခရိုင်တပ်ရင်း ၁ နှင့် ၂၊ မြို့နယ်လေးခုရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ)တို့ ပူးပေါင်းကာ ခရိုင်တပ်ပေါင်းစုအဖြစ် အောက်တိုဘာ ၂၈ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းပြီး ဖြစ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ခရိုင်အတွင်းရှိ တော်လှန်ရေး လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများအားလုံးနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ရန်၊ အမိန့်တစ်ခုတည်းအောက် ပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်ရန်၊ ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းအားဖြင့် တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်ရန်၊ တူညီသော ဘုံရည်မှန်းချက်အတိုင်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်ကာ ထားဝယ်၊ သရက်ချောင်း၊ လောင်းလုံနှင့် ရေဖြူမြို့နယ်လေးခုမှ ပကဖအဖွဲ့များ ပါဝင်သည်။

ခရိုင်တပ်ပေါင်းစုသည် ခရိုင်အတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုများ၊ ဒေသအခြေပြု လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ (Local PDF) ၊ ထောက်ပို့/နိုင်ငံရေး/သက်ဆိုင်ရာကဏ္ဍအလိုက် အင်အားစုများ၊ သတင်းမီဒီယာများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ကရင်နီပြည်နယ်၌ ကျင့်သုံးမည့် ကြားကာလ ကျန်းမာရေးမူဝါဒအား ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်ချက်များနှင့်အတူ ကောင်စီ၏ (၄၁) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် (၁/၄၁) ဖြင့် အတည်ပြု ပြဌာန်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) က နိုဝင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌလက်မှတ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကြားကာလ ကျန်းမာရေးမူဝါဒ၌ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း၊ နိဒါန်း၊ အမည်/မျှော်မှန်းချက်/ဦးတည်လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ရည်ရွယ်ချက်၊ မူဝါဒ၏ စံတန်ဖိုးများနှင့် အခြေခံမူများ၊ ကျန်းမာရေးမူဝါဒ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာပြဌာန်းချက်၊ မူဝါဒ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မူဝါဒအား ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ အထွေထွေဟူ၍ ကဏ္ဍတစ်ခုစီအလိုက် ထည့်သွင်းပြဌာန်းထားသည်။

ကျန်းမာရေးမူဝါဒကဏ္ဍအောက်၌ အမျိုးသားကျန်းမာရေး၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် အခြေခံကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာကောင်စီများ၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်း၊တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ပုဂ္ဂလိကျန်းမာရေး ဟူ၍လည်း သီးခြားစီ အခန်းခွဲ ပြဌာန်းထားသည်။

မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်ရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ပကဖ) ထိန်းချုပ်ထားသည့် ကျေးရွာများအတွင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ခံ မဟုတ်သည့် သီးခြားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက် နှောင့်ယှက်ပါက ပြင်းထန်စွာ အရေးယူခြင်း၊ မြို့နယ်တွင်း နေထိုင်မှုအား ဖယ်ရှားသွားမည်ဟု ပေါက်မြို့နယ်- ပကဖ တာဝန်ခံအမည်ဖြင့် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

စစ်ရေးအရ မြို့နယ်အတွင်း ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းအား တားဆီးဟန့်တားခြင်း မပြုလိုသော်လည်း ကျေးရွာနေ ပြည်သူများအား စည်းရုံး၍ စွက်ဖက်နှောင့်ယှက်လာပါက မည်သည့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းကိုမဆို စဉ်းစားနေလိမ့်မည် မဟုတ်ဘဲ အရေးယူမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိကာ ပေါက်မြို့နယ်သည် NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အမှတ် (၁) စစ်ဒေသအောက်၌ ပါရှိသည်။

ကရင်နီပြည် ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ပေးပို့တင်သွင်းလာသည့် "ကရင်နီ တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ(မူကြမ်း)” အစီရင်ခံစာအား လွှတ်တော်အဆုံးအဖြတ်ဖြင့် ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် ကြားကာလလွှတ်တော် (Karenni State Interim Parliament) က နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် သတင်းထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကရင်နီပြည် ကြားကာလအစီအမံ အခန်း (၇)၊ ပုဒ်မခွဲ (က) နှင့် ကရင်နီပြည် လွှတ်တော်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအခန်း (၈)၊ ပုဒ်မ (၃၃) အရ လွှတ်တော် ပဥ္စမပုံမှန်အစည်းအဝေးအား ယင်းနေ့တွင် တက်ရောက်ခွင့်ရှိသူ ၁၅ ဦးအနက် ၁၃ ဦးဖြ င့်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် လွှတ်တော်အဆုံးအဖြတ် ရယူကာ အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ပြည်သူကို အလုပ်အကျွေးပြုသည့် တပ်မတော်ဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များအား လိုအပ်သည့် ထိန်းကြောင်းမှုများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ၂၀၂၄ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအတွင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) အဖွဲ့ဝင် ခြောက်ဦးအား အရေးယူ အပြစ်ပေးထားကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက နိုဝင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အကျဉ်းစစ်တရားရုံးမှ PDF တစ်ဦးနှင့် စစ်ခုံရုံးမှ ပကဖ တစ်ဦးအား ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်း၊ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးခုံရုံးမှ ပကဖအဖွဲ့ဝင် လေးဦးအနက် တစ်ဦးအား ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း၊ နှစ်ဦးအား တာဝန်မှ ခြောက်လ ယာယီရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ တစ်ဦးအား စာဖြင့် အသိပေး အရေးယူခြင်းများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသော်လည်း မည်သည့်ပြစ်မှုများ ကျူးလွန်ထားသည်ဆိုသည့်အချက်ကိုမူ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် မျှတသည့် တရားစီရင်မှု (Fair Trial) ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ အရေးယူဆောင်ရွက်နေကြောင်း အသိပေး ထုတ်ပြန်သည်ဟူ၍ ပါရှိသည်။

ကရင်နီပြည် ကြားကာလ ပညာရေးမူဝါဒအား မျှော်မှန်းချက် (၃) ရပ်၊ အခြေခံမူ (၁၁) ချက်ဖြင့် ကရင်နီပြည် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Karenni State Consultative Council - KSCC) ၏ (၃၉) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက် (၂/၃၉) အရ နိုဝင်ဘာ ၂ ရက်တွင် စတင်အတည်ပြုလိုက်ပြီကြောင်း ဥက္ကဌ ဦးအောင်ဆန်းမြင့် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပညာရေးမူဝါဒ၌ အခန်း ၁၃ ခန်း ပါရှိကာ ဦးတည်ချက်၊ မျှော်မှန်းချက်၊ နောက်အခံအကြောင်းအရာများ၊ အခြေခံမူများ၊ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ရှေးဦးကလေးသူငယ်ပညာရေးမူဝါဒ၊ အခြေခံပညာရေးမူဝါဒ၊ အဆင့်မြင့်ရေးမူဝါဒ၊ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာရေးမူဝါဒ၊ ပုဂ္ဂလိကပညာရေးမူဝါဒ၊ အထူးအစီအမံပညာရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်နှင့် အထွေထွေပြဌာန်းချက်များဟူ၍ ပါဝင်သည်။

စစ်ကိုင်းဖိုရမ်အင်အားစုများ အားလုံးတက်ရောက်သည့် စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ညီလာခံ၌ ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အား စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ဖက်ဒရေးရှင်း (Federationof Sagaing Forum) ဟု ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်အသိပေးလိုက်သည်။

ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ လုပ်ငန်းကော်မတီ၊ လုပ်ငန်းအဖွဲ့များပါ ပါဝင်သည့် ညီလာခံ၌ လက်ရှိလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသည့် လုပ်ငန်း၊ ကိစ္စရပ်များနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိမည့် အမည်သစ်အား ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ရန် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးနောက် ထိုသို့ ပြောင်းလဲသတ်မှတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကျင်းပရန် ရည်ရွယ်သည့် ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံအောက်မှ ဆောင်ရွက်မည့် မည်သည့်ကိစ္စမဆို လက်ခံ၊ အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နှင့် ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ် ဖန်တီးခွင့်အရ ကြားကာလ စစ်ကိုင်းဒေသအားစစ်ကိုင်း ဒေသသူ/သားများကိုယ်တိုင် စီမံပိုင်ခွင့်ရှိရမည်ဖြစ်ကာ အနာဂတ်၌ ထူထောင်မည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုသစ်တွင် ပြည်သူလူထု၏ သဘောဆန္ဒနှင့်အညီ ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုသဘောထားရပ်တည်ချက်အား ဖော်ဆောင်ရာ၌ ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်၊ ဒေသအလိုက် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာသည့် တော်လှန်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအခြေအနေများနှင့် ဟန်ချက်ညီ ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ညီလာခံအပြီး ထုတ်ပြန်သည့် ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံရေးသဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

ကမ္ဘာ့အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့ချုပ်(ILO) သတ်မှတ်ချက် ၈၇ နှင့် ၂၉ အရ လွတ်လပ်စွာ သင်းပင်းဖွဲ့စည်းခွင့်၊ အဓမ္မလုပ်အားခိုင်းစေမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ မလိုက်နာမှုအပေါ် ILO အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် - ၃၃ (Article 33) အရ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး မူကြမ်းရေးရန် ILO ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အား အုပ်ချုပ်မှုကော်မတီက တာဝန်ပေးလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အလုပ်သမားများသမဂ္ဂအဖွဲ့ချုပ် (CTUM) က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ILO က သတ်မှတ်ထားသည့် စံနှုန်းများအား မလိုက်နာခြင်း၊ အကြံပြု ပြုပြင်ရန် တိုက်တွန်းချက်များအား မလိုက်နာပါက Article 33 အရ အရေးယူနိုင်ကာ မြန်မာစစ်တပ်အား အရေးယူပေးရန် ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက တောင်းဆိုထားခြင်းဖြစ်ပြီး မူကြမ်းရေးရန် နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်က ပြုလုပ်သည့် ILO ညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်အရ အတည်ပြုပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အဆိုပါ ညီလာခံအား ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျနီဗာမြို့ ILO ရုံးချုပ်တွင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်ကာ ၂၀၀၀ ခုနှစ် စစ်တပ် ဦးဆောင်သည့် စစ်အစိုးရလက်ထက်ကလည်း ယင်း Article 33 ဖြင့်ပင် ပထမဆုံးအကြိမ် မြန်မာနိုင်ငံအား အရေးယူခဲ့ဖူးသည်။ ယင်းမူကြမ်းအား၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လတွင် ပြုလုပ်မည့် ILO အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအစည်းအဝေးအမီ ရေးသားရမည် ဖြစ်ကာ ဇွန်လတွင် ပြုလုပ်မည့် ညီလာခံ၌ အတည်ပြုနိုင်ပါက စစ်အုပ်စုအား အလုံးစုံပိတ်ဆို့ အရေးယူနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ကျင်းပသည့်ရက်စွဲ - နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်၊၂၀၂၄ ခုနှစ်

‍

သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ရသည့်ရည်ရွယ်ချက်-စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက်အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ၏ဘုံသဘာထားရပ်တည်ချက်အား၂၀၂၄ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလ ၃၁ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာပြီးနောက်ပိုင်းနိုင်ငံရေးအရပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ၊ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများနှင့်ပတ် သက်၍ ပြည်သူထံရှင်းလင်းတင်ပြရန်။

‍

သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲဦးဆောင်သူများ

   • ဒေါ်ဇင်မာအောင်၊နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)

   • ပဒိုတာဒိုမှူး၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU)

   • ဦးအောင်ဆန်းမြင့်၊အတွင်းရေးမှူး- ၁၊ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ(KNPP)

   • ဆလိုင်းထက်နီ၊လက်ထောက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF)

‍

ဆွေးနွေးတင်ပြမှုကောက်နုတ်ချက်

၁။ NUG - K2C ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ

NUG - လက်တွေ့အခြေအနေကို ထင်ဟပ်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေက မဟာမိတ်တွေ ကြားထဲမှာ ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုခဲ့တဲ့အတွက် ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်ကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့မှာ ရရှိခဲ့တယ်။နိုင်ငံတကာ Advocacy၊ Humanitarian Aid ၊ အခြားသော Public Services တွေမှာလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ ပူးတွဲသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲကနေ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အဆက်ဆက်အောက်မှာ ပျောက်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ တိုင်းပြည်ရဲ့ စုစည်းညီညွတ်မှုနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို ဘယ်လိုအခြေခံကနေ ပြန်တည်ဆောက်ကြမလဲဆိုတဲ့အချက်ကို မဟာမိတ်များနှင့်အတူ ရှာဖွေနေကြတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းစကားကို ပေးချင်ပါတယ်။

CNF - မင်းအောင်လှိုင်က နိုင်ငံရေးကို နိုင်ငံရေးပြဿနာနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်က ကမ်းလှမ်းလာတာရှိတယ်။ ယနေ့နိုင်ငံရေး ပြဿနာက ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက အခြေခံဖြစ်လို့ ဒီကမ်းလှမ်းချက်ကအဓိပ္ပါယ် မရှိဘူး။ NCA မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးဖြစ်ကာ အဲဒီအတွေ့အကြုံအရ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းတော့ စစ်အာဏာရှင် အမြစ်ပြတ်ချေမှုန်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် NUG အပါအဝင် ညီနောင် EROs၊ ဒေသန္တရတပ်ဖွဲ့ဝင်နဲ့အတူ တိုက်ပွဲဝင်နေတာဖြစ်တယ်။

‍

၂။ Bottom-UpFederalism အကောင်အထည်ဖော်မှုနှင့် စုဖွဲ့မှု

KNPP - ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်ကြမယ်လို့ ယေဘုယျ သဘောတူထားပေမယ့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ပုံစံ၊ တိုင်းပြည်တည်ဆောက်မယ့်ပုံစံ၊ ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်ကြားက လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ခွဲဝေကျင့်သုံးမယ့်ပုံစံကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွေနဲ့ ရှင်းလင်းဖို့ လိုတယ်။ တိုင်းပြည်ကို ဗဟိုမှ ပြည်နယ်များသို့ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာခွဲဝေခြင်း ဖက်ဒရယ်စနစ် (သို့) ဗဟိုအခြေပြု ဖက်ဒရယ်စနစ် (Federalizing) နဲ့ပြည်ထောင်စုအသစ်ကို တည်ဆောက်လို့ မရပါဘူး၊ ဒါက ဗဟို ချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ဖြစ်ပြီး အာဏာရှင်စနစ်ကို ပြန်ပေါ်ပေါက်စေနိုင်သည်။ Federating/Coming Together စနစ်ဖြစ်တဲ့ Bottom-up Federalism Approach နဲ့မှပဲ နှစ်ပေါင်း ၇၆ နှစ်ကျော် တိုင်းရင်းသားတွေ တောင်းဆိုတဲ့ အမျိုးသားတန်းတူရေး၊ တရားမျှတရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အခွင့်အရေးတွေ အပြည့်အဝ ရရှိမှာဖြစ်တယ်။

ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်ကနေ ၂၈ ရက်နေအထိ လုပ်ခဲ့တဲ့ KNU, KNPP, CNF, NUG တို့ရဲ့ လူတွေ့အစည်းအဝေးမှာလည်း Bottom-up Federalism နဲ့ချဉ်းကပ်ဖို့၊ NUG ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးတွေမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာတွေ ခွဲဝေကျင့်သုံးဖို့ သဘောတူခဲ့ပြီးဖြစ်တယ်။ စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့မှ တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ပြည်နယ်/လူမျိုးကိုယ်စားပြု ကောင်စီတွေက အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ဆုံပြီး Bottom-Up Federalism approach နဲ့တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ဖို့အတွက် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။

Bottom-Up Federalism ရဲ့ အခြေခံအယူအဆများမှာ (က) အချုပ်အခြာအာဏာရဲ့ မူလပိုင်ရှင်များဟာ ပြည်နယ်နှင့် ပြည်နယ်အတွင်းမှာ နေထိုင်တဲ့ ပြည်သူများဖြစ်တယ်။ (ခ) ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တွေမှာ တရားမျှတရေး၊ တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရှိတယ်။ (ဂ) Sovereignty, Solidarity, Subsidiarity နှင့် Division of Competencies Principles ကိုအခြေခံပြီး ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်ကြားမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာခွဲဝေရေး လုပ်ဆောင်သွားမယ်။ Bottom-Up Federalism တွေက ပဋိညာဉ် (FDC) အစိတ်အပိုင်း(၁)၊ အခန်း (၄)၊ အပိုင်း (၂) ရဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်အခြေခံမူများမှာ ပါရှိပြီးဖြစ်သလို၊ အပိုင်း (၃) ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ အခြေခံမူဝါဒများမှာလည်း ပြည်ထောင်စု၏အသွင်သဏ္ဍာန်မှာလည်းအချက် ၃ ချက်နဲ့ ဖော်ပြထားပြီးဖြစ်တယ်။

‍KNU - Bottom-Up Federalism - ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုများကို ထောက်ခံအားပေးပြီး၊ ပြည်ထောင်စုကို အောက်ခြေ အဆင့်ကနေ အခြေခံပြီး တည်ဆောက်တဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ချဉ်းကပ်မှု လမ်းကြောင်းအတိုင်း နိုင်ငံ ပြန်လည်တည်ဆောက်နေတာ ဖြစ်တယ်။

CNF - ချင်းက ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံများအစုအဖွဲ့၊ ချင်းအမျိုးသားနှင့် ဒေသန္တရအစုအဖွဲ့က ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တော်လှန်ရေးကာလမှာ Chinland ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ မှာ ရေးဆွဲအတည်ပြုပြီး Chinland အစိုးရ၊ လွှတ်တော်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး Chinland ကို တည်ဆောက်နိုင်တာ ဖြစ်တယ်။ ဒါက ဒီမိုကရေစီနှင့် အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေး အပြည့်အဝ ရှိတဲ့ ပြည်နယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံရေး အနှစ်သာရ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံရေးပြဿနာဟာ စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်တဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက အရင်းခံဖြစ်တယ်။

