၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် နွေဦးတော်လှန်ရေးနှင့်အတူ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်ပေါ်ရေးသည် ရှေ့တန်းသို့ ရောက်လာခဲ့ပြီး ဖက်ဒရယ်အဆင့်တွင် ကြားကာလအမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထို့အတူ ပြည်နယ်အဆင့်နှင့် ဒေသအဆင့်များတွင် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ စုဖွဲ့မှုများလည်း စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။
ကချင်
ကချင်ပြည်နယ်တွင် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ကချင်အဖွဲ့အစည်း ငါးဖွဲ့ဖြင့် Kachin Political Interim Coordination Team (KPICT)အဖွဲ့အား ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လ ၉ ရက်မှ ၁၁ ရက်အတွင်း ဖွဲ့စည်းကာ အဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြောင်း မတ်လ ၁၅ ရက်တွင် ကြေညာချက် ထုတ်ခဲ့သည်။ KPICT သည် မတ်လ ၂၇ တွင် ကချင်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းရေးအတွက် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) နှင့် သဘောတူညီချက် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။
ကရင်နီ
ကရင်နီပြည်နယ်အတွင်းရှိ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ နိုင်ငံရေးပါတီ၊ တိုင်းရင်းသားလက် နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း၊ လူငယ်နှင့် အမျိုးသမီးအဖွဲ့အစည်း၊ တတ်သိပညာရှင် များက ကရင်နီပြည်နယ် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Karenni State Consultative Council – KSCC) ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီ ၉ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းပြီးနောက် အဖွဲ့၏ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုဖြင့် ကရင်နီပြည်နယ် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Interim Executive Council of Karenni State – IEC) ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန် ၆ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ IEC အား ပြည်ထဲရေး၊ တရားရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ စီမံကိန်း/ဘဏ္ဍာရေး/အခွန်၊ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးသူငယ်ဌာနများဖြင့် လည်ပတ်လျက်ရှိသည်။ KSCC လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင်ပင် ကရင်နီ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) မှ တပ်ရင်း ၂၂ ရင်းဖြင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားကာကရင်နီပြည်နယ် ရဲတပ်ဖွဲ့ (Karenni State Police – KSP) ရဲစခန်း ၁၂ ခုဖြင့် ဖွင့်လှစ်ကာ လုပ်ကိုင်လျက် ရှိသည်။ ပြည်နယ်အတွင်း၌ပင် KSCC ၏ မူအရ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွင် အနိုင်ရခဲ့ပြီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် မပေါင်းသည့် ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ကရင်နီပြည်နယ် ကြားကာလလွှတ်တော်အား ၂၀၂၃ ခုနှစ် သြဂုတ် ၂၄ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားသေးသည်။
ကော်သူးလေ
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား လက်နက်ကိုင်တော်လှန်နေသည့် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး - KNU ၏ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအောက်တွင် ခရိုင် (၇) ခုရှိကာ ဌာန ၁၄ ခုဖြင့် လည်ပတ်လျက် ရှိပြီး KNLA နှင့် KNDO လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ ရှိသည်။ အစိုးရတစ်ရပ်တွင် ရှိရမည့် ဝန်ကြီးဌာနများကဲ့သို့ ဌာနများဖြင့် လည် ပတ်ခြင်းဖြစ်သည်။
KNU နှင့် အပြိုင် ကော်သူးလေတပ်မတော် (KTLA) စစ်ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူ စောနယ်ဒါးဘိုမြကလည်း ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဝန်ကြီးဌာန ၁၄ ခု ပါသည့် ကော်သူးလေအစိုးရ (Government of Kawthoolei – GOK) အား တရားဝင်ဖွဲ့စည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ KNU ဘက်ကမူ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက် မတူညီသည့်အတွက် KTLA နှင့် လက်တွဲမရကြောင်းနှင့် ထိုသို့ဖွဲ့စည်းခြင်းအား အသိအမှတ်မပြုကြောင်း တန်ပြန်ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ချင်း
ချင်းပြည်နယ်တွင်လည်း ပြည်နယ်နှင့် လူမျိုးကိုယ်စားပြုသည့် ပြည်နယ်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းထူထောင်ရေး အတွက် ကြားကာလ ချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council – ICNCC) အား ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ချင်းအဖွဲ့အစည်းများ ညှိနှိုင်းမှုဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီ ၁၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းထူ ထောင်ထားသည်။ ICNCC သည် ချင်းပဋိဉာဉ်ရေးဆွဲ အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းနိုင်ရေ ကြိုးပမ်းနေကာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် သြဂုတ် ၂၀ ရက်တွင် ချင်းပြည်နယ်၊ ပြည်သူ့ရဲတပ်ဖွဲ့အား အတည်ပြုပေးထားသည်။ ICNCC သည် ချင်းပြည် နယ်အတွင်း ကြားကာလပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းထားပြီးဖြစ်သော မြို့နယ်/ဒေသ ဆိုင်ရာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအား အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇွန် ၂၉ ၇က်က ထုတ် ပြန်ထားသည်။ ICNCC သည် ချင်းပြည်နယ်ရှိ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ စိုးမိုး ထားသည့်ဒေသများတွင် လက်ရှိ၌ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းကာ လည်ပတ်နေပြီလည်း ဖြစ်သည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီ ၄ ရက်တွင် CNF ဗဟိုအလုပ်မှုဆောင်ကော်မတီ လုပ်ငန်းညှိနှိုင်း အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက် ၂ (က) အရ ကောင်စီမှ နုတ်ထွက်ကြောင်း ICNCC သို့ အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ CNF သည် ချင်းလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မြို့နယ်နှင့် ဒေသအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ်ပေါင်း (၁၀၈) ဦး ဖြင့် Pre-Plenary Meeting for Chinland Council ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၇ မှ ၉ ရက်အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
WCCCC ၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် CNF ဌာနချုပ်ရှိရာ ဗစ်တိုးရီးယားစခန်း၌ ချင်းပြည် (Chinland Council) ညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၄ – ၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားပြုသူများအပါအဝင် ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည် ၂၃၅ ဦး ပါဝင်သည့် ယင်းညီလာခံက ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအား အတည်ပြုလိုက်သည်။
တအောင်း
လူမျိုးစုကို အခြေခံသော တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Ta’ang Political Consultative Committee – TPCC) ကို တအာင်း (ပလောင်) လူမျိုးများ၏ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍအား ကိုယ်စားပြုရေးအတွက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ် ၂၅ ရက်တွင်ဖွဲ့စည်းကာ ကြားကာလ တအာင်းဒေသပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (Ta’ang Region Administration) ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းထားသည်။ TPCC သည် ၎င်းလူမျိုးများအခြေချရာ ဒေသများ၌ တအာင်းပြည်နယ် ထူထောင်ရေးအတွက် ကွင်းဆင်းလှုပ်ရှားမှုများရှိကာ ပြည်နယ်၏ ဝိသေသလက္ခဏ ခြောက်ရပ် ကိုလည်း ဖော်ထုတ်ထားသည်။ TPCC ၏ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမူကြမ်း ဆွေးနွေးပွဲမှာ တတိယအကြိမ်အထိ ရှိလာပြီးဖြစ်ကာ CRPH နှင့် NUG အား ထောက်ခံကြိုဆိုကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ထားပြီး ဖြစ်သည်။
ပအိုဝ်း
ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (Pa-O National Federal Council – PNFC) သည် လူမျိုးစုအား အခြေခံကာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းပြီး နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ စီမံခန့်ခွဲရေး ဌာနသုံးခုဖြင့် လည် ပတ်သည်။ PNFC ၏ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုအောက်၌ ပအိုဝ်းပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဖြစ်သည့် ခမ်းကောင် (Kham Koung) နှင့် ခမ်းဒွမ် (Kham Dom) တို့ ရှိသည်။ ဒေသအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံရေးဌာနက လူ့အခွင့်အရေး၊ အမျိုးသမီးရေးနှင့် ကလေးသူငယ်အခွင့်ရေးများ၊ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ကဏ္ဍများကို ကြီးကြပ်ကာ စီမံခန့်ခွဲရေးဌာနက ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး ကဏ္ဍများကို ကိုင်တွယ်မည်ဟု မူဝါဒ ချမှတ်ထားသည်။ PNFC သည် ပအိုဝ်းပြည်နယ်ပေါ်ပေါက်ရေး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအား ရေးဆွဲနေကာ ပအိုဝ်းအမျိုးသားဒေသများဆိုင်ရာ ပြုစုရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကိုလည်း လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ PNFC သည် ဒေသတွင်းအုပ်ချုပ်ရေးထက် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ၌သာ အားကောင်းနေခြင်းမှာ ဒေသတွင်း၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းနေသည့် ပြည်သူ့စစ်ပုံစံ ဖွဲ့စည်းထားသော ဦးအောင်ခမ်းထီး ခေါင်း ဆောင်သည့် PNO ၊ ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ဦးဆောင်နေသည့် NCA လက်မှတ်ထိုးထားသည့် PNLO/PNLA များမှာ ဒေသတွင်း၌ စိုးမိုးထားသည့်အတွက်ကြောင့် ဖြစ်သည်။
မွန်
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီ ၁၉ ရက်က မွန်ပြည်နယ်ရှိ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပူးပေါင်းကာ မွန်ပြည် ကြားကာလ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မတီ (MSCC) ကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယင်းမှတစ်ဆင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် အင်အားစုရရှိရေးနှင့် မွန် ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၁ နှင့် ၂၂ ရက်တို့တွင် လွတ်မြောက်နယ်မြေတစ်ခု၌ မွန်ပြည်နယ်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (Mon State Federal Council – MSFC) အဖြစ် ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ MSFC အနေဖြင့် အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ တရားစီရေးကဏ္ဍအား ကော်မတီ သုံးရပ်၊ ဌာနခွဲ ၁၀ ခုဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်ရန် ကြိုးပမ်းနေကာ အချို့သော ဌာနများမှာ မြေပြင်အခက်အခဲကြောင့် လည်ပတ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ MSFC အနေဖြင့် NUCC နှင့် ပူးပေါင်း၍ ကဏ္ဍအလိုက် မူဝါဒရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၌ ပါဝင်နေကာ ကြားကာလ ဒေသန္တရ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးဖော် ဆောင်မှု ဗဟိုကော်မတီနှင့်လည်း တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ထားသည်။
အခြား
နွေဦးတော်လှန်ရေးမတိုင်ခင်ကတည်းက ရှိခဲ့သည့် EAOs များ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးနောက်ပိုင်း ထွက် ပေါ်လာသည့် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးအင်အားစုများကြားတွင် ၎င်းတို့ စိုးမိုးလှုပ်ရှားသည့် နယ်မြေဒေသများအ လိုက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်များ တည်ထောင်ထားကြသည်။ "ဝ" ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSA) သည် ပန်ဆန်းအခြေပြု "ဝ" ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၌ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်၊ စီးပွားရေးယန္တရားများ တည်ဆောက်ထားသည်။
ထို့အတူ ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/ရက္ခိုင့်တပ်တော် အနေဖြင့်လည်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်းအုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးယန္တရားများကို တည်ဆောက်လျက်ရှိသည်။
NUG ၏ ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာနသည် ဦးစီးဌာန ခုနစ်ခုဖြင့် အုပ်ချုပ်ရေးကိစ္စရပ်များအား အခြားသော သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပူးတွဲ ကိုင်တွယ်သည်။ ဦးစီးဌာန ခုနစ်ခုတွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန ပါဝင်ကာ နဂိုရှိရင်းစွဲ ERO များ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရား မတည်ဆောက်နိုင်သေးသော၊ NUG စိုးမိုးထားနိုင်လာသော ဒေသများအပြင် မစိုးမိုးနိုင်သေးသော ဒေသအချို့တွင်ပါ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ တည်ဆောက်လည်ပတ်လျက်သည်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကောလင်းခရိုင်၊ ကောလင်းမြို့အား ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်က PDF နှင့် အခြား သော မဟာမိတ်များက တိုက်ခိုက်သိမ်းယူပြီးနောက် ဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး စတင်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း NUG က ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်အောက်၌ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုပေးရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းများ စီမံခန့်ခွဲရေး၊ Non-CDM ဝန်ထမ်းများအရေးတို့အား ကဏ္ဍခွဲ၍ လည်ပတ်လုပ်ကိုင်သွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပြည်နယ်နှင့် ပြည်နယ်သစ် ဖွဲ့စည်းရေး မျှော်မှန်းသည့် လူမျိုးစုအခြေပြုဒေသများ၌ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ၊ လူမျိုးအခြေပြုကောင်စီ၊ ကော်မတီများ စုစည်းထားကာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များသာမက အခြားသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ EAOsများလည်း ပါဝင်သည်။
Frontline Combat Medic သင်တန်း တက်ရောက်နေသည့် ဆေးတပ်သား ရဲဘော်၊ ရဲမေ ၁၈ ဦး သေဆုံးမှုအတွက် တာဝန်ရှိသည့် ကျောင်းအုပ်တစ်ဦး၊ ကာယလေ့ကျင့်ရေးဆရာတစ်ဦး၊ သင်တန်းအကူတစ်ဦးတို့အား ဗဟိုအဆင့် စစ်တရားခုံရုံးက ပြစ်မှု ထင်ရှားသည့်အတွက် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်လိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) က ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အဆိုပါဖြစ်စဉ်မှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက် ညပိုင်းက ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်ကာ ညဘက်လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်စဉ် တောင်ကျချောင်းရေကြောင့် မျောပါသေဆုံးခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းဖြစ်စဉ်အား စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က စစ်ဆေးပြီးနောက် စစ်အက်ဥပဒေပြစ်မှုဆိုင်ရာ ပုဒ်မ (၁၇)၊ (၂၇)အရ ကျောင်းအုပ်နှင့် ကာယလေ့ကျင့်ရေးဆရာအား အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ် တစ်နှစ်နှင့် သုံးလ၊ သင်တန်းအကူဆရာအား ပုဒ်မ (၂၇) အရ အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်သုံးလ ချမှတ်လိုက်ပြီကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
တားမြစ်ချက်များအား ကျူးလွန်သည်ဟု ထင်ရှားပါက သေဒဏ်အထိ ချမှတ်နိုင်သည့် တရားစီရင်ခြင်းဖြင့် ဒေသန္တရနည်းဥပဒေအတိုင်း ဆောင်ရွက်မည်ဟု စာအမှတ် ၀၀၃/၀၁၀/ဂဂ(ကတန)/ဦး-၁ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ ဝေဖန်မှုများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် ပြင်းထန်စွာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း စာအမှတ် ၀၀၃/၀၁၀/ဂဂ(ကတန)/ဦး-၁ ဖြင့် ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ ကျောတိုက်နယ်၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ဗဟိုဦးဆောင်ကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ထပ်မံထုတ်ပြန်သည့် ဒေသန္တရ တားမြစ်ချက် (၂၃) ချက်တွင် စီးပွားဖြစ် သစ်ခုတ်ခြင်း၊ ဝါးခုတ်ခြင်းနှင့် မျှစ်ချိုးခြင်းများကို တားမြစ်ထားကာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ကိုယ်ထိလက်ရောက် ဖြစ်စေ၊ ပုန်ကန်ခြားနားခြင်း ပြုလုပ်ပါက ထိထိရောက်ရောက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူခြင်းခံရမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
ယင်းပြန်လည်ပြင်ဆင်တားမြစ်ချက်များ မတိုင်မီက ထုတ်ပြန်ခဲ့မှုတွင် သစ်မခုတ်ရ၊ ဝါးမခုတ်ရ၊ မျှစ်မချိုးရဟု ပါရှိကာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် နှုတ်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်ဖြစ်စေ ၊ စော်ကားခြင်း ပုန်ကန်ခြားနားခြင်း ပြုလုပ်သည်ဟု ယူဆရပါက ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူခြင်းခံရမည်ဟု ပါရှိသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်ရှိ အမှတ်(၅) နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ခွဲ (နခခ-၅) အား ထိုးစစ်ရက်ပေါင်း ၅၅ ရက်ခန့် ကြာမြင့်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်တွင် အပြီးသတ် တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် အလုံးစုံထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
နခခ-၅ ထိုးစစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ၄၅၀ ဦးနှင့်အထက် သေဆုံးခဲ့ကာ ဘူးသီးတောင်မြို့ အမှတ် (၁၅) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (စကခ-၁၅) မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်သူရိန်ထွန်း၊ ၎င်း၏ ကိုယ်ရေးအရာရှိ ဗိုလ်ကြီးဝေလင်းအောင်တို့ အပါအဝင် RSO ၊ ARSA နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်သင်တန်းပေးထားသူများကိုလည်း သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးရမိထားကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
စစ်ဘေးဒုက္ခဒဏ် ခံစားနေရသည့် ပြည်သူများအား ငဲ့ညှာခြင်း၊ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်ရေးနှင့် ဒေသတွင်းငြိမ်းချမ်းရေးအား လက်တွေ့ကျကျ ဖော်ဆောင်ရန်အတွက် အချက်ခြောက်ချက်ပါ ရပ်တည်ချက်နှင့် သဘောထားအား မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) (ကိုးကန့်) စစ်ရေးကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
“ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခကို နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် လိုလားပါကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်" အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်မှု၌ MNTJP/MNDAA သည် နိုင်ငံသစ် တည်ထောင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ယနေ့မှစ၍ အစပြု ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် တရုတ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုအတိုင်း တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီဘက်မှ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ဖော်ဆောင်နေသည့် ဝေဟင်နှင့် မြေပြင်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအား ရပ်ဆိုင်းပေးရမည်၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးစဉ် MNTJP/MNDAA ဘက်မှ အဆင်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် စေလွှတ်မည်ဖြစ်ကာ ပဋိပက္ခနှင့် အမြင်သဘောထားကွဲမှုများအား နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် မျှော်လင့်ကြောင်း၊ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကို အားပေးထောက်ခံသော်လည်း MNDAA အနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ခွင့်အား ယခင်နည်းတူ ဆက်လက်စွဲကိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။
မကွေးတိုင်း၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ စလင်းမြို့နယ် ဂုံညှင်းနွယ်ကျေးရွာတွင် ဖြစ်ပွားသည့် အဓမ္မပြုကျင့်၊ လူသတ်မှု ကျူးလွန်သူ ဦးစဆိုသူအား သေဒဏ်ပေးသည့်ကိစ္စမှာ စလင်းမြို့နယ် လူသားစာနာတာဝန်ခံ Heineken ၏ တစ်ဦးတည်းသဘောဆန္ဒဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်က မြို့နယ်ပအဖ တာဝန်ခံ နှင်းဆီအမည်ဖြင့် လူထုထံ အသိပေး ထုတ်ပြန်ထားသည်။
CJ Platform သတင်းပေ့ချ်က နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်တွင် "စလင်းမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို အဓမ္မပြုကျင့်သတ်ဖြတ်သူ NUG ကြန့်ကြာလို့ မြို့နယ်ပအဖ သေဒဏ်ချမှတ်" ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သတင်းထုတ်လွှင့်ပြီးနောက် စလင်း ပဖအ အဖွဲ့က မိဘပြည်သူ/ပြည်သူလူထုထံသို့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက် အမည်ဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။
တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ စိုးမိုးထားသည့် မြောင်းသစ်နှင့် ဂုံညှင်းနွယ်ကျေးရွာကြားတွင် ဦးစ (၄၂နှစ်) က အမျိုးသမီးတစ်ဦးအား အောက်တိုဘာ၂၁ ရက်တွင် အဓမ္မပြုကျင့်/သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း၊ အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် သံသယရှိသူအား ဖမ်းဆီးပြီးနောက် ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု ဝန်ခံခဲ့ကြောင်း၊ ပြစ်မှုအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တရားရေးဌာနထံ ဆက်လက်စစ်ဆေး ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ပေးရန် တင်ထားသော်လည်း ကြန့်ကြာနေသည့်အတွက် နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက်တွင် စလင်းမြို့နယ် ပကဖက ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၃၇၆/၃၀၂ (က) အရ သေဒဏ်အမိန့် ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်အထိ ၎င်းအား ပအဖအချုပ်ထောင်၌ ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်ကြောင်း စလင်းမြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၀င် မဟန်နီကယ်အား မေးမြန်း၍ CJ Platform က သတင်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။
စစ်အာဏာရှင်အစိုးရ အဆက်ဆက် အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟူ၍ ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ထားမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်မှစ၍ ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (KIO) ဗဟိုကော်မတီက ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ဦးဇခုန်တိန့်ယိန်း ဦးဆောင်သည့် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ၏ နောက်ဆုံးလက်ကျန်ဖြစ်သည့် ကန်ပိုက်တီ (ကံပိုက်တည်) မြို့အား ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA) က နိုဝင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် သိမ်းယူပြီးနောက် ထိုသို့ ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
ကချင်လူမျိုးများသာမက ကချင်ဒေသအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ စိတ်ဝမ်းကွဲမှုမရှိဘဲ အတူတကွ တန်းတူနေထိုင်ရေးအတွက် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟု ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသောနယ်မြေများကို တပေါင်းတစည်းတည်းဖြစ်အောင် အရယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လူထု၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဆုံးရှုံးထိခိုက်မှု မဖြစ်စေဘဲ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအခြေခံသည့် မူဝါဒနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ကြိုးစားတည်ဆောက်မည် ဖြစ်၍ အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်မှုအောက်ရှိခဲ့သည့် ဌာနေပြည်သူများ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအားလုံး စိုးရိမ်စိတ်မရှိဘဲ KIO နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို အတူတကွ တည်ဆောက်သွားကြရန်လည်း ဖိတ်ခေါ်ထားသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ တောင်ကုတ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား ၁၇ ရက်ကြာ ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် မြို့တစ်ခုလုံးအား နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် အတည်ပြု ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
တောင်ကုတ်မြို့ပြင်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်စွဲထားသည့် နေရာများနှင့် မြို့တွင်းရှိ မြို့မရဲစခန်းတို့အား နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်မှ ၂၀ ရက်အတွင်း ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မြို့တွင်းရှိ ကျန်ရှိနေသည့် ပြည်သူများအား ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ မြို့တွင်းရှိ ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းများအား ခိုးယူခြင်းနှင့် ဖျက်ဆီခြင်း ပြုလုပ်နေသူများအား ဖမ်းဆီး၊ စစ်ဆေး၊ အရေးယူခြင်းများကိုလည်း ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
စစ်ဘေးဒဏ်သင့် ပြည်သူများအကျိုး ငဲ့ညှာထောက်ထားခြင်း၊ နယ်စပ်ဒေသ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး ကြားဝင်ဆောင်ရွက်နေသည့် တရုတ်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုအား အသိအမှတ်ပြုသည့်အနေဖြင့် နှစ်ဖက်စစ်ရေးပဋိပက္ခများ အဆုံးသတ်နိုင်ရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်း ပလောင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) က နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် သဘောထားထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးနောက်ပိုင်း စကစ-မြန်မာစစ်တပ်က လက်လွှတ်လိုက်ရသည့် နယ်မြေများရှိ ပြည်သူများအား ဦးတည်ပစ်မှတ်ထားကာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်နေမှုကြောင့်အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ စစ်ဘေးဒဏ်ပေါင်းစုံ ဆိုးရွားပြင်းထန်စွာ ခံစားနေကြရမှုအား ထောက်ထားညှာတာခြင်းနှင့်အတူ မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးအား ကိုင်စွဲ၍ ပြဿနာများဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာရန် အမြဲတမ်းအဆင်သင့်ရှိကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
