၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ စစ်အုပ်စုမှ အာဏာသိမ်းမှုစတင်ပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်းတွင်ပင် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း အသိုင်းအဝိုင်းများ စုဖွဲ့၍ ဆန္ဒထုတ်ဖော်မှုများနှင့် သပိတ်မှောက်မှုများ ပေါ်ထွက်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်းသို့ ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသူများအနက် အရပ်သားပြည်သူများအပြင် အစိုးရဝန်ထမ်းများပါ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ယင်းအစိုးရဝန်ထမ်းများတွင် ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ ဆက်သွယ်ရေး (မြန်မာ့မီးရထား)၊ မြန်မာ့ဆေးဝါးလုပ်ငန်းများမှ ဝန်ထမ်းများအပြင် လျှပ်စစ်ဝန်ထမ်း အများအပြား ပါဝင်လာကြသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားဖြစ်သည့် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ ဝန်ထမ်းများပင် ပါဝင်လာခဲ့ကြသည်။ ယင်းပါဝင်မှုမှာ နီးစပ်ရာ ဝန်ထမ်းအချင်းချင်း စုပေါင်းလုပ်ဆောင်ရာမှ နောက်ပိုင်း၌ နိုင်ငံအဝန်း ကွန်ရက်ကျယ်ပြန့်သည့် စုဖွဲ့မှုများအထိ ပြောင်းလဲတိုးတက်လာသည်။
ဆန္ဒပြမှုများ နိုင်ငံတစ်ဝန်း ကျယ်ပြန့်လာပြီးနောက် ကျန်းမာရေးမိသားစု CDM ကွန်ရက်များအပြင် အခြားအစိုးရဌာနများအလိုက် CDM ပြုလုပ်ကြသည့် ဝန်ထမ်းများ၏ CDM ကွန်ရက်များလည်း ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြမှုများ၌ အကြမ်းမဖက် အာဏာဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှု - CDM တွင် ပါဝင်လာကြသည့် ပြည်သူ့ ဝန်ထမ်းများကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စု၏ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအချို့ ရပ်ဆိုင်းကုန်သည်အထိ ဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ CDM လှုပ်ရှားမှုမှာ အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စု၏ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် အခြားသော ယန္တရားများအား ထိခိုက်စေကြောင်း မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်တွေ့လာရပြီးနောက် နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ ဝန်ထမ်းများအား CDM ပြုလုပ်ကြရန်အ တွက် ဆန္ဒပြသူများအကြား လှုံ့ဆော်တိုက်တွန်းမှုများ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။ ထို့နည်းတူ CDM ပြုလုပ်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ၏ နိစ္စဓူဝ ကြုံတွေ့ရမည့် လူမှုစီးပွားဘဝ ထိခိုက်မှုများကိုပါ ဖြေရှင်းရန်အတွက်လည်း "ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း ကူညီပေးရေး" - CDM Support ကွန်ရက်များလည်း ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။
ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက်က ရန်ကုန်မြို့တွင် ဆန္ဒထုတ်ဖော်နေစဉ် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်အုပ်စု၏ လုံခြုံရေးတက်ဖွဲ့များက မျက်ရည် ယိုဗုံး၊ ရာဘာကျည်များဖြင့် ပစ်ခတ်တားဆီးစဉ်အတွင်း အသက် ၅၉ နှစ်အရွယ် ပညာရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦးဖြစ်သူ ဆရာမကြီး ဒေါ်တင်နွဲ့ရီ နှလုံးဖောက်၍ သေဆုံးမှုမှာ CDM ပြုလုပ်နေသူများအကြား တွန်းအားတစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။
“ရုံးမတက်နဲ့ ရုန်းထွက်" ဟု ကြွေးကြော်လျက် စစ်အုပ်စု၏ အဓိကယန္တရားများဖြစ်သည့် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး၊ ဗဟိုဘဏ်များအပြင် အခြားသော အရေးကြီးဌာနများမှ ဝန်ထမ်းများလည်း CDM လှုပ်ရှားမှု၌ ပါဝင်ပေးကြရန် နိုင်ငံ လုံးချီ တောင်းဆိုခဲ့ကြရာ ပါဝင်လာသူများလည်း ရှိခဲ့သည်။
အာဏာသိမ်းမှု၏ ပထမဆုံးနှစ်လအတွင်းမှာပင် ရဲနှင့် စစ်သား CDM ပြုလုပ်မှုများ စတင်ရှိနေခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) မှ ထိန်းချုပ်ထားသည့် နယ်မြေများသွား ဘက်ပြောင်းခိုလှုံလာသူများ ထိုစဉ်ကတည်းက စတင်ရှိနေခဲ့ပြီဖြစ်သည်။
ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ၏ အကြမ်းမဖက် အာဏာဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှု - CDM မှာ အားကောင်းသည် ထက် အားကောင်းလာခဲ့ကာ အစိုးရဝန်ထမ်းများအပြင် စစ်အုပ်စုနှင့် လက်တွဲလုပ်ကိုင်နေသည့် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများအထိ ကူးစက်လာခဲ့သည်။ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်အချို့၌လည်း CDM ပြုလုပ်သူများရှိလာသည်အထိ ဖြစ်လာကာ ဘဏ်လုပ်ငန်းအချို့ ရပ်ဆိုင်းကုန်သည်အထိ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။
နိုင်ငံတစ်ဝန်း CDM ပြုလုပ်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ များပြားလာချိန်၌ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ဘက်မှ လည်း ခြိမ်းခြောက်၊ အမှုဖွင့်၊ ဖမ်းဆီးမှုများအား ဆက်တိုက်ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ တစ်ဖက်တွင် ဝန်ထမ်းများအား လုပ်ငန်းခွင် ပြန်ဝင်ရောက်ရန် မေတ္တာရပ်ခံသော်လည်း တစ်ဖက်တွင် အစုအပြုံလိုက် ဖြုတ်ပစ်ခြင်း၊ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသည့် နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ဖြင့် အမှုဖွင့်ကြောင်း ကြေညာခြင်းများအား နေ့စဉ် ရက်ဆက် ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။
CDM လှုပ်ရှားမှုများ အားကောင်းလာသည့်နည်းတူ CDM Support အဖွဲ့များလည်း များစွာ ထွက်ပေါ် လာခဲ့သည်။ CDM Support အဖွဲ့များမှာ တစ်ဦးချင်းမှသည် အစုအဖွဲ့အလိုက်အထိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု ကော်မတီ- CRPH ကလည်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆ ရက်တွင် CRPH – CDM Supporting Team အား စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ကာ CDM ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအား ကူညီထောက်ပံ့နိုင်ရေးအတွက် အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်မှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ ထိုစဉ်ကတည်းကပင် CDM ဝန်ထမ်းများအား မှတ်တမ်းတင်ထားနိုင်ရေးအတွက် ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များ ပေးပို့ကြရန် နှိုးဆော်ခဲ့သည်။
CDM လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်သည်ဟုဆိုကာ စစ်ကောင်စီက အလုပ်ဖြုတ်ပစ်သူပေါင်းမှာ အာဏာသိမ်းပြီး လေးလအကြာ မေလ ၂၂ ရက်အထိ ပညာရေးကဏ္ဍ တစ်ခုတည်းမှ ပညာရေးဝန်ထမ်းပေါင်း ၁၂၉,၀၀၀ ဦးအထိ ရှိပြီဖြစ်ကြောင်း ဆရာများသမဂ္ဂက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
CDM လှုပ်ရှားမှုကြောင့် အုပ်ချုပ်ရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေး စသည့် ယန္တရားအချို့ ရပ်တန့်ကုန်ချိန်တွင် ဆန္ဒပြသူများအပေါ် စစ်တပ်က အကြမ်းဖက် ဖြိုခွင်းမှုများ၊ လူသေသည်အထိ ပစ်ခတ်မှုများအပြင် ဖမ်းဆီး၊ ထောင်ချမှုများအား ပိုတိုး ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ စစ်တပ်က CDM ပြုလုပ်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအား ပစ်မှတ်ထားကာ လိုက်လံဖမ်း ဆီးခြင်း၊ ပုဒ်မမျိုးစုံတပ်၍ ထောင်ချခြင်းများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်လာသည့်အတွက် CDM လုပ်ထားသည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများမှာ ဖမ်းဆီးခံရခြင်း၊ ဖမ်းဆီးမခံရသူများမှာလည်း လုံခြုံရာ ဒေသများ၊ နယ်စပ်ဒေသများအထိ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရမှုများ ရှိလာခဲ့သည်။ တပြိုင်တည်းမှာပင် စစ်တပ်က CDM ပြုလုပ်သူများအား လုပ်ငန်းခွင် ပြန်ဝင်ရန်အတွက် ကမ်းလှမ်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်မှု - CDM တွင် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ ပါဝင်ခြင်းသာ နိုင်ငံနေ ပြည်သူများ ၏ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်မှုလည်း များစွာ ရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံ့ပြည်သူ အများစုမှာ အာဏာသိမ်းပြီး ရက်ပိုင်း အတွင်း လမ်းများပေါ်တက်၍ စစ်တပ်အား ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြ ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။ အစပိုင်းတွင် မြို့ကြီးများ ပေါ်၌သာ ဆန္ဒပြပွဲများ ရှိခဲ့ရာမှ ရက်ပိုင်းအတွင်းတွင်ပင် တစ်နိုင်ငံလုံး ပျံ့နှံ့သွားခဲ့ကာ သန်းနှင့် ချီသွားခဲ့သည်။