‍

၃။ နိုင်ငံတကာ၊ ASEAN နှင့် ပတ်သက်၍ ဆောင်ရွက်ချက်နှင့် တိုက်တွန်းချက်များ

KNU - နိုင်ငံတကာက အာဆီယံ လုပ်ဆောင်ချက်ကိုသာ စောင့်ကြည့်နေကြတယ်။ အာဆီယံ အခြေခံမူ ၅ ချက်ကနေ အကောင်အထည်ဖော်လို့ မရကြောင်းကို နည်းလမ်းရှာဖွေအကြံပြုဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ဘုံနိုင်ငံရေး ဦးတည်ချက် (၆) ချက်ကို အနှစ်ချုပ်ရမယ်ဆိုရင် (၁) စစ်အာဏာသိမ်းထားမှုကို ဖယ်ရှားပြီး စစ်တပ်၏ နိုင်ငံရေး၌ ပါဝင်နေခြင်းအား အဆုံးသတ်ဖို့ (၂) ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ကို ရေးဆွဲပြဌာန်းဖို့နဲ့ (၃) နောက်ဆုံးအချက်က ပဋိပက္ခအတွင်း မတရားကျူးလွန်မှုခံရသူများအတွက် တရားမျှတမှုရရှိဖို့နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေး တရားမျှတမှုလုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖော်ဆောင်ဖို့ ဖြစ်တယ်။ ASEAN ရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်မှာ အဓိက (၃)ချက်ကို အကောင် အထည်ဖော်ဖို့ ခက်နေတာကို တွေ့ရတယ်။

(၁) De-escalation of violence(အကြမ်းဖက်မှုတွေလျှော့ချဖို့) - မြန်မာစစ်တပ်က လုံးဝဥဿုံစစ်ပွဲ (Total War) အသွင်နဲ့ အရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ ၇၁ ရာခိုင်နှုန်းက လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခကို ခံစားနေရပြီး လေယာဉ်နှင့် ဗုံးကြဲတာကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ ASEAN နှင့် UN ကို အကြံပြုလိုတာက စစ်ကောင်စီကို De-escalation လုပ်စေချင်ရင် စစ်ကောင်စီထံသို့ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများရောက်ရှိနိုင်မှု ရပ်တန့်ဖို့၊ သူတို့ကို သံတမန်ရေးရာအရ တရားဝင်မှု မပေးအပ်ဖို့၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ ဝယ်ယူမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် သူတို့ရဲ့ ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းတွေကို ဖြတ်တောက်ပိတ်ဆို့ဖို့ စတာတွေ လိုအပ်ကြောင်းကို ခိုင်မာစွာ ထောက်ပြဖို့ လိုပါတယ်။

(၂) Humanitarian Aid ပေးအပ်ခြင်း - မြန်မာနိုင်ငံမှာ Humanitarian Aid လိုအပ်နေတာက စစ်ကောင်စီလက်အောက်ကသူတင် မကပဲ၊ EROs, NUG ထိန်းချုပ်မှုအောက်က ပြည်သူတွေများစွာလည်း လိုအပ်နေတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အကူအညီလိုတဲ့သူတွေဆီကို ပေးပို့တဲ့အခါမှာ Humanitarian Principles နှင့် ကိုက်ညီတဲ့ပေးအပ်မှု ဖြစ်၊ မဖြစ်ဆိုတာကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့်အတူ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံမှုရှိတဲ့ Mechanism တွေ လိုအပ်ပါတယ်။ မရှိရင် စကစ ကို နိုင်ငံရေးအရ အသုံးချဖို့ ဖန်တီးပေးနေသလို ဖြစ်နေမှာပါ။ နိုင်ငံတကာကို ပြောလိုတဲ့ တစ်ချက်က Humanitarian principles ကို မလိုက်နာတဲ့ နိုင်ငံတကာက ပို့ဆောင်တဲ့ အကူအညီတွေကတိုင်းရင်းသားနှင့် NUG ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးအောက်မှာရှိတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို အကြီးအကျယ် ဒုက္ခတွေ့စေတဲ့အတွက် Parallel Delivery System ကို အသုံးပြုဖို့ တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။

(၃) Inclusive dialogue (အားလုံးပါဝင်သောဆွေးနွေးပွဲ) - Inclusive dialogue (အားလုံးပါဝင်သော ဆွေးနွေးပွဲ) နှင့်ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီပြီး ပြေလည်မှုရှိဖို့ နည်းလမ်းရှာဖွေမှသာ Sustainable solution လို့ခေါ်တဲ့ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့ အဖြေကို ရရှိဖို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွေကတော့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Inclusive Dialogue ဟာ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့အဖြေရဖို့အတွက် “ဘုံ” နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ကို ညှိနှိုင်းကြဖို့ ပထမဆုံး လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံက stakeholders များကိုယ်တိုင် ပိုင်ဆိုင်ပြီး ဦးဆောင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်ဖို့၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နှင့် ဗဟိုဦးစီးချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ကို နောက်ကြောင်းမပြန်စေမယ့်၊ ပြည်သူလူထုရဲ့ လိုလားမှုနဲ့လည်း ကိုက်ညီတဲ့၊ ဘုံနိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ရရှိဖို့ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအကြား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုလုပ်ငန်းစဥ်ကို အာဆီယံ တစ်နိုင်ငံချင်းသော်လည်းကောင်း၊ စုပေါင်း၍သော်လည်းကောင်း ကူညီထောက်ခံ အကျိုးဆောင်ပံ့ပိုးမှုများ ပေးအပ်ဖို့ လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စကစက အဆိုပြုထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက ပဋိပက္ခတွေကို ပိုမို ပြင်းထန်စေမှာ ဖြစ်ပြီး တည်ငြိမ်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ယူဆောင်ပေးမှာမဟုတ်ဘူး။

၄။ တရုတ်နှင့် မြန်မာစစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်၏တရုတ်ခရီးစဉ်အပေါ် သဘောထားများ

NUG - တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဆီကို လိပ်မူပြီး ဒီဖိတ်ကြားမှုနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှုကို သုံးသပ်ဖို့ မေတ္တာရပ်ခံစာ ပို့ခဲ့တယ်။ စကစကို အသိအမှတ်ပြုတာမျိုး မဖြစ်ဖို့လိုတယ်လို့ ပြောလိုက်တယ်။ တရုတ်-မြန်မာဆက်ဆံရေးကို အထောက်အကူဖြစ်တာထက် အဖုအတစ်ဖြစ်ပြီး စကစကို မျက်နှာမူတဲ့ စစ်ဆင်ရေး ဖြစ်နေသွားမှာ။ ဒါသည် State visit မဟုတ်ဘဲ Regional forum ကို တက်ရောက်တာဖြစ်တယ်လို့ သဘောထား ပြန်ရတယ်။ ASEAN envoy တွေနဲ့တော့ NUG နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တာ ရှိတယ်။ မဟာမိတ်တွေနဲ့လည်း ပူးပေါင်းတွေတာ၊ သီးခြားတွေ့တာ ရှိတယ်။ ဖိအားနဲ့ ပတ်သက်လို့ကတော့ နယ်စပ်က ဘယ်လို handle လုပ်ရမလဲ သိတယ်။ NUG နဲ့ တရုတ် ဆက်ဆံရေး Channel ရှိပေမယ့် ဘေဂျင်းက ဘယ်လောက် နားထောင်လဲဆိုတာက စိန်ခေါ်ချက်ရှိတယ်။

တခြားသောနိုင်ငံရေးအဖွဲ့တုံ့ပြန်မှု- တရုတ်ရဲ့ ဖိအားပေးမှု မည်သို့ပင်ရှိစေကာမူ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတွေက ဖိအားမှုကို ကြံ့ကြံ့ခိုင်ပြီး သွားနေတာ ရှိတယ်။ ဆေးမြီးတိုနဲ့ကုလို့ ရတဲ့ဟာမျိုး မဟုတ်ဘူး၊Sustain ဖြစ်တဲ့အဖြေကို ရှာဖို့လိုတယ်။ အဖြေကို ရှာနိုင်ဖို့ လုပ်နေတာ ဖြစ်တယ်။

‍

၅။ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်များ

NUG - Opportunity windows ကို မယူနိုင်ဘူးဆိုရင် သမိုင်းမှာ ဒီအခွင့်အရေးကို မယူနိုင်တဲ့သူတွေအနေနဲ့ ကျန်ခဲ့မှာဖြစ်တယ်။ မတူညီမှု၊ သဘောထား ကွဲပြားတာ ရှိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ မျှော်ရည်ချက်တွေ တူတယ်။ နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှုအသစ်ကို ဖော်ထုတ်ပြီး ညှိနှိုင်းသွားတဲ့ ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်သွားမယ်၊ အာဏာသိမ်းမှု အဆုံးသတ်ပြီး စနစ်ကိုပြောင်းလဲနိုင်မှသာလျှင် တိုင်းပြည်အလှည့်အပြောင်း၊ စနစ်ပြောင်းသွားမှာ ဖြစ်တယ်။ တစ်စုတစ်ဖွဲ့ချင်းရဲ့ commitment က အရေးကြီးသလို စုစည်းညီညွတ်မှုကလည်း အရေးကြီးတယ်။

KNU - နိုင်ငံတကာနဲ့ ပတ်သက်လို့ message ပေးချင်တာက corruptive environment ဖြစ်တဲ့ စစ်တပ်အုပ်စိုးနေသမျှ rule of law မရှိလို့၊ consequences က non-traditional security threat ကို ပေးနေတာ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံတကာက ဒါကို သတိမထားရင် သတိထားမိတဲ့အချိန်ကျရင် နှောင်းသွားပါလိမ့်မယ်၊ အဲဒါကြောင့် UNSC 2669 ကို function ဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်းရမယ်။

KNPP - ၂၀၂၁ ပေါ်လာတဲ့ လူထုတော်လှန်ရေးက တခြား တော်လှန်ရေးနဲ့ မတူဘူး၊ ဖိအားပေးနိုင်တာတွေ အများကြီးလုပ်နေပြီ၊ တက်ညီလက်ညီနဲ့ ညီညွတ်ရေးကို ထပ်တိုးလိုက်ရင် မင်းအောင်လှိုင်က နောက်နေ့မှာ ကျဆုံးနိုင်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်အနေနဲ့သူ ကြိုးစားနေတာ ရှိတယ်၊ ရွေးကောက်ပွဲ၊ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးနဲ့ ကြိုးစားနေတာ ရှိတယ်။ ဒါတွေအားလုံးက ကျွန်တော်တို့ရဲ့အားလုံး လက်ထဲမှာ ရှိတယ်။

CNF - Stakeholders တွေအနေနဲ့ မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာ မှန်ကန်စွာချပြီး လုပ်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ အမြဲသတိရဖို့က ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းစတုန်းက ပြည်သူလူထုရဲ့ အော်သံကို သတိရကြပါ၊ အဲဒီအော်သံကနေ ပေါက်ဖွားလာတာကနေ ဒီနေ့ လက်နက်ကိုင်တဲ့အဆင့်အထိ တိုးတက်လာတာ ဖြစ်တယ်။ ဘာမှ တွေဝေစရာ မရှိပါဘူး။

‍

၆။ သတင်းမီဒီယာများ အဓိကထားမေးမြန်းသည့် အကြောင်းအရာ

စစ်ခေါင်းဆောင်၏တရုတ်ခရီးစဉ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး NUG အပါအဝင် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ၏ဆောင်ရွက်ချက်များ၊ NUG နှင့် K2C တို့၏ သဘောထား ရပ်တည်ချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်ပိုင်း အခြားသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ တရုတ်၏ ဖိအားပေးမှုအပေါ် တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ ပြန်လည်တုံပြန်ဆောင်ရွက်မှုများအပေါ် မှတ်ချက်ပေးရန်၊ EROs များ၏ နယ်မြေအတွင်း စစ်ရေးဖော်ဆောင်နေသည့် အင်အားစုများအကြား ချိတ်ဆက်ဆက်ဆံရေးများနှင့် အသစ်ပေါ်ပေါက်လာသော အင်အားစုများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို မေးမြန်းခဲ့ပါသည်။

‍

အောက်တိုဘာလသည် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး၊ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံတို့နှင့် မြန်မာ့အရေးကိစ္စ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးဇာတ်ခုံတွင် တဖန် ပြန်လည်ဆွေးနွေးလာကြသည့် ကာလတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာလအတွင်း မြန်မာ့အရေး နိုင်ငံတကာခရီးဆန့်ခဲ့မှုကို အောက်တွင် ပြန်လည် အနှစ်ချုပ် အစီရင်ခံအပ်ပါသည်။

‍

အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး

(၄၄) နှင့် (၄၅) ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးများကို လာအိုနိုင်ငံ၊ ဗီယန်ကျင်းမြို့၌ အောက်တိုဘာ ၈ ရက်က ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မြန်မာအရေးနှင့် ပတ်သက်၍ သက်ဆိုင်ရာအားလုံး ပါဝင်နိုင်အောင် ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်သလို မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျပ်အတည်းနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများအား အဆုံးသတ်ရန် အာဆီယံနိုင်ငံများအနေဖြင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြရန် လိုကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Mohamad Hasan က ထိုအစည်းအဝေးအပြီး သတင်းထောက်များအား ပြောကြားခဲ့သည်။

အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာ့အရေးအတွက် တရုတ်အနေဖြင့် ထိထိရောက်ရောက် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးရန် အာဆီယံခေါင်းဆောင်များက တိုက်တွန်းခဲ့သည့်အပြင် မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်ပြဿနာများမှာ ရှုပ်ထွေးပြီး ပြေလည်အောင် လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် အချိန်ပေးဖို့လိုအပ်ကြောင်းအာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ်Kao Kim Hourn ကသတင်းထောက်များကိုပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် Paetongtarn Shinawatra ကလည်း မြန်မာ့ပြဿနာအား အဖြေရှာရာ၌ စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်း၍မရဘူးဆိုသည့်အချက်အား အာဆီယံအနေဖြင့် တညီတညွတ်တည်း တိုက်တွန်းပြောကြားရန် လိုအပ်သလို ပဋိပက္ခအဆုံးသတ်ရေး သက်ဆိုင်သူ အားလုံး မဖြစ်မနေ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ဆွေးနွေးရေးအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံက ကူညီရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်းလည်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအပြီး အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ၏ကြေညာချက်၌ သွေးထွက်သံယို ပဋိပက္ခများ ချက်ချင်းရပ်ရန်၊ စာနာမှု အကူအညီပေးနိုင်မည့် အခြေအနေများ ဖန်တီးရန်၊ မြန်မာနိုင်ငံက ကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်၍ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ လုပ်ဆောင်ရန် ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ ပါဝင်နိုင်ခြေရှိသည့် မြန်မာ့အရေး အလွတ်သဘော ဆွေးနွေးပွဲအား ယခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံက ကမကထလုပ် ကျင်းပမည့်အစီအစဉ်ကိုလည်း ကြိုဆိုကြောင်း ပါရှိသည်။

အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး မစတင်မီ အောက်တိုဘာ ၆ ရက်တွင် လာအိုနိုင်ငံ၌ ပြုလုပ်မည့် မြန်မာအရေးဆိုင်ရာ အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး မတိုင်မီ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီအရေး အင်အားစုများဖြစ်သည့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (EROs) များနှင့် ပြည်တွင်းအင်အားစုများ ပါဝင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်အားပြုလုပ်ခဲ့ရာမြန်မာဆိုင်ရာအထူးသံတမန်များ၊ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်၏မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအထူးသံတမန်၊ အာဆီယံ၊ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ဗြတိန်၊အမေရိကန်၊ သြစတြေးလျ၊ထိုင်း၊ နော်ဝေ၊အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်သံအမတ်များလည်းပါဝင်တက်ရာက်ခဲ့ကြသည်။

‍

ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်

သြစတြေးလျ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်းဖြစ်သူနှင့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စ ဂျူလီဘိရှော့ပ်(Ms. Julie Bishop) သည် မြန်မာ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် နေပြည်တော်၌ တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ တတိယကော်မတီသို့ ပြောကြားသည့်အစီရင်ခံစာတွင် ထည့်သွင်းတင်ပြခဲ့သည်။ သူမအား ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပြီးခဲ့သည့် ဧပြီလဆန်းက ခန့်ထားခြင်းဖြစ်ကာ ၎င်းတာဝန်ယူပြီးနောက် ပထမဆုံးအကြိမ်တက်ရောက်သည့် အထွေထွေညီလာခံလည်း ဖြစ်သည်။

တိတ်တဆိတ် သွားရောက်ခဲ့သည့် မြန်မာပြည်ခရီးစဉ်အတွင်း အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD) ပါတီ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (ERO) များနှင့်လည်း တွေ့ဆုံခဲ့သည်ဟုတင်ပြချက်၌ ပါရှိသည်။

မိန့်ခွန်း၌ မြန်မာ့အရေး၌ ပါဝင်ပတ်သက်သူအားလုံးသည် အရှုံးအနိုင် အပြီးသတ် အပြတ်ဖြတ်ရေး စိတ်ဓာတ်ဖြင့်လုပ်နေခြင်းကို စွန့်လွှတ်ရန်၊ အကြမ်းဖက်မှုများ အဆုံးသတ်ရေး တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းမှာပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးခြင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခကြောင့် လူ ၃,၂၀၀,၀၀၀ ခန့် အိုးအိမ်မဲ့ ထွက်ပြေးနေရကာ လက်ရှိ ရင်ဆိုင်နေရသည့် လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်းသည် ယခင်က မကြုံဖူးသည့်အခြေအနေ ဖြစ်နေသည်ကို ပဋိပက္ခ၌ ပါဝင်နေသူအားလုံးလက်ခံကြရန်လည်း ဂျူလီဘိရှော့ပ်က ထည့်သွင်းပြောဆိုထားသည်။ တဖက်တွင်လည်း တာဝန်ခံမှုကို ဖော်ဆောင်ရန်ဟုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သူမအနေဖြင့် မြန်မာပြည်သို့ နောက်တစ်ကြိမ် ပြန်သွားမည်ဖြစ်သည်ဟုလည်း ကော်မတီအား အစီရင်ခံမှု၌ ထည့်သွင်းပြောကြားသွားခဲ့သည်။