ကရင်နီပြည်နယ်၌ ကျင့်သုံးမည့် ကြားကာလ ကျန်းမာရေးမူဝါဒအား ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်ချက်များနှင့်အတူ ကောင်စီ၏ (၄၁) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် (၁/၄၁) ဖြင့် အတည်ပြု ပြဌာန်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) က နိုဝင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌလက်မှတ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ကြားကာလ ကျန်းမာရေးမူဝါဒ၌ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း၊ နိဒါန်း၊ အမည်/မျှော်မှန်းချက်/ဦးတည်လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ရည်ရွယ်ချက်၊ မူဝါဒ၏ စံတန်ဖိုးများနှင့် အခြေခံမူများ၊ ကျန်းမာရေးမူဝါဒ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာပြဌာန်းချက်၊ မူဝါဒ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မူဝါဒအား ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ အထွေထွေဟူ၍ ကဏ္ဍတစ်ခုစီအလိုက် ထည့်သွင်းပြဌာန်းထားသည်။
ကျန်းမာရေးမူဝါဒကဏ္ဍအောက်၌ အမျိုးသားကျန်းမာရေး၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် အခြေခံကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာကောင်စီများ၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်း၊တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ပုဂ္ဂလိကျန်းမာရေး ဟူ၍လည်း သီးခြားစီ အခန်းခွဲ ပြဌာန်းထားသည်။
မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်ရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ပကဖ) ထိန်းချုပ်ထားသည့် ကျေးရွာများအတွင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ခံ မဟုတ်သည့် သီးခြားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက် နှောင့်ယှက်ပါက ပြင်းထန်စွာ အရေးယူခြင်း၊ မြို့နယ်တွင်း နေထိုင်မှုအား ဖယ်ရှားသွားမည်ဟု ပေါက်မြို့နယ်- ပကဖ တာဝန်ခံအမည်ဖြင့် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
စစ်ရေးအရ မြို့နယ်အတွင်း ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းအား တားဆီးဟန့်တားခြင်း မပြုလိုသော်လည်း ကျေးရွာနေ ပြည်သူများအား စည်းရုံး၍ စွက်ဖက်နှောင့်ယှက်လာပါက မည်သည့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းကိုမဆို စဉ်းစားနေလိမ့်မည် မဟုတ်ဘဲ အရေးယူမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိကာ ပေါက်မြို့နယ်သည် NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အမှတ် (၁) စစ်ဒေသအောက်၌ ပါရှိသည်။
ကရင်နီပြည် ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ပေးပို့တင်သွင်းလာသည့် "ကရင်နီ တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ(မူကြမ်း)” အစီရင်ခံစာအား လွှတ်တော်အဆုံးအဖြတ်ဖြင့် ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် ကြားကာလလွှတ်တော် (Karenni State Interim Parliament) က နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် သတင်းထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ကရင်နီပြည် ကြားကာလအစီအမံ အခန်း (၇)၊ ပုဒ်မခွဲ (က) နှင့် ကရင်နီပြည် လွှတ်တော်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအခန်း (၈)၊ ပုဒ်မ (၃၃) အရ လွှတ်တော် ပဥ္စမပုံမှန်အစည်းအဝေးအား ယင်းနေ့တွင် တက်ရောက်ခွင့်ရှိသူ ၁၅ ဦးအနက် ၁၃ ဦးဖြ င့်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် လွှတ်တော်အဆုံးအဖြတ် ရယူကာ အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
ပြည်သူကို အလုပ်အကျွေးပြုသည့် တပ်မတော်ဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များအား လိုအပ်သည့် ထိန်းကြောင်းမှုများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ၂၀၂၄ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအတွင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) အဖွဲ့ဝင် ခြောက်ဦးအား အရေးယူ အပြစ်ပေးထားကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက နိုဝင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
အကျဉ်းစစ်တရားရုံးမှ PDF တစ်ဦးနှင့် စစ်ခုံရုံးမှ ပကဖ တစ်ဦးအား ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်း၊ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးခုံရုံးမှ ပကဖအဖွဲ့ဝင် လေးဦးအနက် တစ်ဦးအား ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း၊ နှစ်ဦးအား တာဝန်မှ ခြောက်လ ယာယီရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ တစ်ဦးအား စာဖြင့် အသိပေး အရေးယူခြင်းများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသော်လည်း မည်သည့်ပြစ်မှုများ ကျူးလွန်ထားသည်ဆိုသည့်အချက်ကိုမူ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် မျှတသည့် တရားစီရင်မှု (Fair Trial) ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ အရေးယူဆောင်ရွက်နေကြောင်း အသိပေး ထုတ်ပြန်သည်ဟူ၍ ပါရှိသည်။
ကရင်နီပြည် ကြားကာလ ပညာရေးမူဝါဒအား မျှော်မှန်းချက် (၃) ရပ်၊ အခြေခံမူ (၁၁) ချက်ဖြင့် ကရင်နီပြည် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Karenni State Consultative Council - KSCC) ၏ (၃၉) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက် (၂/၃၉) အရ နိုဝင်ဘာ ၂ ရက်တွင် စတင်အတည်ပြုလိုက်ပြီကြောင်း ဥက္ကဌ ဦးအောင်ဆန်းမြင့် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ပညာရေးမူဝါဒ၌ အခန်း ၁၃ ခန်း ပါရှိကာ ဦးတည်ချက်၊ မျှော်မှန်းချက်၊ နောက်အခံအကြောင်းအရာများ၊ အခြေခံမူများ၊ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ရှေးဦးကလေးသူငယ်ပညာရေးမူဝါဒ၊ အခြေခံပညာရေးမူဝါဒ၊ အဆင့်မြင့်ရေးမူဝါဒ၊ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာရေးမူဝါဒ၊ ပုဂ္ဂလိကပညာရေးမူဝါဒ၊ အထူးအစီအမံပညာရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်နှင့် အထွေထွေပြဌာန်းချက်များဟူ၍ ပါဝင်သည်။
စစ်ကိုင်းဖိုရမ်အင်အားစုများ အားလုံးတက်ရောက်သည့် စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ညီလာခံ၌ ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အား စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ဖက်ဒရေးရှင်း (Federationof Sagaing Forum) ဟု ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်အသိပေးလိုက်သည်။
ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ လုပ်ငန်းကော်မတီ၊ လုပ်ငန်းအဖွဲ့များပါ ပါဝင်သည့် ညီလာခံ၌ လက်ရှိလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသည့် လုပ်ငန်း၊ ကိစ္စရပ်များနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိမည့် အမည်သစ်အား ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ရန် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးနောက် ထိုသို့ ပြောင်းလဲသတ်မှတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကျင်းပရန် ရည်ရွယ်သည့် ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံအောက်မှ ဆောင်ရွက်မည့် မည်သည့်ကိစ္စမဆို လက်ခံ၊ အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နှင့် ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ် ဖန်တီးခွင့်အရ ကြားကာလ စစ်ကိုင်းဒေသအားစစ်ကိုင်း ဒေသသူ/သားများကိုယ်တိုင် စီမံပိုင်ခွင့်ရှိရမည်ဖြစ်ကာ အနာဂတ်၌ ထူထောင်မည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုသစ်တွင် ပြည်သူလူထု၏ သဘောဆန္ဒနှင့်အညီ ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုသဘောထားရပ်တည်ချက်အား ဖော်ဆောင်ရာ၌ ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်၊ ဒေသအလိုက် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာသည့် တော်လှန်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအခြေအနေများနှင့် ဟန်ချက်ညီ ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ညီလာခံအပြီး ထုတ်ပြန်သည့် ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံရေးသဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။
ကျင်းပသည့်ရက်စွဲ - နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်၊၂၀၂၄ ခုနှစ်
သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ရသည့်ရည်ရွယ်ချက်-စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက်အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ၏ဘုံသဘာထားရပ်တည်ချက်အား၂၀၂၄ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလ ၃၁ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာပြီးနောက်ပိုင်းနိုင်ငံရေးအရပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ၊ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများနှင့်ပတ် သက်၍ ပြည်သူထံရှင်းလင်းတင်ပြရန်။
သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲဦးဆောင်သူများ
• ဒေါ်ဇင်မာအောင်၊နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)
• ပဒိုတာဒိုမှူး၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU)
• ဦးအောင်ဆန်းမြင့်၊အတွင်းရေးမှူး- ၁၊ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ(KNPP)
• ဆလိုင်းထက်နီ၊လက်ထောက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF)
NUG - လက်တွေ့အခြေအနေကို ထင်ဟပ်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေက မဟာမိတ်တွေ ကြားထဲမှာ ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုခဲ့တဲ့အတွက် ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်ကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့မှာ ရရှိခဲ့တယ်။နိုင်ငံတကာ Advocacy၊ Humanitarian Aid ၊ အခြားသော Public Services တွေမှာလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ ပူးတွဲသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲကနေ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အဆက်ဆက်အောက်မှာ ပျောက်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ တိုင်းပြည်ရဲ့ စုစည်းညီညွတ်မှုနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို ဘယ်လိုအခြေခံကနေ ပြန်တည်ဆောက်ကြမလဲဆိုတဲ့အချက်ကို မဟာမိတ်များနှင့်အတူ ရှာဖွေနေကြတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းစကားကို ပေးချင်ပါတယ်။
CNF - မင်းအောင်လှိုင်က နိုင်ငံရေးကို နိုင်ငံရေးပြဿနာနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်က ကမ်းလှမ်းလာတာရှိတယ်။ ယနေ့နိုင်ငံရေး ပြဿနာက ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက အခြေခံဖြစ်လို့ ဒီကမ်းလှမ်းချက်ကအဓိပ္ပါယ် မရှိဘူး။ NCA မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးဖြစ်ကာ အဲဒီအတွေ့အကြုံအရ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းတော့ စစ်အာဏာရှင် အမြစ်ပြတ်ချေမှုန်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် NUG အပါအဝင် ညီနောင် EROs၊ ဒေသန္တရတပ်ဖွဲ့ဝင်နဲ့အတူ တိုက်ပွဲဝင်နေတာဖြစ်တယ်။
KNPP - ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်ကြမယ်လို့ ယေဘုယျ သဘောတူထားပေမယ့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ပုံစံ၊ တိုင်းပြည်တည်ဆောက်မယ့်ပုံစံ၊ ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်ကြားက လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ခွဲဝေကျင့်သုံးမယ့်ပုံစံကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွေနဲ့ ရှင်းလင်းဖို့ လိုတယ်။ တိုင်းပြည်ကို ဗဟိုမှ ပြည်နယ်များသို့ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာခွဲဝေခြင်း ဖက်ဒရယ်စနစ် (သို့) ဗဟိုအခြေပြု ဖက်ဒရယ်စနစ် (Federalizing) နဲ့ပြည်ထောင်စုအသစ်ကို တည်ဆောက်လို့ မရပါဘူး၊ ဒါက ဗဟို ချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ဖြစ်ပြီး အာဏာရှင်စနစ်ကို ပြန်ပေါ်ပေါက်စေနိုင်သည်။ Federating/Coming Together စနစ်ဖြစ်တဲ့ Bottom-up Federalism Approach နဲ့မှပဲ နှစ်ပေါင်း ၇၆ နှစ်ကျော် တိုင်းရင်းသားတွေ တောင်းဆိုတဲ့ အမျိုးသားတန်းတူရေး၊ တရားမျှတရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အခွင့်အရေးတွေ အပြည့်အဝ ရရှိမှာဖြစ်တယ်။
ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်ကနေ ၂၈ ရက်နေအထိ လုပ်ခဲ့တဲ့ KNU, KNPP, CNF, NUG တို့ရဲ့ လူတွေ့အစည်းအဝေးမှာလည်း Bottom-up Federalism နဲ့ချဉ်းကပ်ဖို့၊ NUG ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးတွေမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာတွေ ခွဲဝေကျင့်သုံးဖို့ သဘောတူခဲ့ပြီးဖြစ်တယ်။ စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့မှ တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ပြည်နယ်/လူမျိုးကိုယ်စားပြု ကောင်စီတွေက အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ဆုံပြီး Bottom-Up Federalism approach နဲ့တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ဖို့အတွက် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။
Bottom-Up Federalism ရဲ့ အခြေခံအယူအဆများမှာ (က) အချုပ်အခြာအာဏာရဲ့ မူလပိုင်ရှင်များဟာ ပြည်နယ်နှင့် ပြည်နယ်အတွင်းမှာ နေထိုင်တဲ့ ပြည်သူများဖြစ်တယ်။ (ခ) ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တွေမှာ တရားမျှတရေး၊ တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရှိတယ်။ (ဂ) Sovereignty, Solidarity, Subsidiarity နှင့် Division of Competencies Principles ကိုအခြေခံပြီး ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်ကြားမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာခွဲဝေရေး လုပ်ဆောင်သွားမယ်။ Bottom-Up Federalism တွေက ပဋိညာဉ် (FDC) အစိတ်အပိုင်း(၁)၊ အခန်း (၄)၊ အပိုင်း (၂) ရဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်အခြေခံမူများမှာ ပါရှိပြီးဖြစ်သလို၊ အပိုင်း (၃) ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ အခြေခံမူဝါဒများမှာလည်း ပြည်ထောင်စု၏အသွင်သဏ္ဍာန်မှာလည်းအချက် ၃ ချက်နဲ့ ဖော်ပြထားပြီးဖြစ်တယ်။
KNU - Bottom-Up Federalism - ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုများကို ထောက်ခံအားပေးပြီး၊ ပြည်ထောင်စုကို အောက်ခြေ အဆင့်ကနေ အခြေခံပြီး တည်ဆောက်တဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ချဉ်းကပ်မှု လမ်းကြောင်းအတိုင်း နိုင်ငံ ပြန်လည်တည်ဆောက်နေတာ ဖြစ်တယ်။
CNF - ချင်းက ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံများအစုအဖွဲ့၊ ချင်းအမျိုးသားနှင့် ဒေသန္တရအစုအဖွဲ့က ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တော်လှန်ရေးကာလမှာ Chinland ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ မှာ ရေးဆွဲအတည်ပြုပြီး Chinland အစိုးရ၊ လွှတ်တော်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး Chinland ကို တည်ဆောက်နိုင်တာ ဖြစ်တယ်။ ဒါက ဒီမိုကရေစီနှင့် အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေး အပြည့်အဝ ရှိတဲ့ ပြည်နယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံရေး အနှစ်သာရ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံရေးပြဿနာဟာ စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်တဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက အရင်းခံဖြစ်တယ်။
KNU - နိုင်ငံတကာက အာဆီယံ လုပ်ဆောင်ချက်ကိုသာ စောင့်ကြည့်နေကြတယ်။ အာဆီယံ အခြေခံမူ ၅ ချက်ကနေ အကောင်အထည်ဖော်လို့ မရကြောင်းကို နည်းလမ်းရှာဖွေအကြံပြုဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ဘုံနိုင်ငံရေး ဦးတည်ချက် (၆) ချက်ကို အနှစ်ချုပ်ရမယ်ဆိုရင် (၁) စစ်အာဏာသိမ်းထားမှုကို ဖယ်ရှားပြီး စစ်တပ်၏ နိုင်ငံရေး၌ ပါဝင်နေခြင်းအား အဆုံးသတ်ဖို့ (၂) ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ကို ရေးဆွဲပြဌာန်းဖို့နဲ့ (၃) နောက်ဆုံးအချက်က ပဋိပက္ခအတွင်း မတရားကျူးလွန်မှုခံရသူများအတွက် တရားမျှတမှုရရှိဖို့နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေး တရားမျှတမှုလုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖော်ဆောင်ဖို့ ဖြစ်တယ်။ ASEAN ရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်မှာ အဓိက (၃)ချက်ကို အကောင် အထည်ဖော်ဖို့ ခက်နေတာကို တွေ့ရတယ်။
(၁) De-escalation of violence(အကြမ်းဖက်မှုတွေလျှော့ချဖို့) - မြန်မာစစ်တပ်က လုံးဝဥဿုံစစ်ပွဲ (Total War) အသွင်နဲ့ အရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ ၇၁ ရာခိုင်နှုန်းက လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခကို ခံစားနေရပြီး လေယာဉ်နှင့် ဗုံးကြဲတာကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ ASEAN နှင့် UN ကို အကြံပြုလိုတာက စစ်ကောင်စီကို De-escalation လုပ်စေချင်ရင် စစ်ကောင်စီထံသို့ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများရောက်ရှိနိုင်မှု ရပ်တန့်ဖို့၊ သူတို့ကို သံတမန်ရေးရာအရ တရားဝင်မှု မပေးအပ်ဖို့၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ ဝယ်ယူမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် သူတို့ရဲ့ ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းတွေကို ဖြတ်တောက်ပိတ်ဆို့ဖို့ စတာတွေ လိုအပ်ကြောင်းကို ခိုင်မာစွာ ထောက်ပြဖို့ လိုပါတယ်။
(၂) Humanitarian Aid ပေးအပ်ခြင်း - မြန်မာနိုင်ငံမှာ Humanitarian Aid လိုအပ်နေတာက စစ်ကောင်စီလက်အောက်ကသူတင် မကပဲ၊ EROs, NUG ထိန်းချုပ်မှုအောက်က ပြည်သူတွေများစွာလည်း လိုအပ်နေတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အကူအညီလိုတဲ့သူတွေဆီကို ပေးပို့တဲ့အခါမှာ Humanitarian Principles နှင့် ကိုက်ညီတဲ့ပေးအပ်မှု ဖြစ်၊ မဖြစ်ဆိုတာကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့်အတူ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံမှုရှိတဲ့ Mechanism တွေ လိုအပ်ပါတယ်။ မရှိရင် စကစ ကို နိုင်ငံရေးအရ အသုံးချဖို့ ဖန်တီးပေးနေသလို ဖြစ်နေမှာပါ။ နိုင်ငံတကာကို ပြောလိုတဲ့ တစ်ချက်က Humanitarian principles ကို မလိုက်နာတဲ့ နိုင်ငံတကာက ပို့ဆောင်တဲ့ အကူအညီတွေကတိုင်းရင်းသားနှင့် NUG ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးအောက်မှာရှိတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို အကြီးအကျယ် ဒုက္ခတွေ့စေတဲ့အတွက် Parallel Delivery System ကို အသုံးပြုဖို့ တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။
(၃) Inclusive dialogue (အားလုံးပါဝင်သောဆွေးနွေးပွဲ) - Inclusive dialogue (အားလုံးပါဝင်သော ဆွေးနွေးပွဲ) နှင့်ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီပြီး ပြေလည်မှုရှိဖို့ နည်းလမ်းရှာဖွေမှသာ Sustainable solution လို့ခေါ်တဲ့ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့ အဖြေကို ရရှိဖို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွေကတော့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Inclusive Dialogue ဟာ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့အဖြေရဖို့အတွက် “ဘုံ” နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ကို ညှိနှိုင်းကြဖို့ ပထမဆုံး လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံက stakeholders များကိုယ်တိုင် ပိုင်ဆိုင်ပြီး ဦးဆောင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်ဖို့၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နှင့် ဗဟိုဦးစီးချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ကို နောက်ကြောင်းမပြန်စေမယ့်၊ ပြည်သူလူထုရဲ့ လိုလားမှုနဲ့လည်း ကိုက်ညီတဲ့၊ ဘုံနိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ရရှိဖို့ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအကြား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုလုပ်ငန်းစဥ်ကို အာဆီယံ တစ်နိုင်ငံချင်းသော်လည်းကောင်း၊ စုပေါင်း၍သော်လည်းကောင်း ကူညီထောက်ခံ အကျိုးဆောင်ပံ့ပိုးမှုများ ပေးအပ်ဖို့ လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စကစက အဆိုပြုထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက ပဋိပက္ခတွေကို ပိုမို ပြင်းထန်စေမှာ ဖြစ်ပြီး တည်ငြိမ်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ယူဆောင်ပေးမှာမဟုတ်ဘူး။
NUG - တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဆီကို လိပ်မူပြီး ဒီဖိတ်ကြားမှုနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှုကို သုံးသပ်ဖို့ မေတ္တာရပ်ခံစာ ပို့ခဲ့တယ်။ စကစကို အသိအမှတ်ပြုတာမျိုး မဖြစ်ဖို့လိုတယ်လို့ ပြောလိုက်တယ်။ တရုတ်-မြန်မာဆက်ဆံရေးကို အထောက်အကူဖြစ်တာထက် အဖုအတစ်ဖြစ်ပြီး စကစကို မျက်နှာမူတဲ့ စစ်ဆင်ရေး ဖြစ်နေသွားမှာ။ ဒါသည် State visit မဟုတ်ဘဲ Regional forum ကို တက်ရောက်တာဖြစ်တယ်လို့ သဘောထား ပြန်ရတယ်။ ASEAN envoy တွေနဲ့တော့ NUG နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တာ ရှိတယ်။ မဟာမိတ်တွေနဲ့လည်း ပူးပေါင်းတွေတာ၊ သီးခြားတွေ့တာ ရှိတယ်။ ဖိအားနဲ့ ပတ်သက်လို့ကတော့ နယ်စပ်က ဘယ်လို handle လုပ်ရမလဲ သိတယ်။ NUG နဲ့ တရုတ် ဆက်ဆံရေး Channel ရှိပေမယ့် ဘေဂျင်းက ဘယ်လောက် နားထောင်လဲဆိုတာက စိန်ခေါ်ချက်ရှိတယ်။
တခြားသောနိုင်ငံရေးအဖွဲ့တုံ့ပြန်မှု- တရုတ်ရဲ့ ဖိအားပေးမှု မည်သို့ပင်ရှိစေကာမူ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတွေက ဖိအားမှုကို ကြံ့ကြံ့ခိုင်ပြီး သွားနေတာ ရှိတယ်။ ဆေးမြီးတိုနဲ့ကုလို့ ရတဲ့ဟာမျိုး မဟုတ်ဘူး၊Sustain ဖြစ်တဲ့အဖြေကို ရှာဖို့လိုတယ်။ အဖြေကို ရှာနိုင်ဖို့ လုပ်နေတာ ဖြစ်တယ်။
NUG - Opportunity windows ကို မယူနိုင်ဘူးဆိုရင် သမိုင်းမှာ ဒီအခွင့်အရေးကို မယူနိုင်တဲ့သူတွေအနေနဲ့ ကျန်ခဲ့မှာဖြစ်တယ်။ မတူညီမှု၊ သဘောထား ကွဲပြားတာ ရှိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ မျှော်ရည်ချက်တွေ တူတယ်။ နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှုအသစ်ကို ဖော်ထုတ်ပြီး ညှိနှိုင်းသွားတဲ့ ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်သွားမယ်၊ အာဏာသိမ်းမှု အဆုံးသတ်ပြီး စနစ်ကိုပြောင်းလဲနိုင်မှသာလျှင် တိုင်းပြည်အလှည့်အပြောင်း၊ စနစ်ပြောင်းသွားမှာ ဖြစ်တယ်။ တစ်စုတစ်ဖွဲ့ချင်းရဲ့ commitment က အရေးကြီးသလို စုစည်းညီညွတ်မှုကလည်း အရေးကြီးတယ်။
KNU - နိုင်ငံတကာနဲ့ ပတ်သက်လို့ message ပေးချင်တာက corruptive environment ဖြစ်တဲ့ စစ်တပ်အုပ်စိုးနေသမျှ rule of law မရှိလို့၊ consequences က non-traditional security threat ကို ပေးနေတာ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံတကာက ဒါကို သတိမထားရင် သတိထားမိတဲ့အချိန်ကျရင် နှောင်းသွားပါလိမ့်မယ်၊ အဲဒါကြောင့် UNSC 2669 ကို function ဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်းရမယ်။
KNPP - ၂၀၂၁ ပေါ်လာတဲ့ လူထုတော်လှန်ရေးက တခြား တော်လှန်ရေးနဲ့ မတူဘူး၊ ဖိအားပေးနိုင်တာတွေ အများကြီးလုပ်နေပြီ၊ တက်ညီလက်ညီနဲ့ ညီညွတ်ရေးကို ထပ်တိုးလိုက်ရင် မင်းအောင်လှိုင်က နောက်နေ့မှာ ကျဆုံးနိုင်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်အနေနဲ့သူ ကြိုးစားနေတာ ရှိတယ်၊ ရွေးကောက်ပွဲ၊ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးနဲ့ ကြိုးစားနေတာ ရှိတယ်။ ဒါတွေအားလုံးက ကျွန်တော်တို့ရဲ့အားလုံး လက်ထဲမှာ ရှိတယ်။
CNF - Stakeholders တွေအနေနဲ့ မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာ မှန်ကန်စွာချပြီး လုပ်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ အမြဲသတိရဖို့က ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းစတုန်းက ပြည်သူလူထုရဲ့ အော်သံကို သတိရကြပါ၊ အဲဒီအော်သံကနေ ပေါက်ဖွားလာတာကနေ ဒီနေ့ လက်နက်ကိုင်တဲ့အဆင့်အထိ တိုးတက်လာတာ ဖြစ်တယ်။ ဘာမှ တွေဝေစရာ မရှိပါဘူး။
စစ်ခေါင်းဆောင်၏တရုတ်ခရီးစဉ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး NUG အပါအဝင် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ၏ဆောင်ရွက်ချက်များ၊ NUG နှင့် K2C တို့၏ သဘောထား ရပ်တည်ချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်ပိုင်း အခြားသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ တရုတ်၏ ဖိအားပေးမှုအပေါ် တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ ပြန်လည်တုံပြန်ဆောင်ရွက်မှုများအပေါ် မှတ်ချက်ပေးရန်၊ EROs များ၏ နယ်မြေအတွင်း စစ်ရေးဖော်ဆောင်နေသည့် အင်အားစုများအကြား ချိတ်ဆက်ဆက်ဆံရေးများနှင့် အသစ်ပေါ်ပေါက်လာသော အင်အားစုများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို မေးမြန်းခဲ့ပါသည်။
ဒေသခံ လူထုအခက်အခဲ ဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာပြည် (မန္တလေး) မှ ပြည်နယ်အတွင်း တင်သွင်းလာသည့် သွင်းကုန်များအပေါ် အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်မှ စတင်၍ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) က ကြေညာထားသည်။
ပြည်နယ်တွင်း သွင်းကုန်များဖြစ်သည့် စားသောက်ကုန်ပစ္စည်းများ၊ စက်သုံးဆီအမျိုးမျိုး၊ အိမ်သုံးကုန်ပစ္စည်းများနှင့် တအာင်းပြည်အတွင်း အချင်းချင်း ကူသန်းရောင်းဝယ်မှုနှင့် သွင်းကုန်/ပို့ကုန်အပေါ် အခွန်ကောက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် ဒေသခံပြည်သူလူထုများအပေါ် အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးသွားမည် ဖြစ်သည်။
သို့သော် တအာင်းပြည်-တရုတ်ပြည်အကြား သွင်းကုန်/ပို့ကုန် ကုန်ပစ္စည်းများနှင့် တအာင်းပြည်မှ မြန်မာပြည် (မန္တလေး) သို့ တင်ပို့သည့်ကုန်ပစ္စည်းများကိုမူ အခွန်ကောက်ခံသွားမည် ဖြစ်သည်။
ကရင်နီပြည် ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Interim Executive Council OfKarenni State – IEC) က ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်မှ စက်တင်ဘာအထိ အခွန်ကောက်ယူမှုနှင့် ကဏ္ဍအလိုက် ဘတ်ဂျက်အသုံးစရိတ်ခွဲဝေမှုရှင်းတမ်းအား အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