လက်နက်အားကိုးဖြင့် အကြမ်းဖက်ဖြိုခွဲသည့် အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကြောင့် ပြည်သူများမှာ လမ်းမထက် သပိတ်တိုက်ပွဲများထက် အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုများအား ပိုမိုလုပ်ဆောင်လာကြသည်။ စစ်ကောင်စီနှင့် ဆက်စပ်သည့် ကဏ္ဍပေါင်းစုံ၌ ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိရေး လှုပ်ရှားမှုမျာ ပိုမိုအားကောင်း လာခဲ့သည်။ စစ်တပ်နှင့် ဆက်စပ်သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား သပိတ်မှောက်ခြင်း၊ စစ်ကောင်စီနှင့် ဆက် စပ်လုပ်ကိုင်နေသည့် ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ လူပုဂ္ဂိုလ်များအား သပိတ်မှောက်ခြင်းများ ပြုလုပ်လာကြသည်။ ထို့ပြင် ညပိုင်းများ၌ စစ်တပ် ထုတ်ပြန်ထားသည့် ညမထွက်ရအမိန့်အောက်မှ သံဗုံးတီးသပိတ်များအား နိုင်ငံအနှံ့ ပြု လုပ်လာခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်း စစ်တပ်က ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်၊ ကြေညာချက်နှင့် တားမြစ်ချက်များအား အကြမ်းမဖက်နည်းဖြင့် အံတုခဲ့ကြသည်။ လူထု၏ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်မှုကြောင့် စစ်တပ်လက် အောက်ရောက်နေသည့် အောင်ဘာလေထီ ရောင်းချမှု ရပ်တန့်လုနီးပါးအထိ ရောက်သွားခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် အကြမ်းမဖက် အာဏာဆန်ကျင်မှုအဖြစ် စစ်ကောင်စီလက်အောက်တွင် ဆက်လက်လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်း များအား လူမှုရေးပြစ်ဒဏ် - Social Punishment လှုပ်ရှားမှုမျာလည်း အားကောင်းလာခဲ့သည်။
အာဏာသိမ်း စစ်တပ်အောက် အလုပ်မလုပ်ရေး CDM လှုပ်ရှားမှုမှသည် စစ်တပ်နှင့် ဆက်စပ်သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအပြင် လူပုဂ္ဂိုလ်များကိုပါ သပိတ် မှောက်ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ ပိုအားကောင်းလာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အခွန်မဆောင်ခြင်း လှုပ်ရှားမှု၊ စစ်တပ် က ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်/ညွှန်ကြားချက်မှန်သမျှ မလိုက်နာရေး စသည့် အကြမ်းမဖက် အာဏာဆန့်ကျင်မှုများလည်း ဆက်လက် ရှိလာခဲ့သည်။
မြန်မာပြည်သူများ၏ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်မှု - CDM အား ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘယ်ဆုအတွက် နော်ဝေနိုင်ငံ အော်စလိုတက္ကသိုလ်ရှိ ပါမောက္ခ ခြောက်ဦးက ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုး အဆိုပြုခဲ့သည်။ အဆိုပြုလွှာတွင် CDM လုပ်ရှားမှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ဒီမိုကရေစီနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ခိုင်မာအားကောင်းရေးအတွက် အပြုသဘောဆောင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များ ဖော်ဆောင်ရာတွင် အဓိကကျကြောင်းနှင့် CDM လှုပ်ရှားမှု အောင်မြင်မှုရှိပါက နိုင်ငံအတွင်း နှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်နေသည့် စစ်တပ်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် လက်နက်ကိုင် ပဋိိပက္ခများကို ချုပ်ငြိမ်းစေမည်ဟု ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း CDM မူဝါဒစာတမ်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၂၀) ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုမူဝါဒပါ Non-CDM ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများကို အပြစ်ပေးအရေးယူရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် အခန်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဝေဖန်မှုများ ရှိခဲ့သည်။
အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စု၏ တရားဝင်မှုနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများအား ထိခိုက်မှုကြီးမားစေသည့်အပြင် နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံစိုက်မှုကိုလည်း ပိုမို ရရှိလာသည့်အ တွက် CDM လုပ်ဆောင်နေမှုများ အရှိန်လျော့ကျမသွားစေရန်အတွက် CDM Support Team များ ရှိလာပြီး ကူညီပံ့ပိုးရန် ကြိုးပမ်းမှုများလည်း ရှိလာခဲ့သည်။ သို့သော် အင်အားများပြားသည့် CDM ဝန်ထမ်းများအားလုံးကို ရေရှည်တွင် ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခြင်း မရှိသည့်အတွက် အချို့သော CDM ဝန်ထမ်းများမှာ နယ်စပ်အခြေပြုနှင့် ဒေသ တွင်းအခြေပြု အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၌ ဝန်ထမ်းအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ ပညာရေးကဏ္ဍများ၌ ပုဂ္ဂလိက ဝန်ထမ်းအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခြင်းအပြင် ရပ်တည်ရေးအတွက် စျေးရောင်းခြင်းကဲ့သို့သော လုပ်ငန်းများ၌ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်လျက် ဖြတ်သန်းကနေကြရဆဲဖြစ်သည်။
ယနေ့အချိန်အထိ အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုအနေဖြင့် CDM လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်သော ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများကို ဖမ်းဆီးခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်းများ ပြုလုပ်နေသည့်တိုင် အများစုမှာမူ ပြည်တွင်းရှိ စစ်အုပ်စု မထိန်းချုပ်နိုင်သည့် နယ်မြေများ၊ နယ်စပ်ဒေသများ၊ ဒုတိယနိုင်ငံများ၌ အလုံးအရင်းဖြင့် ခိုလှုံနေကြဆဲ ဖြစ်ကာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်အား အကြမ်းမဖက် အာဏာဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှု - CDM ဆက်လုပ်နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ အချို့မှာ နိုင်ငံတကာ အကူအညီဖြင့် တတိယနိုင်ငံများသို့ ပြောင်းရွှေ့ခွင့်များ ရရှိခဲ့သည်။
ထို့အတူ CDM လှုပ်ရှားမှုတွင် မပါဝင်ခဲ့ကြသည့်တိုင် စစ်အုပ်စုလက်အောက်၌ ဆက်လက် အလုပ် မလုပ်လိုသည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများလည်း ပြည်သူ့ဘက်သို့ ကူးပြောင်းနေကြဆဲလည်း ဖြစ်သည်။
ဒုတိယအကြိမ်မြောက် CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းထုညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်မှ ၁၀ ရက်အထိ လေးရက်တာ ကျင်းပပြီးနောက် အချက် ၁၀ ချက်ပါ သဘောထားအား ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
CDM အင်အားစုအနေဖြင့် စနစ်သစ်နှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံသစ်အတွက် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်မည် ဖြစ်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နှင့် အပေါင်းအပါများ၊ ၎င်းတို့အား ကူညီပံ့ပိုးနေသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း ဆန့်ကျင်တော်လှန်မည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် တရားမဝင် စစ်အုပ်စုနှင့် ချုပ်ဆိုထားသော မည်သည့် နိုင်ငံတကာ စာချုပ်မျိုးကိုမဆို အသိအမှတ်ပြုမည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အခြေခံပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် မည်သည့် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကိုမဆို ပြတ်ပြတ်သားသား ရှုတ်ချကာ လုံးဝလက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်းလည်း သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းလျက်ရှိသော Non CDM ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့်လည်း ပြည်သူလုထုနှင့် ပူးပေါင်းရန်၊ ပြည်သူလူထု ထိခိုက်နာကျင်စေမည့် လုပ်ရပ်များကို ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လျက်ရှိသူများကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ ထိရောက်စွာ အရေးယူဆောင်ရွက်သွားရေးအတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများအား တိုက်တွန်းထားသည်။