မစ္စ ဂျူလီဘိရှော့ပ်သည် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းဖြေရှင်းရေးအတွက် မြန်မာတွေပဲ ဦးဆောင်ပြီး အားလုံးပါဝင်သည့် ဖြစ်စဉ်တစ်ရပ်ပေါ်လာအောင် ကြိုးစားမှုအဖြစ် သြဂုတ် ၂၀ ရက်ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိနှင့် တွေ့ဆုံထားသေးသည်။ မြန်မာ့ကိစ္စ ဖြေရှင်းရာ၌ သဘောတူညီချက် ရရှိရေး တရုတ်၊ အာဆီယံနှင့် ဆက်သွယ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်းပြောဆိုခဲ့သည်ဟုလည်း တရုတ်အစိုးရပိုင် CGTN က ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။

“အားလုံးပါဝင်သော တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု” ကို ဦးတည်ဖော်ပြကြလေ့ရှိသော အာဆီယံအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ သံတမန်ရေးကြိုးပမ်းမှုများတွင် “မြန်မာနိုင်ငံက ဦးဆောင်သော၊ မြန်မာနိုင်ငံက ပိုင်ဆိုင်သော” ဟူသည့်အချက်ကို ပုံမှန်ထည့်သွင်းလေ့ရှိသလို၊ ဆိုးရွားသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို ကျူးလွန်မှုများအတွက် “တာဝန်ခံမှု” ကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြကြသည်ဖြစ်ရာ ထိုစကားလုံးများအပေါ်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန် လိုအပ်လာနိုင်သည်။

ဒေသခံ လူထုအခက်အခဲ ဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာပြည် (မန္တလေး) မှ ပြည်နယ်အတွင်း တင်သွင်းလာသည့် သွင်းကုန်များအပေါ် အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်မှ စတင်၍ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) က ကြေညာထားသည်။

ပြည်နယ်တွင်း သွင်းကုန်များဖြစ်သည့် စားသောက်ကုန်ပစ္စည်းများ၊ စက်သုံးဆီအမျိုးမျိုး၊ အိမ်သုံးကုန်ပစ္စည်းများနှင့် တအာင်းပြည်အတွင်း အချင်းချင်း ကူသန်းရောင်းဝယ်မှုနှင့် သွင်းကုန်/ပို့ကုန်အပေါ် အခွန်ကောက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် ဒေသခံပြည်သူလူထုများအပေါ် အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးသွားမည် ဖြစ်သည်။

သို့သော် တအာင်းပြည်-တရုတ်ပြည်အကြား သွင်းကုန်/ပို့ကုန် ကုန်ပစ္စည်းများနှင့် တအာင်းပြည်မှ မြန်မာပြည် (မန္တလေး) သို့ တင်ပို့သည့်ကုန်ပစ္စည်းများကိုမူ အခွန်ကောက်ခံသွားမည် ဖြစ်သည်။

တိုက်ခိုက်ရေးအောင်ပွဲများမှသည် ပြည်သူ့နိုင်ငံရေးအောင်ပွဲများအထိ ဆက်လက် သယ်ဆောင် အနားသတ်ပေးနိုင်မှသာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု အစစ်အမှန်ကို ခံစားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (Shan Nationalities League for Democracy - SNLD) က အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်တွင် ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေး ရပ်တည်ချက်သဘောထားအား ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ရပ်တည်ချက်သဘောထား၌ ၁၉၄၇ ပင်လုံစာချုပ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူအရ တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ကြရမည် ဖြစ်ကာ လူမျိုးရေးအစွန်းရောက် ကန့်သတ်ခွဲခြားမှု မလုပ်ဆောင်မိရန် လိုအပ်ပြီး တန်းတူညီမျှသည့် ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးကို မျက်ခြေမပြတ်ရန် အထူးလိုအပ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးအား နိုင်ငံကြီးအချို့က စီးပိုးကြိုးကိုင်လျက် လူထုဆန္ဒအပေါ် လျစ်လျူရှု တဖက်သတ် ဆောင်ရွက်ရန် ကြိုးစားမှုအား ပြည်ထောင်စုစိတ်ဖြင့် ကျော်လွှားရန်၊ တိုင်းပြည်ပြဿနာအား ပြည်သူလူထု ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရမည်ဟု အသံကောင်းဟစ်ကာ လူထုအုပ်ချုပ်ရေး အစစ်အမှန်ပေါ်ပေါက်ရေးအား လက်တလုံးခြား ဆန့်ကျင်လျက် စစ်အာဏာရှင်စနစ် သက်ဆိုးရှည်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများအား မျက်နှာဖုံးခွာချကြရန် လိုအပ်ကြောင်း နိုင်ငံရေးသဘောထား ရပ်တည်ချက်မှတဆင့် သတိပေးထားသည်။

လူသားမျိုးနွယ် ချုပ်ငြိမ်းစေရေးကို တိုက်ဖျက်တွန်းလှန်ရုံဖြင့် မပြီးသေးဘဲ သဘာဝဂေဟ အလုံးစုံပျက်သုဉ်းရေးကိုပါ လူသားအသိကိုယ်စီရှိလျက် ဝိုင်းဝန်းကာကွယ်ကာ အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ဒီမိုကရေစီမိတ်ဖက်အချင်းချင်း လက်တွဲညီ ချီတက်မည်ဟုလည်း ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီ အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် သဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ကရင်နီပြည် ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Interim Executive Council OfKarenni State – IEC) က ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်မှ စက်တင်ဘာအထိ အခွန်ကောက်ယူမှုနှင့် ကဏ္ဍအလိုက် ဘတ်ဂျက်အသုံးစရိတ်ခွဲဝေမှုရှင်းတမ်းအား အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သုံးလတာအတွင်း အခွန်ငွေ စုစုပေါင်း ၁,၃၂၉,၄၄၈,၁၀၀ ကျပ်အထိ ကောက်ခံရရှိခဲ့ကာ ကဏ္ဍကိုးခု၌ ပြန်လည်သုံးစွဲထားသည်။ ဗဟိုဘဏ္ဍာရေး၊ ရုံးလုပ်ငန်း၊ စီမံခန့်ခွဲရေးနှင့် ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေးအတွက် ၅ ဒသမ ၁၀၊ ပြည်ထဲရေးဌာနအတွက် ၃၅ ဒသမ ၇၀ ၊ ပညာရေးအတွက် ၈ ဒသမ ၂၀၊ ကျန်းမာရေးအတွက် ၁၀ ဒသမ ၂၀ ၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဌာနအတွက် ၈ ဒသမ ၂၀၊ စီမံ/ဘဏ္ဍာ/အခွန်အတွက် ၅ ဒသမ ၁၀၊ တရားရေးအတွက် ၁၂ ဒသမ ၂၀ ၊ ကုန်သွယ်/ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနှင့် ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးဌာနအတွက် ၁၀ ဒသမ ၂၀ နှင့် လွတ်လပ်သော တရားစီရင်ရေးကဏ္ဍအတွက် ၅ ဒသမ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းစီ ခွဲဝေသုံးစွဲထားသည်ဟု IEC ရှင်းတမ်း၌ ပါရှိသည်။

ပြည်ထဲရေးဌာန အသုံးစရိတ်အောက်၌ပင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး၊ အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် စည်ပင်ကဏ္ဍများအတွက်ကိုလည်း ထပ်ဆင့် ခွဲဝေသုံးစွဲထားသည်။

ပြည်သူ့ညီလာခံ

ပြည်သူ့ညီလာခံဟူသည်မှာ တော်လှန်ရေးကာလ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းတစ်စောင်ဖြစ်သော ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အရ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (National Unity Consultative Council - NUCC) က ဦးဆောင်ကျင်းပသည့် ညီလာခံတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေးကာလတလျောက် ပြည်သူ့ညီလာခံကို နှစ်ကြိမ်ကျင်းပခဲ့ပြီးဖြစ်ကာ ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်မှ ၂၉ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့သည်။ ပဋိညာဉ်အရ ညီလာခံကို (၆) လ တစ်ကြိမ်ကျင်းပရန် ပြဌာန်းထားသော်လည်း (၂) နှစ်ကျော် ကြာပြီးမှသာ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ကျင်းပနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် ညီလာခံကို (၆) လ တစ်ကြိမ်ကျင်းပရန် ထပ်လောင်းအတည်ပြုထားသဖြင့် တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို မကြာမီ ကျင်းပလာနိုင်ဖွယ် ရှိသည်။  

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NationalUnity Consultative Council - NUCC) ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ် ၈ ရက်တွင် ကနဦးစုဖွဲ့မှုဖြင့် စတင်သည်။ NUCC သည် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အား ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၆ ရက်တွင် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ (National Unity Government - NUG) ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး၏ တော်လှန်ရေး ရည်မှန်းချက်ကို ပိုမို ထင်ဟပ်လာစေရန်အတွက် ပဋိညာဉ် ပြန်လည်သုံးသပ်ပြင်ဆင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေ ၂၄ ရက်တွင် စတင်လုပ်ဆောင်ပြီး ပြည်သူ့ညီလာခံ၌ အတည်ပြုသွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ

ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် တက်ရောက်သူ စုစုပေါင်း ၃၈၈ ဦး ရှိခဲ့ပြီး အတည်ပြုဆုံးဖြတ်ချက် (၈) ချက် ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ဆုံးဖြတ်ချက်များထဲ၌ ပြင်ဆင်ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အား အတည်ပြုမှု၊ NUCC ကို အဖွဲ့အစည်း (၃၃) ဖွဲ့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းမှုအား အတည်ပြုမှု၊ NUG အား ထပ်လောင်း အတည်ပြုမှု၊ NUCC နှင့် NUG ၏ လုပ်ငန်းအစီရင်ခံစာများအား အတည်ပြုမှု၊ NUCC နှင့် NUG အကြား လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ဖြည့်စွက်ပြင်ဆင်ရန် ဟူသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် ပါဝင်ခဲ့သည်။

ခြောက်လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရမည့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် ကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ဘဲ နိုင်ငံရေး ဖြစ်ထွန်းမှုဖြစ်စဉ်များအရ နွေဦးတော်လှန်ရေးအား ပိုမိုထိရောက် အားကောင်းလာစေရန်အတွက် သုံးသပ်ပြင်ဆင်မှုများ လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်ချက်ကြောင့် ထိုသို့ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း NUCC က ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည့် NUCC နှင့် NUG အကြား လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ရေးဆွဲမှု အခြေအနေကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် နွေဦးတော်လှန်ရေး ၃ နှစ် ပြည့်လူထုအစည်းအဝေးတွင် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လအတွင်း ကျင်းပရန် လျာထားကြောင်း NUCC က ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် ထပ်မံ ရက်ရွှေ့ခဲ့ရပြီး ကြိုတင် ညှိနှိုင်းပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ အချိန်လုံလောက်မှု ရှိစေရေးအတွက် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၄၊ ၅၊ ၆) တွင် ကျင်းပသွားရန် ရက်သတ်မှတ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။

ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ

ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့ပြီး ညီလာခံကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦး၊ လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦး တက်ရောက်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ကိစ္စ၊ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ (၁၉၈၂) ပယ်ဖျက်ရေးကိစ္စများအား ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ပြည်သူ့ညီလာခံအား( ၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထပ်လောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ညီလာခံ နောက်ဆုံးနေ့တွင် CRPH နှင့် NUG တက်ရောက်မှု မရှိခဲ့သည့်အပြင်၊ ညီလာခံအပြီး ဧပြီ ၁၁ ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် NUCC ကောင်စီဝင်များအကြား အပြန်အလှန် တင်းမာသော ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လူထု၏ ဝေဖန်မှု ခံခဲ့ရသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ဒုတိယအကြိမ် လူထုတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ (Town Hall Meeting) အား တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံမတိုင်မီ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (သို့) ဩဂုတ်လတွင်ကျင်းပရန် အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း ကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိသည့်အပေါ် ပြည်သူလူထုအား မေတ္တာရပ်ခံ ပန်ကြားကြောင်း NUCC က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလသည် (၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ထားချက်အရ တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ ကျင်းပရမည့်အချိန်ဖြစ်သော်လည်း ညီလာခံကျင်းပမည့်ရက်ကိုထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း မရှိသေးပါ။

အကယ်၍ မကြာမီကာလများအတွင်း တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကျင်းပမည်ဆိုပါက ယခင်ညီလာခံများ၊ အထူးသဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ၏ဆုံးဖြတ်ချက်များ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်မှုကို ပြန်လည်၍ သုံးသပ်ကြမည်ဟု ယူဆရပါသည်။

မြေပြင်အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကိစ္စများ (ပသုံးလုံးယန္တရား) နှင့် နိုင်ငံသားဥပဒေဖျက်သိမ်းရေး ကိစ္စများကို တကျော့ပြန် သုံးသပ်မှုများ ရှိလာနိုင်သလို၊ ယခင်က အဆိုပြုချက်နှင့်အကြံပြုချက်အဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့သည့် အချက်များသည်လည်း တတိယအကြိမ် ညီလာခံတွင် အဆိုများအဖြစ် ပြန်လည်ပါဝင်ကောင်း ပါဝင်လာနိုင်ပါသည်။ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများကို လုံးဝလက်သင့်မခံခြင်း မူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အခွန်အကောက်ဆိုင်ရာကိစ္စများ၊ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးဆိုင်ရာ မူဝါဒရေးဆွဲခြင်းနှင့်အကောင်အထည် ဖော်ခြင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ခံမှုကို ပိုမိုခိုင်မာစေခြင်း စသည့် အဆိုပြုချက်များကို တကျော့ပြန် တင်သွင်းမှုများ ရှိလာနိုင်ပါသည်။

ထို့အတူ တော်လှန်ရေး၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများအရ အောက်မှအထက် ဖက်ဒရယ်စီးဆင်းမှုကိစ္စ၊ အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၊ အစီအမံကိစ္စ၊ NUCC နှင့် NUG တို့က ကြေညာထားသလို ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်များတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည် ဘုံနိုင်ငံရေး သဘောတူညီချက်ရရှိရေး ကြိုးပမ်းမှုကိစ္စများကိုလည်း ဆွေးနွေးလာနိုင်စရာ ရှိသည်ဟု ယူဆရပါသည်။ ထို့အတူ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများနှင့် အားသာချက်များ၊ ပြင်ပဖိအားများ၊ ပိုမိုကြပ်တည်းမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် မြေပြင်လှုပ်ရှားမှုများ၊ အတုအယောင် သန်းခေါင်စာရင်းနှင့်အတူ အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် စစ်အုပ်စု၏ ပြင်ဆင်မှုများ အစရှိသဖြင့် အဆိုပြုချက်အသစ်များလည်း ပေါ်ထွက်လာနိုင်ပါသေးသည်။

ညီလာခံ ကျင်းပမည့်ရက်နှင့် အစီအစဉ်ကို ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ညီလာခံကျင်းပရန် အချိန်ကို ကျရောက်နေပြီဖြစ်သဖြင့် တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံသည် ယခုကာလအတွင်း စောင့်ကြည့်သင့်သည့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဘုတလင်မြို့နယ်အတွင်း အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်မှ ၂၀ ရက်အထိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အပြစ်မဲ့ အရပ်သားများအား ပစ်မှတ်ထား၍ ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ နေအိမ်များအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း၊ လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်းများသည် လူမျိုးအသီးသီး၏ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအပေါ် လက်စားချေရန်အတွက် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကျင့်သုံးခဲ့သည့် စစ်ရေးနည်းဗျူဟာသာဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

NUG လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန (MOHR) က ထုတ်ပြန်သည့် ယင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ စက်တင်ဘာ၃၀ ရက်က ဘုတလင်မြို့နယ်၊ စီပါကျေးရွာအနီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အနောက်မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် လက်အောက်ခံ စစ်ကြောင်း ထိခိုက်မှုများခဲ့ပြီးနောက် အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်မှ ၂၀ ရက်အတွင်း မြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာ၊ ရပ်ကွက် (၁၇) ခုအား စီးနင်း၊ မီးရှို့၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သား ၂၄ ဦးထက် မနည်း ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရကြောင်း၊ အောက်တိုဘာ ၁၇ ၇က် စီပါကျေးရွာတွင် အရပ်သားခြောက်ဦးအား ခန္ဓာကိုယ်များ အစိတ်စိတ်အပိုင်းပိုင်းဖြတ်ကာ နေအိမ်ခြံစည်းရိုးများ၌ ချိတ်ဆွဲထားမှုများ၊ ၆၀ထက်မနည်းသော အရပ်သားများအား လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်မှုများသည် စစ်ရေးနည်းဗျူဟာ တစ်ရပ်အဖြစ် ကျူးလွန်ခြင်း ပေါ်လွင်ထင်ရှားကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

စစ်အုပ်စုအား၏ ပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်ခွင့်အား ဆက်လက်ခွင့်ပြုနေပါက ပိုမိုဆိုးရွား ယုတ်မာသည့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာနှင့် အယူဝါဒ ကိုင်ဆွဲထားသည့် ယန္တရား ဆက်လက်သက်ဆိုးရှည်ရုံသာမက ပိုမိုအတင့်ရဲလာမည် ဖြစ်၍ တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်နိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကလည်း ဦးတည် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပေးကြရန် MOHR က တိုက်တွန်း တောင်းဆိုထားသည်။