သုံးလတာအတွင်း အခွန်ငွေ စုစုပေါင်း ၁,၃၂၉,၄၄၈,၁၀၀ ကျပ်အထိ ကောက်ခံရရှိခဲ့ကာ ကဏ္ဍကိုးခု၌ ပြန်လည်သုံးစွဲထားသည်။ ဗဟိုဘဏ္ဍာရေး၊ ရုံးလုပ်ငန်း၊ စီမံခန့်ခွဲရေးနှင့် ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေးအတွက် ၅ ဒသမ ၁၀၊ ပြည်ထဲရေးဌာနအတွက် ၃၅ ဒသမ ၇၀ ၊ ပညာရေးအတွက် ၈ ဒသမ ၂၀၊ ကျန်းမာရေးအတွက် ၁၀ ဒသမ ၂၀ ၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဌာနအတွက် ၈ ဒသမ ၂၀၊ စီမံ/ဘဏ္ဍာ/အခွန်အတွက် ၅ ဒသမ ၁၀၊ တရားရေးအတွက် ၁၂ ဒသမ ၂၀ ၊ ကုန်သွယ်/ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနှင့် ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးဌာနအတွက် ၁၀ ဒသမ ၂၀ နှင့် လွတ်လပ်သော တရားစီရင်ရေးကဏ္ဍအတွက် ၅ ဒသမ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းစီ ခွဲဝေသုံးစွဲထားသည်ဟု IEC ရှင်းတမ်း၌ ပါရှိသည်။
ပြည်ထဲရေးဌာန အသုံးစရိတ်အောက်၌ပင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး၊ အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် စည်ပင်ကဏ္ဍများအတွက်ကိုလည်း ထပ်ဆင့် ခွဲဝေသုံးစွဲထားသည်။
ပြည်သူ့ညီလာခံဟူသည်မှာ တော်လှန်ရေးကာလ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းတစ်စောင်ဖြစ်သော ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အရ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (National Unity Consultative Council - NUCC) က ဦးဆောင်ကျင်းပသည့် ညီလာခံတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေးကာလတလျောက် ပြည်သူ့ညီလာခံကို နှစ်ကြိမ်ကျင်းပခဲ့ပြီးဖြစ်ကာ ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်မှ ၂၉ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့သည်။ ပဋိညာဉ်အရ ညီလာခံကို (၆) လ တစ်ကြိမ်ကျင်းပရန် ပြဌာန်းထားသော်လည်း (၂) နှစ်ကျော် ကြာပြီးမှသာ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ကျင်းပနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် ညီလာခံကို (၆) လ တစ်ကြိမ်ကျင်းပရန် ထပ်လောင်းအတည်ပြုထားသဖြင့် တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို မကြာမီ ကျင်းပလာနိုင်ဖွယ် ရှိသည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NationalUnity Consultative Council - NUCC) ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ် ၈ ရက်တွင် ကနဦးစုဖွဲ့မှုဖြင့် စတင်သည်။ NUCC သည် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အား ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၆ ရက်တွင် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ (National Unity Government - NUG) ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး၏ တော်လှန်ရေး ရည်မှန်းချက်ကို ပိုမို ထင်ဟပ်လာစေရန်အတွက် ပဋိညာဉ် ပြန်လည်သုံးသပ်ပြင်ဆင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေ ၂၄ ရက်တွင် စတင်လုပ်ဆောင်ပြီး ပြည်သူ့ညီလာခံ၌ အတည်ပြုသွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် တက်ရောက်သူ စုစုပေါင်း ၃၈၈ ဦး ရှိခဲ့ပြီး အတည်ပြုဆုံးဖြတ်ချက် (၈) ချက် ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ဆုံးဖြတ်ချက်များထဲ၌ ပြင်ဆင်ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အား အတည်ပြုမှု၊ NUCC ကို အဖွဲ့အစည်း (၃၃) ဖွဲ့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းမှုအား အတည်ပြုမှု၊ NUG အား ထပ်လောင်း အတည်ပြုမှု၊ NUCC နှင့် NUG ၏ လုပ်ငန်းအစီရင်ခံစာများအား အတည်ပြုမှု၊ NUCC နှင့် NUG အကြား လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ဖြည့်စွက်ပြင်ဆင်ရန် ဟူသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် ပါဝင်ခဲ့သည်။
ခြောက်လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရမည့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် ကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ဘဲ နိုင်ငံရေး ဖြစ်ထွန်းမှုဖြစ်စဉ်များအရ နွေဦးတော်လှန်ရေးအား ပိုမိုထိရောက် အားကောင်းလာစေရန်အတွက် သုံးသပ်ပြင်ဆင်မှုများ လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်ချက်ကြောင့် ထိုသို့ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း NUCC က ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည့် NUCC နှင့် NUG အကြား လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ရေးဆွဲမှု အခြေအနေကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် နွေဦးတော်လှန်ရေး ၃ နှစ် ပြည့်လူထုအစည်းအဝေးတွင် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လအတွင်း ကျင်းပရန် လျာထားကြောင်း NUCC က ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် ထပ်မံ ရက်ရွှေ့ခဲ့ရပြီး ကြိုတင် ညှိနှိုင်းပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ အချိန်လုံလောက်မှု ရှိစေရေးအတွက် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၄၊ ၅၊ ၆) တွင် ကျင်းပသွားရန် ရက်သတ်မှတ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။
ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့ပြီး ညီလာခံကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦး၊ လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦး တက်ရောက်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ကိစ္စ၊ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ (၁၉၈၂) ပယ်ဖျက်ရေးကိစ္စများအား ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ပြည်သူ့ညီလာခံအား( ၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထပ်လောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ညီလာခံ နောက်ဆုံးနေ့တွင် CRPH နှင့် NUG တက်ရောက်မှု မရှိခဲ့သည့်အပြင်၊ ညီလာခံအပြီး ဧပြီ ၁၁ ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် NUCC ကောင်စီဝင်များအကြား အပြန်အလှန် တင်းမာသော ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လူထု၏ ဝေဖန်မှု ခံခဲ့ရသည်။
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ဒုတိယအကြိမ် လူထုတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ (Town Hall Meeting) အား တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံမတိုင်မီ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (သို့) ဩဂုတ်လတွင်ကျင်းပရန် အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း ကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိသည့်အပေါ် ပြည်သူလူထုအား မေတ္တာရပ်ခံ ပန်ကြားကြောင်း NUCC က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလသည် (၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ထားချက်အရ တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ ကျင်းပရမည့်အချိန်ဖြစ်သော်လည်း ညီလာခံကျင်းပမည့်ရက်ကိုထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း မရှိသေးပါ။
အကယ်၍ မကြာမီကာလများအတွင်း တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကျင်းပမည်ဆိုပါက ယခင်ညီလာခံများ၊ အထူးသဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ၏ဆုံးဖြတ်ချက်များ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်မှုကို ပြန်လည်၍ သုံးသပ်ကြမည်ဟု ယူဆရပါသည်။
မြေပြင်အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကိစ္စများ (ပသုံးလုံးယန္တရား) နှင့် နိုင်ငံသားဥပဒေဖျက်သိမ်းရေး ကိစ္စများကို တကျော့ပြန် သုံးသပ်မှုများ ရှိလာနိုင်သလို၊ ယခင်က အဆိုပြုချက်နှင့်အကြံပြုချက်အဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့သည့် အချက်များသည်လည်း တတိယအကြိမ် ညီလာခံတွင် အဆိုများအဖြစ် ပြန်လည်ပါဝင်ကောင်း ပါဝင်လာနိုင်ပါသည်။ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများကို လုံးဝလက်သင့်မခံခြင်း မူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အခွန်အကောက်ဆိုင်ရာကိစ္စများ၊ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးဆိုင်ရာ မူဝါဒရေးဆွဲခြင်းနှင့်အကောင်အထည် ဖော်ခြင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ခံမှုကို ပိုမိုခိုင်မာစေခြင်း စသည့် အဆိုပြုချက်များကို တကျော့ပြန် တင်သွင်းမှုများ ရှိလာနိုင်ပါသည်။
ထို့အတူ တော်လှန်ရေး၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများအရ အောက်မှအထက် ဖက်ဒရယ်စီးဆင်းမှုကိစ္စ၊ အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၊ အစီအမံကိစ္စ၊ NUCC နှင့် NUG တို့က ကြေညာထားသလို ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်များတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည် ဘုံနိုင်ငံရေး သဘောတူညီချက်ရရှိရေး ကြိုးပမ်းမှုကိစ္စများကိုလည်း ဆွေးနွေးလာနိုင်စရာ ရှိသည်ဟု ယူဆရပါသည်။ ထို့အတူ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများနှင့် အားသာချက်များ၊ ပြင်ပဖိအားများ၊ ပိုမိုကြပ်တည်းမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် မြေပြင်လှုပ်ရှားမှုများ၊ အတုအယောင် သန်းခေါင်စာရင်းနှင့်အတူ အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် စစ်အုပ်စု၏ ပြင်ဆင်မှုများ အစရှိသဖြင့် အဆိုပြုချက်အသစ်များလည်း ပေါ်ထွက်လာနိုင်ပါသေးသည်။
ညီလာခံ ကျင်းပမည့်ရက်နှင့် အစီအစဉ်ကို ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ညီလာခံကျင်းပရန် အချိန်ကို ကျရောက်နေပြီဖြစ်သဖြင့် တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံသည် ယခုကာလအတွင်း စောင့်ကြည့်သင့်သည့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
မလိုလားအပ်သည့် တရားမဝင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် တရားမဝင် ဆေးဝါးသယ်ဆောင်မှုများ ရှိနေသည့်အတွက် မရာနယ်မြေအတွင်း အစိုးရ မဟုတ်သည့် ပြည်တွင်း ပြည်ပအဖွဲ့အစည်း (NGOs/INGOs) များအနေဖြင့် စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်ရာ၌ အဆင်ပြေစေရန်နှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနသို့ သတင်းပေးပိုရမည်ဟု မရာနယ်မြေအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Maraland Territorial Council –MTC) က အောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ချက် ၀၁/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
သတင်းပေးပို့မှုအား နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက် နောက်ဆုံးထား၍ ပြုလုပ်ရမည် ဖြစ်ကာ စီမံကိန်းတာဝန်ခံ၊ စီမံကိန်းအမျိုးအစား၊ စီမံကိန်းကာလ၊ စီမံကိန်းအတွင်း သုံးစွဲမည့် ရန်ပုံငွေ၊ ပံ့ပိုးမည့် အဖွဲ့အစည်းများကိုပါ သတင်းပေးပို့ရန်နှင့် သတင်းပေးပို့ခြင်းမရှိသည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကိုမဆို လှုပ်ရှားသွားလာခွင့် ပြုမည်မဟုတ်ကြောင်း အလေးအနက် သတိပေးသည်ဟု ပါရှိသည်။
ထို့ပြင် မရာပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း လူစုလူဝေးဖြင့် ပွဲများကျင်းပခြင်း၊ ဘာသာရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာပွဲများ ကျင်းပခြင်းများ ပြုလုပ်မည်ဆိုပါကလည်း သက်ဆိုင်ရာ တိုက်နယ်နှင့် ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးရုံးများမှ တဆင့် ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနသို့ ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံရန်နှင့် ခွင့်ပြုချက်ရမှ ကျင်းပကြရန်၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ လုပ်ဆောင်ပါက အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုလည်း သတိပေးထားသည်။
စစ်ကိုင်းဒေသအတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(မူကြမ်း) ရေးဆွဲရေးကော်မရှင်က မူကြမ်းအား တိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော်သို့ တင်သွင်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း လွှတ်တော်က အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။
ကော်မရှင်အား ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း၊ တိုင်းရင်းသားအင်အားစု၊ လေးစားယုံကြည်ရသူများနှင့် သပိတ်အင်အားစု၊ နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် ညှိနှိုင်းပြီးနောက် အစုအဖွဲ့များမှ အဖွဲ့ဝင် ၅၇ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။
လွှတ်တော်အနေဖြင့် မူကြမ်းအား လွှတ်တော်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ မဆောင်ရွက်မီ ပြည်ထောင်စုအဆင့် အဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများအပြင် ကျန်ရှိနေသည့် ယူနစ်အတွင်း အခြားအင်အားစုများကိုပါ ပေးပို့၍ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းအကြံပြုချက်များ ရယူမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။
ကွန်ရက်တွင် မပါဝင်သေးသည့် ဒေသအတွင်းရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်လက် ချိတ်ဆက်ကာ ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း တော်လှန်အင်အားစု ၁၁ ဖွဲ့ ပါဝင်သည့် မကွေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ကွန်ရက်က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အောက်တိုဘာလအတွင်း ကွန်ရက်အဖွဲ့ဝင်များအကြား သုံးရက်ကြာ အစည်းအဝေးအား မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်နေရာ၌ ရည်ရွယ်ချက်သုံးရပ်ဖြင့် ကျင်းပပြီးနောက် မကွေးဒေသရှိ ပြည်သူလူထုသို့ တင်ပြချက်အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။
ယင်းအစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက် ၁၄ ရပ်အား ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ယင်းအတိုင်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားပြီး လက်ရှိကွန်ရက်တွင် လူမျိုးပေါင်းစုံအထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ (မကွေးဒေသခံဗမာလူမျိုးစု)၊ မကွေးလူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ လူမှုတရားမျှတရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့(မကွေး)၊ ပခုက္ကူ လူငယ်ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း၊ ဖက်ဒရယ် FM ၊ ပခုက္ကူ လူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ နွေဦးခရီးသည်၊ မကွေးတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသမဂ္ဂ၊ Tamar Institute of Development ၊ မကွေးတက္ကသိုလ် ဆရာများသမဂ္ဂ၊ ရေစကြိုမြို့နယ် လူထုသပိတ်တိုက်ပွဲဦးဆောင်ကော်မတီတို့ ပါဝင်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ လားရှိုးမြို့အထိုင် အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား သြဂုတ် ၃ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) က ဓာတ်ပုံများနှင့်တကွ ထုတ်ပြန်အတည်ပြုထားသည်ဟု သတင်းမီဒီယာများက ဖော်ပြကြသည်။
တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ယင်းနေ့ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် ရှေ့တန်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ သွေးထွက်သံယိုမှုနှင့်အတူ အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်ကာ ဌာနချုပ် စစ်ဆေးရုံ၌ ဒဏ်ရာရ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်သားများနှင့် မိသားစုဝင် ၄၇၀ ကျော်ကိုလည်း စွန့်ပစ်ထားခဲ့ကြောင်း၊ ၎င်းတို့အား လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု၊ စစ်သုံ့ပန်းမူဝါဒအရ တိုက်ပွဲပြင်းထန်သည့်ကြားမှ လုံခြုံသည့်နေရာသို့ ပို့ဆောင်ပေးထားကြောင်း MNDAA က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
လားရှိုးမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ၌ MNDAA နှင့်အတူ ဗမာ့ပြည်သူလွတ်မြောက်ရေး တပ်တော်(BPLA) ၊ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်(PLA) တို့လည်း ပူးပေါင်းပါဝင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ရမခ သည်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပထမဆုံး လက်လွှတ်လိုက်ရသည့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ဖြစ်သည်။
ပြည်ပနိုင်ငံအချို့က မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် စီစဉ်နေသဖြင့် အစိုးရဝန်ထမ်းများနှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ခရီးသွားခွင့်၊ မြန်မာ့အရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်းနှင့် သတင်းမီဒီယာများသို့ ဖြေကြားခွင့်ကို ကန့်သတ်သည့် အချက်လေးချက်အား အောက်တိုဘာ ၉ ရက် ရက်စွဲဖြင့် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က တရုတ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ထုတ်ပြန်ချက်၌ မြန်မာ့အမျိုးသားရေး အခြေအနေရလဒ်သည် ပြင်းထန်ပြီး သိသာထင်ရှားသော အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားကာ ရှုပ်ထွေးနေသော ပြည်တွင်းအခြေအနေအရ ပါတီနှင့်တပ်မတော်အား ပြည်ပအင်အားစုများက အတင်းအကြပ် မချုပ်ချယ်စေရန်နှင့် မလိုလားအပ်သော အငြင်းပွားမှု ပြဿနာနှင့် ပဋိပက္ခများ၌ ပါဝင်လာခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
ကန့်သတ်ချက်လေးရပ်မှာ အာဆီယံ၊ အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံများသို့ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ခရီးသွားခြင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်း၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများသို့ မဖြေကြားရန်၊ အဖွဲ့အစည်းအမည်ဖြင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် လျှို့ဝှက်ကိစ္စများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရေးကိစ္စရပ်များအပေါ် သဘောထားများ မထုတ်ပြန်ရန်တို့ ဖြစ်သည်။
ဇူလိုင် ၃ -ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊ လားရှို့မြို့အား မြန်မာ့အမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (ကိုးကန့်တပ်မတော်)(Myanmar National Democratic AllianceArmy - MNDAA) နှင့် မဟာမိတ် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် စတင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သည်။
ဇူလိုင် ၅ – လားရှိုးမြို့ အရှေ့တောင်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ခြေလျင်တပ်ရင်း (ခလရ) ၂၉၁ အား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်.
ဇူလိုင် ၇ – လားရှိုးမြို့ပေါ် ရပ်ကွက် (၅) နှင့် နီးကပ်သည့် ခြေမြန်တပ်ရင်း(ခမရ) ၅၀၇ အား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းနေ့ ညပိုင်းမှစတင်ကာ ဇူလိုင် ၈ ကရက် နံနက်ပိုင်းအထိ ရပ်ကွက် (၅) အား အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုက လေကြောင်းမှ ဆက်တိုက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ဇူလိုင် ၁၈ – တပ်မ ၉၉ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်စိုးလှိုင်အား အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးအဖြစ် ပြောင်းလဲခန့်အပ်သည်။
ဇူလိုင် ၂၁ – လားရှိုး၌ တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး တစ်ဦး၊ ဗိုလ်မှူး နှစ်ဦး၊ ဗိုလ်ကြီးငါးဦး အပါအဝင် စစ်သည် ၃၁၇ ဦး ကိုးကန့်တပ်ထံ လက်နက်ချ အလင်းဝင်ခဲ့သည်။ လက်နက်ချ အလင်းဝင်ပြီးနောက် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၏တိုက်ခိုက်မှု၌ ပူးပေါင်းပါဝင်လိုကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။
ဇူလိုင် ၂၃ – လားရှိုးအထိုင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် အပါအဝင် အနီးရှိ ထောက်ပံ့ရေး(ထပရ) ၆၂၆၊ ကုတင် (၁၀၀) ဆေးတပ်ရင်းနေရာများအား တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ဇူလိုင်၂၄ – ကိုးကန့်တပ်နှင့်အတူ ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း၌ လက်တွဲတိုက်ခိုက်နေသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်-မန္တလေး(MDF –PDF) က မန္တလေးတိုင်းနှင့် ရှမ်းပြည်အစပ် ပတ္တမြားနယ်မြေ မိုးကုတ်အား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် လားရှိုးအထိုင် ရမခ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ဝန်းရံထားသည့် ခြေလျင်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၁ နှင့် ၆၈၊ ခြေမြန်တပ်ရင်း(ခမရ) ၅၀၇ နှင့် ၅၂၂ တို့ အနက် ခလရ ၄၁ နှင့် ခမရ ၅၀၇ အား MNDAA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းညပိုင်းတွင် ရမခ တိုင်းဌာနချုပ် အပါအဝင် လားရှိုးလေယာဉ်ကွင်းအနီးရှိ ခလရ ၆၈ နှင့် ခမရ ၅၂၂ တို့ကိုပါ ပိတ်ဆို့၍ ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်သည်။
ဇူလိုင်၂၅ – လားရှိုးအထိုင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကိုးကန့်တပ်(MNADD) က ထုတ်ပြန်လာသည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် လားရှိုးမြို့တွင်း ၄ ၊ ၅ ၊ ၁၀ ၊ ၁၁ ၊ ၁၂ ရပ်ကွက်တို့တွင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေပြီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ လေကြောင်းသုံး တိုက်ခိုက်မှုများရှိသည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင် MNDAA စစ်ရေးကော်မတီက လားရှိုးမြို့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရာများကို ဆက်ခံလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် လားရှိုးမြို့ လုံးဝလွတ်မြောက်သွားပြီ ဖြစ်ကြောင်း၊ မြို့အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအား ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ၊ မြို့လုံခြုံရေးအား အထူးဒေသ (၁) ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် မြို့ကာကွယ်ရေးအား MNDAA က ဆက်ခံလိုက်ကြောင်း ပါရှိသည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင် တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့်အတူ ရှမ်းမြောက်ဒေသ စစ်ဆင်ရေးများတွင် ပါဝင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တပ်ရင်း (NorthernShan State Alliance Army – NSSAA) က ထုတ်ပြန်သည်။
ဇူလိုင် ၂၆ – ယင်းနေ့ ညနေပိုင်းတွင် MNDAA အမြောက်တပ်ရင်းများ ပူးပါင်း၍ လားရှိုးမြို့ ဟိုပိတ်တိုးဂိတ်ရှိ လက်ကျန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား တိုက်ခိုက်ကာ သိမ်းပိုက်သည်။
ဇူလိုင် ၂၇ – အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်စွဲထားသည့် လားရှိုးမြို့ ဆင်တောင်ထိပ် အသံလွှင့်ကုန်းမြင့်စခန်းအား MNDAA က ယင်းနေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် သိမ်းပိုက်သည်။ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် AD တိုးဂိတ်စခန်းနှင့် လားရှိုးမြို့ စစ်မြေပြင် အင်ဂျင်နီယာတပ်ရင်း (၉၁၂) အား ဆက်လက် သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် လားရှိုးမြို့၌ အထူးအုပ်ချုပ်ရေး ဒေသ (၁) အစိုးရ၏အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ လုပ်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။
ဇူလိုင် ၂၈ – လားရှိုး ဘူတာရုံအား သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် လူမှုကွန်ရက်၌ ပျံ့နှံ့နေသည့် “နိုင်ငံတော်မှ ခွဲထွက်ခြင်း” ဟူသော တရုတ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည့် သတင်းအတုများနှင့် ပတ်သက်၍ မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ကာယင်းမှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားဖိအားပေးရန်၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကအထင်အမြင်လွဲစေရန်၊မင်းအောင်လှိုင် ခေါင်းဆောင်သောအာဏာသိမ်း လက်က်ကိုင်အဖွဲ့အားအသက်ရှူ အနားယူခွင့်ရရှိစေရန်ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်းပါရှိသည်။
ဇူလိုင် ၂၉ – လားရှိုးမြို့ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအတွက် အထူးအုပ်ချုပ်ရေးဒေသ (၁) ရဲစခန်းမှ လုံခြုံရေးအဖွဲ့ဝင်များ စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြောင်း MNDAA ထုတ်ပြန်သည်။
ဇူလိုင် ၃၀ – တန့်ယန်းဘက်မှ ချီတက်အားဖြည့်လာသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စစ်ကြောင်းအား နမ့်ပေါင်ရွာအနီး မရောက်ခင် MNDAA နှင့် ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (BamarPeople's Liberation Army – BPLA) တို့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဆယ်နှင့်ချီ သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းနေ့တွင် လားရှိုးလေဆိပ်နှင့် ခြံဝင်းသာ ခြားသည့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ဧည့်ရိပ်သာအတွင်းထဲအထိ ထိုးဖောက် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ဝန်ထမ်းများအား ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဆိုင်ရာထုတ်ပြန်ချက်အားMNDAAစစ်ရေးကော်မတီကထုတ်ပြန်သည်။
ဇူလိုင် ၃၁ – တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့တွင် တရုတ်ကြားဝင်ပေးမှုဖြင့် ရှမ်းမြောက်စစ်ဆင်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော ဟိုင်ဂင်အစည်းအဝေးအား ညီနောင်မဟာမိတ် သုံးဖွဲ့ဖြစ်သည့် MNDAA ၊ အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) ကိုယ်စားလှယ်များ တက်ရောက်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ တက်ရောက်ခြင်း မရှိပေ။ ယင်းနေ့တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အရေးပေါ်ကာလသက်တမ်းအား သြဂုတ် ၁ ရက်မှစ၍ နောက်ထပ် ခြောက်လ ထပ်တိုးကြောင်း ကြေညာသည်။
သြဂုတ် ၁ – လားရှိုးအခြေစိုက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား MNDAA နှင့်မဟာမိတ်များက အပြင်းအထန် ထိုးစစ်ဆင်သည်။ ရမခ ဧရိယာအတွင်းရှိ ကုတင် ၁၀၀ ဆံ့ စစ်ဆေးရုံ၌ စွန့်ပစ်ထားခံရသည့် ဒဏ်ရာရ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ဆေးဝန်ထမ်း စုစုပေါင်း ရာနှင့်ချီ MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ စစ်ဆေးရုံအား MNDAA ဘက်မှ ဝင်ရောက် စီးနင်းနိုင်သော်လည်းလက်ကျန် စစ်အုပ်စု တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားသည်။ ယင်းညပိုင်းတွင် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ ရုံးစိုက်ရာ လောက်ကိုင်မြို့အား ည ၁၁ နာရီခွဲခန့်တွင် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အထူးဒေသ (၁) အမှတ် (၂) ပြည်သူ့ဆေးရုံနှင့် အရပ်သားနေအိမ်များပေါ်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားသည့်အတွက် ဆေးရုံလုံခြုံရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦး ပွဲချင်းပြီး သေဆုံးကာဆေးရုံတက်လူနာ နှစ်ဦး အပြင်းအထန် ဒဏ်ရာရပြီး အသေးစားဒဏ်ရာရသူ အမြောက်အမြား ရှိခဲ့သည်။
သြဂုတ် ၂ – နံနက် ၁ နာရီခွဲခန့်တွင် ကိုးကန့်ခရိုင်၊ တုန်းရှမ်းမြို့၊ ထိုင်ဖျင်တိုက်နယ်၊ ရှီးယွမ်ကျည်ရွာအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဗုံးသီး ၁၇ လုံး အထိ လာရောက်ကြဲ ချတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အရပ်သားနေအိမ် အမြောက်အမြား ပျက်စီးခဲ့ကာ မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် လူနေအိမ်များ၊ ဆေးရုံများ၊ စာသင်ကျောင်းများအား ပစ်မှတ်ထားသည့် စစ်ဆင်ရေးကို လုံးဝဖော်ဆောင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ လားရှိုးမြို့အတွင်းရှိ လူနေအိမ်များ၊ ဆေးရုံများ၊ ဘုရားကျောင်းများ၊ စာသင်ကျောင်းများကို စစ်ကောင်စီက တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးနေခြင်းဖြစ်ကာ ယခုကဲ့သို့ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများသည် စစ်ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးကိုပြင်းပြင်းထန်ထန် ချိုးဖောက်နေခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကလည်း ပြင်းထန်စွာ အရေးယူပေးစေလိုကြောင်း အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီက ထုတ်ပြန်သည်။
သြဂုတ် ၃ – သြဂုတ် ၃ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်အား အပြည့်အဝ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင် MNDAA သည်တပ်မတော် စစ်ဆေးရုံအား တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ လားရှိုးမြို့အတွင်း ရှော့တိုက်ဒုံးများ၊ လက်နက်ကြီးများ၊ Drone များဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်မှုများ ရှိကာ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်ကြောင်းနှင့် လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိကြောင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်တွင် လည်ပတ်နေသည့် ပြည်တွင်းအခြေစိုက် ဘာသာရေး၊ သတင်းမီဒီယာနှင့် စာရေးဆရာ၊ အားကစား၊ ရုပ်ရှင်၊ ဂီတ၊ သဘင်၊ ဟာသပညာရှင်များ အစည်းအရုံးနှင့်အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းအချို့က ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း ဝိုင်းဝန်းထုတ်ပြန် ကြသည်။
သြဂုတ် ၄ – အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) နှင့်မဟာမိတ် ပူးပေါင်း အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည့်အပေါ် ဝမ်းသာဂုဏ်ယူကြောင်း ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU)၊ ကရင်နီ အမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့ ပူးတွဲထုတ်ပြန်သည်။ ကရင်နီပြည် တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးကော်မတီ ကလည်း ဂုဏ်ပြုသဝဏ်လွှာ ပေးပို့သည်။ ယင်းညပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ရမခ ဌာနချုပ်နှင့် သြဂုတ်၃ ရက် ညပိုင်းမှ စ၍ အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်ကာ အရာရှိအချို့ ဖမ်းဆီးခံထားရကြောင်းသတင်းမီဒီယာများမှ တဆင့်ထုတ်ပြန်သည်။
သြဂုတ် ၅/၇ – ချင်းညီနောင် (ChinBrotherhood) ၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသာဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (PNFC)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO) နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)(NMSP-AD) တို့ကလည်း ဂုဏ်ပြုသဝဏ်လွှာများ ပေးပို့သည်။
သြဂုတ် ၈ – ခြောက်ကြိမ်မြောက် ဟိုင်ဂင်ဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ မတက်သည့်အတွက် ပွဲပျက်ခဲ့သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာရှရေးရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာ တိန့်ရှီကျွင်းနေပြည်တော်သို့ လာရောက်ကာအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ တွေ့ဆုံမှုအတွင်းနယ်စပ်ဒေသတည်ငြိမ်ရေး၊အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းနှင့်တရားမဝင်လုပ်ငန်းများနှိမ်နင်းရေးအပြင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက်ကြိုတင်ဆောင်ရွက်မှုဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟုစစ်အုပ်စုက သတင်းထုတ်ပြန်သည်။
သြဂုတ် ၁၂ – ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးများနှင့်အတူ ရရှိခဲ့သည့် အောင်မြင်မှု၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများအတွက် ဂုဏ်ပြုသဝဏ်လွှာ ပေးပို့သည့် အဖွဲ့အစည်းနှင့် လူပုဂ္ဂိုလ်များ၊ စစ်ဆင်ရေးနှင့်အတူ အဖွဲ့အစည်းအား ထောက်ခံအားပေးသည့် အဖိနှိပ်ခံ မြန်မာပြည်သူတစ်ရပ်လုံးအား လေးနက်စွာ ကျေးဇူးတင်ကြောင်း၊ စစ်ဆင်ရေး ရည်မှန်းချက် လက်ကျန်နှင့် ပြည်သူများ လိုလားသည့်နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်များ အကောင်အထည် ပေါ်လာစေရေးအတွက် တစ်သွေး၊ တစ်သားတည်း အတူရှိနေကြောင်း ညီနောင်သုံးဖွဲ့က ကျေးဇူးတင်လွှာ ထုတ်ပြန်သည်။
ကရင်နီပြည်နယ်အတွင်း လူမှုဘဝ လုံခြုံကာ မျှတစွာ ရှင်သန်ရပ်တည်ခွင့်ရှိစေရေးအတွက် မူးယစ်ဆေး၊ တော်လှန်ရေးနှင့် လူမှုကျင့်ဝတ် မညီသောလုပ်ငန်းများ၊ တရားမဝင် လက်နက်ကိုင်ဆောင်မှုနှင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု၊ မြေပြင်နှင့် အွန်လိုင်းလောင်းကစားလုပ်ငန်း စသည့် ကဏ္ဍလေးခုအား ကရင်နီပြည် တော်လှန်ရေးတပ်ပေါင်းစုံ (စစ်ဦးစီးအဖွဲ့) နှင့် ပူးပေါင်းကာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးစီမံချက် ချမှတ်၍ တားမြစ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ကြေညာချက်အမှတ် (၃/၂၀၂၄) ဖြင့် စက်တင်ဘာ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
စီမံချက်သတိပေးကာလအား စက်တင်ဘာ ၄ ရက်မှ ၂၄ ရက်အထိ သတ်မှတ်ကာ စက်တင်ဘာ ၂၅ ရက်မှစ၍ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးဆိုင်ရာ အလုပ်အဖွဲ့(Task Force) နှင့် အထူးတပ်ဖွဲ့ (Special Force) တို့ကိုဖွဲ့စည်းကာ ၎င်းတို့အား ညွှန်ကြားချက်များနှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်များပေး၍ ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း အသိပေး ကြေညာအပ်သည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးစီမံချက်အရ တားမြစ်မည့် ကဏ္ဍလေးခုတွင် ကဏ္ဍတစ်ခုချင်းစီအလိုက် အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုတားမြစ်ထားသည့်လုပ်ငန်းများကိုပါ တပါတည်းဖော်ပြထားကာ တရားမဝင် လက်နက်ကိုင်ဆောင်၊ရောင်းဝယ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ရပ်ရွာလူထု ကိုင်ဆောင်ထားသည့် လက်နက်မျိုးစုံအတွက်လည်း စာရင်းကောက်ယူခြင်း၊ မှတ်ပုံတင်ခြင်းနှင့် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်ဖြင့် ကိုင်ဆောင်စေခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟုလည်း IEC က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ပြည်နယ်အားကောင်းရေးမှ ပြည်ထောင်စု အားကောင်းရေး (Bottom-up Federalism) နှင့် ပတ်သက်သည့် အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ သဘောထားအား ပြည်နယ်အခြေပြု တိုင်းရင်းသားခုခံတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းနှင့် ပြည်နယ်/လူမျိုးကိုယ်စားပြုကောင်စီရှစ်ခု၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) (WLB) တို့က စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ပြည်ထောင်စုအားBottom-up Federalism ချဉ်းကပ်မှုဖြင့် တော်လှန်ရေး/ကြားကာလမှ စတင်၍ အတူတကွ တည်ဆောက်သွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားကာ ၎င်းအား အချုပ်အခြာအာဏာ၏မူလပိုင်ရှင်သည် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်နှင့် ၎င်းအတွင်းရှိ ပြည်သူများဖြစ်သည်၊ ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များသည် တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကိုအခြေခံသည်၊ အချုပ်အခြာအာဏာ/ သွေးစည်းညီညွတ်မှု/ လူထုနှင့်အနီးကပ်ဆုံးအာဏာ နှင့်အချိုးကျမှု အခြေခံမူများအတိုင်း လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ခွဲဝေခြင်းကို ဆောင်ရွက်မည်ဟူသည့် အခြေခံမူသုံးချက်နှင့်အညီ တည်ဆောက်မည်ဟု ပါရှိသည်။
သဘောထားထုတ်ပြန်မှု၌ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊ ကရင်နီပြည်အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) ၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသား ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(PNFC)၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး(NMSP-AD)၊ မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(MSFC) ၊ တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(TPCC) ၊ WLB တို့ပါဝင်သည်။
စစ်မှန်သည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရရှိရေးဟူသည့် နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်ကို လုံးဝပြောင်းလဲမည် မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံတော်မှ ခွဲထွက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်အာဏာ လုယူခြင်း၊ လွတ်လပ်ရေး ရယူပြီး နိုင်ငံတော်သစ် ထူထောင်ခြင်းများကို လုံးဝပြုလုပ်မည် မဟုတ်ကြောင်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)(ကိုးကန့်) စစ်ရေးကော်မတီက"လတ်တလော နိုင်ငံတော်အခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍ ရပ်တည်ချက်ထုတ်ပြန်ခြင်း" အမည်ဖြင့် စက်တင်ဘာ၄ ရက် ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်ကျမှ လူမှုကွန်ရက်၌ ဖော်ပြထားသည့် ယင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ တရုတ် သို့မဟုတ် မြန်မာကို ဆန့်ကျင်သော နိုင်ငံခြား အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် မပူးပေါင်း၊ မဆက်ဆံခြင်း၊ မဟာမိတ် မဖွဲ့ခြင်းသည် MNDAA ၏ နိုင်ငံရေး Redline ဖြစ်ကာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအရ ပူးပေါင်းခြင်း၊ စစ်မြေပြင်ချဲ့ထွင်ခြင်း၊ မန္တလေးနှင့် တောင်ကြီးအား ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခြင်း လုံးဝပြုလုပ်မည် မဟုတ်သော်လည်း မိမိ၏ ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ကို ဆက်လက်ကိုင်စွဲမည်ဟု ပါရှိသည်။
ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဆိုးဝါးလာနေသည့် မြန်မာ့အခြေအနေအား ကြားဝင်စေ့စပ် ဖြေရှင်းပေးရန် အထူးမေတ္တာရပ်ခံထားကာ MNDAA အနေဖြင့်လည်း ချက်ချင်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲကာ တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်း၍ ပဋိပက္ခများအား နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးသောလမ်းစဉ်ဖြင့် အဖြေရှာ ဖြေရှင်းသွားမည်ဟုလည်း ရပ်တည်ချက်ထုတ်ပြန်မှု၌ ဖော်ပြထားသည်။
ကော်သူးလေဒေသအတွင်းရှိ ကလေးငယ်များအားလုံး ပညာသင်ကြားခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုကာ ကျောင်းသား/သူ၊ ဆရာများနှင့် ကျောင်းများ ဘေးကင်းစိတ်ချလုံခြုံရေးနှင့် ကျန်းမာရေးအတွက် "ကော်သူးလေတွင်းရှိကျောင်းများ ဘေးကင်းမှုဆိုင်ရာ ကြေညာစာတမ်း" အား ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) က စက်တင်ဘာ ၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ကြေညာစာတမ်းသည် ကျောင်းများမှာ သင်ယူမှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံသော နေရာဖြစ်ကြောင်း သေချာစေရန် ကတိကဝတ်ကို အလေးပေးဖော်ပြခြင်းဖြစ်ကာ စာတမ်း၌ အရေးပေါ် အကူအညီများ၊ ပညာရေးတိုက်ခိုက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ခြင်း၊ ကလေးများနှင့် ဆရာများ၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်း၊ မှတ်တမ်းပြုစုခြင်းနှင့် အစီရင်ခံခြင်းဟူ၍ ပါရှိကာ KNU အနေဖြင့် ကော်သူးလေကျောင်းများအားလုံး အရည်အသွေးပြည့်မီသော ပညာရေးကို ရရှိနိုင်သည့် ဘေးကင်းသော သင်ကြားရေးပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးရန် ရည်ရွယ်သည်ဟုလည်း စာတမ်း၌ ပါရှိသည်။
ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(CDF – Kanpetlet) အား ပိုမိုစနစ်ကျရေးအတွက် တပ်ဖွဲ့စည်းပုံအား စစ်ဦးစီးချုပ်စနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းကာ တော်လှန်ရေးအရှိန်အဟုန် မြှင့်တင်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း တတိယအကြိမ် ကန်ပက်လက်မြို့နယ်လုံးဆိုင်ရာညီလာခံက စက်တင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ညီလာခံအား သြဂုတ် ၂၉ ရက်မှ ၃၁ ရက်အထိ ကန်ပက်လက်မြို့နယ်ကောင်စီ၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ CDF – Kanpetlet အပါအဝင် ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူ ၈၉ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ကန်ပက်လက်မြို့နယ်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက် ချင်းညီနောင် (Chin Brotherhood) နှင့်ပူးပေါင်းကာ မဟာမိတ်များနှင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်ရန်၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်အတွက် ကြားကာလ ချင်းအမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) နှင့် အပြည့်အဝ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိသည့် မည်သည့် နိုင်ငံရေး၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကိုမျှ မြို့နယ်အတွင်း လက်မခံရန် ညီလာခံက ဆုံးဖြတ်ထားသည်။
ကြားကာလ ဥပဒေပြုရေးကော်မတီအား ကရင်နီပြည်နယ် ကြားကာလလွှတ်တော် (Karenni State InterimParliament - KSIP) အဖြစ် ပြောင်းလဲရပ်တည် လည်ပတ်မှု တစ်နှစ်ပြည့်အစီရင်ခံစာအား သြဂုတ် ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
KSIP အား ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ နှစ်ဦး၊ ကိုယ်စားလှယ် (၁၂) ဦးဖြင့် ကော်မတီမှ ကြားကာလလွှတ်တော်အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်း လည်ပတ်ခဲ့သည့် တစ်နှစ်တာအတွင်း ဥပဒေပြုခြင်း၊ ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) အတွက် ရသုံးမှန်းခြေ ငွေစာရင်း အတည်ပြုခြင်း၊ ကရင်နီပြည် တရားရုံးချုပ် တရားသူကြီးများခန့်အပ်ခြင်း အပါအဝင် လွှတ်တော်၏မြေပြင်ကွင်းဆင်းမှုလုပ်ငန်းစဉ်များကိုလည်းအစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
တအာင်းပြည်နယ်အတွင်း ပြည်သူလူထုအား အရည်အသွေးပြည့်မှီ၍ စိတ်ချလုံခြုံသော ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးနိုင်ရေး ရည်ရွယ်၍ လူသားအရင်းအမြစ် မွေးထုတ်ပေးရန်အတွက် မန္တလေး ကျန်းမာရေးမိသားစု (Medical Family Mandalay –MFM) နှင့် ပူးပေါင်း၍ တအာင်း သူနာပြုနှင့် ကျန်းမာရေးသိပ္ပံကောလိပ်အား ဖွင့်လှစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(PSLF/TNLA) က သြဂုတ် ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ကောလိပ်အား တအာင်းပြည်နယ်၊ သံလွင်ခရိုင်၊ ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်တွင် ဖွင့်လှစ်ကာ ပထမဆုံး Program အဖြစ် Associate Degree in Nursing (ADN) ကို စတင်သင်ကြားမည် ဖြစ်ကာ သင်တန်းကာလ နှစ်နှစ်ကြာမြင့်မည်ဖြစ်ပြီး သင်တန်းဆင်းပါက တအာင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဆေးရုံနှင့် ကျန်းမာရေးဌာနများ၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
ကောလိပ်အား မျှော်မှန်းချက် (၃)ရပ်၊ ရည်ရွယ်ချက် (၂)ရပ်၊ စံတန်ဖိုး (၄) ရပ်ဖြင့် ထူထောင်ထားသည်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း(ဖက်ဒရယ်ယူနစ်) အတွင်း နိုင်ငံ့အခြေအနေများကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တည်ငြိမ်စွာ ရပ်တည်၊ လည်ပတ်နိုင်ရေး၌ စိန်ခေါ်မှုများရှိနေသော်လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများစွာ ကျူးလွန်ထားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် အကျိုးတူပူးပေါင်းနေခြင်းအား ရပ်တန့်ကာ စစ်ကိုင်းပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့် အကျိုးစီးပွားကိုသာ အလေးထား၊ လက်တွဲလုပ်ကိုင်စေလိုကြောင်း စစ်ကိုင်းဖိုရမ် ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့က သြဂုတ် ၃၁ ရက်တွင် သဘောထား ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်း၌ ငြိမ်းချမ်းမျှတ၊ ပွင့်လင်းသော လူ့ဘောင်ထူထောင်နိုင်ရေးအတွက် စနစ်ပြောင်း တော်လှန်ရေးတစ်ရပ်အား ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးက ဆင်နွှဲနေပြီး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ပြည်သူလူထုအတွက် ရေရှည်အကျိုးဖြစ်ထွန်းကာ ဒေသခံများ၏ လူမှုဘဝများနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်၊ ဆုံးရှုံးမှုနည်းနိုင်သမျှ နည်းပါးရပါမည်ဖြစ်ပြီး တိုင်းပြည်အပြောင်းအလဲအတွက် အထောက်အပံ့ကောင်းများလည်းဖြစ်ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်း မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ အင်္ဂလိပ် ဘာသာငါးခုဖြင့် ရေးသားထားသော ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။
ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး / တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) အနေဖြင့် တိုက်ပွဲများအား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်နှင့် မရပ်တန့်ပါက ရပ်တန့်ရေးအတွက် နည်းလမ်းများ ပိုမို လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်ကာ ဖြစ်ပေါ်သည့် အကျိုးဆက်များအားလုံးကိုလည်း ကိုယ်တိုင် တာဝန်ယူရမည်ဟု သြဂုတ် ၂၉ ရက်တွင် ရွှေလီမြို့ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကော်မတီက "စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုအကြောင်းကြားကြော်ငြာချက်" ၌ ဖော်ပြထားသည်။
PSLF/TNLA အနေဖြင့် မြန်မာမြောက်ပိုင်းနှင့် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသများတွင် အေးချမ်းတည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် တရုတ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံနှင့်အတူ ငြိမ်းချမ်းရေးမြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကာ ကွဲလွဲမှုများကို ညှိနှိုင်းအဖြေရှာရန်အတွက် မှန်ကန်သောလမ်းကြောင်းသို့ အမြန်ဆုံး ပြန်လာမည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်း၊ ယင်းအခြေခံပေါ်၌ တရုတ်ဘက်မှ အပြုသဘောဆောင်သော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပြီး မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ကူညီကာ PSLF/TNLA အတွက် သင့်လျော်သော တရားဝင် အခွင့်အရေးများ၊ အကျိုးစီးပွားများရရှိစေရန်၊ ကျန်းမာစွာ နေထိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေး အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရန် ကူညီပေးမည်ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။
ရွှေလီလုံခြုံရေးကော်မတီ ကြော်ငြာချက်၌ PSLF/TNLA အနေဖြင့် တရုတ်နယ်စပ်ဒေသ၊ နယ်စပ်အရပ်သူအရပ်သားများနှင့် မြန်မာပြည်တွင်းရှိ တရုတ်ပြည်သား၊ လုပ်ငန်းများနှင့် သက်ဆိုင်သောလုံခြုံမှုကို အာမခံပေးရန်၊ တရုတ်ပြည် နယ်စပ်ဒေသ အေးချမ်းတည်ငြိမ်ရေးနှင့် တရုတ်နိုင်ငံသား အသက်၊ ပစ္စည်းဥစ္စာလုံခြုံရေးကို ထိခိုက်စေပြီး အန္တရာယ်ရှိသော စစ်ရေးအပြုအမူများ ပပျောက်အောင် ဆောင်ရွက်ရမည်ဟုလည်း ထည်သွင်းဖော်ပြထားသည်။
တအာင်းပြည် တပ်မဟာ (၃)နယ်မြေ မိုးမိတ်မြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စကခ (၂၁) (မပခ)၊ ခမရ – ၃၄၈၊ ခလရ ၂၂၃ နှင့် ၂၇၆ ဗျူဟာမှူးကြီး အခြေချကွပ်ကဲနေသည့် တပ်စခန်းအားလုံးအား ဇူလိုင် ၃၁ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်ကာ ထိန်းချုပ်ထားပြီဖြစ်ကြောင်း တအာင်းတပ်မတော်( PSLF/TNLA) က သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်းအဖြစ် မိုးမိတ်မြို့ရှိ တပ်စခန်းများအား ဇွန် ၂၇ ရက်ကတည်းက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ သီတင်း လေးပတ်အကြာ၌ စစ်အုပ်စုတပ်စခန်းများ၊ ရဲစခန်းများ အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာရုံးများအား အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
PSLF/TNLA သည်၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်းအတွင်း နောင်ချိုနှင့် မိုးကုတ်မြို့တို့ကိုလည်း သိမ်းပိုက်ထားပြီဖြစ်ကာ မိုးမိတ်မြို့အား တတိယမြောက်မြို့အဖြစ်သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။
တအောင်းပြည်အတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံအတွက် လိုအပ်သည့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးရန်နှင့် ရောဂါကာကွယ်နှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်းများအား အဓိကထား လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် "တအာင်းပြည်ကျန်းမာရေးကောင်စီ- Ta’angland Health Council (THC)" ကို ဖွဲ့စည်းပြီဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
သြဂုတ်၂၀ ရက်က ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) နှင့် တအာင်းပြည်တွင်း တော်လှန်ရေးတာဝန် အသီးသီးထမ်းဆောင်နေသည့် မန္တလေးကျန်းမာရေးမိသားစု (Medical Family Mandalay – MFM) ၊ CDM နှင့် ဒေသခံ ကျန်းမာရေးပညာရှင်များ စုံညီအစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီးနောက် ကောင်စီဝင် ၁၅ ဦးဖြင့် THC အား ဖွဲ့စည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ THC သည် ဒေသတွင်း ရောဂါဖြစ်ပွားနှုန်းနှင့်သေဆုံးနှုန်း လျော့ကျစေရန်း၊ ကျန်းမာစွာ သက်တမ်းစေ့နေနိုင်ရေးနှင့် ပျမ်းမျှသက်တမ်း ပိုမိုမြင့်မားလာရေးကိစ္စများလည်း ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။
မွန်ပြည် ကိုယ်စားပြု တိုက်ပွဲဝင်နေကြသည့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အားလုံး နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကာ ဗဟာဗျူဟာကျ လှုပ်ရှား၍ မွန်ပြည်အစိုးရ တည်ထောင်မည်ဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၁၉ ရက်တွင် ကျရောက်သည့် မွန်တော်လှန်ရေး (၇၇) နှစ်မြောက် အထိမ်းအမှတ် ထုတ်ပြန်ချက်မှ တဆင့် ရာမညဖက်ဒရယ်အင်အားစုသစ် (New Rehmonnya Federated Force- NRFF) က ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။
နှစ်ပတ်လည် ကြေညာချက်၌ အချက်ငါးချက်ပါရှိကာ စစ်အုပ်စု မတရားပြဌာန်းသည့် စစ်မှုထမ်းဥပဒေအား မွန်ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ဆန့်ကျင်သွားရန်၊ တော်လှန်ရေးအရှိန် ပိုမိုအားကောင်းစေရန်နှင့် စစ်အာဏာရှင်အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ်မှန်သမျှ အမြန်ဆုံး ကွယ်ပျောက်ရေး ကျရာကဏ္ဍမှ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန်၊ စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ၎င်းတို့ကျောထောက်နောက်ခံ စီးပွားရေးထုတ်ကုန်များအား သပိတ်မှောက်ရန် တိုက်တွန်းထားကာ ဖိနှိပ်ခံရသည့်ကြားမှ တော်လှန်ရေးအတွက် လူထု၏ ကြံ့ကြံ့ခံကူညီထောက်ပံ့ပေးမှုအား ကျေးဇူးတင်ကြောင်းနှင့် လွတ်မြောက်သည်အထိ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန် ပန်ကြားထားသည်။
၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အတွင်း ထိန်းချုပ်ထားနိုင်သည့် နမ့်ဆန်၊ မန်တုံ၊ နမ့်ခမ်း၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ္မတူ၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံ၊ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ်နှင့် သီပေါ စသည့် မြို့နယ် (၁၂) ခုတွင်ဗဟို၊ ခရိုင် နှင့် မြို့နယ်တရားသူကြီးများ၊ ဥပဒေရှေ့နေများအား လုပ်ငန်းတာဝန်များ လွှဲပြောင်း၊ ခန့်အပ်ကာ တရားရေးယန္တရား စတင်လည်ပတ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ပလောင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) က သြဂုတ် ၁၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
တရားစီရင်ရေးစနစ် အားကောင်းရေး၊ ဥပဒေ စိုးမိုးရေးနှင့် တရားမျှတရေးအတွက် ဗဟိုတရားသူကြီး (၃)ဦး၊ ခရိုင်တရားသူကြီး (၄)ဦး၊ မြို့နယ်တရားသူကြီး (၈)ဦး၊ ဥပဒေရှေ့နေ (၇) ဦးတို့အား PSLF/TNLA ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီက အမိန့်စာထုတ် ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်ကာ ခန့်အပ်ပွဲသို့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ် တားဘုန်းကျော်၊ ဗဟိုအထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာနမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် တားဂူဂျာ၊ ဒုဌာနမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး တားအိုက်ကျော် အပါအဝင် တအာင်းပြည် တရားရေးဌာန တာဝန်ရှိသူများပါ တက်ရောက်ခဲ့သည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့၊ အမှတ် (၈)ရပ်ကွက်၊ ကညင်တန်းရွာတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ လက်နက်တပ်ဆင်ပေးထားသည့် မူဆလင်အချို့က လူသားဒိုင်းကာအဖြစ် ပိတ်လှောင်ထားသည့် ဒေသခံပြည်သူ ၅၀၀ ခန့်အား သြဂုတ် ၈ ရက် ညနေပိုင်းက လုံခြုံရာနေရာသို့ ကယ်ထုတ်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းဖိုင်အား အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
သြဂုတ် ၈ ရက်နေ့လယ်ပိုင်းကလည်း မောင်တောမြို့နယ်၊ ဗိုလ်မှူး (မူဆလင်) ရွာ မှ လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးပိတ်လှောင်ခံထားရသူ မူဆလင် သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးသူငယ် ၃၀၀ ခန့်အားလည်းကောင်း၊ သြဂုတ် ၇ ရက်ကလည်း မောင်တောမြို့နယ်၊ လသာရွာ ၌ လူသားဒိုင်းလုပ်ခံထားရသူ ပြည်သူအများအပြားကိုလည်း ကယ်ထုတ်ခဲ့ရကြောင်းULA/AA က ရုပ်သံဖိုင်များနှင့်တကွ ဆက်တိုက် ထုတ်ပြန်နေခြင်းဖြစ်သည်။
အခြေခံမှ အဆင်မြှင့်ပညာရေးနှင့် နိုင်ငံတကာ ပညာရေးအား လက်လှမ်းမီစေရေးအတွက် ဘာသာရပ် ခြောက်ခုဖြင့် ကယန်းအမျိုးသားတက္ကသိုလ်(Kayan National University - KyNU) အား သြဂုတ် ၆ ရက်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကယန်းအမျိုးသား ပညာရေးကော်မတီ (KNEC) ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အမျိုးသားတက္ကသိုလ်၌ စတင်သင်ကြားပေးမည့် ဘာသာရပ်ခြောက်ခုမှာ ဆရာအတတ်သင်၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လူမှုသိပ္ပံ၊ ကွန်ပျူတာ၊ ကယန်းစာပေနှင့် ဘာသာစကား ဘာသာရပ်တို့ ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် မိတ်ဖက် တိုင်းရင်းသားတက္ကသိုလ်၊ ပြည်ထောင်စု တက္ကသိုလ်၊ နိုင်ငံတကာ တက္ကသိုလ်များနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်ကာ သဘာဝသိပ္ပံ၊ စီးပွားရေး၊ ဥပဒေနှင့် မြို့ပြတည်ဆောက်ခြင်းဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်များကိုလည်း တိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်သွားမည် ဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်ရေးနှင့် တိုက်ပွဲဇုန် မဟုတ်သည့် ဒေသများတွင် လေယာဉ်သုံး ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ကာ အရပ်သားများအား ပစ်မှတ်ထားသည့် ကြီးလေးသော ရာဇဝတ်မှုများအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းကျူးလွန်လျက်ရှိရာ အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံအား အဓိကထားပြီး နိုင်ငံတကာ မိသားစုများအားလုံးက ဝိုင်းဝန်းတားဆီး ဟန်တားပေးရန် မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က သြဂုတ် ၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