မလိုလားအပ်သည့် တရားမဝင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် တရားမဝင် ဆေးဝါးသယ်ဆောင်မှုများ ရှိနေသည့်အတွက် မရာနယ်မြေအတွင်း အစိုးရ မဟုတ်သည့် ပြည်တွင်း ပြည်ပအဖွဲ့အစည်း (NGOs/INGOs) များအနေဖြင့် စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်ရာ၌ အဆင်ပြေစေရန်နှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနသို့ သတင်းပေးပိုရမည်ဟု မရာနယ်မြေအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Maraland Territorial Council –MTC) က အောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ချက် ၀၁/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သတင်းပေးပို့မှုအား နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက် နောက်ဆုံးထား၍ ပြုလုပ်ရမည် ဖြစ်ကာ စီမံကိန်းတာဝန်ခံ၊ စီမံကိန်းအမျိုးအစား၊ စီမံကိန်းကာလ၊ စီမံကိန်းအတွင်း သုံးစွဲမည့် ရန်ပုံငွေ၊ ပံ့ပိုးမည့် အဖွဲ့အစည်းများကိုပါ သတင်းပေးပို့ရန်နှင့် သတင်းပေးပို့ခြင်းမရှိသည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကိုမဆို လှုပ်ရှားသွားလာခွင့် ပြုမည်မဟုတ်ကြောင်း အလေးအနက် သတိပေးသည်ဟု ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် မရာပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း လူစုလူဝေးဖြင့် ပွဲများကျင်းပခြင်း၊ ဘာသာရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာပွဲများ ကျင်းပခြင်းများ ပြုလုပ်မည်ဆိုပါကလည်း သက်ဆိုင်ရာ တိုက်နယ်နှင့် ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးရုံးများမှ တဆင့် ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနသို့ ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံရန်နှင့် ခွင့်ပြုချက်ရမှ ကျင်းပကြရန်၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ လုပ်ဆောင်ပါက အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုလည်း သတိပေးထားသည်။

စစ်ကိုင်းဒေသအတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(မူကြမ်း) ရေးဆွဲရေးကော်မရှင်က မူကြမ်းအား တိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော်သို့ တင်သွင်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း လွှတ်တော်က အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ကော်မရှင်အား ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း၊ တိုင်းရင်းသားအင်အားစု၊ လေးစားယုံကြည်ရသူများနှင့် သပိတ်အင်အားစု၊ နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် ညှိနှိုင်းပြီးနောက် အစုအဖွဲ့များမှ အဖွဲ့ဝင် ၅၇ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။

လွှတ်တော်အနေဖြင့် မူကြမ်းအား လွှတ်တော်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ မဆောင်ရွက်မီ ပြည်ထောင်စုအဆင့် အဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများအပြင် ကျန်ရှိနေသည့် ယူနစ်အတွင်း အခြားအင်အားစုများကိုပါ ပေးပို့၍ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းအကြံပြုချက်များ ရယူမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

ကွန်ရက်တွင် မပါဝင်သေးသည့် ဒေသအတွင်းရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်လက် ချိတ်ဆက်ကာ ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း တော်လှန်အင်အားစု ၁၁ ဖွဲ့ ပါဝင်သည့် မကွေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ကွန်ရက်က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အောက်တိုဘာလအတွင်း ကွန်ရက်အဖွဲ့ဝင်များအကြား သုံးရက်ကြာ အစည်းအဝေးအား မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်နေရာ၌ ရည်ရွယ်ချက်သုံးရပ်ဖြင့် ကျင်းပပြီးနောက် မကွေးဒေသရှိ ပြည်သူလူထုသို့ တင်ပြချက်အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။

ယင်းအစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက် ၁၄ ရပ်အား ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ယင်းအတိုင်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားပြီး လက်ရှိကွန်ရက်တွင် လူမျိုးပေါင်းစုံအထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ (မကွေးဒေသခံဗမာလူမျိုးစု)၊ မကွေးလူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ လူမှုတရားမျှတရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့(မကွေး)၊ ပခုက္ကူ လူငယ်ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း၊ ဖက်ဒရယ် FM ၊ ပခုက္ကူ လူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ နွေဦးခရီးသည်၊ မကွေးတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသမဂ္ဂ၊ Tamar Institute of Development ၊ မကွေးတက္ကသိုလ် ဆရာများသမဂ္ဂ၊ ရေစကြိုမြို့နယ် လူထုသပိတ်တိုက်ပွဲဦးဆောင်ကော်မတီတို့ ပါဝင်သည်။

‍

ပြည်ပနိုင်ငံအချို့က မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် စီစဉ်နေသဖြင့် အစိုးရဝန်ထမ်းများနှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ခရီးသွားခွင့်၊ မြန်မာ့အရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်းနှင့် သတင်းမီဒီယာများသို့ ဖြေကြားခွင့်ကို ကန့်သတ်သည့် အချက်လေးချက်အား အောက်တိုဘာ ၉ ရက် ရက်စွဲဖြင့် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က တရုတ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ မြန်မာ့အမျိုးသားရေး အခြေအနေရလဒ်သည် ပြင်းထန်ပြီး သိသာထင်ရှားသော အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားကာ ရှုပ်ထွေးနေသော ပြည်တွင်းအခြေအနေအရ ပါတီနှင့်တပ်မတော်အား ပြည်ပအင်အားစုများက အတင်းအကြပ် မချုပ်ချယ်စေရန်နှင့် မလိုလားအပ်သော အငြင်းပွားမှု ပြဿနာနှင့် ပဋိပက္ခများ၌ ပါဝင်လာခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ကန့်သတ်ချက်လေးရပ်မှာ အာဆီယံ၊ အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံများသို့ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ခရီးသွားခြင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်း၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများသို့ မဖြေကြားရန်၊ အဖွဲ့အစည်းအမည်ဖြင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် လျှို့ဝှက်ကိစ္စများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရေးကိစ္စရပ်များအပေါ် သဘောထားများ မထုတ်ပြန်ရန်တို့ ဖြစ်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ငြိမ်းချမ်းရေး ကမ်းလှမ်းမှုနှင့် တုံ့ပြန်မှုများ

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက နိုင်ငံရေးပြဿနာများကို နိုင်ငံရေးအရ ဖြေရှင်းရန် တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (EROs) နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (PDFs) ကို ကမ်းလှမ်းသော ကြေညာချက်တစ်စောင်အား စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ရက် အကြမ်းဖက်စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းဒုတိယအကြိမ်မြောက်ကမ်းလှမ်းမှုဖြစ်ကာ ၂၀၂၂ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ပထမအကြိမ်အဖြစ်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်ကိုယ်တိုင်ရုပ်မြင်သံကြားမှတစ်ဆင့်ကမ်းလှမ်းခဲ့ဖူးသည်။မတူညီသည့်အချက်မှာ ယခုတစ်ကြိမ်ကမ်းလှမ်းချိန်၌ EROs၊PDFs များ၏စစ်ဆင်ရေးများကြောင့်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှစစ်စခန်းများ၊ စစ်ဌာနချုပ်များအပြင်မြို့များကိုပါ လက်လွှတ်နေရချိန်ဖြစ်သည်။

စစ်အုပ်စု ကမ်းလှမ်းချက်၌ လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်၊ အကြမ်းဖက်လမ်းစဉ်တို့ဖြင့် လက်နက်စွဲကိုင် တိုက်ခိုက်သည့်နည်းလမ်းကို ရွေးချယ်အသုံးပြုခဲ့ကြသည့်အတွက် နိုင်ငံတော် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို များစွာ အဟန့်အတားဖြစ်ရကြောင်း ဖော်ပြထားကာ EROs နှင့်PDFs အဖွဲ့များအား လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်သည့်လမ်းစဉ်ကို စွန့်လွတ်ကာ ပါတီနိုင်ငံရေး လမ်းကြောင်းဖြင့်သော် လည်းကောင်း၊ရွေးကောက်ပွဲလမ်းကြောင်း မှသော်လည်းကောင်း နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်ရေး ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်နိုင်ဟု ပါရှိသည်။

ရွေးကောက်ပွဲ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုလုပ်ငန်းစဉ်များကို အားသွန်ခွန်စိုက်ဆောင်ရွက်နေပြီး အောက်တိုဘာ ၁ ရက်မှ စတင်၍ မဲစာရင်းမှန်ကန်မှုကို အထောက်အကူပြုစေမည့် သန်းခေါင်စာရင်း စတင်ကောက်ယူတော့မည် ဖြစ်ကြောင်းပါရှိကာ လက်ရှိတွင်လည်း၎င်းတို့ အပြည့်အဝထိန်းချုပ်ထားနိုင်သောနေရာဒေသအချို့၌ စတင်ကောက်ယူနေပြီဖြစ်သည်။

‍

ငြိမ်းချမ်းရေး ကမ်းလှမ်းမှုနဲ့အတူ ပါလာတဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ငြိမ်းချမ်းရေး ကမ်းလှမ်းပြီး နောက်တစ်ရက် ဖြစ်သည့် စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက် နံနက်အစောပိုင်းတွင် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ် တပ်မတော် (MNDAA) (ကိုးကန့်) သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ထားသည့် လားရှိုးမြို့ကို လေကြောင်းမှ ဗုံး (၁၅) လုံးထက်မနည်း ကြဲချတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်သည်။ ထိုနေ့ နံနက် ၃ နာရီခွဲတွင် လားရှိုးမြို့ ရပ်ကွက် (၁) ရှိ မြို့မဈေးနှင့် ရပ်ကွက် (၂) တို့ကို အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက် ညတွင်လည်း လားရှိုးမြို့ ရပ်ကွက် (၈) အား ဂျက်လေယာဉ်ဖြင့် ထပ်မံဗုံးကြဲ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် စက်တင်ဘာ ၃၀ ရက် မနက်အစောပိုင်းနှင့် ညပိုင်းတွင် လားရှို့မြို့အတွင်းသို့ ထပ်မံ၍ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ပါသည်။ ယင်းလေကြောင်းသုံး တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း အရပ်သား သေဆုံးမှုမျာနှင့် ဒဏ်ရာရမှုများရှိခဲ့သည့်အပြင် အရပ်သားပိုင် အဆောက်အဦ ပျက်စီးမှုများလည်း ရှိခဲ့ပါသည်။

‍

ကမ်းလှမ်းမှုမတိုင်မီအမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) အပေါ် စွပ်စွဲမှု

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စက်တင်ဘာ ၂၅ ရက် ညပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် သဘောထားဖော်ပြချက် သုံးစောင်ကို ဆက်တိုက်ထုတ်ပြန်သည်။ ထိုဖော်ပြချက်များ၌ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) သည် အမေရိကန်အစိုးရထံမှ နှစ်စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း (၂၀၀) ဝန်းကျင် ရရှိနေကြောင်း စွပ်စွဲထားသည့်အပြင် MNDAA (ကိုးကန့်) နှင့် တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) တို့သည် NUG နှင့် စစ်ရေးမဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ မြန်မာအစိုးရကို တိုက်ခိုက်နေကြောင်းပါ ထည့်သွင်းစွပ်စွဲထားသည်။

‍

NUG ၏တုံပြန်မှုများ

အထောက်အပံ့များ ရယူနေသည်ဆိုသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စွပ်စွဲမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်က “ဒီစွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့တော့ လုံးဝမဟုတ်ဘူး”ဟု ငြင်းဆိုသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က စွပ်စွဲချက်များထုတ်အပြီး နောက်တစ်ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကမ်းလှမ်းသည့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍ “အတုအယောင် ကမ်းလှမ်းချက်” ဟု NUG ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးကျော်ဇော က တုံ့ပြန်လိုက်သည်။နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်ကလည်း “ဒီထုတ်ပြန်ချက်က သူ့အကျိုးစီးပွားအပေါ်မှာပဲ သက်ရောက်တယ်။ ငါပြောတဲ့အတိုင်း လိုက်လုပ်ဆိုတာ နိုင်ငံရေးကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းတာမှ မဟုတ်တာ” ဟု ဘီဘီစီနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်း၌ ထည့်သွင်း ပြောဆိုသည်။

NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယအတွင်းဝန် ဦးမောင်မောင်ဆွေကလည်း “သေနတ်ပြပြီး အနိုင်ကျင့် ဗိုလ်ကျ အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီက အခုချိန်မှာ ပါတီထောင်ပြီး နိုင်ငံရေးလုပ်ကြဖို့ ထုတ်ပြန်လာတာဟာ အင်မတန် ရယ်စရာကောင်းပြီး အင်မတန် စက်ဆုပ်ရွံရှာစရာ ကောင်းတဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်” ဟု တုံပြန်သည်။

ထို့ပြင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ငြိမ်းချမ်းရေးကမ်းလှမ်းမှုသည် ဟန်ပြဖိတ်ခေါ်မှုသာ ဖြစ်သည့်အတွက် ပြတ်ပြတ်သားသား ပယ်ချကြောင်း အောက်တိုဘာ ၁ ရက်တွင် NUG နှင့်အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC)တို့က ပူးတွဲ ထုတ်ပြန်သည်။

‍

ကရင်နီပြည်ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) တုံပြန်မှု

တရားမဝင် အာဏာသိမ်းစစ်တပ်၏ ဖိတ်ခေါ်ချက်သည် လက်ရှိ နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းအတွက် အဖြေမဟုတ်ဘဲ ပြဿနာကို ပိုမိုဖန်တီးစေမည့် နိုင်ငံရေးအမြတ်ထုတ်မှု တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ရှုမြင်သဖြင့် လက်ခံညှိနှိုင်းမည် မဟုတ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က စက်တင်ဘာ  ၂၈ ရက်တွင် ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်သည်။ ထို့ပြင် “တခြားသော ပြည်နယ်များနှင့် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များအနေဖြင့် လူထုဆန္ဒအတိုင်း ညီညွတ်စွာ ဆက်လက် ရပ်တည်ကြရန်” တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားသည်။

‍

တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) ၏ တုံပြန်မှုများ

“စစ်ကောင်စီက ကျွန်မတို့ကို လက်နက်စွန့်ပါ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပြီးတော့မှ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ပါ ဆိုတာက ကျွန်မတို့ဘက်ကတော့ မဖြစ်နိုင်တဲ့ ကိစ္စပါ” ဟု တအာင်း အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) ၏ ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ လွေးယေဦးက တုံပြန်ထားသည်။အမေရိကန်မှ အထောက်အပံ့ ရယူထားသည်ဆိုသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စွပ်စွဲချက်ကိုလည်း ငြင်းပယ်ကြောင်း ဘီဘီစီသတင်းဌာနနှင့် ပြုလုပ်သည့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်း၌ ထည်သွင်းဖြေကြားထားသည်။

လွေးယေဦးကပင် ဧရာဝတီ သတင်းဌာနနှင့် ပြုလုပ်သည့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်း၌ ငြိမ်းချမ်းရေးကမ်းလှမ်းမှုနှင့် ပတ်သက်ကာ “အမှန်က PDF တွေ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေက လက်နက်စွန့်ရမှာ မဟုတ်ဘူး။ စစ်ကောင်စီက လက်နက်စွန့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆို သူက လက်နက်အားကိုးပြီးတော့မှ လူထုတွေကို နေ့စဉ် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်တယ်။ ဒါကြောင့်မလို့ ဒီဖိတ်ခေါ်ချက်၊ ထုတ်ပြန်ချက်က ကျွန်မတို့အတွက်ရော၊ တခြား တော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေအတွက်ရော မဖြစ်သင့်တဲ့ကိစ္စပါ”ဟု တုံပြန်သည်။

‍

ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၏ တုံပြန်မှုများ

ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ပဒိုစောတာနီး က “စစ်တပ်က နိုင်ငံရေးကနေ ထွက်ရမယ်၊ အရပ်သားအုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ ရှိရမယ်၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဉပဒေသစ် ရေးဆွဲတာကို လက်ခံရမယ်” ဟု တုံပြန်လိုက်ပြီး“အကြမ်းဖက် မင်းအောင်လှိုင်၏ နိုင်ငံရေးပြဿနာ ဖြေရှင်းရေး ဖိတ်ခေါ်ချက်သည် အရည်မရ အဖတ်မရ ဓာတ်ပြားဟောင်းသာဖြစ်ပြီး စစ်တပ်ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှု မှန်သမျှ အရေးယူရေးအပါအဝင် အချက် ၃ ချက် မရဘဲ ဆွေးနွေးစရာမရှိကြောင်း” ရန်ကုန်ခေတ်သစ်သတင်းဌာနသို့လည်း ဖြေကြားထားသည်။

‍

ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ (KIO) ၏ တုံပြန်မှု

ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ (KIO) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွန်မော်က “အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီက တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များနှင့် PDF များအနေဖြင့် လက်နက်စွန့်ပြီး ပါတီလမ်းကြောင်း၊ ရွေး ကောက်ပွဲလမ်းကြောင်းမှ နိုင်ငံရေးပြဿနာ ဖြေရှင်းရန် ဖိတ်ခေါ်ချက်သည် ခေါ်ပုံခေါ်နည်း လိုနေကြောင်း” ၎င်း၏ လူမှုကွန်ယက် စာမျက်နှာမှတဆင့် ရေးသားတုံပြန်ခဲ့သည်။