စစ်ရှုံးနေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ ထိန်းချုပ်ထားသည့် လောက်ကိုင်၊ သိန်းနီ (သိန္နီ)၊ ကွက်ခိုင်၊ နမ့်ဆန်နှင့် မြောက်ဦးမြို့နယ်များတွင် ပေါင် (၅၀၀) ဗုံးများ၊ ဖျက်အားပြင်းဗုံး အမျိုးမျိုးသုံး၍ လေကြောင်းမှ ကြဲချတိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ သေဆုံး၊ ထိခိုက်မှုများအပြင် စျေး၊ကျောင်း၊ ဆေးရုံနှင့် နေအိမ်များစွာ ပျက်စီးနေကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိကာ ထိန်းချုပ်ပြီး နယ်မြေများအတွင်းရှိတိုင်းရင်းသား မိဘပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုမှ ကင်းဝေးစေရန် လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်း သွားလာနေထိုင်၊ ပူးပေါင်းပေးရန် အထူးမေတ္တာရပ်ခံထားသည်။
ကွတ်ခိုင်မြို့တွင် သြဂုတ် ၅ ရက်က အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုဘက်မှ ပေါင် (၅၀၀)ဗုံး (၇) လုံး သုံး၍ လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အရပ်သား ခြောက်ဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည့်အပြင် နေအိမ် ၁၀ လုံးထက်မနည်း၊ ဆိုင်ခန်းပေါင်း ၄၀၁ ခန်း မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။
ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်း အား၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်နေသည့် ရုံးလုပ်ငန်းများအား ရပ်တန့်စွန့်ခွာရန် မေ ၉ ရက်က သတိပေးပြီးနောက် ဝန်ထမ်း ၈၈ ဦး CDM ပြုလုပ်လာကြောင်း ကန်ပက်လက်မြို့ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က အမည်စာရင်းနှင့်တကွ ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
CDM ပြုလုပ် အလင်းဝင် ပူးပေါင်းလာသူများမှာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လျှပ်စစ်၊ မြေစာရင်း၊ လူမှုဝန်ထမ်း၊ အိမ်တွင်းမှု၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲရေး၊ စာရင်းစစ်ရုံး၊ ထွေအုပ်နှင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်မှ ဝန်ထမ်းများ ဖြစ်ကြသည်။
ထို့ပြင် အမည်ပျက်စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းကြေညာခံထားရသည့် ပညာရေးဝန်ထမ်း ၁၀ ဦးမှာလည်း အယူခံဝင်ပြီးနောက် CDM ပြုလုပ်သည့် ဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြောင်း ခိုင်လုံသည့်အတွက် စာရင်းမှ ပယ်ဖျက်ကြောင်းလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ပအဖ အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ထားသေးသည်။
မကွေးတိုင်း၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ ကျွန်းဒတ်ကျေးရွာနေ ဦးဆန်းလွင်အား မူးယစ်ဆေး သံသယမှုဖြင့် မြို့နယ် ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ (ပလဖ) က ဇူလိုင် ၁၇ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ဖမ်းဆီးပြီးနောက် ညနေပိုင်းတွင် မိသားစုအား အလောင်းလာရောက်ထုတ်ယူခိုင်းမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အသက်သေဆုံးသည်အထိ ရိုက်နှက်မှုနှင့် မိသားစုဝင်များအား အမှုကျေအေးရန် ကြိုးစားနေမှုများအား ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ရှုံချကြောင်း ဒေသအခြေပြု အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းနှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဇူလိုင် ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အဖွဲ့ငါးခု စုပေါင်းထားသည့် GlobalYaw Funding (GYF) ၊ နှလုံးလှ လူမှုကူညီရေးအသင်း (ဂန့်ဂေါမြို့)၊ ယောဒေသ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ (YPDF) နှင့် CDF KKG တို့က စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်ကာသေဆုံးသူခန္ဓာကိုယ်တွင် များစွာသည့် ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များ တွေ့ရှိခဲ့ရကာ ဇူလိုင် ၁၈ ရက်တွင် ဂန့်ဂေါမြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ပအဖ) တာဝန်ရှိသူများက သေဆုံးသူ၏ အမျိုးသမီးအား သေဆုံးမှုအတွက် ဆက်လက် အမှုမဖွင့်တော့ကြောင်းနှင့် ကျေအေးကြောင်း လက်မှတ်ထိုးခိုင်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
စစ်ကြောရေး၌ ဦးဆန်လွင် သေဆုံးမှုနှင့် ပတ်သက်၍ တာဝန်ရှိသည့် ပလဖ တာဝန်ခံနှင့် ပါဝင်ပတ်သက်သူများကိုလည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က အမြန်ဆုံး ထိရောက်စွာ ဖော်ထုတ်အရေးယူပေးရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှုများကြောင့် ပြည်သူ့အကျိုးစီးပွား ထိခိုက်မှု နလန်ပြန်ထူရေးနှင့် နေရပ်ပြန်နိုင်ရေးအတွက် ပြဿနာများအား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု အပါအဝင်ငြိမ်းချမ်းသော နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဖြေရှင်းသွားစေလိုကြောင်း "ဝ" ပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSP) ဗဟိုကော်မတီက ဇူလိုင် ၂၉ ရက်တွင် မြန်မာ၊ တရုတ် နှစ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
စစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် နိုင်ငံတော် ပြိုကွဲမည့်အနေအထား ရောက်နေကာ စီးပွားပျက်ကပ်ဆိုက်ခြင်း၊ ထုတ်လုပ်မှုရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ ကုန်သွယ်မှု ရပ်တန့်ခြင်းနှင့် လုပ်ငန်းအသီးသီး ဆိုးရွာစွာ ထိခိုက်ပျက်စီးမှုကြောင့် ပြည်သူလူထုဘဝမှာ မျှော်လင့်ချက် ကင်းမဲ့နေကြောင်း၊ စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားပါက လူမှုရေးမျိုးနွယ်စုအကြား အကွဲအပြဲ ပိုမိုနက်ရှိုင်းပြီး အချင်းချင်း ရန်ငြိုးပိုမိုမြင့်တက်ကာ စစ်ရေးပဋိပက္ခထက် ပိုမိုရှည်ကြာသည့် ကုသရန် ခက်ခဲသော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းလည်း UWSP က သတိပေးထားသည်။
ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေသောသူများ အနေဖြင့် တစ်ဖက်တွင် ပြည်သူလူထုကို ကိုယ်စားပြုကြေညာပြီး အခြားတစ်ဖက်တွင် လူထုလိုလားတောင့်တသော ငြိမ်းချမ်းရေးကို လုံးဝ မျက်ကွယ်ပြုခြင်းမလုပ်ရန်နှင့် မိမိတို့အကျိုးစီးပွား ရှုထောင့်တစ်ခုအပေါ်သာ ရပ်တည်ပြီး ပြည်သူ့အကျိုးစီးပွားကို လျစ်လျူရှုခြင်း မပြုလုပ်ရန်လည်း တိုက်တွန်းထားသည်။
တရုတ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည့် “တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံတော်မှ ခွဲထွက်ပြီး နိုင်ငံအသစ် ထူထောင်တော့မည်" ခေါင်းစဉ်အပြင် အခြားသော ခေါင်းစဉ်များဖြင့် မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်းတံဆိပ်များသုံးကာ ၁၀ စောင်ထက်မနည်းသော သတင်းတုများအား လူမှုကွန်ရက်များပေါ်၌ ထုတ်ပြန်ခြင်းမှာ မဟုတ်မှန်ကြောင်းနှင့် အဖွဲ့အစည်းအပေါ် တိုက်ခိုက်သူများအား ရှာဖွေဖော်ထုတ်၍ ပြင်းထန်စွာ အရေးယူမည် ဖြစ်ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဇူလိုင် ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
သတင်းတုများ ထုတ်ပြန်ခြင်းမှာ တိုက်ပွဲတိုင်း အောင်ပွဲရနေသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများအား ဖိအားပေးရန်၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအား အထင်အမြင် လွဲစေရန်၊ မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော အာဏသိမ်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အား အသက်ရှု အနားယူခွင့်ရရှိစေရန် ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ခြင်းဟု ရှုမြင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။
မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့တွင် လက်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား တိုက်ခိုက်ကာ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲနေသည့် မြန်မာနိုင်ငံ အမှန်တရားနှင့် တရားမျှတသော အမျိုးသားပါတီ/မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) ၊ ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) ၊ ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) တို့ ပါဝင်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် အထိုင် လားရှိုးမြို့အား ၂၃ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် လုံးဝလွတ်မြောက်သွားပြီဖြစ်ကာ မြို့အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ကာကွယ်ရေးအတွက် လားရှိုးဧရိယာ စစ်ရေးအုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
မြို့အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ၊ မြို့လုံခြုံရေးအား အထူးဒေသ(၁) ရဲတပ်ဖွဲ့၊ မြို့ကာကွယ်ရေးအား MNDAA က ဆက်ခံလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် မူလက လားရှိုးမြို့ရှိဝန်ထမ်းများ မိမိလုပ်ငန်းတာဝန်များကို ပြန်လည်လာရောက် ထမ်းဆောင်ကြရန်၊ တရုတ်အမျိုးသား လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများကလည်း အုပ်ချုပ်မှုကော်မတီအား ကူညီပံ့ပိုးကြရန်လည်း ပန်ကြားထားကာ MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လားရှိုးမြို့ စစ်ရေးအမိန့်ကို တင်းကြပ်စွာ လိုက်နာရမည်ဖြစ်ကာ ရာထူးအလွဲသုံးစားမှုများ ပြုလုပ်ပါက ပြင်းထန်စွာ အရေးယူမည်ဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏မိုးဗြဲမြို့အခြေစိုက် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၂) တပ်က ဇူလိုင် ၂၅ ရက် နံနက်အစောပိုင်းတွင် မိုးဗြဲရေကာတာ ရေတံခါးအား အဆင်ခြင်မဲ့ ဖွင့်ချလိုက်ခြင်းသည် ဒေသခံတောင်သူများနှင့် ပြည်သူများ အတိဒုက္ခရောက်စေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ရေကြီးမှုအန္တရာယ်အား သတိပြုကြရန် ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က အရေးပေါ်ကြေညာချက် ၁/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ရေကာတာတံခါးဖွင့်မှုကြောင့် မိုးဗြဲအင်း၊ ဖာလိုင်အင်း၊ ဘုရားနီကျေးရွာ၊ ဖောင်းတောကျေးရွာနှင့် ဘုရားဖြူကျေးရွာတို့၌ လက်ရှိတွင် ရေကြီးမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း၊ လွိုင်ကော်အနီးတဝိုက် လူနေရပ်ကွက်နှင့် ကျေးရွာများ၊ ဘီလူးချောင်း ဘေးဝဲယာတစ်လျှောက် အနိမ့်ပိုင်းများ၌ ရေကြီးမှုများကြုံနိုင်ကာ စပါးခင်းဧက ၁,၀၀၀ ခန့်လည်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးနိုင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
ယင်းဒေသများရှိ ဒေသခံများအနေဖြင့် လိုအပ်ပါက ဘေးလွတ်ရာ အမြန်ဆုံး ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်ကြရန်နှင့် အရေးပေါ် အကူအညီများအတွက် IEC ပြည်ထဲရေးဌာန (အရေးပေါ် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးဌာနခွဲနှင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဌာန) များသို့ ဆက်သွယ်နိုင်ကြောင်းလည်း အသိပေးထားသည်။
မိုးဗြဲရေကာတာသည် ကရင်နီပြည်အတွင်းရှိ ဘီလူးချောင်း ဓာတ်အားပေးစက်ရုံအတွက် အဓိကကျသည့် ရေလှောင်ကန်ဖြစ်ကာ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်နယ်စပ်အနီး မိုးဗြဲတွင်တည်ရှိသည်။
မန္တလေးတိုင်း၊ မိုးကုတ်မြို့အား တအောင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်- မန္တလေး(MDY- PDF) ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များကဇူလိုင် ၂၄ ရက်တွင် အပြီးသတ်သိမ်းယူနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် MDYPDF က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
TNLA နှင့်အတူ ၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း၌ MDY-PDF ပါဝင်ဆင်နွှဲနေသည့် ထိုးစစ်ပွဲများအတွင်း ရှမ်းပြည်နယ် နောင်ချို၊ မန္တလေးတိုင်း စဉ့်ကူးနှင့် မိုးကုတ်မြို့သုံးမြို့အား သိမ်းယူထားနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။
ဇူလိုင်၂၅ ရက်ကလည်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုး အခြေစိုက် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAA ကို ကိုးကား၍ သတင်းဌာနများက ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။ လားရှိုးမြို့အား ၂၃ ရက်ကြာ ထိုးစစ်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ယင်းနေ့ နံနက်အစောပိုင်း ၄ နာရီတွင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။
မန္တလေးတိုင်း ၊စဉ့်ကူးမြို့နယ်အတွင်းရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စခန်းများအားလုံးနှင့် မြို့နယ်အား ဇူလိုင် ၁၇ ရက်တွင် အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်၊ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်- မန္တလေး (MDY-PDF) စစ်ဦးစီးအဖွဲ့က ဇူလိုင် ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
စဉ့်ကူးမြို့နယ်သည် လက်ရှိတွင် စစ်အုပ်စုကင်းစင်သော မြို့နယ်ဖြစ်ပြီဖြစ်ကာ MDY-PDF က မန္တလေးတိုင်းအတွင်း ပထမဆုံးသိမ်းယူသောမြို့နယ်ဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးအတွက် မိမိတို့ဘက်မှကျဆုံးသူများ ရှိခဲ့ကာစစ်အုပ်စုဘက်မှ သုံ့ပန်းအများအပြားနှင့် လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားအား ဖမ်းဆီး၊ သိမ်းဆည်းရမိထားကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဝက်လက်မြို့နယ်၊ စိုင်နိုင်ကြီးကျေးရွာတွင် ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် (ဗကသ) မှ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ် ရဲဘော်မြင့်မြတ်ဦး ဇူလိုင် ၈ ရက်က သတ်ဖြတ်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်၍ တရားမျှတမှု ပြန်လည်ရှာဖွေရန်နှင့် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူများအား ထိုက်သင့်သည့် ပြစ်ဒဏ်များ ချမှတ် အရေးယူပေးရန် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက အိတ်ဖွင့်ပေးစာနှင့် သဘောထားကြေညာချက်များ ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ရဲဘော်မြင့်မြတ်ဦးမှာ ရွာပြင်သုဿန်၌ အင်တာနက်သွားသုံးပြီး အပြန်လမ်းတွင် လည်ပင်းလှီး သတ်ဖြတ်ခံရခြင်းဖြစ်ကာ ကျေးရွာအတွင်း မည်သူနှင့်မျှရန်ငြိုးရန်စ ရှိသူ မဟုတ်ကြောင်း၊ ယင်းကိစ္စအား ဖြေရှင်းပေးရန် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန အတွင်းဝန်များထံ ဆက်သွယ်ထားသော်လည်း တုံ့ပြန်မှု မရှိကြောင်း၊ တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် အဖွဲ့အစည်းနှင့် အမြန်ဆုံး တွေ့ဆုံစကားပြော ဖြေရှင်းရန် နောက်ဆုံးအကြိမ် တောင်းဆိုကြောင်း ဗကသများအဖွဲ့ချုပ် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့က ဇူလိုင် ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့အင်အားများ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေး ကော်မတီ (မန္တလေး) (AFCC-Mandalay) ကလည်း ဇူလိုင် ၁၁ ရက်တွင် ကြေညာချက်အမှတ် (၄/၂၀၂၄) ဖြင့် ယင်းလုပ်ရပ်အတွက် ကျူးလွန်သည့်သူတစ်ဦးချင်းစီကို ပြင်းထန်စွာ ရှုံ့ချကြောင်း၊ ဝက်လက်ဒေသအတွင်းရှိ တာဝန်ရှိသူများ အပါအဝင် NUG အနေဖြင့် တရားမျှတမှု ရှာဖွေပေးရေးနှင့် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူအား ပြစ်ဒဏ်များ ချမှတ်အရေးယူပေးရေး တောင်းဆိုထားသည်။ အရပ်သားပြည်သူတစ်ဦးချင်းစီ၏ လူမှုဘဝလုံခြုံရေးအတွက် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးလုပ်ငန်းများအား ကောင်းလာစေရန် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC)၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) အပါအဝင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုအသီးသီးက ထိရောက်စွာ ဝိုင်းဝန်းအဖြေရှာဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်းတိုက်တွန်းထားသည်။
မန္တလေးဒေသတွင် လက်ရှိ တော်လှန်ရေးကာလ (ကြားကာလ) အတွက် ဖြစ်သင့်ဖြစ်ထိုက်သည့် ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ (Interim Political Arrangement) တစ်ရပ် ပြင်ဆင်ဖော်ထုတ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်အားမန္တလေးတိုင်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု ကော်မတီ (CRMH) နှင့် မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဇူလိုင် ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
လုပ်ငန်းစဉ်များ၌ အခန်း (၅) ခန်း ပါဝင်ကာ စံတန်ဖိုး၊ လုပ်ငန်းကော်မတီဖွဲ့စည်းခြင်း၊ အလုပ်တာဝန်၊ အတည်ပြုခြင်းနှင့် အထွေထွေတို့ ပါဝင်ကာ မန္တလေးဒေသဆိုသည်မှာ ယခင် အခေါ်အဝေါ်အားဖြင့်မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး နယ်မြေဒေသများကို ဆိုလိုသည်။
မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီကို လွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ (၁၂) ဦး၊ နိုင်ငံရေးပါတီ အစုအဖွဲ့မှ တစ်ပါတီလျှင် (၂) ဦးစီ၊ကြားကာလ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၏ မန္တလေးဒေသအတွင်း ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍ အစုအဖွဲ့မှ (၄)ဦး၊ လူနည်းစု လူမျိုးစု အစုအဖွဲ့မှတစ်စုလျှင် (၂) ဦးစီ၊ ပါဝင်သင့် ပါဝင်ထိုက်သူများ အစုအဖွဲ့မှ(၄) ဦး၊ လူထုသပိတ်အဖွဲ့အစည်း /CDM / အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း/အလုပ်သမား/ လယ်သမား/ အမျိုးသမီး/ မသန်စွမ်း/ LGBTIQ / ကျောင်းသား/လူငယ်ရေးရာ အစုအဖွဲ့မှ (၁၅) ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းမည် ဖြစ်သည်။
လုပ်ငန်းစဉ်ထွက်ပေါ်ရေးအတွက် CRMH နှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား တစ်နှစ်တာအတွင်း စုံညီအစည်းအဝေး ၂၃ ကြိမ်၊ ခရိုင်အလိုက်အစည်းအဝေး ၁၀ ကြိမ်နှင့် မြေပြင်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသည့် ငွေကြေးစနစ်အပေါ် မှီခိုရမှု အဆုံးသတ်ရေး၊ ပြည်သူများ ကြုံတွေ့နေရသည့် လုံခြုံရေးစိန်ခေါ်မှုအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ငွေကြေးလည်ပတ်မှု ယန္တရားဖြစ်သော NUGPay စနစ် လည်ပတ်မှု နှစ်နှစ်ပြည့် ပြည်သူ့အစီရင်ခံစာအား NUG စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဝန်ကြီးဌာနက ဇူလိုင် ၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
NUGPay အား၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇွန် ၂၆ ရက်တွင် အစိုးရအဖွဲ့ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်မြန်မာကျပ် (DigitalMyanmar Kyat – DMMK) ကို နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင် ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးအဖြစ် သတ်မှတ်ဖြန့်ဝေ လုပ်ကိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် NUGPay သုံးစွဲသူ ၃၅,၀၀၀ ခန့်ရှိကာ စျေးကွက်အတွင်း လည်ပတ်ငွေပမာဏမှာ DMMK ၃၇ဒသမ ၂ ဘီလျံ ရှိသည်ဟု အစီရင်ခံစာ၌ ပါရှိသည်။ စနစ်အတွင်းငွေကြေးစီးဆင်းမှုနှင့် ငွေပေးငွေယူ (Transaction) ပမာဏမှာလည်း ကျပ် ၁ ဒသမ ၅ ထရီလီယံအထိ ရှိလာနေပြီလည်း ဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လေဆိပ်အနီး အဆောက်အအုံနှင့် အနီးပတ်ဝန်းကျင်တွင် အင်အား ၄၀၀ ခန့်ဖြင့် အပြင်းအထန် ခုခံနေသည် ရခိုင်ပြည်၊ သံတွဲမြို့နယ်ရှိ ငပလီ (မဇင်) လေဆိပ်အား ဇူလိုင် ၅ ရက် နံနက်ပိုင်းမှ စ၍ အပြီးသတ် သိမ်းပိုက် ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ထို့ပြင် လေဆိပ်အနီး အဆောက်အအုံများ၊ နာမည်ကြီး ဟိုတယ်များပေါ်မှ အင်အား ၁၀၀ ခန့်ဖြင့် ခုခံနေသည့်နေရာများကိုလည်း ဇူလိုင် ၆ ရက်က ရှင်းလင်းနိုင်ပြီဖြစ်ကာ ၎င်းတို့မှာ တပ်မ (၁၀၁) လက်အောက်ခံတပ်ရင်းများမှ ဖြစ်ကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ ငပလီ (ငဇင်) လေဆိပ်မှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား တော်လှန်နေသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများဘက်မှ ပထမဦးဆုံး သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်နိုင်သည့် ပထမဆုံး လေဆိပ်လည်း ဖြစ်သည်။
အဖွဲ့အခြေစိုက်ဒေသနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားနေသည့်နေရာများ၌ အဖွဲ့အစည်းအမည်ခံ၍ ကိုယ်ကျိုးရှာ လက်နက်ခဲယမ်း ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ သယံဇာတ သယ်ယူရောင်းချခြင်းနှင့် ငွေကြေး တောင်းခံ၊ ကောက်ယူခြင်းများရှိနေသည့်အတွက် ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ လုပ်ကိုင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်နှင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါက ပြဌာန်းထားသည့် တပ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊အမိန့်၊ ညွှန်ကြားချက်နှင့်အညီ အရေးယူသွားမည်ဟု ယောဒေသပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YPDF) နှင့် အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) တို့က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီ လက်မှတ်ထိုးကာ ဇူလိုင် ၃ ရက်ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် YPDF သတိပေးထုတ်ပြန်ချက်၌ တော်လှန်ရေးရန်ပုံငွေအလို့ငှာ ငွေကြေးခွဲတမ်းချခြင်း၊ ဆက်ကြေးကောက်ခြင်း၊ ပြန်ပေးဆွဲခြင်း၊ ဓားမြတိုက်ခြင်း၊ ဂိတ်ဖွင့်ငွေတောင်းခံခြင်း၊ တရားမဲ့ပြုကျင့်ခြင်းများ လုံးဝ (လုံးဝ) မပြုလုပ်ခဲ့ဘဲ ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိဖြင့် တော်လှန်ရေးကိုသာ တစိုက်မတ်မတ် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသော တပ်ဖွဲ့ဖြစ်ကြောင်းနှင့်"ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူ ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ သံတွဲမြို့နယ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်လျက်ရှိကာ တိုင်ပွဲပြင်းထန်နေမှုအား အခွင့်ကောင်းယူလျက် အဖွဲ့အမည်ခံကာ သံတွဲ၊ ငပလီပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များထံမှ ငွေလိမ်လည် တောင်းခံကောက်ယူမှုများ ရှိနေကြောင်းနှင့် ယင်းလုပ်ရပ်အား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်သတိပေးကြောင်း ဇူလိုင် ၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ULA/AA အနေဖြင့် ယင်းလုပ်ရပ်မျိုး မလုပ်ဟု မိဘပြည်သူများအား သတိပေးကြောင်းနှင့် ခြိမ်းခြောက်ငွေညှစ်တောင်းခံခြင်းများ ထပ်မံရှိလာပါက ဗဟိုဌာနချုပ်နှင့် သံတွဲဒေသတာဝန်ခံထံ တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်မေးမြန်းရန်လည်း သတိပေးထားသည်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခြေခံပညာကျောင်းများ၏ ကျောင်းဝင်ခွင့်လျှောက်ထားသူများ လိုက်နာရမည့်စည်းကမ်းချက်များ၌ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်၊ အသင်းအဖွဲ့၌ ပါဝင်ခွင့် ကန့်သတ်ချက်များပါရှိကာ "လူတိုင်းလွတ်လပ်စွာ ပညာသင်ကြားခွင့်ရှိသည်" ဆိုသည့် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးအား ချိုးဖောက်ရာ ရောက်သည့်အတွက် ပုလဲမြို့နယ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂ(ဗကသများအဖွဲ့ချုပ်) နှင့်ဒေသခံ ပြည်သူများက ဇွန် ၃၀ ရက်တွင် ကျောင်းအာဏာပိုင်နှင့် NUG ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်ခံ "ပ"သုံးလုံးအဖွဲ့အား ကန့်ကွက်ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။
"စစ်သုံးစစ်ကို တိုက်ဖြတ်ကြ"၊ "ဖက်ဆစ်စစ်တပ် အမြစ်ဖြတ်"၊ "တန်ပြန်တော်လှန်ရေးလုပ်ရပ်များ ဆန့်ကျင်ကြ"၊ "ကျောင်းသားများကို ဖိနှိပ်မှု အလိုမရှိ"၊ "ပသုံးလုံး အလိုမရှိ"၊ "ပြည်သူ့ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံ မုချ အောင်ရမည်" ဟု ရေးသားထားသည့် ဗီနိုင်းများကိုင်ဆောင်ကာ ကြွေးကြော်ဆန္ဒပြခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
ဆန္ဒပြရာတွင် ပါဝင်သည့် ရဲဘော်များအား"ပ"သုံးလုံးအဖွဲ့ဝင်များက ဆိုက်ကယ်ဖြင့် တိုက်ခြင်း၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက် ထိုးကြိတ်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်းများလည်း ရှိနေသည်ဟု ဗကသများအဖွဲ့ချုပ်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
တပ်မဟာ (၆) ထိန်းချုပ်ရာ ဒူးပလာယာခရိုင်အတွင်း စစ်ရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ဖော်ဆောင်ရာ၌ ရှုပ်ထွေးမှုမရှိစေရန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ ဌာနအသီးသီး၌ လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်းများ (Non-CDM) အားလုံးအနေဖြင့် နုတ်ထွက်ခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း (သို့မဟုတ်) အစည်းအရုံး၏အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်ကူညီပေးရန် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ကဇွန် ၂၈ ရက်တွင် သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ထိန်းချုပ်နယ်မြေများအတွင်းရှိ Non-CDM များ အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား အားပေး၊ ထောက်ခံ၊ ကူညီသည့် မည်သည့်လုပ်ဆောင်မှုမျိုးကို မပြုလုပ်ကြရန်ကိုပါ သတိပေးထားကာ မလိုက်နာပါကတပ်မဟာ (၆)အနေဖြင့် အဆင့်ဆင့်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟုလည်း ပါရှိသည်။
ကောင်စီ၌ ပါဝင်သည့် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာ၌ ဖမ်းဆီးမိသည့် စစ်သုံ့ပန်းများအပေါ် ဂျနီဗာကွန်ဗင်းရှင်းပါ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ် မလိုက်နာခဲ့သည့် ပြစ်မှုကျူးလွန်ထားသည့် ရုပ်သံဖိုင်များ လူမှုကွန်ရက်၌ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိကာ ၎င်းအား စုံစမ်းဖော်ထုတ်၍ အပြစ်ပေးအရေးယူရေး ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ချင်းပြည်(Chinland) ကောင်စီက ဇွန် ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
၅/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်၌ ကောင်စီ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်သည့် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များအား စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်များ အထူးသိရှိလိုက်နာရန် တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့အသီးသီးမှ ညွှန်ကြားသင်ကြားထားပြီးဖြစ်သည်ဟု ပါရှိကာ ကောင်စီ၌ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF) ၊ ချင်းလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မြို့နယ်နှင့် ဒေသအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်သည်။
ဒေသတွင်း တရားဝင် နေထိုင်ခွင့်ရှိသည့် ဒေသသားဆိုင်ရာ အတည်ပြုမှုစနစ်နှင့် ပတ်သက်၍ မူရင်းဒေသသား၊ အမြဲတမ်းဒေသသား၊ နိုင်ငံရေးဒုက္ခသည်ဆိုင်ရာ သတ်မှတ်မှု စသည့် နည်းစနစ်များနှင့် ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံ အထူးဒေသ(၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအဖွဲ့ (ကိုးကန့်) (MNDAA) က ဇွန် ၂၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အနှစ်၂၀ နှစ်နှင့်အထက် နေထိုင်သူများအား မူရင်းဒေသသား၊ ၁၄ နှစ်နှင့် အထက်နေထိုင်ခဲ့ဖူးသူအား အမြဲတမ်းနိုင်ငံသားအဖြစ်အတည်ပြုကြောင်းနှင့် ဒေသတွင်း တရုတ်ယွမ်ငါးသိန်းနှင့် အထက် ပိုင်ဆိုင်သူ၊ မိမိသဘောဆန္ဒဖြင့် ဒေသဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်သည့် ပညာရှင်နှင့် နယ်ပယ်အသီးဿီးမှ ပညာတတ်များ၊ MNDAA ၌ စစ်မှုထမ်း သို့မဟုတ် အုပ်ချုပ်ရေးဝန်ထမ်းအဖြစ် သုံးနှစ်နှင့်အထက် ပြည့်မှီသော ပြင်ပရောက်သူများ၊ ဒေသအတွင်း ယွမ်ငွေ ငါးသိန်းနှင့်အထက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားကာ ရှစ်နှစ်နှင့်အထက် ဆက်တိုက်နေထိုင်ခဲ့သည့် စီးပွားရေးသမားနှင့် မိသားစုဝင်များအား အမြဲတမ်းနိုင်ငံသားအဖြစ်အတည်ပြုကာ အထူးဒေသ (၁) မှ"နိုင်ငံရေးဒုက္ခသည်"အဖြစ်အသိအမှတ်ပြုသူများလည်း ပါဝင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
အိမ်ထောင်စုစာရင်း စီမံခန့်ခွဲရေး၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ အပြင် အထူးဒေသ (၁) အတွင်း ပြင်ပမှ ရောက်ရှိလာသူများ ခေတ္တနေထိုင်ရေး၊ ခရီးသွားလာရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်းနှင့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုး ကြီးငယ်ခွဲခြားခြင်း၊ အခြားတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများကို ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းနှင့် အထင်သေးဖိနှိပ်ခြင်းကို လုံးဝကန့်ကွက်ကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်းအဖြစ် မဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား ရှမ်းမြောက်ဒေသ၌ တိုက်ပွဲများ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနေပြီ ဖြစ်ရာ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့်အတူ မဟာမိတ်ညီနောင်များနှင့်လက်တွဲ၍ စစ်ဆင်ရေးဖော်ဆောင်မှုများ၌ ပါဝင်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်းရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ရင်း (NorthernShan State Alliance Army – NSSAA) က ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
Operation 10:27 မှာ မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့ဖြစ်သည့် အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ ကိုးကန့် (MNDAA) နှင့် TNLA တို့က ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် စတင်ဖော်ဆောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ မြို့အများအပြားအား သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီးနောက် တရုတ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးမှုဖြင့် ညီနောင်သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်စာချုပ် ချုပ်ဆိုကာ တိုက်ပွဲများရပ်နားသွားပြီးနောက် ငါးလကျော်အကြာတွင် ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလာခြင်းဖြစ်သည်။
ကရင်နီအမျိုးသားတို့၏(၁၄၉) နှစ်မြောက် အမျိုးသားနေ့နှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကို အလေးထားသည့်အတွက် ကရင်နီ ကြားကာလအစီအမံနှင့် တရားစီရင်ရေးအစီအမံ ဥပဒေများအရ အကျဉ်းသား ၁၂ ဦးအား ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နှင့် ၁၀၅ ဦးအား ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်များ ခွင့်ပြုလိုက်ကြောင်း ကရင်နီကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ဇွန် ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ကြားကာလအစီအမံ ပုဒ်မ ၃၂၊ ပုဒ်မခွဲ (ခ)နှင့် ပုဒ်မခွဲငယ် (၂)၊ ကြားကာလတရားစီရင်ရေး ဥပဒေပုဒ်မ ၃၂ တို့အရ "နောက်တစ်ကြိမ် ပြစ်မှုထပ်မံကျူးလွန်ပါက ၎င်းပြစ်ဒဏ်အပြင် ယခုကျခံရန်ကျန်ရှိသော ပြစ်ဒဏ်များကိုပါ ဆက်လက်ကျခံပါမည်"ဟူသည့် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်ဖြင့် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နှင့် သက်သာခွင့်များအား အမိန့်အမှတ် ၁၇/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်အတွင်းရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်ကျန်စစ်စခန်းများအားလုံးအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်မည်ဖြစ်၍ မြို့သူမြို့သားများအနေဖြင့်ဇွန် ၁၆ ရက်က ည ၉ နာရီမှစ၍ မြို့တွင်းမှ အမြန်ဆုံး ချက်ချင်းထွက်ခွာပေးရန် အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
AA သည် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်နှင့် အပြိုင်တည်ရှိနေသည့် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုစခန်းများ အားလုံးနီးပါးအား အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ထားပြီးဖြစ်ကာ စစ်အုပ်စုသည် မောင်တောမြို့အား စစ်စခန်းများသဖွယ် အသုံးပြုကာ မြို့ပြစစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပြီးဖြစ်ပြီး မြို့သူမြို့သားများအနေဖြင့် စစ်အုပ်စု၏ လမ်းမ၊ အိမ်များအတွင်းမှ ခုခံစစ်ပြင်ဆင်ထားသောနေရာများ၊ တိုက်တာအဆောက်အအုံများပေါ်ရှိ စနိုက်ပါပစ်ရန် ပြုလုပ်ထားသောနေရာများ၊ တပ်စွဲထားသောနေရာများ၌ အတူပူးတွဲနေထိုင်ခြင်းမျိုး မရှိစေရန်လည်း ကြေညာချက်၌ သတိပေးထားသည်။
ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ်နှင့် ဆက်စပ်သည့် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်အား တအာင်းနိုင်ငံရေ အတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (TPCC) က ဦးဆောင်၍ မေ ၂၀ ရက်က မိုင်းငေါ့မြို့နယ်တွင် မိဘပြည်သူ ၁၇၅ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်၊ ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
ယင်းဆွေးနွေးပွဲသို့ အမျိုးသား ၄၈ ဦး၊ အမျိုးသား ၁၂၇ ဦးအထိ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့ကာ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ်ပါ အချက်အလက်များအား ဆွေးနွေးခြင်း၊ TPCC နှင့် ပတ်သက်သည့် အကြောင်းအရာများအား အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
တအာင်းပြည်၊ ကွတ်ခိုင်မြို့တွင် ဇွန် ၆ ရက်မှ ၈ ရက်အထိ တအာင်း အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းငါးဖွဲ့က ဦးဆောင်ကာ တအာန်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ -TPCC၊ တအာင်းပြည် ပညာရေးကောင်စီ-TLEC၊ တအာင်းသဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့-TEWG၊ တအာင်းမီဒီယာသတင်းဌာနတို့၏ ခေါင်းဆောင်များနှင့် လူငယ်ကိုယ်စားလှယ်များအပါအဝင် တက်ရောက်သူ ၆၄ ဦးပါဝင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲပြုလုပ်ကာ အဖွဲ့အစည်းများအား ပုံစံသစ်ဖြင့် ပြန်လည်စုဖွဲ့ကြောင်း ၁/၂၀၂၄ထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် ကြေညာလိုက်သည်။
တအာင်းအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သောTa’angWomen’s Organization-TWO၊ Ta’angStudents and Youth Union-TSYU၊ Ta’angLegal Aid Foundation-TLAF၊ Ta’angEducation Institute – TEI နှင့်Ta’angHealth Organization – THO က ဦးဆောင်ခြင်းဖြစ်ကာ လှုပ်ရှားမှု ဖလှယ်ရန်၊ နိုင်ငံရေးနှင့် တအာင်းဒေသအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ကိစ္စရပ်များအား အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၊ ချိတ်ဆက်မှု ပိုမို အားကောင်းစေရန်၊ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ် ချမှတ်စေရန်အချက်များအပြင် တအာင်းအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း၏ စုဖွဲ့မှုကို အသစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန်တို့အတွက် ရည်ရွယ်ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။
ထုတ်ပြန်ချက်၌ တစ်ဖွဲ့ချင်းစီ၏ လှုပ်ရှားမှုများ တင်ပြဆွေးနွေး သုံးသပ်ခြင်း၊ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ စုစည်းခြင်း၊ လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်ပြီး ကဏ္ဍအလိုက် Panel ဆွေးနွေးမှုပုံစံများဖြင့် သုံးသပ်ခဲ့ကြောင်း၊ သဘောတူညီချက်တွင် တအာင်းဒေသအတွင်း ကဏ္ဍအလိုက် လုပ်ဆောင်ရမည့် ဘုံသဘောတူညီချက်များ၊ ကွန်ရက်စုဖွဲ့မှု ပုံစံ၊ကွန်ရက် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ နိုင်ငံရေး ရပ်တည်ချက်များနှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ ပါဝင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။
ပြန်လည်စုဖွဲ့မည့် တအာင်းအရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများသည် အမှီအခိုကင်းပြီး လွတ်လပ်မျှတသည့် အဖွဲ့အစည်း၊ လူထုအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်သည့် အဖွဲ့အစည်းနှင့် တခြားတိုင်းရင်းသားများနှင့်အတူတကွ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးကို အလေးထားသည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ကြောင်းလည်း ဖော်ပြထားသည်။ အာဏာရှင်စနစ် အပြီးသတ်ချုပ်ငြိမ်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ တည်ဆောက်ရေး၊ လူမျိုးကြီး ဝါဒ ချုပ်ငြိမ်းရေးအတွက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထည့်သွင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃-၁၅ ရက်အတွင်း ကျင်းပခဲ့သော ပထမအကြိမ် သျှမ်းလူငယ်ညီလာခံတွင် သျှမ်းကျောင်းသား သမဂ္ဂမှ တင်သွင်းသည့် မူဝါဒ အကြံပြုစာတမ်းကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန် ခဲ့သည်။ အဆိုပါ မူဝါဒ အကြံပြုစာတမ်းတွင် အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဆက်၊ နောက်ခံ အကြောင်းအရာ၊ ပညာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော အကြံပြုလိုသော မူဝါဒများနှင့် အဆိုပြုချက်များပါဝင်သော အခန်းကဏ္ဍများ၊ သီးခြားအကြံပြုချက်များနှင့် အနှစ်ချုပ်တို့ ပါဝင်သည်။
အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဆက်ရာတွင် သျှမ်းကျောင်းသား သမဂ္ဂကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြောင်း အပါအဝင် အဆိုပါ သမဂ္ဂ၏ မူဝါဒများ၊ လှုပ်ရှားမှုများကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
ပညာရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းပညာရေး အခြေအနေ၊ အခြေခံပညာရေး၊ အဆင့်မြင့် ပညာရေး အခြေအနေ၊ အကြံပေးလိုသည့် မူဝါဒများနှင့် အဆိုပြုချက်များကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။ နိုင်ငံရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေ၊ သျှမ်းနိုင်ငံရေးနှင့် လူငယ်များ၏ အခန်းကဏ္ဍ၊ ဖက်ဒရယ်သျှမ်းပြည်နှင့် သျှမ်းအမျိုးသား ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ဒေသများ အတွက် အနာဂတ်နှင့် ကြားကာလဆိုင်ရာ မူဝါဒအကြံပေးချက်များနှင့် အဆိုပြုချက်များ ပါဝင်ပါသည်။ တော်လှန်ရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းတော်လှန်ရေး အခြေအနေ၊ အကြံပြုလိုသော တော်လှန်ရေးဆိုင်ရာ မူဝါများ၊ နှင့်အဆိုပြုချက်များ ပါဝင်သည်။
သီးခြားအဆိုပြုချက်များတွင် သယံဇာတ တူးဖော်မှုမူဝါဒနှင့် ဒေသခံများ၏ ရပိုင်ခွင့်ကို လေးစားလိုက်နာရန်၊ CDM /NON-CDM ၀န်ထမ်းများကို နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေး၊ ပညာရေး ကဏ္ဍအသီးသီးတွင် ပါဝင်ကူညီလာစေရန် လက်တွဲခေါ်ဆောင်သင့်ကြောင်း စသည့် အချက်တို့ ပါဝင်သည်။
ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာသောAA ၏ နယ်မြေစိုးမိုးမှု
၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်မှစ၍ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲများ ပြန်လည် ဖြစ်ပွားလာသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ဘူးသီးတောင်၊ ပေါက်တော၊ မင်းပြား၊ မြောက်ဦး၊ ကျောက်တော်၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ မြေပုံ၊ ရမ်းဗြဲ အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝအထိ မြို့နယ် ဆယ်ခု အထိ AA က သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ကာ ကျန်ပြည်နယ်တွင်း မြို့နယ်များ၌လည်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက် ပြင်းထန်လျက် ရှိသည်။
ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ကို သိမ်းပိုက်ခြင်း
ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် စတင်ပြီး ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စခန်းများအားAA စတင် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မေ ၁၈ ရက်နေ့လယ်တွင် မြို့နယ်တစ်ခုလုံးအား အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။
ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အမှတ် (၁၅) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (စကခ) လက်အောက်ခံ ခြေလျင်နှင့် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၁) ခု အထိ အခြေစိုက်ထားကာ အမှတ် ၃၇၈ (အမြောက်) တပ်ရင်းနှင့် နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ခွဲ အမှတ် (၃) နှင့်(၈) တို့ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းစခန်းများအားလုံးကို AA က သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ဖန်တီးသည့် လူမျိုးရေးပဋိပက္ခ ထောင်ချောက်
၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းတွင် ရခိုင်စစ်မျက်နှာပြင်၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်ရှုံးလာနေသည့် အချိန်၌ လူမျိုးရေးပဋိပက္ခများ ဖန်တီးရန် ဒုက္ခသည်စခန်းများရှိ ရိုဟင်ဂျာများအား အတင်းအကြပ် တပ်သားသစ် စုဆောင်းခြင်း၊ ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည့် စစ်တွေနှင့် ဘူးသီတောင်မြို့များတွင် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအချို့အား အသုံးပြု၍ AA ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများ ပြုလုပ်စေခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဆန္ဒပြပွဲတစ်ရပ်ကို ဘူးသီးတောင်မြို့တွင် မတ်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား AA က တိုက်ခိုက်နေစဉ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုး အချို့အား အတင်းအကြပ် စစ်သားစုဆောင်းခြင်း၊ စစ်သင်တန်းပေးခြင်း၊ လက်နက်တပ်ဆင်ပေးကာ တိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်စေခဲ့ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ARSA၊ RSO၊ ARA အစရှိသည့် ရိုဟင်ဂျာ အဖွဲ့များကိုလည်း AA အား တိုက်ခိုက်သည့် စစ်ဆင်ရေးများ၌ အသုံးပြုခဲ့သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့များသည် ရိုဟင်ဂျာ ပြည်သူများကို ကိုယ်စားမပြုကြောင်း ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့အစည်းများက ထုတ်ပြန်ထားသည်။
AA က ရသေ့တောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ ခမရ ၅၃၆၊ ၅၃၇ နှင့် ၅၃၈ တပ်ရင်းများအား မတ် ၂၀ ရက်နေ့တွင် တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်တွင် ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးများအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း AA က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဘူးသီးတောင် အခြေစိုက် စကခ (၁၅) တပ်မဌာနချုပ်အားAA က မေ ၆ ရက်တွင် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် စစ်သုံ့ပန်းများအတွင်း ရိုဟင်ဂျာများ ပါဝင်နေသည်ဟု AA က ဆိုသည်။
ဧပြီ ၁၂ ရက် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ထိန်းချုပ်ထားစဉ် ကာလအတွင်း နယ်စည်းမခြား ဆရာဝန်များအဖွဲ့ (MSF) ရုံးခန်း အပါအဝင် ရခိုင်၊ ဟိန္ဒူနှင့် အခြားလူမျိုးများ ပိုင်ဆိုင်သည့် နေအိမ်၊ အဆောက်အအုံ အများအပြား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရမှု ဖြစ်ပွားသည်။ ယင်းမီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသည့် ARSA၊ RSO၊ ARA နှင့် အတင်းအကြပ် စစ်သားစုဆောင်းခြင်းခံထားရသည့် ရိုဟင်ဂျာများက ကျူးလွန်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဒေသခံများနှင့် AA ဘက်က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသည့်ဖြစ်စဉ်နှင့် ပတ်သက်သည့်ရုပ်သံမှတ်တမ်းတစ်ခုကိုလည်းAA ဘက်က ဧပြီ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
မေ ၉ ရက်တွင် မောင်တောမြို့နယ်၊ ရွှေရင်အေး ရခိုင်ရွာနှင့် ဝေသာလီရွာရှိ အိမ်များအား ရိုဟင်ဂျာတချို့က မီးရှို့နေသည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းတစ်ခု မေ ၁၄ ရက်တွင် ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။
AA က ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ပြီးနောက် မေလ ၁၈ ရက်တွင် ဒေသခံ ရိုဟင်ဂျာများ၏ နေအိမ်များ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရပြီး ရိုဟင်ဂျာလူမျိုး အမြောက်အများ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသည်။ ၎င်းမတိုင်မီ ဒေသခံများ ရွှေ့ပြောင်းရန်အတွက် AA က ရပ်ရွာလူကြီးများမှတဆင့်ညွှန် ကြားခဲ့ကြောင်း ပြောဆိုမှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ မီးလောင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး AA က ဆောင်ရွက်သည်ဟု စွပ်စွဲမှုများရှိသော်လည်း၊AA ဘက်ကမူ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြန်လည်တုံ့ပြန်ထားသည်။
အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ တုံ့ပြန်မှု
ဗြိတိန်အခြေစိုက် မြန်မာ-ရိုဟင်ဂျာအသင်း (BROUK) အပါအဝင် နိုင်ငံတကာရှိ ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့အစည်း၂၈ ခုက ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ အဓမ္မ နေရပ်စွန့်ခွာစေမှုများအဆုံးသတ်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ဥပဒေအား လိုက်နာစေရေးအတွက် AA အား နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးရန် မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
မေ ၂၂ ရက်တွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း (၁၉၅) ဖွဲ့ ပေါင်းကာ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက် ထုတ်ပြန်သည်။ ကြေညာချက်၌AA အနေဖြင့်လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်ပေးရန်၊ ကျူးလွန်မှုများ အမှန်တကယ် ရှိပါက ကျူးလွန်သူများအား အပြစ်ပေး အရေးယူပေးရန် တောင်းဆိုကာ ရိုဟင်ဂျာခေါင်းဆောင်များနှင့် အမြန်ဆုံး တွေ့ဆုံဆွေးနွေး တိုင်ပင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှု
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က မေ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဘူးသီးတောင် အခြေအနေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၌ ဆိုးရွားနေသော အခြေအနေများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေမည်ကို အထူးစိုးရိမ်ကြောင်းနှင့် အရပ်သားပြည်သူများနှင့် ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းများအား တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးနေခြင်းအား ရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုနေကြသော အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ ရပ်တည်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။
နိုင်ငံတကာ၏ တုံ့ပြန်မှု
ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်း ရိုဟင်ဂျာများ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ မဖြစ်စေရန်အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက ကာကွယ်ဆောင်ရွက်ပေးရန် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အရှေ့တောင်အာရှ ပါလီမန်အမတ်များအဖွဲ့ (APHR) က မေ ၁၈ ရက်တွင် တောင်းဆိုသည်။ နိုင်ငံတကာ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လိုက်နာစောင့်ထိန်းရမည့် စည်းမျဥ်းဥပဒေများနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ စစ်သည်တော်တို့ လိုက်နာရမည့် ကျင့်ဝတ်ဥပဒေများကိုပါအပြည့်အဝ လေးစား လိုက်နာကြရန်လည်း တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
ဘူးသီးတောင် အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ အထူးစိုးရိမ်ထိပ်လန့်မိကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးက မေ ၁၉ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့ကာ နိုင်ငံတကာဥပဒေများအား လိုက်နာရန်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် AA တို့အား တောင်းဆိုခဲ့သည်။
မေ ၂၀ ရက်တွင် အစ္စလာမ္မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) က ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများ အကြမ်းဖက်ခံရမှုအား နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်းနှင့် မေ ၂၁ ရက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း ရခိုင်ဒေသတွင်း အခြေအနေကို လွန်စွာ စိုးရိမ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်သည်။
သြစတေးလျ၊ ကနေဒါ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကိုရီးယား၊ မော်တာ၊ နယူးဇီလန်၊ နော်ဝေ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံများကလည်း မေလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး၊ အတင်းအကြပ် စစ်သားစုဆောင်းမှု၊ စစ်မှုထမ်းဥပဒေ အသက်သွင်းမှုများကြောင့် လူထုများအကြား ကွဲပြားမှု ပိုမိုဖြစ်ပွားစေခြင်းကို ထောက်ပြလျက် အရပ်သားများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
AA ၏ ပြန်လည်တုံ့ပြန်မှု
ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (ULA) က ၎င်း၏ မေလ ၂၀ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်၌ AA ကြောင့် ဘူးသီးတောင်မြို့အတွင်းရှိ အရပ်သားပြည်သူအချို့ သေဆုံး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှု သတင်းမှာ မိမိတို့နှင့် မသက်ဆိုင်ကြောင်းနှင့် တစ်ဖက်သပ် စွပ်စွဲချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘူးသီးတောင်-မောင်တောဒေသ လက်ရှိ အရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဘက်မလိုက်သည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းများနှင့်မဆို ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိကြောင်း ကမ်းလှမ်းသည်။
အဖွဲ့အစည်း(၁၉၅) ဖွဲ့ကြေညာချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်(ULA) က မေ ၂၄ ရက်နေ့တွင် အဆိုပါ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည့် အချက်အလက်အချို့မှာ မှားယွင်းကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး “ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ကြောင်း” ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ပိုမိုများပြားလာသည့် ဒုက္ခသည်များနှင့် အန္တရာယ်ကြားက အရပ်သားများ
OCHA ၏မေလတွင် ထုတ်ပြန်သော အချက်အလက်များအရ ဧပြီလကတည်းကပင် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်၏ ကျေးလက်နေ ရိုဟင်ဂျာထောင်ပေါင်းများစွာသည် မြို့ပေါ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသလို၊ ဘူးသီးတောင်မြို့ပေါ်မှ ရခိုင်လူမျိုး ထောင်ပေါင်းများစွာသည်လည်း နေရပ်စွန့်ခွာ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရပြီး ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်တွင် ဧပြီလမှစပြီး စစ်ဘေးရှောင် တစ်သောင်း နီးပါး ရှိနေသည်။
တအာင်းပြည်ရှိ ပြည်သူများ ရေရှည်အကျိုးစီးပွားတိုးတက်ရေးနှင့် ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ယခင်အစိုးရအဆက်ဆက်က ထုတ်ပေးထားသည့် ခွင့်ပြုမိန့်၊ လိုင်စင်၊ အမိန့်စာများဖြင့် လည်ပတ်နေသည့် ပြည်နယ်တွင်း သတ္တုလုပ်ငန်း၊ အခြားပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများအား အသိအမှတ်မပြုကြောင်းနှင့် ဆက်လက်လုပ်ကိုင်လိုပါက နိုဝင်ဘာ ၃၀ ရက်မတိုင်မီ ရယူလျှောက်ထားကြရန် ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာန (ရုံးချုပ်) ကမေ ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
လုပ်ငန်းများကိုလည်း လက်ရှိတွင် ယာယီရပ်ဆိုင်းထားရမည်ဟု ညွှန်ကြားထားကာ သတ်မှတ်ထားသည့်ကာလအတွင်း ခွင့်ပြုချက်ရယူခြင်းမရှိသည့် လုပ်ငန်းများ၊ လုပ်ငန်းနှင့် ဆက်စပ်သည့် အဆောက်အအုံ၊ ပစ္စည်းများကိုလည်း တအာင်းပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းယူမည့်အပြင် ဥပဒေအရလည်း အပြစ်ပေးအရေးယူမည်ဟု ထွေ/အုပ်ဌာနမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်တားဂူဇာရ် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ဒေသတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုနှင့် ပတ်သက်၍ မလိုလားအပ်သည့် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းမှုများကို ဖိတ်ခေါ်ရာ ရောက်သည့်ကိစ္စရပ်များအား မလုပ်ရန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူကိုလက်ကိုင်ထားကာ နိုင်ငံရေးပြဿနာအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် တွေ့ဆုံဖြေရှင်းရေးကို ပထမဦးစားပေးနည်းလမ်းအဖြစ် ကိုင်စွဲထားဆဲဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ/ရှမ်းပြည်တပ်မတော် (SSPP/SSA) က မေ ၃၁ ရက်တွင် သဘောထား ထုတ်ပြန်သည်။
SSPP/SSA ပြန်ကြားရေးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ SSPP/SSA နှင့် ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြာက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) အကြား နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် တင်းမာမှုများရှိသည့်အတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၁ ရက်တွင် ဗဟိုအဆင့် ထိပ်သီးကိုယ်စားလှယ်များ တွေ့ဆုံကာ အောက်ခြေတပ်များ လိုက်နာရမည့် အမိန့်များကို ထုတ်ပြန်ပြီး ဖြစ်သည်ဟု ပါရှိသည်။ သို့သော် PSLF/TNLA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဘက်မှ "ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်လိုသည့်ဆန္ဒ မရှိကြောင်း" သတင်းမီဒီယာများသို့ ပြောကြားမှုများ ရှိလာရာ ယင်းမှာ မဟာမိတ်ကျင့်ဝတ်နှင့် မညီကာ လူမျိုးရေး ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို အခြေခံသည့်အတွက် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