‍

ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၏ တုံပြန်မှု

“၂၀၀၈ က ကျွန်တော်တို့ လိုချင်တဲ့ နိုင်ငံရေးကို သွားလို့ မရဘူး။ ကျွန်တော်တို့ သွားချင်တာက တိုင်းရင်းသား တန်းတူရေးနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အပြည့်အဝရှိတဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး ဖြစ်တယ်။ ၂၀၀၈ အောက်ကနေ သွားမယ်ဆို စစ်တပ်အာဏာ တည်တံ့ခိုင်မြဲအောင် လုပ်ပြီးတော့မှ စစ်တပ်က နိုင်ငံရေးလောကထဲမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်တာကို ကျွန်တော်တို့က တွန်းအားပေးသလို ဖြစ်တယ်။ ဒီနေ့က ကျွန်တော်တို့ တိုင်းပြည်မှာ နိုင်ငံတော်သစ် တည်ဆောက်ဖို့အတွက် စစ်တပ်ကို နိုင်ငံရေးကနေ ဖယ်ရှားရမှာ ဖြစ်တယ်” ဟု ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၏ အတွင်းရေးမှူး-၂ ဦးအောင်ဆန်းမြင့်က တုံပြန်သည်။

‍

ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ၏ တုံပြန်မှု

ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဆလိုင်းထက်နီ က “အဓိကတော့ သူ့ရဲ့ ရေရှည် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ ရပ်တည်ရေးအတွက် ပြည်သူနဲ့ နိုင်ငံတကာကို လှည့်စားနေတဲ့ လုပ်ရပ် ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအောက်ကနေ စစ်ကောင်စီက လုပ်ဆောင်မှု မှန်သမျှ၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ပကနေ လုပ်ဆောင်မှု မှန်သမျှကတော့ လက်ခံနိုင်စရာအကြောင်းလည်း မရှိဘူး။ လက်တွေ့လည်း ဖြစ်လာနိုင်စရာ အကြောင်း မရှိဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ချင်းတောင်မှာဆိုရင် ၁၀၀ မှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းက သူ့ဟာသူ စိုးမိုးထားတဲ့ ပြည်သူက အုပ်ချုပ်ရေး ဖော်ဆောင်မှုရှိနေတဲ့အချိန်မှာ စစ်ကောင်စီက သူ့ရဲ့ တချို့မြို့ပေါ်မှာပဲ လူအနည်းအကျဉ်းနဲ့ လုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါကတော့ ဘယ်လိုမှ လက်ခံနိုင်စရာအကြောင်းလည်း မရှိဘူး။ နိုင်ငံတကာကို လှည့်စားနေတာလို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်” ဟု တုံပြန်သည်။

‍

မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) တုံ့ပြန်မှု

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ဆွေးနွေးပွဲဖိတ်ခေါ်မှုသည် နိုင်ငံရေး လှည့်ကွက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် ပြင်ဆင်သည်နှင့် တပြိုင်တည်း ဆွေးနွေးမှု ပြုလုပ်နိုင်ရေး အားထုတ်လာခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော် အရပ်သားများအား ပစ်မှတ်ထား၍ လေကြောင်းသုံး တိုက်ခိုက်ခြင်းများလည်း ရှိနေကာ ရိုးသားဖြောင်မှန်မှု မရှိသော လုပ်ရပ် ဖြစ်သည်ဟု မွန်ပြည်နယ် ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) ကစက်တင်ဘာ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

MSFC သည် စစ်တပ်အာဏာရရှိရေး ဒေါက်တိုင်ဖြစ်သည့် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ ဖျက်သိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးကို ဦးတည်သည့် မည်သည့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲကိုမဆို ကြိုဆို ထောက်ခံကာ ပါဝင်ရန် အသင့်ရှိကြောင်း၊ စစ်အုပ်စု၏နိုင်ငံရေးလှည့်ကွက်အဖြစ် ဖန်တီးထားသည့် ဆွေးနွေးပွဲကိုမူ ပါဝင်ရန် လက်ခံစဉ်းစားမည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ဘဝတူ တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများနှင့်လည်း လက်တွဲကာ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်နိုင်ရေး လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ တုံပြန်မှုများ

ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (BPLA) ၏ကွပ်ကဲရေးမှူး မောင်ဆောင်းခက “၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအောက်မှာ တရားမျှတမှုလည်း မရှိနိုင်သလို ငြိမ်းချမ်းရေးကိုလည်း ဖော်ဆောင်လို့ မရနိုင်တာမို့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ကမ်းလှမ်းမှုကို အဖွဲ့အနေနဲ့ စိတ်မဝင်စားဘူး” ဟု ပြတ်သားစွာ တုံပြန်သည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်- မန္တလေး (MDY-PDF) ၏စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ဝင် ဒေါက်တာစိုးသူရဇော်က “စစ်တပ်က နိုင်ငံရေးကနေ အပြီးအပိုင် ထွက်ရမယ်။ စစ်တပ်ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် တရားမျှတမှုကို ခံယူရမယ်။ ဒီလိုခံယူနိုင်တယ်ဆိုရင် စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲဆိုတာ ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်” ဟု တုံပြန်သည်။

“PDF ဆိုတဲ့ စကားလုံးရှေ့မှာတောင် အကြမ်းဖက်လို့ သုံးနှုန်းထားသေးတာပဲဗျ။ တိုင်းပြည်မှာရှိနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေကို ကုန်ဆုံးချင်လို့ ကမ်းလှမ်းမှုမျိုးထက် သူ့ရဲ့ထွက်ပေါက်ကို လိုက်ပါစေချင်တဲ့ ကမ်းလှမ်းချက်မျိုးလို့ ထင်တယ်” ဟု 96 soldiers – PDF တပ်ဖွဲ့၏ တာဝန်ခံ ကိုဇေယျာလွင်က စစ်အုပ်စု ကမ်းလှမ်းမှုအပေါ် ၎င်း၏ သဘောထားအား ထုတ်ပြန်ပြောဆိုသည်။

မြောင်မြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအဖွဲ့ (CDSOM) ၏တာဝန်ခံ ကိုနွေဦး က “ စစ်ကောင်စီ ရှိနေလို့သာ ဒါမျိုးတွေ ဖြစ်နေတဲ့အတွက် ဒီစစ်ကောင်စီ အသက်ဆက်ရှင်မယ့်နည်းလမ်းကိုတော့ ဘယ် PDF မှ ရွေးချယ်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ကျွန်တော်တို့ ယုံကြည်ပါတယ်” ဟု တုံပြန်ခဲ့ပါသည်။

“တော်လှန်ရေးမှာ ရပ်တည်ချက် ခိုင်ခိုင်မာမာနဲ့ တိုက်နေကြတဲ့ အဖွဲ့တွေကို ဖိတ်ခေါ်လို့ မရဘူးဆိုတာ သူတို့လည်း သိတယ်။ ဟိုဘက်လည်း မရောက်၊ ဒီဘက်လည်း မရောက်တဲ့ ကြားအဖွဲ့တွေကို ခေါ်ချင်တာလို့ မြင်တယ်” ဟု ကျောင်းသားလက်ရုံးတပ်တော် (SAF) ၏ဗဟိုကော်မတီဝင် ကိုမင်းဟန်ထက်က စစ်အုပ်စု ကမ်းလှမ်းမှုအပေါ် ယခုကဲ့သို့ မှတ်ချက်ပေးသည်။

‍

နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ တုံပြန်မှု

လူ့ဘောင်သစ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (DPNS) ဥက္ကဌ ဦးအောင်မိုးဇော် က “ရွေးကောက်ပွဲဆိုတဲ့ ထွက်ပေါက်ကနေ တစုံတရာ နိုင်ငံရေးအရ ထွက်ပေါက်ရှာဖို့ ကြိုးစားနေတာ ဖြစ်တယ်။ အဓိကကတော့ တော်လှန်တဲ့ အင်အားစုတွေကို ဖြိုခွဲဖို့ ကြိုးစားနေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော် အဲဒီလိုပဲ နားလည်တယ်” ဟု တုံပြန်ထားပြီးပါတီ တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဒေါ်နှင်းနှင်းမွှေးကလည်း “၂၀၂၁ နွေဦးတော်လှန်ရေးကနေ တောင်းဆိုနေတဲ့ စစ်အာဏာရှင်တွေ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်ကနေ လုံးဝဆုတ်ခွာသွားပြီး သူ့နေရာသူ နေဖို့ဆိုတာ လုံးဝမပါဘဲနဲ့ နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ တပ်ကနေ ဆက်ပြီးတော့ ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုမယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ် သက်ရောက်နေပါတယ်။ လက်နက် စွန့်ရမယ်၊ လက်နက် ချရမယ်၊ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ ပါဝင်နိုင်ဖို့ဆိုရင် ပါတီထောင်ပြီး ပါဝင်ကြရမယ်ဆိုတာ ဘယ်လိုနည်းနဲ့မှ ယုံစရာ အကြောင်း မရှိဘူး။ စစ်တပ်က ပြောတဲ့ကိစ္စတွေ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးလောက်က စိတ်ရင်းနဲ့ ပြောတာ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့ရဲ့ လက်ရှိကြုံတွေ့နေရတဲ့ အကျပ်အတည်းတွေကနေ ထွက်ပေါက်ရဖို့အတွက် လိုက်ပြီးတော့ ထွက်ပေါက်ရှာနေတာလို့ပဲယူဆပါတယ်” ဟု မှတ်ချက်ပေးတုံ့ပြန်သည်။³⁵

ယခင် စစ်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပေး ဖွဲ့စည်းထားသည့် ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP) အပါအဝင် စစ်အုပ်စု စိတ်ကြိုက်ဖွဲ့စည်းထားသည့် ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ထံ မှတ်ပုံတင်ထားကြသော နိုင်ငံရေးပါတီ (၂၆) ခုကမူ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် ကမ်းလှမ်းမှုအား အပြည့်အဝ ထောက်ခံကြောင်း ပူးတွဲကြေညာချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အရပ်သားအစိုးရတစ်ရပ်အားလက်နက်ဖြင့် အကြမ်းဖက်၍အာဏာသိမ်းခြင်းထားခြင်းအား“နိုင်ငံရေး ပြဿနာ” ဟုခေါင်းစဉ်တပ်ခြင်းမှာဆီလျော်မှု မရှိပေ။ ယင်းအပြင်မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ လွတ်လပ်၍တရားမျှတစရာ မရှိသည့်အပြင်စနစ်တကျဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုကျူးလွန်ရန် စစ်တပ်အားခွင့်ပြုထားသည့်၊ စစ်ရာဇဝတ်မှု၊လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု၊လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုများအားလွတ်မြောက်ခွင့်ပေးသည့်နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းတစ်ခုအောက် သွတ်သွင်းရေးကြိုးပမ်းမှုကိုလည်း“နိုင်ငံရေးနည်းလမ်း” ဟုအမည်ပေး ကင်မွန်းတပ်ခြင်းမှာနိုင်ငံတကာအား မျက်လှည့်ပြရန်အတွက်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ကြိုးပမ်းမှုသာ ဖြစ်သည်။ပြည်တွင်းရှိ တော်လှန်သောအင်အားစုများအား စည်းရုံးနိုင်ရေးမလွယ်နိုင်ကြောင်းအားတုံ့ပြန်မှုများ၌ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းတွေ့မြင်ရမည် ဖြစ်သည်။

‍

မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီအား အစုအဖွဲ့ ခြောက်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း မန္တလေးတိုင်းလွှတ်တော်ကအောက်တိုဘာ ၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကော်မတီအား လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အစုအဖွဲ့မှ ၁၂ ဦး၊ နိုင်ငံရေးပါတီများဘက်မှ သုံးဦး၊ ကြားကာလ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၏ မန္တလေးဒေသတွင်း ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍ အစုအဖွဲ့မှ လေးဦး၊ လူနည်းစု လူမျိုးစု အစုအဖွဲ့မှ လေးဦး၊ ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူ အစုအဖွဲ့မှ ငါးဦး ပါဝင်မည် ဖြစ်သည်။

လူထုသပိတ်၊ CDM ၊ သမဂ္ဂနှင့် အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း၊ အလုပ်သမား၊ လယ်သမား၊ အမျိုးသမီး၊ မသန်စွမ်း၊ LGBTIQ ၊ ကျောင်းသား/လူငယ်ရေးရာ အစုအဖွဲ့ဘက် ၁၅ ဦး ကော်မတီ၌ ပါဝင်မည် ဖြစ်ကာ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၂ ရက်က ထုတ်ပြန်ထားသည့် ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှု၊ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်း ရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ "နိုင်ငံရေးပြဿနာအား နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် ဖိတ်ခေါ်ခြင်း"မှာ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်(PDF) များ သပ်လျှိုဖြိုခွဲရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ အမြင်ကောင်းစေရန်အတွက် အားထုတ်မှုသာ ဖြစ်ပြီး ဟန်ပြသပ်သပ်သာ ဖြစ်သည့်အတွက် ပြတ်ပြတ်သားသား ပယ်ချကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) နှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တို့က အောက်တိုဘာ ၁ ရက်တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန်လိုက်သည်။.

ထုတ်ပြန်ချက်အား NUCC နှင့် NUG တို့ ပူးတွဲဖွဲ့စည်းထားသည့် တရားမဝင် အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲဆန့်ကျင်ရေး ပူးပေါင်းလုပ်ငန်းကော်မတီအနေဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်ကာ စစ်အစိုးရအဆက်ဆက် လက်နက်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး လဲလှယ်ခြင်း၊ လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ် စွန့်၍ ဥပဒေဘောင်အတွင်း ဝင်ရောက်စေခြင်းစသည့် ခေါင်းစဉ်အမျိုးမျိုးဖြင့် သပ်လျှိုသွေးခွဲလေ့ ရှိကြောင်းလည်း သတိပေးထားသည်။

လက်ရှိတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအား အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အဖြစ် ကြေညာခြင်း၊ မြို့ရွာများအား ဗုံးကြဲမီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း၊ ပြည်သူများအား မတရား ဖမ်းဆီး၊ သတ်ဖြတ်ခြင်းများအား ဆက်တိုက်လုပ်ကိုင်နေကာ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရေး ဖိတ်ခေါ်မှာ ယုတ္တိမတန်သည့် လုပ်ရပ်သာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပူးတွဲသဘောထားထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

တောင်တရုတ်ပင်လယ် အခြေပြု တိုက်ခတ်ခဲ့သည့် ရာဂီ တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၌ လျှပ်တပြတ် ရေကြီးရေလျှံမှု ဖြစ်ပွားခဲ့မှုသည် နိုင်ငံအတွင်း လူထုအပေါ် သက်ရောက်မှု ကြီးမားခဲ့သည်။ ယင်း ရေကြီးရေလျှံမှုသည် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်ရှိ ဆည်များအား လူထုအား အသိမပေးဘဲ ဖောက်ချခြင်း၊ မိုးလေဝသဆိုင်ရာသတင်း ထုတ်ပြန်မှုအားနည်းခြင်းများကြောင့် ဝေဖန်မှုများ ရှိခဲ့သည်။

မုန်တိုင်းနောက်ဆက်တွဲ ရေကြီးရေလျှံမှုသည် ကရင်နီ (ကယား)၊ မွန်၊ ကရင်၊ ရခိုင်နှင့် ရှမ်းတောင်၊ ရှမ်းမြောက်၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး၊ မကွေး၊နေပြည်တော်ရှိ မြို့နယ်ပေါင်း ၆၅ ခု၌ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ စစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် ရှောင်တိမ်းနေရသည့် နေရပ်စွန့်ခွာပြည်သူများ အပါအဝင် ပြည်သူပေါင်း ၈၈၇,၀၀၀အထိ ထိခိုက်ခဲ့သည်ဟု ရန်ကုန်အခြေစိုက် ကုလသမဂ္ဂလူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN-OCHA Myanmar) က စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

ထို့ပြင် သေဆုံးသူ ၃၀၀ ကျော်နှင့် ဒဏ်ရာရသူ ၁၀၀ ကျော် ရှိကာ အရေးပေါ် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများ အလျင်အမြန် စတင်ရေးအတွက် အရေးပေါ်တုံ့ပြန်ရေးဗဟိုရန်ပုံငွေ (CERF) က အမေရိကန်ဒေါ်လာ လေးသန်း ခွဲဝေချထားပေးရန် ခွင့်ပြုထားသည်ဟု UN-OCHA (Myanmar) က ထုတ်ပြန်သည်။

ရာဂီမုန်တိုင်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရေဘေးသင့်ပြည်သူများအတွက် သဘာဝဘေး ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ရန် ဒေါ်လာ ၅၀,၀၀၀ ပေးပို့သွားမည်ဟုလည်း စင်ကာပူကြက်ခြေနီအသင်း (SRC) ကစက်တင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။²

မန္တလေးတိုင်းအတွင်း၌ ရေဘေးသင့်ကျေးရွာ ၁၅ ရွာ၌ လူပေါင်း ၂၃၀ ကျော် သေဆုံးကာ ဒဏ်ရာရသူ ၅၀ ကျော်အထိ ရှိသည်ဟုလည်း သတင်းမီဒီယာများက ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။

ကရင်ပြည်နယ်ရေဘေးသင့်မှု

ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ၏ခရိုင် ခုနစ်ခုတွင် ရေကြီးရေလျှံမှုကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရကာ ကျေးရွာပေါင်း ၅၄၂ ခု ထိခိုက်ခဲ့ကြောင်း စက်တင်ဘာ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ဒူးသထူ၊ တောအူး၊ ခလယ်လွီထူ၊ မူတြော်၊ မြိတ်/ထားဝယ်၊ ဒူးပလာယာနှင့် ဖားအံခရိုင်၌ မြို့နယ် ၂၇ ခု ပါဝင်သည့်အနက် မြို့နယ် ၂၀ ခုတွင် ရေဘေးသင့်ခဲ့ကာ ဒူးသထူ (သထုံ)၊ ခလယ်လွီထူ (ညောင်လေးပင်)၊ တောအူး (တောင်ငူ) တို့၌ အဆုံးဝါးဆုံး ဖြစ်သည်။ ရေဘေးသင့်မှုကြောင့် လူဦးရေ ၃၈၀,၇၇၉ ဦး အပေါ် သက်ရောက်ခဲ့ကာ အိမ်ခြေပေါင်း ၇၃,၀၀၀အထိ ထိခိုက်ခဲ့ပြီး လတ်တလော အရေးကြီးလိုအပ်ချက် လေးခုရှိကြောင်း KNU ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီ ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ကရင်နီပြည်နယ်ထိခိုက်မှု