တော်လှန်သော အင်အားစုများဖြင့် စစ်ကိုင်းဒေသတော်လှန်ရေး ရှေ့ခြေတစ်လှမ်း တက်နိုင်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိဉာဉ်ပါ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နှင့် တန်းတူညီမျှရေး အခွင့်အလမ်းများ စစ်ကိုင်းတိုင်းသားများရရှိရေး၊ တိုင်းအတွင်း နိုင်ငံရေးအစုအဖွဲ့တစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ရေး ဦးတည်ချက်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ဖိုရမ်တစ်နှစ်ပြည့်အဖြစ် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သောလုပ်ငန်းစဉ် သုံးရပ်အား စစ်ကိုင်ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အဆိုပါ ဦးတည်ချက် သုံးရပ်အား ဖိုရမ်စတင်ကျင်းပပြီး တစ်နှစ်အတွင်း တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုရလဒ်အဖြစ် ဒုတိယအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ် ကျင်းပကာ စစ်ကိုင်း ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ရှေ့ပြေး) ဖွဲ့စည်းခြင်း၊တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေး အင်အားစုများနှင့် ဆွေးနွေးကာ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ခြင်း၊ စစ်ကိုင်းပြည်သူ ဖေးမကူ ကွန်ရက် ဖွဲ့စည်းကာ ပြည်သူ့အခြေပြု ကူညီကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများ ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ခြင်းစသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အနေဖြင့် ယခုနှစ်အတွင်း ရရှိခဲ့သည့်ရလဒ်များအပေါ် အခြေခံကာ ပြည်သူ့အခြေပြု နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်းကြေညာချက်မှတစ်ဆင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
တအောင်းပြည်နယ်အတွင်း မြေရှားသတ္တုလုပ်ငန်း တူးဖော်လုပ်ကိုင်ခြင်း၊ စမ်းသပ်ရှာဖွေ တိုင်းတာခြင်း၊ အသေးစားထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် အကြီးစားထုတ်လုပ်ခြင်းများကို မည်သည့်လုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရန် ခွင့်ပြုမည် မဟုတ်ဘဲ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ပါက တည်ဆဲဥပဒေအရ အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(PSLF/TNLA) စီးပွားရေးဌာနက မေ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
PSLF/TNLA သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလအတွင်းက မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ဖြင့် ပူးတွဲဖော်ဆောင်သည့် ၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေး နောက်ပိုင်း နမ့်ဆန်၊ နမ္မတူ၊ မန်တုံ၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ့်ခမ်း၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံမြို့များအား သိမ်းယူထားနိုင်ကာ အုပ်ချုပ်ရေး စတင်နေပြီဖြစ်ပြီး ထုတ်ပြန်ချက်အား စီးပွားရေးဌာန တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး(၁) ဗိုလ်မှူးချုပ် တားအိုမ်တမာဝ်းအမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။
မွန်ပြည် (နယ်) တွင် အာဏာသုံးရပ် ကျင့်သုံးရေးအတွက် ကောင်စီ ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံအပြီးတွင် အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအား ကော်မတီ ဥက္ကဌ၊ ဌာနမှူးကြီးကိုးဦး၊ စုစုပေါင်း ၁၀ ဦးတို့ဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းလိုက်ကြောင်းမေ ၂၇ ရက်တွင် အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက် ၁/၂၀၂၄ ဖြင့် မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MNFC) က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ပြည်နယ်ကောင်စီ ဖွဲ့စည်းပုံ အခန်း (၈)၊ မွန်ပြည် ကြားကာလ (တော်လှန်ရေးကာလ) အုပ်ချုပ်ရေးအစီအမံအား ဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်ကာ ဥက္ကဌအဖြစ် နိုင်မွန်ဆိုင်းအား တာဝန်ပေးအပ်ထားသည်။ ဒုဥက္ကဌနှင့် ကာကွယ်ရေးဌာနမှူးအဖြစ် နိုင်ဒင်းပလဟံသာ၊ ဌာနမှူးများအဖြစ် နိုင်ပညာမာန် (ပြည်ထဲရေး)၊ မိသုတဂျော် (လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် ကယ်ဆယ်ရေး)၊ မိမူဘဲ့ (ပညာရေး)၊ မိမငေးသဇင် (ကျန်းမာရေး)၊ Dr. သီရိမွန်ချမ်း(သတင်းပြန်ကြားရေးနှင့် လူထုဆက်ဆံရေး)၊ မိသုဇာထော (လူငယ်၊ အမျိုးသမီး၊ ကလေးနှင့် ဂျန်ဒါတန်းတူရေး)၊ နိုင်သဟမွန် (ပြင်ပဆက်ဆံရေး)၊ မိဇဲ့ဟန်မွန် (ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ကောက်) တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားကာ ကော်မတီသည် တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းများ၊ ရပ်ရွာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပြည်သူ့အကျိုးပြုလုပ်ငန်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်းထုတ် ပြန်ထားသည်။
ကရင်နီ ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) အား ပြည်နယ် ကြားကာလအစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြောင်း၊ ပြည်နယ်လူထု၏ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လူမှုစီးပွားကဏ္ဍများ၌ IEC နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည့် လမ်းကြောင်းများ ဆွေးနွေးဖော်ထုတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်းနှင့် လူထုအရေးကိစ္စ ဆောင်ရွက်ရာ၌ ပြည်တွင်းနယ်စပ်ရှိ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ နိုင်ငံတကာရောက် ကရင်နီအင်အားစုများအကြား ဆက်စပ်ဆောင်ရွက်မှုနှင့် အားကောင်းသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ကိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ရပ်တည်ချက်သဘောထားအား မေ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ယင်းထုတ်ပြန်ချက်အား အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း ၂၀ မှ ကိုယ်စားလှယ် ၃၈ ဦး ဖြင့်ထိုင်းနိုင်ငံ၌ ကရင်နီပြည် စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲနေသောအခြေအနေများကို သုံးသပ်သည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။
အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ရပ်တည်ချက်သဘောထား သုံးရပ်အပြင် သက်ဆိုင်ရာ အစုအဖွဲ့များသို့ တိုက်တွန်း တောင်းဆိုချက်များကိုလည်း ပူးတွဲထုတ်ပြန်ထားရာ IEC အား ရည်ညွန်းသည့် တိုက်တွန်းချက် ခြောက်ရပ်၊ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအတွက် ငါးချက်နှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများသို့ နှစ်ချက် ပါဝင်သည်။ IEC သို့ တိုက်တွန်းချက်၌ သက်ဆိုင်ရာအစုအဖွဲ့များနှင့် တွေ့ဆုံညှိနှိုင်း၍ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ပီပြင်စွာ ဖော်ဆောင်ရန် အချက်လည်း ပါဝင်သည်။
ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF) ထိန်းချုပ်ထားသည့် နမ့်ဆန်၊ နမ္မတူ၊ မန်တုံ၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ့်ခမ်း၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံမြို့များ အပါအဝင် တအာင်းပြည်အတွင်း စစ်အုပ်စုလက်အောက်၌ ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော Non-CDM ဝန်ထမ်းအားလုံးအား လက်ရှိအချိန်မှစ၍ မည်သည့်တာဝန်မှ မရှိတော့ဘဲ လုပ်ငန်းတာဝန်များအားလုံး ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မေ ၁၅ ရက်တွင် PSLF က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီက “တအာင်းပြည်တွင်းရှိ Non-CDMများအပေါ်ထုတ်ပြန်ရှင်းလင်းချက်"အမည်ဖြင့် ကြေညာသည့် ထုတ်ပြန်ချက်၌ တအာင်းပြည်အတွင်း ဆက်လက်နေထိုင်နေသည့် Non-CDM များအနေဖြင့် စစ်အုပ်စုထံမှ လစာ/ငွေကြေး ထုတ်ယူခြင်း၊ လုပ်ငန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ လုပ်ငန်းအစီရင်ခံစာများ ပေးပို့ခြင်း စသည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွေ့ရှိပါက အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် သတ်မှတ်ချက်အရ ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု သံသယရှိသည့် Non-CDM များကို အပြစ်ပေး အရေးယူနိုင်ရေးအတွက် သက်ဆိုင်ရာမှ ဖမ်းဆီးအရေးယူခြင်း၊ တိုင်ကြားမှုအရ ဖမ်းဆီးပြီး အဆင့်ဆင့် စစ်ဆေးအရေးယူခြင်းများနှင့် သတ်မှတ်သည့် စီမံချက်အရ အပြစ်ပေး အရေးယူခြင်းများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟု ပါရှိသည်။
PSLF သည် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်သည့်ကာလမှ ယနေ့အချိန်အထိ ယင်းမြို့များ အပါအဝင် PSLF အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေများအတွင်း သက်ဆိုင်ရာ ဒေသခံပြည်သူလူထုနှင့် ပူးပေါင်းကာ စီမံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ယခင်ကထက် ပိုမိုလက်တွေ့ကျကျ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေသည်ဟုလည်း ကော်မတီ ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။
ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အုပ်ချုပ်မှုနယ်မြေအတွင်း ကျင့်သုံးမည့် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ရေးရာစီမံခန့်ခွဲရေး လက်စွဲဆိုင်ရာ "မဲ့ဝါးကလိုးကြေညာစာတမ်း" အား မြို့နယ် ၂၇ မြို့နယ်မှ မြို့နယ်ဥက္ကဌနှင့်မြို့နယ်ခေါင်းဆောင်များ စည်းလုံးညီညွတ်စွာ ကတိကဝတ်ပြုပြီးနောက် မေ ၁၂ ရက်တွင် KNU ဗဟိုဌာနချုပ်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ယင်းကြေညာစာတမ်းအား အခြေခံမူ ခြောက်ချက်အပေါ် အခြေခံထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ "ကေအဲန်ယူ-ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအပေါ် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကတိကဝတ်"၊ "ကောင်းမွန်သောအုပ်ချုပ်ရေးကို လေးစားလိုက်နာခြင်း"၊ "ပြည်သူ့အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်ခြင်း"၊ "ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သော ကြိုးပမ်းမှု"၊ "ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး"၊ "စဉ်ဆက်မပြတ်တိုးတက်မှု" တို့ဖြစ်သည်။
အဆိုပါ အခြေခံမူ ခြောက်ချက်သည် နောင်မျိုးဆက်များအတွက် သာယာဝပြောသော၊ အားလုံးပါဝင်နိုင်သော၊ တောင့်တင်းခိုင်မာသော ကော်သူလေးကို တည်ဆောက်ရခြင်း၏အကြောင်းရင်းဖြစ်ကြောင်းလည်း မဲ့ဝါးကလို ကြေညာစာတမ်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။
မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုပုဒ်မဖြင့် ထောင်ဒဏ်နှစ်နှစ်နှင့် ငွေဒဏ်ကိုးသိန်းစီ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသည့် ကယားပြည်နယ်၊ လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခချုပ် ဦးခင်အောင်မြင့်၊ ဒုတိယပါမောက္ခချုပ် ဒေါ်သီတာ အပါအဝင် ငါးဦးအား လွတ်ငြိမ်းခွင့်နှင့် ကြီးကြပ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့ တင်ပြမှု၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုကို ဦတည်၍ မေ ၈ ရက်တွင် ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည်နယ်ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က မေ ၉ ရက်တွင် အမိန့်အမှတ် ၀၉/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခံရသူငါးဦးမှာ ဦးခင်အောင်မြင့်၊ ဒေါ်သီတာ၊ ဒေါ်လှလေးမြင့်၊ ဒေါ်ယဉ်ယဉ်လှိုင်၊ ဒေါ်မို့မို့ထွန်းတို့ ဖြစ်ကာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က လွိုင်ကော်မြို့တွင် တိုက်ပွဲစဖြစ်ကတည်းက ၎င်းတို့အား IEC က ခေါ်ထုတ် ထိန်းသိမ်းကာ မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုဥပဒေပုဒ်မ ၁၇ (၁) ဖြင့်တရားစွဲဆိုပြီးနောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် အပြီးသတ် အမိန့် ချမှတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။
၎င်းတို့နှင့်အတူ ခေါ်ထုတ် ထိန်းသိမ်းထားသည့် Non-CDM ဝန်ထမ်းများနှင့် မိသားစုဝင် စုစုပေါင်း ၁၉၃ ဦးကိုမူ "Non-CDM ဆိုင်ရာ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းကာ စုံစမ်းမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် "အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ ယန္တရားမှန်သမျှတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရန်"၊ "ကျောင်း/ရုံးနှင့်လည်း အဆက်အသွယ် မပြုလုပ်ရန်"၊ "ပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့်အညီ ပြည်သူလူထုနှင့် တစ်သားတည်းရပ်တည်သွားရန်" စသည့် ကတိခံဝန်ချက်များအား လက်မှတ်ရေးထိုးစေပြီးနောက်၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် နယ်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) စတင်ဖွဲ့စည်းခြင်း သုံးနှစ်ပြည့်အဖြစ် နိုင်ငံရေး၊ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး၊ စစ်ရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် လူထုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ကဏ္ဍခြောက်ရပ်နှင့် ပတ်သက်သည့်လုပ်ဆောင်နေမှု အခြေအနေများအား ဧပြီ ၃၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။
နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ၌ K3C နှင့် ပူးတွဲ ထုတ်ပြန်ခဲ့နိုင်သည့် "စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေသော အဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်" ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့နိုင်ကြောင်း၊ စစ်ရေးကဏ္ဍ၌ နိုင်ငံ၏ ၆၀ရာခိုင်နှုန်းကျော်အား စိုးမိုးထိန်းချုပ်ထားနိုင်မှု၊ အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍ၌ ပြည်နယ်အဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် Federal and State CoordinationCommission (FSCC) ဖွဲ့စည်းထားမှုများအား အထူးပြု ဖော်ပြထားသည်။
သုံးနှစ်ပြည့် ကြေညာချက်၌ "ဆဌမအကြိမ်မြောက် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ NUG က တင်သွင်းသည့် အစီရင်ခံစာ"၊ "ကြားကာလ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုများ ဆောင်ရွက်မှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာ"၊ "အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်း (၃) နှစ်ပြည့် ဝန်ကြီးဌာနများ၏ ပြည်သူသို့အစီရင်ခံချက်များ"ကိုလည်းပူးတွဲ ထုတ်ပြန်ထားသည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) ဦးဆောင်၍ ဧပြီ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အတွင်း ငါးရက်တာ ပြုလုပ်သည့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ၌ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေ (၁၉၈၂) နှင့်ပတ်သက်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်သုံးရပ်အား အတည်ပြု ဆုံးဖြတ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း NUCC က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ညီလာခံသို့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) အပါအဝင် ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ နိုင်ငံရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစု၊ ကြားကာလ ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကောင်စီ အင်အားစုသည့် အစုအဖွဲ့ငါးခုမှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦးနှင့် လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦး တက်ရောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံ၌ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ထားနိုင်ခဲ့ကာညီလာခံအား ခြောက်လ တစ်ကြိမ် ပုံမှန်ကျင်းပသွားရန်လည်း ညီလာခံက သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် နိုင်ငံရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုလမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့သွားပြီ ဖြစ်ကာ မိမိတို့ မျှော်မှန်းသည့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အပြည့်အဝရှိသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် အရေးပါသည့် နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်အားမွန်ပြည်သစ်ပါတီ(စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)- New Mon State Party – AD က ဧပြီ ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
နိုင်ငံရေး ပန်းတိုင်အဖြစ် အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို အပြည့်အဝ အာမခံသော ပြည်နယ်များ(ဖက်ဒရယ်ယူနစ်) များဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုအတွင်း မွန်ပြည်ကို တည်ဆောက်မည်ဟု ချမှတ်ထားကာ "ပြည်ထောင်စု၏စံတန်ဖိုး"၊"ဦးတည်ချက်"၊"နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်"၊"လုပ်ငန်းစဉ်များ(လမ်းပြမြေပုံ)”များကိုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ကဏ္ဍတစ်ခုစီခွဲ၍ ဖော်ပြထားသည်။
NMSP - AD သည် NCA စာချုပ်ကို အခြေခံသည့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုမှန်သမျှနှင့် ၂၀၀၈ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အသက်ပြန်သွင်းမည့် ကြိုးပမ်းမှုမှန်သမျှအား လက်မခံဘဲ ဆန့်ကျင်သွားမည်ဖြစ်ကာ အနာဂတ်နိုင်ငံရေး၌ စစ်တပ်ပါဝင်ခွင့် မရှိစေရဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။
၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေးအတွင်း သိမ်းယူထားသည့်မြို့များနှင့် စီမံအုပ်ချုပ်နေသည့် မြို့နယ်များ၌ အရပ်ဘက် အုပ်ချုပ်ရေးအစိုးရ ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် တအာင်းပြည် တော်လှန်ရေးကာလအစီအမံအား ရေးဆွဲဆွေးနွေးပြီးနောက် မူကြမ်းအဖြစ် လက်ခံအတည်ပြုကာ ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရေး ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ သဘောတူပြီးဖြစ်ကြောင်း တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (Ta’ang Political Consultative Committee – TPCC) က မတ် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
TPCC နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးအား မတ် ၁၉ မှ ၂၁ ရက်အထိ တအာင်းပြည်နယ်၊ နမ့်ဆန်ခရိုင်၊ နန့်ဆန်မြို့၌ ကော်မတီဝင်၊ အရံကော်မတီဝင်၊ အစုအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်နှင့် လူငယ်ကိုယ်စားလှယ် စုစုပေါင်း၈၆ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထိုသို့ အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
အစည်းအဝေး၌ TPCC ၏လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု ဖြစ်သည့် တအာင်း (ပလောင်)ဒေသ ကြားကာလပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆက်လက်မထားရှိတော့ရန်လည်း သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိဉာဉ်အရ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ရပ်အဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် ဒုတိယအကြိမ် ညီလာခံအား ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ နှင့် ၂၉ ရက်တို့တွင် ပြုလုပ်ပြီးနောက် မွန်ပြည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (သုညမူကြမ်း) အား အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ကြောင်း မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ -MSFC က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
ညီလာခံသို့ ကောင်စီဝင်များ၊ ပြည်နယ်တွင်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုနှင့် တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစု၊ မွန်လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်း၊ CDM အဖွဲ့အစည်း၊ အမျိုးသမီးနှင့် လူငယ်အဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ် ၈၂ ဦး၊ လေ့လာသူ ကိုးဦးဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
သုညမူကြမ်းအား ဒေသအခြေစိုက် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်သည့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ လူထုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့်ဆွေးနွေးကာ အတည်ပြုချက်ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း MSFC က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
မွန်လူငယ်များအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်မှုထမ်းဥပဒေဖြင့် စစ်တပ်အတွင်း သွပ်သွင်းရန် ကြိုးပမ်းနေခြင်းကြောင့် ရပ်တည်ရေး ပိုမိုခက်ခဲလာသည်ကို တွေ့နေရကာ မိမိတို့ အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးအာဏာကို ရယူရာတွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်သည့်လမ်းစဉ်မှတပါး အခြားမရှိသည့်အတွက် အတူတကွ ပူးပေါင်းပါဝင် တော်လှန်ကြရန် မွန်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MonState Federal Council - MSFC) ကဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် ကျရောက်သည့် (၇၇) ကြိမ်မြောက် မွန်အမျိုးသားနေ့၌ ထုတ်ပြန်သည်။
စာပေ၊ စကား၊ ယဉ်ကျေးမှုများအား မည်သို့ပင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သည်ဖြစ်စေကာမူ နိုင်ငံရေးအာဏာ လက်ဆုပ်လက်ကိုင် မရှိပါက မိမိတို့၏ အမျိုးသားလက္ခဏာ လူမျိုး တိမ်ကောပျောက်မှုကို နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ကြုံတွေ့နေရမည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ MSFC သည် မွန်ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး အသင်းအဖွဲ့များဖြင့် စုဖွဲ့ထားကာ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်(MSRF) ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပြီး အခြားမွန်တပ်ဖွဲ့များ၊ မဟာမိတ်တပ်ပေါင်းစုများနှင့် လက်တွဲကာ တိုက်ပွဲဖော်ဆောင်လျက်ရှိသည်။
လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် ကျဉ်းမြောင်းသည့် အမျိုးသားရေးဝါဒကို ဆန့်ကျင်ကာ လူမျိုးပေါင်းစုံ ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး ဦးတည်ထားသည့် မိမိတို့အနေဖြင့် လက်ရှိတွင် စစ်အာဏာရှင်တို့က နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့်လူထုအပေါ် ပိုမိုဖိနှိပ်လာသည့်အတွက် တော်လှန်ရေးလမ်းစ ရှာဖွေနေသည့် အဖိနှိပ်ခံ ပြည်သူများအနေဖြင့် အဖွဲ့၏ ဦးတည်ချက်၊ မူဝါဒနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတို့ကို လက်ခံယုံကြည်လိုက်နာပါက လူမျိုးဘာသာမရွေး ကြိုဆိုကြောင်းရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ/ရှမ်းပြည်တပ်မတော် (SSPP/SSA) က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန် လိုက်သည်။
SSPP/SSA သည် အာဏာရှင်စနစ် ကျဆုံးရေး၊ တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို အပြည့်အဝ အာမခံသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုပေါ်ထွန်းရေးကို အစဉ်တစိုက် ဦးတည်ကာ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ အခြေပြု တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစု ဖြစ်သည်။
၁၀ :၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း သိမ်းယူထားသည့် မြို့ ခုနစ်မြို့ အပါအဝင် တပ်ဦးအခြေစိုက်သည့် နယ်မြေဒေသများ၌ လူထုဆန္ဒအခြေခံသည့် လူထုအုပ်ချုပ်မှုအစိုးရ ပေါ်ပေါက်ရေး ၂၀၂၅ နှစ်သစ်တွင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မည်ဟု ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF) ၏ နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေး ထုတ်ပြန်ချက် ၂/၂၀၂၄ တွင် ဖော်ပြထားသည်။
PSLF ၏နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးအား ဗဟိုနှင့် အရံကော်မဝင်များ၊ တပ်မှူးများ၊ လုပ်ငန်းဌာနမှူးများ၊ အရာရှိ/အရာခံများနှင့် ဖိတ်ကြားထားသည့် မိဘပြည်သူ ၁၈၅ ဦးဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ ရက်မှ ၂၁ ရက်အထိ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။ PSLF သည် ထိန်းချုပ်နယ်မြေများအတွင်း နယ်မြေလုံခြုံရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးရေးကိစ္စများအား ပိုမိုတိုးတက်စေရန် ဦးဆောင်စီမံအုပ်ချုပ်မည်ဟုလည်း နှစ်ပတ်လည်ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် တအာင်းဒေသအတွင်း အခြားလူမျိုးအဖွဲ့အစည်းများက အတင်းအဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းခြင်း၊ အခွန်ကောက်ခြင်း၊လူထုစီမံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက် နှောင့်ယှက်ခြင်းမပြုနိုင်စေရန်လည်း ကာကွယ်သွားမည်ဟု ပါရှိသည်။
လူထုတော်လှန်ရေးမဟာမိတ်အင်အားစု (PRA-Magway) က ကြားကာလဖက်ဒရယ်ယူနစ်ဆိုင်ရာ မူဝါဒရပ်တည်ချက်အား နိုင်ငံရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ အာဏာခွဲဝေကျင့်သုံးမှု၊ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အချင်းချင်းကြား ဆက်ဆံရေး၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေး၊ မြေယာ/အခွန်/သယံဇာတခွဲဝေသုံးစွဲမှု၊ စီးပွားရေး၊လူမျိုးစုရေးရာဟူ၍ ကဏ္ဍကိုးခုခွဲကာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
PRA (Magway) သည် မကွေးတိုင်းအတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ ကျောင်းသားများ၊ မြေပြန့်ချင်းတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု အပါအဝင် ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြနေပြည်သူများ စုဖွဲ့ထားသည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ကာ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်သူလူထု၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံရေးဦးဆောင်သူများ၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ်သည် အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအတွက် အဖွဲ့ဝင်ယူနစ်တစ်ခု၏ ရှေ့ပြေးနမူနာ ဖြစ်ရမည်ဟု နိုင်ငံရေးမူဝါဒ၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားကာ အာဏာခွဲဝေရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခြင်းနှင့် ပြည်ထောင်စုအဆင့်၌ ခွဲဝေပေးသော နိုင်ငံရေး အခွင့်အာဏာ/လုပ်ပိုင်ခွင့်ဟု၍ ခွဲခြားထားသည်။ မြေယာ/အခွန်/သယံဇာတခွဲဝေသုံးစွဲမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဒေသတွင်း ကောက်ခံရရှိသည့်အခွန်ပမာဏ၏ ၇၀ % အား ယူနစ်အတွင်းရှိ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှု၊ အုပ်ချုပ်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် ရယူသုံးစွဲခွင့် ရှိရမည်ဟု မူဝါဒအဖြစ် ထည့်သွင်းထားသည်။
အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုအာဏာသိမ်းမှု သုံးနှစ်ပြည့်အဖြစ် ထုတ်ပြန်သည့် "စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်" ပါ လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်အား အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေးအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) က ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ရက်တွင် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းအဝေး (၅/၂၀၂၄) အား ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
အစည်းအဝေးသို့ NUG ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလ၊ ဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းအပြင် ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးနှင့် ဒုဝန်ကြီးများ တက်ရောက်ခဲ့ကာ ယင်းဘုံသဘောတူညီချက်အားNUG ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး-KNU ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ-KNPP ၊ ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့-KIO ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး -CNFတို့ ပူးပေါင်းထုတ်ပြန်ထားခြင်းဖြစ်ကာ အချက် ခြောက်ချက် ပါဝင်သည်။
ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်ရဲ့လုပ်ငန်းစဉ် အဆင့်ဆင့်၌ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီ/မြန်မာစစ်တပ်အား စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး(ပြည်တွင်း/ပြည်ပ) ဖိအားပေးခြင်း၊ မြန်မာစစ်တပ်တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် နိုင်ငံရေးဦးတည်ချက် (၆) ရပ်အား လက်ခံပါက စစ်အာဏာသိမ်းမှု အဆုံးသတ်ခြင်းနှင့် အေးချမ်းတည်ငြိမ်စွာအာဏာလွှဲပြောင်းခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက်ဆွေးနွေးခြင်း အပါအဝင်လုပ်ငန်းစဉ် ၆ ချက်ပါဝင်သည်။
တအာင်းမိသားစုများအတွင်း အသက် (၁၈) နှစ်ပြည့်၍ (၃၅) နှစ်အောက်ရှိသည့် အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အထက်ရှိသော မိသားစုများအနေဖြင့် တစ်ဦးကျစီ အမျိုးသားရေးသမိုင်းပေးတာဝန်အရ စစ်မှုမထမ်းမနေရ လာရောက်ရမည့် တပ်ဖွဲ့စုဆောင်းခြင်းဆိုင်ရာမူဝါဒအား ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PNLF) က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
၂၀၁၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက် နေ့စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည့် ယင်းမူဝါဒ၌ အမျိုးသမီးအနေဖြင့် အသက် (၁၈) နှစ်မှ (၂၅) နှစ် အောက်ရှိသော သမီးမိန်းကလေး နှစ်ဦးနှင့်အထက်ရှိသော မိသားစုတိုင်းမှလည်း တစ်ဦး လာရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည်ဟု ပါရှိသည်။
ကင်းလွတ်ခွင့်အနေဖြင့် သားယောကျ်ားလေး နှစ်ဦး ရှိသည့်မိသားစုများ၌ တပ်သားသစ်စုဆောင်းရေးကာလ မတိုင်မီသုံးနှစ်ကတည်းက သာသနာ့ဘောင်အတွင်း၌ ရှိနေခြင်း၊ နာတာရှည်ရောဂါ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရောဂါခံစားနေရသူ၊ ကိုယ်လက်အင်္ဂါမပြည့်စုံသူ၊ အခြားနည်းဖြင့် သန်စွမ်းသူရှိနေပါက ကျန်တစ်ဦးအား ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးမည် ဖြစ်ကာ ပြစ်မှုတစ်ခုခုကြောင့်နှစ်ရှည်ထောင်ဒဏ် ကျနေသည့်ကာလအတွင်း ကျန်တစ်ဦးအား စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည် ဖြစ်သည်။
မိသားစုအတွင်း သားယောကျ်ားလေးနှစ်ဦးရှိပြီး တစ်ဦးမှာ မြန်မာအစိုးရဝန်ထမ်းဖြစ်သော်လည်း ကျန်တစ်ဦးကိုမူ စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်မဟုတ်သည့်အပြင် စစ်မှုထမ်းရန် လုံလောက်ပြည့်စုံသော်လည်း စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ လွတ်မြောက်လိုသည့်အနေဖြင့် အခြားဒေသသို့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်သော်လည်း စစ်မှုထမ်းခြင်းမှကင်းလွတ်ခြင်းမပြုဘဲ တပ်ဖွဲ့စင်စာရင်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရမည် ဖြစ်သည်။
ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အခန်း (၉) နှင့် ပုဒ်မ – ၃၂ (က) အရ ချင်းပြည် (Chinland) အစိုးရအဖွဲ့အား အစိုးရအဖွဲ့၊ ရှေ့နေချုပ်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၊ စာရင်းစစ်ချုပ်များဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း Chinland Council က ထုတ်ပြန် ကြေညာလိုက်သည်။
အစိုးရဖွဲ့စည်းပုံအရဝန်ကြီးဌာန ၁၄ ခု ပါရှိကာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် PuPa Thang ၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်အား တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် Pu Thomas Thang Nou အပါအဝင် သုံးဦး၊ ရှေ့နေချုပ်အဖြစ် Dr. Tial Hnin ၊ စာရင်းစစ်ချုပ် PuChan Ham တို့အား တာဝန်ပေး ဖွဲ့စည်းထားသည်။
ဇန်နဝါရီ၃၀ နှင့် ၃၁ ရက်တွင် ချင်းလုံမြို့၌ ပြုလုပ်သည့် ကောင်စီဝင် ၁၀၀ ဦး တက်ရောက်သော အစည်းအဝေး၌ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ရေးကော်မတီ၏ အဆိုပြုတင်သွင်းချက်များအရ ဖွဲ့စည်း အတည်ပြုခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
ချင်းပြည်သူများ၏လိုအပ်ချက်များအား ထိရောက်စွာ ပိုမိုဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် ချင်းပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကာ ကော်မတီသည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(NUCC) ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) တို့နှင့် ကြားကာလ ချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(ICNCC) မှ တစ်ဆင့်ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ဖြစ်ကြောင်း ဇန်နဝါရီလ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ချက်အမှတ် (၂/၂၀၂၄) ဖြင့် ICNCC က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ICNCC သည် ချင်းတစ်မျိုသားလုံး စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို ရှေးရှုလျက် ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ အချင်းချင်းအကြား မလိုလားအပ်သည့်ပဋိပက္ခများ မဖြစ်ပေါ်ရေး၊ ချင်းအမျိုးသားရေးအတွက် တွေ့ဆုံသင့် တွေ့ဆုံထိုက်သည့် အဖွဲ့အစည်းများအား ဖိတ်ခေါ်ကာ နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီမှုရရှိနိုင်ရန် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်မည့်အပြင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း (၂)၊ ကြားကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာအစီအမံ၊ အခန်း (၈) – အပိုဒ်(၅၂)အရ ချင်းပြည်နယ်အစိုးရအား ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ပါရှိသည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုလက်မှသိမ်းယူထားပြီး ဖြစ်သည့်မြို့နယ် (၇)ခု၌တော်လှန်ရေးနှင့်ဒေသအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများဖော်ဆောင်ရာ၌အကြမ်းမဖက်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CivilDisobedienceMovement– CDM) တွင်ပါဝင်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအားပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(PSLF/TNLA) က ဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ဖိတ်ခေါ်လိုက်သည်။
အာဏာရှင်စနစ်ကင်းစင်ပြီဖြစ်သည့် တအောင်းဒေသ၌CDMပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့်ပြည်သူ့အကျိုးပြုလုပ်ငန်းနှင့်အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးပျက်သုဉ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များအားပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက်ဖိတ်ခေါ်ရခြင်း ဖြစ်ကြောင်းလည်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
ကရင်ဘာသာစကား၊ယဉ်ကျေးမှု၊ သမိုင်းနှင့်ဝိသေသလက္ခဏာများအပြင်ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ရေးအတွက်လုပ်ဆောင်နေသည့် KarenTeacher Working Group – KTWG မှာလက်ရှိတွင် ကျောင်းပေါင်း၂,၁၆၇ကျောင်း တည်ထောင်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကာဆရာ/ဆရာမ၁၂,၀၃၅ဖြင့် လည်ပတ်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
KTWG အားမြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင် အပါအဝင်အခြားသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားကလေးသူငယ်များ အရည်အသွေးမှီပညာရေးအား လက်လှမ်းမီနိုင်ရေးအတွက်၁၉၉၇ ခုနှစ်ကတည်းကစတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။KTWG သည်လက်ရှိတွင် မြန်မာပြည်အရှေ့ပိုင်းဒေသကျောင်းပညာရေးအစီအစဉ် (EasternBurma Community Schooling Project) ကိုလည်းအကောင်အထည်ဖော်နေကာကျောင်းသားပေါင်း ၄၈၇,၆၅၅ဦးအထိ ပညာသင်ကြားပေးထားနိုင်ပြီဖြစ်သည်။
နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ချင်းပြည်နှင့် ချင်းလူမျိုးကိုယ်စား နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ ဦးစီး ဆောင်ရွက်ရေးအတွက် ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council – ICNCC) ကို ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရကာ စစ်အုပ်စုအား ဆန့်ကျင်နေသည့် နိုင်ငံရေးပါတီနှင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ CDM ဝန်ထမ်း၊ သပိတ်အင်အားစု၊ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်း၊ လူငယ် အမျိုးသမီးများဖြင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီ ၁၃ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းသည်။စတင်ဖွဲ့စည်းခင်ကတည်းကပင် ချင်းပြည်နယ်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းရန်နှင့် ဥပဒေပြုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးကိစ္စများကို ကိုင်တွယ်သွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) တွင် လည်း အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ်လည်း ပါဝင်လျက်ရှိသည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလတွင် အစိုးရပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် ချင်းပဋိဉာဉ်ရရှိရေးအတွက် ချင်းပဋိဉာဉ်မူကြမ်း ရေးဆွဲရေးကော်မတီ ဖွဲ့ စည်းကား Single text drat ရရှိရေး၊ ရရှိလာသည်ကို ချင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ကျယ်ပြန့်စွာ ဆွေးနွေးအတည်ပြုနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ထပ်မံထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီ ၄ ရက်တွင် CNF ဗဟိုအလုပ်မှုဆောင်ကော်မတီ လုပ်ငန်းညှိနှိုင်း အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက် ၂ (က) အရ ကောင်စီမှ နုတ်ထွက်ကြောင်း ICNCC သို့ အကြောင်းကြားခဲ့သည်။
CNF သည် ချင်းလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မြို့နယ်နှင့် ဒေသအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ်ပေါင်း (၁၀၈) ဦး ဖြင့် Pre-Plenary Meeting for Chinland Council ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၇ မှ ၉ ရက်အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
ယင်းတွေ့ဆုံမှုအတွင်း တော်လှန်ရေးကာလ ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (Chinland Constitution) ပေါ်ပေါက်ရေး၊ ချင်းပြည်ကောင်စီ (Chinland Council) ဖွဲ့စည်းရေး၊ ချင်းပြည် (Chinland) ၏ မဏ္ဍိုင်သုံးရပ် ဖွဲ့စည်းထူ ထောင်ရေးအတွက် ညီလာခံခေါ်ယူကျင်းပရန် သဘောတူခဲ့ကာ ညီလာခံဖြစ်မြောက်ရေး Working Committee for Chinland Council Conference (WCCCC) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။WCCCC သည် ဖွဲ့စည်းပုံမူကြမ်း ရေးဆွဲခြင်းကို ဆောင် ရွက်ခဲ့သည်။
ချင်းပြည်တည်ထောင်ရေး၌ ပြည်နယ်အတွင်းရှိ အစုအဖွဲ့အသီးသီး စုံလင်စွာ ပါဝင်သော ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ချက် မပါဘဲ ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် မလိုလားအပ်သည့် ပဋိပက္ခများအား အစပျိုးရာ လမ်းကြောင်းတစ်ခုသို့ ရောက်ရှိစေမည်ကို စိုးရိမ်ကြောင်းနှင့် အားလုံးပါဝင်အောင် လုပ်ဆောင်ပြီးမှ ညီလာခံခေါ်သင့်ကြောင်း အလုပ်ကော်မတီထံ နိုဝင်ဘာ ၂၀ ရက် တွင် ကန်ပက်လက် မြို့နယ်ကောင်စီက သဘောထားပေးပို့ခဲ့သည်။
ညီလာခံသည် ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းနှင့် မကိုက်ညီသည့်အပြင် တန်းတူညီမျှမှု မရှိသောကြောင့် ချင်းအမျိုးသားတစ်ရပ်လုံး၏ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို ကိုယ်စားပြု ဖော်ဆောင်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု သုံးသပ်သည့်အတွက် ညီလာခံတက်ရောက်မည် မဟုတ်ကြောင်း ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (မင်းတပ်) (CNC-Mindat/CDF-Mindat)၊ ချင်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (CNO/CNDF) ၊ ဇိုမီးဖက်ဒရယ်အစည်းအရုံး (ZFU/PDF-Zoland) တို့က ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
WCCCC ၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် CNF ဌာနချုပ်ရှိရာ ဗစ်တိုးရီးယားစခန်း၌ ချင်းပြည် (Chinland Council) ညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၄ – ၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အစုအဖွဲ့ ကိုယ်စားပြုသူများအပါအဝင် ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည် ၂၃၅ ဦး ပါဝင်သည့် ယင်းညီလာခံက ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအား အတည်ပြုလိုက်သည်။
တစ်ပြိုင်နက်တည်းပင် ယင်းအစုအဖွဲ့ သုံးခုမှ ကိုယ်စားလှယ် ၁၄၀ ဦးဖြင့် ကောင်စီအား လည်းကောင်း၊ ၂၃ ဦး ဖြင့် ကောင်စီ ဦးဆောင်အဖွဲ့အားလည်းကောင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့ကာ ကောင်စီသည် အမျိုးသားကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အာမခံချက်ရှိသော ချင်းပြည်တည်ဆောက်ရန်၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီစနစ် တည်ဆောက်ရေးအား ရည်မှန်းချက်အဖြစ် ထားရှိကာ ကောင်စီဖွဲ့စည်းပြီး ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း ပြည်နယ်လွှတ်တော်၊ ပြည်အစိုးရအဖွဲ့ နှင့် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်ချုပ်တို့အား ဖွဲ့စည်းသွားမည်ဟု ကောင်စီက ကြေညာချက် ၁/၂၀၂၃ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ ပြဌာန်းချက်များ
အတည်ပြုလိုက်သည့် ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် အခန်း (၁၀) ခန်း ပါရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ (၁) အခြေခံမူ (၂) ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (၃) ချင်းပြည် (Chinland) ကောင်စီ (၄) ဥပဒေပြုရေး (၅) အုပ်ချုပ်ရေး (၆) တရားစီရင်ရေး (၇) ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ (၈) ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး (၉) ရွေးကေက် တင်မြှောက်ခြင်း (၁၀) အထွထွေပြဋ္ဌာန်းချက်များ တို့ ဖြစ်သည်။
ကောင်စီဦးဆောင်အဖွဲ့ဝင်များသည် အမျိုးသားညီညွတ် ရေးအစိုးရ (NUG) အပြင် ပြည်နယ် အစိုးရ၊ လွှတ်တော်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်နေရာများ၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်မရှိဟု ကန့်သတ်ထားသည်။ အစိုးရအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ၌ ဝန်ကြီး ချုပ်အား အကြီးအကဲအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော်လည်း ချင်းပြည် (Chinland) ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သည့် ဥပဒေအရ ပြည်နယ်အကြီးအကဲပင် ဖြစ်သလို ချင်းပြည် (Chinland) ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ၌ လည်း ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တာဝန်ယူသည်။
အစိုးရအဖွဲ့အား တော်လှန်ရေးကာလနှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဟူ၍ နှစ်ပိုင်းခွဲခြားထားကာ တော်လှန် ရေးကာလ ပြီးဆုံးပါက ချင်းပြည် (Chinland) တော်လှန်ရေးကာလအစိုးရအဖွဲ့အား အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ အစိုးရအဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းရမည် ဖြစ်သည်။
နှစ်ဖက်ခေါင်းဆောင်းများ ဆွေးနွေးပြီးနောက် မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (Mon State Revolutionary Force – MSRF) အား မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (Mon State Federal Council – MSFC) တပ်အဖြစ် ပြောငးလဲရပ်တည်ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲ သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
MSFC ၏ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးဦးဆောင်မှုကို ခံယူကာ ပြည်နယ်တပ်အဖြစ် ရပ်တည်မည်ဖြစ်ကာ စစ်ဘက်ရေးရာလိုအပ်ချက်များကိုလည်း MSFC က တာဝန်ယူဖြည့်ဆည်းသွားမည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
ကဏ္ဍ ၁၂ ခုမှ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ဧရာဝတီဖက်ဒရယ်ကောင်စီအား ထပ်မံပါဝင်လာသည့် အင်အားစု နှစ်ခုနှင့် ပူးပေါင်းကာ "ဧရာဝတီ ဖက်ဒရယ်အင်အားစု" (Ayeyarwaddy Federal Force – AFF) ဟု ပြောင်းလဲကြောင်း ကြေညာချက်အမှတ် (၁/၂၀၂၃) ဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ကောင်စီအား ၂၀၁၂ ခုနှစ်ကတည်းက ဖွဲ့စည်းထားကာ ဧရာဝတီအမျိုးသားပြည်နယ် ဖွဲ့စည်းပုံမူကြမ်း ရေးဆွဲလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ကာ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်အဖြစ် အာဏာရှင်စနစ် အပြီးတိုင် ဖျက်သိမ်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီရရှိရေးနှင့် ဧရာဝတီပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံမူကြမ်း ပေါ်ပေါက်ရေးတို့ ချမှတ်ထားသည်။
ကရင့်ပြည်သူ့တပ်မတော် ( Kawathoolei Army – ကော်သူးလေ) လက်အောက်ခံ စစ်ကြောင်းဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့ရာမှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်မှစ၍ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၏ ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KNLA) ၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်သို့ တရားဝင် ကူးပြောင်းပြီ ဖြစ်ကြောင်း Lion Battalion Commando စစ်ကြောင်းက ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
စစ်ကြောင်းမှူး ဗိုလ်အယ်စေးဝါး အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် ယင်းကြေညာချက်၌ ရှေ့ဆက်လုပ်ဆောင်မည့် စစ်ရေးတာဝန်များအား KNLA တပ်မဟာ (၆) ၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် KNLA စည်းမျည်းစည်းကမ်းများ နှင့်အညီ အာဏာရှင်စနစ် ကျဆုံးရေး ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့်အတူ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟု ပါရှိသည်။
မြေပြင်၍ တော်လှန်ရေး အပြီးသတ် အောင်ပွဲခံနိုင်ရေး ဦးစားပေးဆောင်ရွက်ရမည် တော်လှန်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများအပြင် တိုင်းအတွင်း အစုအဖွဲ့အားလုံး လက်ခံနိုင်သည့် နိုင်ငံရေးသဘောတူညီမှု ရရှိအောင် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းလိုခြင်းများကြောင့် စစ်ကိုင်းဖိုရမ် ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့မှ နုတ်ထွက်ကြောင်း မုံရွာလူထုသပိတ်တိုက်ပွဲ ဦးဆောင်ကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် ကြေညာလိုက်သည်။
ဦးဆောင်ကော်မတီအနေဖြင့် မျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ – NUG ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ - NUCC ၊ တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအကြား လက်ရှိကာလ နိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်ဖြစ်သည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိဉာဉ် - FDC ထက် ပိုမိုအားကောင်းခိုင်မာသည့် ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်း ကြိုးပးမ်း အားထုတ်သွားမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။
၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား လုံးဝရပ်စဲမည် မဟုတ်ဘဲ ရှမ်းပြည်နယ် အထူးဒေသ (၁) အာဏာရရေးသည် မိမိတို့၏ အမျိုးသားရေးလုပ်ငန်းစဉ် ပထမခြေလှမ်းဖြစ်ကာ "အထူးဒေသ (၁) အခြေခံဥပဒေ" ကို အခြေခံပြီး ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအား ကြိုးပမ်းအားထုတ်မည်ဟု မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) စစ်ဦးစီးချုပ်နှင့် အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးဖုန်တဲရင်၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်သစ်ကူးသဝဏ်လွှာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
စစ်တိုက်ခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ ရည်မှန်းချက်မဟုတ်ဘဲ စစ်ရေးမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်အား ဖော်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ပြီး အမျိုးသားတန်းတူရေး၊ လွတ်လပ်ရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ကို အကောင်အထည် ဖော်နေခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိအချိန်သည် အထူးဒေသ (၁) ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် အရေးကြီးသည့် အချိန်ကာလလည်း ဖြစ်ကြောင်းလည်း နှစ်ကူးသဝဏ်လွှာ၌ ထည့်သွင်းပြောဆိုထားသည်။
စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ရှေ့ပြေး) ဖွဲ့စည်းနိုင်ရေးအတွက် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အား အစုအဖွဲ့ ငါးခုမှ ကိုယ်စားလှယ် ၃၅ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်အား ဇန်နဝါရီ ၃ ရက်မှ ၅ ရက်အထိ ပြုလုပ်ပြီးနောက် နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေး၊ လူမျိုးစုနှင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံ စသည့ အစုအဖွဲ့ ငါးခုမှ ကိုယ်စားလှယ်များအား ဖိုရမ်မှ ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ဖြစ်ကာ လတ်တလောတွင် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံအစုအဖွဲ့များနှင့် ပါဝင်နိုင်သေးခြင်း မရှိပေ။
ပထမအကြိမ် ဖိုရမ်၌ တိုင်းအတွင်းရှိ အင်အားစုများ စုပေါင်းထားသည့် အစုအဖွဲ့ ပေါ်ပေါက်ရေးဟူသည် နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက် ချမှတ်ထားကာ ယင်းရည်မှန်းချက် အကောင်အထည်ဖော်သည့်အနေဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ညီလာခံ၌ စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ရှေ့ပြေး) ဖွဲ့စည်းရေး မူဘောင်များအား ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်၊ အကြံပြုချက်များဖြင့် အတည်ပြုလိုက်ပြီလည်း ဖြစ်သည်။
မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင် သုံးဖွဲ့ကဇန်နဝါရီ ၅ ရက်တွင်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုလက်မှတိုက်ခိုက်သိမ်းယူထားသည့်ဟိုပန်နှင့် ပန်လုံဒေသနှစ်ခုအားဇန်နဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် "ဝ"ပြည်နယ်ပြည်သူ့အစိုးရထံသို့ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးလိုက်ပြီဖြစ်သည်။
ယင်းဒေသများသည်"ဝ"လူမျိုးပိုင်မြို့များဖြစ်ကာ၁၉၉၀ ခုနှစ် ဗိုလ်ချုပ်စောမောင်လက်ထက်UWSA ထံလွှဲပြောင်းရန် ကျန်ရှိခဲ့သည့်မြို့များလည်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရဟိုပန်မြို့သည် "ဝ"ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၏မြို့တော်ဖြစ်ကာ ၃၄ နှစ်ကြာပြီးမှ"ဝ"လက်အောက်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိလာခြင်းဖြစ်သည်။
ထိန်းသိမ်းထားသည့်မြို့နယ်များအတွင်းအကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့်ပျက်စီးခဲ့သည့် ဒေသခံမိဘပြည်သူများ၏အိုးအိမ်များ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအားကနဦး ဦးစားပေးအဆင့်အဖြစ်ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်ကြောင်းပလောင်င်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(PSLF/TNLA) ဥက္ကဌဗိုလ်ချုပ်ကြီး တားအိုက်ဘုန်းကဇန်နဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ကျရောက်သည့်(၆၁)နှစ်မြောက်တအာင်းတော်လှန်ရေးနေ့ဂုဏ်ပြုမိန့်ခွန်း၌ထည့်သွင်းပြောဆိုထားသည်။
လူမျိုးစုPSLF/TNLA သည်နိုင်ငံရေး အန္တိမပန်းတိုင်အဖြစ်အချက် (၃)ချက်ချမှတ်ထားကာ မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့်ပူးတွဲဖော်ဆောင်နေသည့် ၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေးပန်းတိုင်ဖြစ်သည့်စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်ရေး၊ပြည်သူလူထု အသက်အိုးအိမ်ကာကွယ်နိုင်ရေးနှင့် မိမိဒေသအားပိုမိုထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက်စစ်အာဏာရှင်စနစ်အား တော်လှန်နေသည့်ပြည်သူများနှင့်ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟုလည်းဂုဏ်ပြုမိန့်ခွန့်၌ ပါရှိသည်။
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက် ညပိုင်းမှစ၍ နှစ်ဖက်တပ်များ ချက်ချင်းအပစ်ရပ်ရေး၊ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုနှင့် ထိတွေ့မှု မရှိစေရေး၊ အငြင်းပွားဖွယ်ရာနှင့် ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ပါက တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလမ်းစဉ်ဖြင့် ဖြေရှင်းရေး စသည့် အချက် (၃) ချက်ဖြင့် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ (NSPNC) အကြား တရုတ်ကြားဝင်စေ့စပ်မှုဖြင့် သဘောတူအပစ်ရပ်လိုက်ကြောင်း မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် သုံးဖွဲ့က ကြေညာထားသည်။
ဇန်နဝါရီ ၁၀-၁၁ ရက် နှစ်ဖက်အဖွဲ့များအကြား တတိယအကြိမ် ဆွေးနွေးမှုအဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့၌ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက် (Haigeng Agreement) အရ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်များအနေဖြင့် ရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ စစ်ကောင်စီ စခန်းနှင့် ဗျူဟာကုန်းများအား ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်မှု မပြုလုပ်ရေးနှင့် စစ်ကောင်စီဘက်မှလည်း မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ထိန်းချုပ်၊ သိမ်းယူထားသည့် နေရာများသို့ လေကြောင်းနှင့် လက်နက်ကြီးတိုက်ခိုက်မှု မပြုလုပ်ရေးတို့ ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ တရုတ်နိုင်ငံသားများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လုံခြုံရေးအား မထိခိုက်စေရန်နှင့် မဖျက်ဆီးရန်အချက်ကိုပါ သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။