စစ်ရေးပဋိပက္ခများ ပြင်းထန်နေဆဲ ဖြစ်သည့် ကရင်နီပြည်နယ်သည်လည်း ရေကြီးရေလျှံမှုဒဏ်ကို ခံခဲ့ရကာ အထူးသဖြင့် ဖယ်ခုံ၊ လွိုင်ကော်၊ ဒီးမော့ဆို၊ ဖရူဆိုနှင့် ရှားတောမြို့နယ်များ၌ မြေပြိုမှုများအထိပင် ခံစားခဲ့ရသည်။ ယင်းမတိုင်ခင် စက်တင်ဘာ ၁၂ ရက်ကလည်း ရေဘေးန္တရာယ် ကာကွယ်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍လည်း အရေးပေါ်သတိပေးချက်ကို အချိန်နှင့်တပြေးညီ ထုတ်ပြန်ပေးခဲ့သည်။

ဖယ်ခုံတွင် စစ်ရှောင်ပြည်သူ ၂,၆၀၀ကျော် ရှိသည့် စစ်ရှောင်စခန်းသုံးခု၊ လွိုင်ကော်တွင် ကျေးရွာ သုံးခုနှင့် စစ်ရှောင်စခန်းတစ်ခုမှ ပြည်သူ ၅,၀၀၀ခန့်၊ ဒီးမော့ဆိုတွင် စစ်ရှောင်စခန်း ခုနစ်ခု အပါအဝင် ကျေးရွာအချို့မှ ပြည်သူ ၁၀,၀၀၀ဦး၊ ဖရူဆိုတွင် လူဦးရေ ၂၀၀ ခန့်၊ ရှားတော (ခ) ဆိုပိုပရေးဆိုးလေးတွင် စူးဖဲလော၊ နော်ပလု၊ ပွန်ချောင်ကျေးရွာနှင့် စစ်ရှောင်စခန်းတစ်ခုမှ ၁,၃၃၅ ဦး ထိခိုက်ခဲ့သည်ဟု ကရင်နီကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဌာနက စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ရေဘေးသင့် စစ်ရှောင်နှင့် ဒေသခံပြည်သူများအတွက် အရေးကြီးသည့် အကူအညီလိုအပ်ချက်သုံးရပ်ကိုလည်း IEC က ထုတ်ပြန်ထားကာ မုန်တိုင်းနောက်ဆက်တွဲ အန္တရာယ်များအတွက်လည်း စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် ထပ်မံထုတ်ပြန်ပေးထားသည်။

‍

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

ရာဂီမုန်တိုင်း နောက်ဆက်တွဲနှင့် ရေကြီးရေလျှံမှုကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း ရေဘေးသင့်ပြည်သူပေါင်း ၆၃၀,၀၀၀ ကျော် အထိ ရှိကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ (NUG) ကောက်ယူထားသည့် အချက်လက်များက ဖော်ပြလျက် ရှိသည်။ ထိခိုက်သူ အများဆုံးမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်၌ ဖြစ်ကာ လူဦးရေ နှစ်သိန်းနီးပါးအထိ ထိခိုက်ခဲ့ပြီး ဒုတိယအများဆုံး ထိခိုက်သည့်ဒေသမှာ မွန်ပြည်နယ်ဖြစ်ကာ တစ်သိန်းကျော်အထိ ရှိသည်။ NUG အနေဖြင့် ၎င်းလက်အောက်ရှိ ဝန်ကြီးဌာနများ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်(PDF)⁷ များသုံး၍ ရေဘေးသင့်ပြည်သူ ကူညီမှုများအား လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကာ ကနဦး ပံ့ပိုးကူညီမှုအဖြစ် ကျပ်သိန်းပေါင်း ၃,၁၆၀ အထိ အသုံးပြုထားသည်။

‍

‍အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုထုတ်ပြန်မှု

အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ရာဂီမုန်တိုင်း ရေကြီးရေလျှံမှုသည် မြို့နယ် ပေါင်း ၁၁၀ အထိ ရှိကာ သေဆုံးသူပေါင်း ၄၃၃ ဦးအထိရှိပြီး ပျောက်ဆုံးသူ ၇၉ ဦးအထိ ရှိသည်ဟု စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

သီးနှံစိုက် ဧက ၈၀၀,၀၀၀နီးပါး ရေကြီးရေလျှံမှုကြောင့် ပျက်စီးကာ လယ်ယာသုံး ကျွဲ၊ နွားတိရစ္ဆာန် ၁၇၆,၀၀၀ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုများသည် မုန်တိုင်း နောက်ဆက်တွဲကြောင့်သာ ဖြစ်ကာ ဆည်ရေလွှတ်ခြင်း၊ မိုးလေဝသ ဆိုင်ရာ သတင်းများ အချိန်နှင့် တပြေးညီမထုတ်ပြန်ခြင်းများကြောင့် မဟုတ်ဟု ငြင်းဆိုထားကာ ပျက်စီးသွားသည့် အခြေခံအဆောက်အဦများ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးအတွက်၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ် ၁၅ ရက်အတွင်း အပြီးပြင်ဆင်မည်ဟုလည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကြေညာထားသည်။

‍

ကူညီသူများအားနှောင့်ယှက်သည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု

ရာဂီမုန်တိုင်းနောက်ဆက်တွဲ ရေဘေးနှင့် မြေပြိုပျက်စီးမှုများကြောင့် စစ်ဘေးသင့်များအပြင် ပြည်သူပေါင်း သန်းဂဏန်းနီးပါးအထိ ထိခိုက်ခဲ့ကာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုရပ်တန့်ခြင်းများရှိခဲ့သည်။ ရေဘေးသင့်ပြည်သူများအား အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများက အရေးပေါ်ကူညီပေးခြင်းများရှိခဲ့သော်လည်း ၎င်းအား အအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဟန့်တား နှောင့်ယှက်မှု၊ ကယ်ဆယ်ရေး ဝန်ထမ်းများအား ဖမ်းဆီးငွေညှစ်မှုများရှိခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ စိုးမိုးထားသည့် ဒေသအချို့၌ အရေးပေါ်ကူညီမှုများကိုလည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ဟန့်တားမှုများလည်းရှိခဲ့သည်။

မုန်တိုင်းကြောင့် ပြင်းထန်သည့် ရေကြီးမှု၊ ထိခိုက်ပျက်စီးမှုများအတွက် အရေးပေါ် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများအား အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးရေးအေဂျင်စီ (USAID) မှတဆင့် ပေးအပ်နိုင်ရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကာ အကူအညီများအား အလိုအပ်ဆုံးဖြစ်သည့် အသိုက်အဝန်းများထံ ပေးပို့ရာ၌ ချောမွေ့မှုရှိစေရန် သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူကို တောင်းဆိုကြောင်း ရန်ကုန်အခြေစိုက်အမေရိကန် သံရုံးကစက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်တောင်းဆိုခဲ့ရသည်။

‍

ပြည်သူထက်အရေးကြီးနေသည့် စစ်အုပ်စုသန်းခေါင်စာရင်း

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လာမည့် အောက်တိုဘာ ၁ ရက်မှ ၁၅ ရက်အထိ နိုင်ငံအနှံ သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူမည်ဟု ကြေညာထားသည်။ ၎င်းတို့လုပ်ဆောင်ရန် စိုင်းပြင်းနေသည့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက်ဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။ နိုင်ငံအနှံ့ စစ်ရေးပဋိပက္ခအပြင် ရေကြီး၊ မြေပြိုမှုများကြောင့် ပြည်သူများ ထိခိုက်နေချိန်တွင် အရေးပေါ် ကူညီကယ်ဆယ်မှုများအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် ဟန့်တား၊ နှောင့်ယှက်သည့်အပြင် မည်ကာမတ္တ ပြုလုပ်ထားသည့် ၎င်းတို့၏ ရေဘေးသင့်ပြည်သူများ၊ ကူညီရေးစခန်းမှ ပြည်သူများကိုလည်း ပျက်စီးနေသည့် မူလနေရပ်ပြန်ပို့ရန်အတွက် လုပ်ဆောင်မှုများရှိသည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် နာဂစ်တိုက်ခတ်စဉ် နောက်ပိုင်းကာလကလည်း လက်ရှိ၎င်းတို့ ကျင့်သုံး၊ ကာကွယ်နေသည့် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအတွက် ပြည်သူ့ဆန္ဒ ခံယူပွဲအား ဖြစ်သလို ကျင်းပကာ အတင်းအဓမ္မ အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ရေဘေးသင့်ပြည်သူများအတွက် နိုင်ငံတကာက ပေးပို့သည့် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှု အကူအညီများအား တပ်အတွက် ဖြည့်တင်းခြင်းနှင့် စစ်အစိုးရလိုအပ်ချက်များအတွက်သုံးစွဲပြီးမှ ပိုသည့်အရာများကိုသာ လူထုအား ပေးအပ်ကူညီသည့်ဖြစ်စဉ်သက်သေများ ရှိခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အရင်တုန်းက သဘာဝဘေးနှင့် ကြုံခဲ့တိုင်း နိုင်ငံတကာ၏ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီများအား စစ်အုပ်စုက အမြတ်ထုတ် အလွဲသုံးစားလုပ်လေ့ရှိခြင်းကြောင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ မပြုလုပ်ကြရန်အတွက် NUG လူ့အခွင့်အရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းက စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် နိုင်ငံတကာသံတမန်များကို တောင်းဆိုခဲ့ပါသည်။

NUG ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းက "စစ်ရှုံးနေတဲ့စစ်အုပ်စုဟာ ဒီလို သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကို သူတို့ အကျိုးစီးပွားများအတွက် မဖြစ်မနေ အသုံးချပါလိမ့်မယ်" ဟု စက်တင်ဘာလ ၂၀ ရက်တွင် ပြောကြားထားသည်။ထို့ပြင် ရာဂီမုန်တိုင်းဘေးအကြောင်းပြုကာ နိုင်ငံတကာတရားဝင်မှုရရှိရေးကို မဖြစ်မနေကြိုးပမ်းလာနိုင်သည့်အပြင်ရေဘေးကြောင့် ဒုက္ခခံစားနေရသောပြည်သူများ စိတ်ပျကအားလျော့ကာ တော်လှန်ရေး၌ မပါဝင်ချင်အောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်းလည်း သတိပေးထားသည်။

ပြည်သူ့ညီလာခံ တစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြား ပြည်သူများ ပါဝင်သည့် သတင်းအချက်အလက် ဖလှယ်ခြင်း၊ မေးမြန်းဖြေကြားခြင်း၊ အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးခြင်းများ ဆောင်ရွက်ရမည့် TownHall Meeting အစီအစဉ်အား နိုင်ငံရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၊ အရေးပေါ် တုံ့ပြန်မှုဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များ ပြုလုပ်နေရသည့်အတွက် မလုပ်ဆောင်နိုင်မှုအပေါ် မေတ္တာရပ်ခံတောင်းပန်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံမတိုင်မီ ဇူလိုင် သို့မဟုတ် သြဂုတ်လတွင် Town Hall Meeting ထပ်မံကျင်းပနိုင်ရေး လုပ်ဆောင်ခဲ့သော်လည်း အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစဉ်များ၊ ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက် ရရှိရေး ကြိုးပမ်းမှု၊ NUCC ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များ ရေးဆွဲခြင်းလုပ်ငန်းများကြောင့် မအားလပ်သည့်အတွက် ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံးအား တာဝန်ရှိစွာ၊ တာဝန်သိစွာဖြင့် အလေးအနက် တောင်းပန်အပ်ပါသည်ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးရန် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ မြို့ပြတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အပါအဝင် ပြည်သူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များ ရယူရန် ကြိုးပမ်းမှုသာ ဖြစ်ကာ နည်းလမ်းမျိုးစုံသုံး ဆန့်ကျင်ကြရန် ရန်ကုန်အခြေစိုက် လူထုသပိတ် အစုအဖွဲ့များက စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်။

သန်းခေါင်စာရင်းသည် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ဟန်ပြပြင်ဆင်မှုသာ ဖြစ်ကာ မြို့နယ်၊ ရပ်ကွက်များအလိုက် စစ်မှုထမ်းနိုင်သည့် လူငယ်များ၏အရေအတွက်များ၊ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ကြသည့် ကျောင်းသားလူငယ်များနှင့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ၏ အခြေအနေများ၊ မြို့ပြနေ သပိတ်ရဲဘော်များနှင့် တော်လှန်ရေး အင်အားစုများ၏ အချက်အလက်များကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် ကြံစည်မှုဖြစ်သည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

သပိတ်အင်အားစုများ၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအား ဆန့်ကျင်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများကို ဖော်ပြထားကာ စစ်အုပ်စု ဖိအားပေးမှုကြောင့် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုတွင် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ကြရသည့် Non-CDM ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် ကောက်ယူမှုလုပ်ငန်းများ နှောင့်နှေးစေရန်နှင့် အချက်အလက်များ မှားယွင်းစေရန် နည်းလမ်းမျိုးစုံ ပြုလုပ်ကာ ပြည်သူလူထုဘက်၌ ရပ်တည်နိုင်သည်ဟုလည်း တိုက်တွန်းထားသည်။

‍

နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်နေကြသည့် မွန်လူငယ်များ၏ နိုင်ငံရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအား စက်တင်ဘာလအတွင်းက ပြုလုပ်ပြီးနောက် အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး ဘုံရည်မှန်းချက်များ အောင်မြင်စေရေးအတွက် အချက်လေးချက်ပါ ဘုံသဘောတူညီချက်အား စက်တင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အားလုံး ပါဝင်ကာ မွန်ပြည်နှင့် မွန်လူထုကိုယ်စားပြုသည့် မွန်ပြည်အစိုးရတစ်ရပ် အမြန်ဆုံး ဖွဲ့စည်းဖော်ဆောင်ရန်၊ အင်အားစုများအကြား တပ်ပေါင်းစုအသွင် ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်၊ စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲအား ဆန့်ကျင်တော်လှန် တိုက်ဖျက်ရန်၊ မွန်ပြည်နှင့် ထိစပ်ဒေသများ၌ လူသားချင်းစာနာမှုအခြေအနေများအား ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရေး စနစ်တကျ ချိတ်ဆက်လုပ်ဆောင်ကြရန်တို့ ဖြစ်သည်။

ယင်းဘုံသဘောတူညီချက်အား မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) ၊ ရာမည ဖက်ဒရယ်အင်အားစုသစ် (NRFF) ၊ မော်လမြိုင်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ၊ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)၊ မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ ရေးပြောက်ကျားတပ် (YGF)၊ မွန်ပြည် လူ့အခွင့်အရေးဖောင်ဒေးရှင်း (Hurfom) နှင့် အမည်မဖော်လိုသည့် အစုအဖွဲ့လေးခုတို့ စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။

‍

ရန်ကုန်မြို့၌ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်လာပြီးနောက် သပိတ်အင်အားစုအဖွဲ့ဝင် လေးဦး ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် မိသားစုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်လျက်ရှိကြောင်း စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ရန်ကုန်အင်အားစု (Anti-Junta Alliance Yangon – AJAY) က စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ဖမ်းဆီးခံရသူလေးဦးမှာ တကသ ကျောင်းသားဟောင်းများ အင်အားစု တွဲဖက်တည်ထောင်သူနှင့် အလွတ်တမ်း ဓါတ်ပုံသတင်းထောက် ကိုဇော်လင်းထွဋ် (ခ) ဖိုးသား၊ လူငယ်သပိတ်ကော်မတီ (YSC) ဦးဆောင်သူ ကိုအောင်မင်းခိုင်(ခ) မဲကြီးနှင့် အဖွဲ့ဝင် မမြမဉ္စူနှင့် နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသူဟောင်း မနှင်းအိခိုင် တို့ ဖြစ်ကာ ဖမ်းဆီးခံထားရသူများမှာ စစ်တပ်၏ လူမဆန်သည့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုများဖြင့် စစ်ကြောမေးမြန်းခံနေရကာ အသက်အန္တရာယ်နှင့် ကျန်းမာရေး အခြေအနေ အထူးစိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေရှိကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ပြည်နယ်အားကောင်းရေးမှ ပြည်ထောင်စု အားကောင်းရေး (Bottom-up Federalism) နှင့် ပတ်သက်သည့် အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ သဘောထားအား ပြည်နယ်အခြေပြု တိုင်းရင်းသားခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းနှင့် ပြည်နယ်/လူမျိုးကိုယ်စားပြုကောင်စီရှစ်ခု၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) (WLB) တို့က စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပြည်ထောင်စုအားBottom-up Federalism ချဉ်းကပ်မှုဖြင့် တော်လှန်ရေး/ကြားကာလမှ စတင်၍ အတူတကွ တည်ဆောက်သွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားကာ ၎င်းအား အချုပ်အခြာအာဏာ၏မူလပိုင်ရှင်သည် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်နှင့် ၎င်းအတွင်းရှိ ပြည်သူများဖြစ်သည်၊ ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များသည် တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကိုအခြေခံသည်၊ အချုပ်အခြာအာဏာ/ သွေးစည်းညီညွတ်မှု/ လူထုနှင့်အနီးကပ်ဆုံးအာဏာ နှင့်အချိုးကျမှု အခြေခံမူများအတိုင်း လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ခွဲဝေခြင်းကို ဆောင်ရွက်မည်ဟူသည့် အခြေခံမူသုံးချက်နှင့်အညီ တည်ဆောက်မည်ဟု ပါရှိသည်။

သဘောထားထုတ်ပြန်မှု၌ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊ ကရင်နီပြည်အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) ၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသား ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(PNFC)၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး(NMSP-AD)၊ မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(MSFC) ၊ တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(TPCC) ၊ WLB တို့ပါဝင်သည်။

စစ်မှန်သည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရရှိရေးဟူသည့် နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်ကို လုံးဝပြောင်းလဲမည် မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံတော်မှ ခွဲထွက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်အာဏာ လုယူခြင်း၊ လွတ်လပ်ရေး ရယူပြီး နိုင်ငံတော်သစ် ထူထောင်ခြင်းများကို လုံးဝပြုလုပ်မည် မဟုတ်ကြောင်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)(ကိုးကန့်) စစ်ရေးကော်မတီက"လတ်တလော နိုင်ငံတော်အခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍ ရပ်တည်ချက်ထုတ်ပြန်ခြင်း" အမည်ဖြင့် စက်တင်ဘာ၄ ရက် ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်ကျမှ လူမှုကွန်ရက်၌ ဖော်ပြထားသည့် ယင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ တရုတ် သို့မဟုတ် မြန်မာကို ဆန့်ကျင်သော နိုင်ငံခြား အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် မပူးပေါင်း၊ မဆက်ဆံခြင်း၊ မဟာမိတ် မဖွဲ့ခြင်းသည် MNDAA ၏ နိုင်ငံရေး Redline ဖြစ်ကာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအရ ပူးပေါင်းခြင်း၊ စစ်မြေပြင်ချဲ့ထွင်ခြင်း၊ မန္တလေးနှင့် တောင်ကြီးအား ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခြင်း လုံးဝပြုလုပ်မည် မဟုတ်သော်လည်း မိမိ၏ ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ကို ဆက်လက်ကိုင်စွဲမည်ဟု ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဆိုးဝါးလာနေသည့် မြန်မာ့အခြေအနေအား ကြားဝင်စေ့စပ် ဖြေရှင်းပေးရန် အထူးမေတ္တာရပ်ခံထားကာ MNDAA အနေဖြင့်လည်း ချက်ချင်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲကာ တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်း၍ ပဋိပက္ခများအား နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးသောလမ်းစဉ်ဖြင့် အဖြေရှာ ဖြေရှင်းသွားမည်ဟုလည်း ရပ်တည်ချက်ထုတ်ပြန်မှု၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

အပြန်အလှန်ကြား နားလည်မှု၊ နိုင်ငံရေးဂုဏ်သိက္ခာ အပြန်အလှန် အသိအမှတ်ပြုမှုကို အခြေခံ၍ အတူတကွ လက်တွဲတိုက်ပွဲဝင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ရည်ရွယ်၍ စက်တင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ် တပ်ဦး(ABSDF) နှင့် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) အကြား နားလည်မှုစာချွန်လွှာ ချုပ်ဆိုလက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။

စာချွန်လွှာ၌ နှစ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းအကြား ခိုင်မာအားကောင်းသည့် ဆက်ဆံမှု တည်ဆောက်ရေး၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ် ပပျောက်ရေး၊ အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်ထောင်စုပေါ်ထွန်းရေးလုပ်ငန်းများ၌ လက်တွဲလုပ်ကိုင်သွားမည် ဖြစ်သည်။

ကော်သူးလေဒေသအတွင်းရှိ ကလေးငယ်များအားလုံး ပညာသင်ကြားခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုကာ ကျောင်းသား/သူ၊ ဆရာများနှင့် ကျောင်းများ ဘေးကင်းစိတ်ချလုံခြုံရေးနှင့် ကျန်းမာရေးအတွက် "ကော်သူးလေတွင်းရှိကျောင်းများ ဘေးကင်းမှုဆိုင်ရာ ကြေညာစာတမ်း" အား ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) က စက်တင်ဘာ ၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကြေညာစာတမ်းသည် ကျောင်းများမှာ သင်ယူမှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံသော နေရာဖြစ်ကြောင်း သေချာစေရန် ကတိကဝတ်ကို အလေးပေးဖော်ပြခြင်းဖြစ်ကာ စာတမ်း၌ အရေးပေါ် အကူအညီများ၊ ပညာရေးတိုက်ခိုက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ခြင်း၊ ကလေးများနှင့် ဆရာများ၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်း၊ မှတ်တမ်းပြုစုခြင်းနှင့် အစီရင်ခံခြင်းဟူ၍ ပါရှိကာ KNU အနေဖြင့် ကော်သူးလေကျောင်းများအားလုံး အရည်အသွေးပြည့်မီသော ပညာရေးကို ရရှိနိုင်သည့် ဘေးကင်းသော သင်ကြားရေးပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးရန် ရည်ရွယ်သည်ဟုလည်း စာတမ်း၌ ပါရှိသည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) က စစ်သုံ့ပန်းများအား ထိန်းသိမ်းထားသည့် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ပေါက်တောမြို့နယ်၊ ရှင်ရွာကျေးရွာနှင့် မောင်တောမြို့နယ်၊ လေးမိုင်(နခခ– ၂) စခန်းတို့အား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စက်တင်ဘာ ၈ ရက်နှင့် ၉ ရက်တို့တွင် လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သုံ့ပန်းနှင့် အရပ်သားအကျဉ်းသား ၆၇ ဦးကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။

ဂျက်တိုက်လေယာဉ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရသည့် ပေါက်တောဖြစ်စဉ်၌ ၁၇ ဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာ ၉ ရက် ည ၉ နာရီခွဲခန့်တွင် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်နှစ်စင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံရသည့် မောင်တော၊ လေးမိုင်စခန်း တိုက်ခိုက်ခံရမှု၌ ၅၀ ဦးကျော် ပွဲချင်းပြီးသေဆုံးကာ အသက်အန္တရာယ် စိုးရိမ်ရသည့်အထိ ဒဏ်ရာရရှိသူများလည်း ရှိကြောင်းAA က ရုပ်သံဖိုင်နှင့်တကွ ထုတ်ပြန်ထားသည်။

လေးမိုင်စခန်းတိုက်ခိုက်ခံရမှု သေဆုံးသူများ၌ မောင်တောမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း ဖမ်းဆီးရမိထားသော စစ်သုံပန်းများ၊ ARSA နှင့် RSO အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများမှဖမ်းဆီးထားသူများ၊ ULA/AA အဖွဲအစည်းနှင့် ရက္ခိုင့်အမျိုးသားတော်လှန်ရေးကို အနှောင့်အယှက်ပေးပြီး ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးစားအားထုတ်၍ ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေသောသူများ၊ ရခိုင်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ (ALP) နှင့် ဆက်စပ်နေသောသူများ၊ သံသယအမျိုးမျိုးဖြင့် စစ်ဆေးမေးမြန်းရန် ဖမ်းဆီးထားသောသူအချို့ ပါဝင်သည်။

‍

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ သံတွဲမြို့နယ်၊ မောင်ရွှေလေးရေတပ်စခန်းဟု လူသိများသည့် ရေတပ် ပင်မရေငုပ်နှင့် ဆယ်ယူရေးစခန်း (Central NavalDiving and Salvage Deport – CNDSD) စခန်းအား စက်တင်ဘာ ၅ ရက် ညပိုင်းတွင် အပြီးသတ် သိမ်းယူနိုင်ပြီးဖြစ်ကြောင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ယင်းရေတပ်စခန်းမှာ မောင်ရွှေလေးနှင့် ကွင်းဝိုင်းရွာကြား၌ တည်ရှိကာ တပ်အင်အား ၁,၂၀၀ကျော်ဖြင့် စခန်းမကျစေရေးအတွက် ပင်လယ်ပြင်နှင့် စခန်းအတွင်းမှ လက်နက်ကြီးပစ်ကူ အမြောက်အမြားယူ၍ ခုခံကာကွယ်ထားသည့် စခန်းလည်း ဖြစ်ပြီး တစ်လနီးပါး ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

‍

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ ထုန်းမောင်းဒေသ၊ နမ့်ခမ်းမြို့တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က အရပ်သားများအား ပစ်မှတ်ထား၍ လူနေရပ်ကွက်အတွင်း ဖျက်အားပြင်းဗုံးနှစ်လုံးဖြင့် ကြဲချတိုက်ခိုက်မှုကြောင့်ကလေးသူငယ် ကိုးဦးထက်မနည်း သေဆုံးကာ ခုနစ်ဦးထက်မနည်း ဒဏ်ရာရရှိမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ပြင်းထန်စွာ ဆန့်ကျင် ရှုတ်ချကန့်ကွက်ကြောင်း ရန်ကုန်သျှမ်းလူငယ်များအသင်း (Tai Youth Yangon) က စက်တင်ဘာ ၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စက်တင်ဘာ ၆ရက် နံနက်အစောပိုင်း အများအိပ်စက်ချိန် ၁ နာရီခွဲဝန်းကျင်ခန့်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ စစ်အုပ်စုအပါအဝင် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များအနေဖြင့် အရပ်သား လူနေရပ်ကွက်များအတွင်းသို့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှု၊ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လူသားဒိုင်းပြုလုပ်ကာ တိုက်ပွဲဖော်ဆောင်နေမှုများရပ်တန့်ပေးရန် အပါအဝင် အချက်လေးချက်ကိုလည်း TYY က တောင်းဆိုထားသည်။

နမ့်ခမ်းတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ကိုယ်ဝန်ဆောင်၊ ကလေးငယ်အပါအဝင် ၁၁ ဦးအထိ သေဆုံးကာ ၁၁ ဦး ဒဏ်ရာရရှိထားသည်ဟု BBC Burmese သတင်းဌာနက ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။

ကရင်နီပြည်နယ်အတွင်း လူမှုဘဝ လုံခြုံကာ မျှတစွာ ရှင်သန်ရပ်တည်ခွင့်ရှိစေရေးအတွက် မူးယစ်ဆေး၊ တော်လှန်ရေးနှင့် လူမှုကျင့်ဝတ် မညီသောလုပ်ငန်းများ၊ တရားမဝင် လက်နက်ကိုင်ဆောင်မှုနှင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု၊ မြေပြင်နှင့် အွန်လိုင်းလောင်းကစားလုပ်ငန်း စသည့် ကဏ္ဍလေးခုအား ကရင်နီပြည် တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုံ (စစ်ဦးစီးအဖွဲ့) နှင့် ပူးပေါင်းကာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးစီမံချက် ချမှတ်၍ တားမြစ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ကြေညာချက်အမှတ် (၃/၂၀၂၄) ဖြင့် စက်တင်ဘာ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စီမံချက်သတိပေးကာလအား စက်တင်ဘာ ၄ ရက်မှ ၂၄ ရက်အထိ သတ်မှတ်ကာ စက်တင်ဘာ ၂၅ ရက်မှစ၍ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးဆိုင်ရာ အလုပ်အဖွဲ့(Task Force) နှင့် အထူးတပ်ဖွဲ့ (Special Force) တို့ကိုဖွဲ့စည်းကာ ၎င်းတို့အား ညွှန်ကြားချက်များနှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်များပေး၍ ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း အသိပေး ကြေညာအပ်သည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးစီမံချက်အရ တားမြစ်မည့် ကဏ္ဍလေးခုတွင် ကဏ္ဍတစ်ခုချင်းစီအလိုက် အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုတားမြစ်ထားသည့်လုပ်ငန်းများကိုပါ တပါတည်းဖော်ပြထားကာ တရားမဝင် လက်နက်ကိုင်ဆောင်၊ရောင်းဝယ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ရပ်ရွာလူထု ကိုင်ဆောင်ထားသည့် လက်နက်မျိုးစုံအတွက်လည်း စာရင်းကောက်ယူခြင်း၊ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနှင့် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်ဖြင့် ကိုင်ဆောင်စေခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟုလည်း IEC က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(CDF – Kanpetlet) အား ပိုမိုစနစ်ကျရေးအတွက် တပ်ဖွဲ့စည်းပုံအား စစ်ဦးစီးချုပ်စနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကာ တော်လှန်ရေးအရှိန်အဟုန် မြှင့်တင်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း တတိယအကြိမ် ကန်ပက်လက်မြို့နယ်လုံးဆိုင်ရာညီလာခံက စက်တင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ညီလာခံအား သြဂုတ် ၂၉ ရက်မှ ၃၁ ရက်အထိ ကန်ပက်လက်မြို့နယ်ကောင်စီ၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ CDF – Kanpetlet အပါအဝင် ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူ ၈၉ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ကန်ပက်လက်မြို့နယ်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက် ချင်းညီနောင် (Chin Brotherhood) နှင့်ပူးပေါင်းကာ မဟာမိတ်များနှင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်ရန်၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်အတွက် ကြားကာလ ချင်းအမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) နှင့် အပြည့်အဝ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိသည့် မည်သည့် နိုင်ငံရေး၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမျှ မြို့နယ်အတွင်း လက်မခံရန် ညီလာခံက ဆုံးဖြတ်ထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်မှု မထမ်းမနေရ ဥပဒေပြဌာန်းခြင်း၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးနှင့် အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းရေး ဗဟိုကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှုအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းကာ အသက် ၆၅ နှစ်အထိ သက်ကြီးပိုင်းများကိုပါ အတင်းအဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းခြင်းမှာ တိုင်းပြည်နှင့် ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးအား လူသားဒိုင်းသဖွယ် အသုံးပြုရန်ကြိုးပမ်းခြင်းသာ ဖြစ်ပြီး နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် ပြတ်သားစွာ ခုခံတော်လှန်၊ ဆန့်ကျင်ရန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က စက်တင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

NUG ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်၌ "စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဘေးဆိုးသည် အသက်အရွယ်မရွေး၊ လူမျိုးဘာသာမရွေး တဦးတယောက်ချင်းစီတိုင်းအပေါ် ကျရောက်လာပြီ ဖြစ်သလို မည်သူမျှ မည်သို့မျှ ရှောင်လွှဲ၍ မရနိုင်တော့သည်မှာ ပိုမိုထင်ရှားလာပြီ ဖြစ်သည်။ လူထုတရပ်လုံး ပါဝင်ဆင်နွှဲနေသည့် နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ အင်အားကို အထင်သေးလျှော့တွက်သော အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုအား “မိမိတို့ ပြည်သူလူထုတရပ်လုံးသည် စစ်အာဏာရှင်ပြုသမျှ ခေါင်းငုံ့ခံမည့် သူများမဟုတ်” ဆိုသည်ကို အခိုင်အမာပြသ" ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်း တိုက်တွန်းထားသည်။

နိုင်ငံတကာအနေဖြင့်လည်း မြန်မာနိုင်ငံနှင့် မြန်မာပြည်သူများ ကြုံတွေ့နေရသည့် နာကျင်ခံစားရမှုအားလုံး၏ အရင်းအမြစ်မှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းလက်အောက်ခံ တပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့၊ တပ်သားများကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိနားလည်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ လူသားဒိုင်းအဖြစ် အသုံးချလာသည့် လုပ်ရပ်များ ရပ်တန့်ရေး ထိရောက်သည့် လုပ်ဆောင်မှုများ ဆောင်ရွက်ကြရန်လည်း တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားသည်။

‍

စစ်ကိုင်းတိုင်း(ဖက်ဒရယ်ယူနစ်) အတွင်း နိုင်ငံ့အခြေအနေများကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တည်ငြိမ်စွာ ရပ်တည်၊ လည်ပတ်နိုင်ရေး၌ စိန်ခေါ်မှုများရှိနေသော်လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများစွာ ကျူးလွန်ထားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် အကျိုးတူပူးပေါင်းနေခြင်းအား ရပ်တန့်ကာ စစ်ကိုင်းပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့် အကျိုးစီးပွားကိုသာ အလေးထား၊ လက်တွဲလုပ်ကိုင်စေလိုကြောင်း စစ်ကိုင်းဖိုရမ် ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့က သြဂုတ် ၃၁ ရက်တွင် သဘောထား ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်း၌ ငြိမ်းချမ်းမျှတ၊ ပွင့်လင်းသော လူ့ဘောင်ထူထောင်နိုင်ရေးအတွက် စနစ်ပြောင်း တော်လှန်ရေးတစ်ရပ်အား ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးက ဆင်နွှဲနေပြီး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ပြည်သူလူထုအတွက် ရေရှည်အကျိုးဖြစ်ထွန်းကာ ဒေသခံများ၏ လူမှုဘဝများနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်၊ ဆုံးရှုံးမှုနည်းနိုင်သမျှ နည်းပါးရပါမည်ဖြစ်ပြီး တိုင်းပြည်အပြောင်းအလဲအတွက် အထောက်အပံ့ကောင်းများလည်းဖြစ်ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်း မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ အင်္ဂလိပ် ဘာသာငါးခုဖြင့် ရေးသားထားသော ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) တိုက်ပွဲများ ဖော်ဆောင်မှုအား ရပ်ဆိုင်းရန် တရုတ်နိုင်ငံ ရွှေလီမြို့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကော်မတီက ခြိမ်းခြောက်စာပေးပို့ခဲ့မှုမှာ TNLA နှင့် မြန်မာပြည်သူများ၏ တော်လှန်ရေးအပေါ် ရိုင်းပြစွာ ခြိမ်းခြောက်စော်ကားမှုဖြစ်၍ ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က သြဂုတ် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သြဂုတ် ၂၉ ရက် ရက်စွဲဖြင့် ပေးပို့သည့် ရွှေလီမြို့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကော်မတီအနေဖြင့် စာပေးပို့မှုအား ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန်၊ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်ရာ လူမျိုး၊ ပြည်သူများအပေါ် နိုင်ငံတကာဥပဒေများ၊ ကျင့်ဝတ်များနှင့်အညီ လေးစားအသိအမှတ်ပြုရန် NUCC က တိုက်တွန်းထားပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ဒေသ အာဏာပိုင်များအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ လူမျိုးစုံပြည်သူများ စစ်တပ်၏ မတရားအနိုင်ကျင့်ခံနေရမှုကို စာနာနားလည်၍ ကူညီပံ့ပိုးပေးခြင်းဖြင့် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ပိုမိုခိုင်မြဲစေရန် ကြိုးစားသင့်ကြောင်းလည်း အကြုံပြု တိုက်တွန်းထားသည်။

ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး / တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) အနေဖြင့် တိုက်ပွဲများအား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်နှင့် မရပ်တန့်ပါက ရပ်တန့်ရေးအတွက် နည်းလမ်းများ ပိုမို လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်ကာ ဖြစ်ပေါ်သည့် အကျိုးဆက်များအားလုံးကိုလည်း ကိုယ်တိုင် တာဝန်ယူရမည်ဟု သြဂုတ် ၂၉ ရက်တွင် ရွှေလီမြို့ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကော်မတီက "စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုအကြောင်းကြားကြော်ငြာချက်" ၌ ဖော်ပြထားသည်။

PSLF/TNLA အနေဖြင့် မြန်မာမြောက်ပိုင်းနှင့် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသများတွင် အေးချမ်းတည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် တရုတ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံနှင့်အတူ ငြိမ်းချမ်းရေးမြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကာ ကွဲလွဲမှုများကို ညှိနှိုင်းအဖြေရှာရန်အတွက် မှန်ကန်သောလမ်းကြောင်းသို့ အမြန်ဆုံး ပြန်လာမည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်း၊ ယင်းအခြေခံပေါ်၌ တရုတ်ဘက်မှ အပြုသဘောဆောင်သော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပြီး မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ကူညီကာ PSLF/TNLA အတွက် သင့်လျော်သော တရားဝင် အခွင့်အရေးများ၊ အကျိုးစီးပွားများရရှိစေရန်၊ ကျန်းမာစွာ နေထိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေး အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရန် ကူညီပေးမည်ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

ရွှေလီလုံခြုံရေးကော်မတီ ကြော်ငြာချက်၌ PSLF/TNLA အနေဖြင့် တရုတ်နယ်စပ်ဒေသ၊ နယ်စပ်အရပ်သူအရပ်သားများနှင့် မြန်မာပြည်တွင်းရှိ တရုတ်ပြည်သား၊ လုပ်ငန်းများနှင့် သက်ဆိုင်သောလုံခြုံမှုကို အာမခံပေးရန်၊ တရုတ်ပြည် နယ်စပ်ဒေသ အေးချမ်းတည်ငြိမ်ရေးနှင့် တရုတ်နိုင်ငံသား အသက်၊ ပစ္စည်းဥစ္စာလုံခြုံရေးကို ထိခိုက်စေပြီး အန္တရာယ်ရှိသော စစ်ရေးအပြုအမူများ ပပျောက်အောင် ဆောင်ရွက်ရမည်ဟုလည်း ထည်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

‍

ရတနာပုံ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ (Yadanarbon Revolutionary Force – YRF)  ဗဟိုဦးဆောင်အဖွဲ့ဝင်၊ ဘဏ္ဍာရေးဌာန တာဝန်ခံ ရဲဘော်သန်းထိုက် (ခ) ညီညီမှာ သြဂုတ် ၂၇ ရက် ညပိုင်းက လူမဆန်စွာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရမှုအတွက် အမှုမှန်ပေါ်ရေး၊ တရားမျှတမှုရရှိရေးအတွက် မိတ်ဖက်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများက ဝိုင်းဝန်းကူညီပေးကြရန် YRF က သြဂုတ် ၃၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်ရှိကာလတွင် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ အုပ်စိုးမှုရှိသော ဒေသများ၌ လက်နက်မဲ့ပြည်သူများအား လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှု၊ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့အချင်းချင်း လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုများ မကြာခဏ ဖြစ်ပွားနေကြောင်း၊ယင်းတန်ပြန်တော်လှန်ရေးလုပ်ရပ်များအား တိုးတက်သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းအချင်းချင်းအကြား ပူးတွဲစုံစမ်း ဖော်ထုတ်ခြင်းများ၊ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှုနှင့် လုံခြုံရေးလုပ်ငန်းများ အားနည်းနေကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ယင်းအားနည်းချက်များအား ပူးပေါင်းတိုက်ဖျက်ရန် လိုအပ်ကာ ရဲဘော်သန်းထိုက် (ခ) ညီညီ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်၍ မည်သူကျူးလွန်သည်ဖြစ်စေ တရားခံအား အပြစ်ရှိသည့်အတိုင်း အပြစ်ပေးအရေးယူမည်ဟုလည်းYRF ဗဟိုဦးဆောင်အဖွဲ့က သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ရန်ကုန်တိုင်း တောင်ပိုင်းခရိုင်အတွင်းရှိ မြို့နယ်အချို့ဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ရန်ကုန်တိုင်း ပကဖ တိုက်ခိုက်ရေး တပ်ဖွဲ့ (၁) အား ခရမ်း၊ သုံးခွ၊ ကျောက်တန်းနှင့် ဒဂုံဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်များရှိ တော်လှန်ရေးရဲဘော်အချို့အား ပူးပေါင်းပါဝင် စုစည်း၍ ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းကြောင်း သြဂုတ် ၁၉ ရက်တွင် တပ်ဖွဲ့တာဝန်ခံ အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ရန်ကုန်တိုင်း ပကဖ တိုက်ခိုက်ရေးတပ်ဖွဲ့ (၁) အား ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၅ ရက်က ဖွဲ့စည်းကာ ညီနောင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (EROs) များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကာ လက်ရှိတွင် တိုက်ခိုက်ရေးအင်အားအရ တပ်ခွဲ (၁)၊ (၂)အဖြစ် စီမံကွပ်ကဲလျက်ရှိပြီး အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (MoD) ညွှန်ကြားချက်များအတိုင်း တိုက်ခိုက်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ လုပ်ဆောင်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

တအောင်းပြည်အတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံအတွက် လိုအပ်သည့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးရန်နှင့် ရောဂါကာကွယ်နှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်းများအား အဓိကထား လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် "တအာင်းပြည်ကျန်းမာရေးကောင်စီ- Ta’angland Health Council (THC)" ကို ဖွဲ့စည်းပြီဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

သြဂုတ်၂၀ ရက်က ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) နှင့် တအာင်းပြည်တွင်း တော်လှန်ရေးတာဝန် အသီးသီးထမ်းဆောင်နေသည့် မန္တလေးကျန်းမာရေးမိသားစု (Medical Family Mandalay – MFM) ၊ CDM နှင့် ဒေသခံ ကျန်းမာရေးပညာရှင်များ စုံညီအစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီးနောက် ကောင်စီဝင် ၁၅ ဦးဖြင့် THC အား ဖွဲ့စည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ THC သည် ဒေသတွင်း ရောဂါဖြစ်ပွားနှုန်းနှင့်သေဆုံးနှုန်း လျော့ကျစေရန်း၊ ကျန်းမာစွာ သက်တမ်းစေ့နေနိုင်ရေးနှင့် ပျမ်းမျှသက်တမ်း ပိုမိုမြင့်မားလာရေးကိစ္စများလည်း ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။

ကြားကာလ ဥပဒေပြုရေးကော်မတီအား ကရင်နီပြည်နယ် ကြားကာလလွှတ်တော် (Karenni State InterimParliament - KSIP) အဖြစ် ပြောင်းလဲရပ်တည် လည်ပတ်မှု တစ်နှစ်ပြည့်အစီရင်ခံစာအား သြဂုတ် ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

KSIP အား ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ နှစ်ဦး၊ ကိုယ်စားလှယ် (၁၂) ဦးဖြင့် ကော်မတီမှ ကြားကာလလွှတ်တော်အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်း လည်ပတ်ခဲ့သည့် တစ်နှစ်တာအတွင်း ဥပဒေပြုခြင်း၊ ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) အတွက် ရသုံးမှန်းခြေ ငွေစာရင်း အတည်ပြုခြင်း၊ ကရင်နီပြည် တရားရုံးချုပ် တရားသူကြီးများခန့်အပ်ခြင်း အပါအဝင် လွှတ်တော်၏မြေပြင်ကွင်းဆင်းမှုလုပ်ငန်းစဉ်များကိုလည်းအစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။

တအာင်းပြည်နယ်အတွင်း ပြည်သူလူထုအား အရည်အသွေးပြည့်မှီ၍ စိတ်ချလုံခြုံသော ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးနိုင်ရေး ရည်ရွယ်၍ လူသားအရင်းအမြစ် မွေးထုတ်ပေးရန်အတွက် မန္တလေး ကျန်းမာရေးမိသားစု (Medical Family Mandalay –MFM) နှင့် ပူးပေါင်း၍ တအာင်း သူနာပြုနှင့် ကျန်းမာရေးသိပ္ပံကောလိပ်အား ဖွင့်လှစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(PSLF/TNLA) က သြဂုတ် ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကောလိပ်အား တအာင်းပြည်နယ်၊ သံလွင်ခရိုင်၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ်ကာ ပထမဆုံး Program အဖြစ် Associate Degree in Nursing (ADN) ကို စတင်သင်ကြားမည် ဖြစ်ကာ သင်တန်းကာလ နှစ်နှစ်ကြာမြင့်မည်ဖြစ်ပြီး သင်တန်းဆင်းပါက တအာင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဆေးရုံနှင့် ကျန်းမာရေးဌာနများ၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

ကောလိပ်အား မျှော်မှန်းချက် (၃)ရပ်၊ ရည်ရွယ်ချက် (၂)ရပ်၊ စံတန်ဖိုး (၄) ရပ်ဖြင့် ထူထောင်ထားသည်။

မြန်မာပြည်သူများ ဆန္ဒကို လေးစားသည့် အရပ်ဘက် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကို အားပေးကာ ဒီမိုကရေစီလိုလားသူများအကြား စည်းလုံးညီညွတ်မှု တည်ဆောက်ရန် လိုလားကြောင်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အင်အားစုနှင့် တိုင်းရင်းသားအင်အားစု ခေါင်းဆောင်များအား တွေ့ဆုံစဉ် အမေရိကန်အစိုးရဘက်က တိုက်တွန်းလိုက်သည်။

အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး အတိုင်ပင်ခံ Tom Sullivan ၊ အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အေဂျင်စီ (USAID) လက်ထောက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး Michael Schiffef နှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံ ကောင်စီ (NUCC) ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေး ပါတီ (KNPP)၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့ သြဂုတ် ၁၆ ရက်က အွန်လိုင်းအခြေပြု တွေ့ဆုံစဉ် ထိုသို့ တိုက်တွန်းခဲ့ခြင်းကြောင်း သြဂုတ် ၁၉ ရက်တွင် အမေရိကန်အစိုးရဘက်က ထုတ်ပြန်သည်။

ဆွေးနွေးမှုအတွင်း လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများအား ပေးအပ်ရန်နှင့် ဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များအတွက် အကူအညီများအား ဆက်လက်တိုးမြှင့်ပေးသွားမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ မြန်မာပြည်တွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအတွက် ကျူးလွန်သူများအား တာဝန်ခံမှု ဆက်လက်မြှင့်တင်သွားစေမည် ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မြန်မာ့အရေးအတွက် အာဆီယံ၊ ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းများနှင့်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ကတိပြု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရဘက်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

မွန်ပြည် ကိုယ်စားပြု တိုက်ပွဲဝင်နေကြသည့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အားလုံး နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကာ ဗဟာဗျူဟာကျ လှုပ်ရှား၍ မွန်ပြည်အစိုးရ တည်ထောင်မည်ဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၁၉ ရက်တွင် ကျရောက်သည့် မွန်တော်လှန်ရေး (၇၇) နှစ်မြောက် အထိမ်းအမှတ် ထုတ်ပြန်ချက်မှ တဆင့် ရာမညဖက်ဒရယ်အင်အားစုသစ် (New Rehmonnya Federated Force- NRFF) က ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

နှစ်ပတ်လည် ကြေညာချက်၌ အချက်ငါးချက်ပါရှိကာ စစ်အုပ်စု မတရားပြဌာန်းသည့် စစ်မှုထမ်းဥပဒေအား မွန်ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ဆန့်ကျင်သွားရန်၊ တော်လှန်ရေးအရှိန် ပိုမိုအားကောင်းစေရန်နှင့် စစ်အာဏာရှင်အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ်မှန်သမျှ အမြန်ဆုံး ကွယ်ပျောက်ရေး ကျရာကဏ္ဍမှ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန်၊ စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ၎င်းတို့ကျောထောက်နောက်ခံ စီးပွားရေးထုတ်ကုန်များအား သပိတ်မှောက်ရန် တိုက်တွန်းထားကာ ဖိနှိပ်ခံရသည့်ကြားမှ တော်လှန်ရေးအတွက် လူထု၏ ကြံ့ကြံ့ခံကူညီထောက်ပံ့ပေးမှုအား ကျေးဇူးတင်ကြောင်းနှင့် လွတ်မြောက်သည်အထိ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန် ပန်ကြားထားသည်။

‍

နိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်တည်နေသည့် လက်ရှိ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး အခြေအနေများအပေါ် သုံးသပ်မှုနှင့်အတူ ဒုတိယမြောက် ပြည်သူ့ညီလာခံက ဆုံးဖြတ်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် (၃) ရပ်၊ အကြံပြု တိုက်တွန်းချက် (၂၁) ရပ်နှင့် ပတ်သက်သည့် နောက်ဆက်တွဲဆောင်ရွက်နေမှုများနှင့် ပတ်သက်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က သြဂုတ် ၁၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အချက် (၁၃) ချက်ပါရှိသည့် ကောင်စီထုတ်ပြန်ချက်၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ကျူးလွန်မှု အခြေအနေ၊ တိုးမြှင့်ရမည့် နိုင်ငံတကာ ပိတ်ဆို့မှုအခြေအနေ၊ စစ်ရေးအရ အောင်မြင်မှုများအား ဂုဏ်ပြုကြောင်းနှင့် အရပ်သားကာကွယ်ရေးကိစ္စများ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်မည့် ကိစ္စများအပြင် ညီလာခံက ချမှတ်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်၊ တိုက်တွန်းချက်များအတွက် ဆောင်ရွက်နေမှု အခြေအနေများကို သီးခြားစီ ဖော်ပြထားသည်။

‍

ဘက်ပေါင်းစုံ ကျဆုံးနေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအတွက် မြို့ပြများအား ဆက်လက်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးတွင် ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားများမှာ အဓိကထောက်တိုင်ဖြစ်ပြီး မိမိရပ်ရွာများအတွင်းရှိ အနိုင်ကျင့် ဖိနှိပ်နေသည့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား ရပ်ရွာလူထုကိုယ်တိုင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင်အာခံကြရန် "စစ်ကျွန်အုပ်ချုပ်မှု အံတုရေး လှုပ်ရှားမှု" အားစတင်ကြောင်း ရန်ကုန်အခြေစိုက် လူထုသပိတ် အစုအဖွဲများက သြဂုတ် ၁၆ ရက်တွင် ကြေညာလိုက်သည်။

ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများသည် စစ်အုပ်စု အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ဖိနှိပ်ရေးယန္တရားအတွက် အရေးကြီးဆုံးဖြစ်ကာ ဧည့်စာရင်းတိုင်ကြားမှုမှ မတရားစစ်မှုထမ်းစာရင်း ကောက်ယူမှုများအထိ အရေးပါနေကြောင်း၊ ရန်ကုန်မြို့ပြ စစ်ကျွန်အုပ်ချုပ်ရေးအား ဖြိုချမည်ဆိုပါက ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှ စတင်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ရပ်ရွာလူထုအနေဖြင့် ရပ်/ကျေးအုပ်ကြီးများအား ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင်အာခံကြရန် လိုအပ်ကာ ၎င်းတို့၏ အချက်အလက်များအား တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထံ သတင်းပေးပို့ခြင်း၊ ဖယ်ကျဉ်ခြင်း၊ အာခံခြင်း၊ လူမှုပြစ်ဒဏ်ပေး၍ နုတ်ထွက်သွားစေရေး ဖိအားပေးခြင်းများ ဝိုင်းဝန်းလုပ်ဆောင်ကြရန် သပိတ်အင်အားစုများက တိုက်တွန်းထားသည်။

‍

မန္တလေးတိုင်း၊ ပြင်ဦးလွင်ခရိုင်၊ သပိတ်ကျင်းမြို့နယ်အတွင်းရှိ တကောင်းမြို့အား အမှတ် (၁) စစ်ဒေသ၊ မန္တလေးတိုင်း ကွပ်ကဲမှုဖြင့် သြဂုတ် ၁၁ ရက် နံနက်ပိုင်းက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ သြဂုတ် ၁၂ ညပိုင်းတွင်သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (MoD) က သြဂုတ် ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအတွင်း အထူးလှုပ်ရှား တပ်ရင်း - ၃၊ အမှတ် (၅၁၁) တပ်ရင်း၊ မန်းခရိုင် တပ်ရင်း (၄)၊ မန္တလေးတိုင်း ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့နှင့် သပိတ်ကျင်းမြို့နယ်/တကောင်းတိုက်နယ် ပကဖ တို့ ပူးပေါင်းထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ စစ်အုပ်စု အခြေပြုထားရာ ထွေအုပ်ရုံး၊ ဆေးရုံနှင့် ရဲစခန်းအား သြဂုတ် ၁၁ ရက်နှင့် လေးမျက်နှာဘုရားအား သြဂုတ်၁၂ ရက်တွင် တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် မြို့သိမ်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများဘက်မှ မြို့ပေါင်း ၇၇ မြို့အထိ သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။

‍