တိုက်ခိုက်ရေးအောင်ပွဲများမှသည် ပြည်သူ့နိုင်ငံရေးအောင်ပွဲများအထိ ဆက်လက် သယ်ဆောင် အနားသတ်ပေးနိုင်မှသာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု အစစ်အမှန်ကို ခံစားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (Shan Nationalities League for Democracy - SNLD) က အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်တွင် ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေး ရပ်တည်ချက်သဘောထားအား ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ရပ်တည်ချက်သဘောထား၌ ၁၉၄၇ ပင်လုံစာချုပ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူအရ တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ကြရမည် ဖြစ်ကာ လူမျိုးရေးအစွန်းရောက် ကန့်သတ်ခွဲခြားမှု မလုပ်ဆောင်မိရန် လိုအပ်ပြီး တန်းတူညီမျှသည့် ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးကို မျက်ခြေမပြတ်ရန် အထူးလိုအပ်ကြောင်း ပါရှိသည်။
ထို့ပြင် မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးအား နိုင်ငံကြီးအချို့က စီးပိုးကြိုးကိုင်လျက် လူထုဆန္ဒအပေါ် လျစ်လျူရှု တဖက်သတ် ဆောင်ရွက်ရန် ကြိုးစားမှုအား ပြည်ထောင်စုစိတ်ဖြင့် ကျော်လွှားရန်၊ တိုင်းပြည်ပြဿနာအား ပြည်သူလူထု ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရမည်ဟု အသံကောင်းဟစ်ကာ လူထုအုပ်ချုပ်ရေး အစစ်အမှန်ပေါ်ပေါက်ရေးအား လက်တလုံးခြား ဆန့်ကျင်လျက် စစ်အာဏာရှင်စနစ် သက်ဆိုးရှည်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများအား မျက်နှာဖုံးခွာချကြရန် လိုအပ်ကြောင်း နိုင်ငံရေးသဘောထား ရပ်တည်ချက်မှတဆင့် သတိပေးထားသည်။
လူသားမျိုးနွယ် ချုပ်ငြိမ်းစေရေးကို တိုက်ဖျက်တွန်းလှန်ရုံဖြင့် မပြီးသေးဘဲ သဘာဝဂေဟ အလုံးစုံပျက်သုဉ်းရေးကိုပါ လူသားအသိကိုယ်စီရှိလျက် ဝိုင်းဝန်းကာကွယ်ကာ အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ဒီမိုကရေစီမိတ်ဖက်အချင်းချင်း လက်တွဲညီ ချီတက်မည်ဟုလည်း ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီ အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် သဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ပါရှိသည်။
ကွန်ရက်တွင် မပါဝင်သေးသည့် ဒေသအတွင်းရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်လက် ချိတ်ဆက်ကာ ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း တော်လှန်အင်အားစု ၁၁ ဖွဲ့ ပါဝင်သည့် မကွေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ကွန်ရက်က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
အောက်တိုဘာလအတွင်း ကွန်ရက်အဖွဲ့ဝင်များအကြား သုံးရက်ကြာ အစည်းအဝေးအား မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်နေရာ၌ ရည်ရွယ်ချက်သုံးရပ်ဖြင့် ကျင်းပပြီးနောက် မကွေးဒေသရှိ ပြည်သူလူထုသို့ တင်ပြချက်အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။
ယင်းအစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက် ၁၄ ရပ်အား ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ယင်းအတိုင်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားပြီး လက်ရှိကွန်ရက်တွင် လူမျိုးပေါင်းစုံအထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ (မကွေးဒေသခံဗမာလူမျိုးစု)၊ မကွေးလူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ လူမှုတရားမျှတရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့(မကွေး)၊ ပခုက္ကူ လူငယ်ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း၊ ဖက်ဒရယ် FM ၊ ပခုက္ကူ လူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ နွေဦးခရီးသည်၊ မကွေးတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသမဂ္ဂ၊ Tamar Institute of Development ၊ မကွေးတက္ကသိုလ် ဆရာများသမဂ္ဂ၊ ရေစကြိုမြို့နယ် လူထုသပိတ်တိုက်ပွဲဦးဆောင်ကော်မတီတို့ ပါဝင်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးရန် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ မြို့ပြတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အပါအဝင် ပြည်သူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များ ရယူရန် ကြိုးပမ်းမှုသာ ဖြစ်ကာ နည်းလမ်းမျိုးစုံသုံး ဆန့်ကျင်ကြရန် ရန်ကုန်အခြေစိုက် လူထုသပိတ် အစုအဖွဲ့များက စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်။
သန်းခေါင်စာရင်းသည် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ဟန်ပြပြင်ဆင်မှုသာ ဖြစ်ကာ မြို့နယ်၊ ရပ်ကွက်များအလိုက် စစ်မှုထမ်းနိုင်သည့် လူငယ်များ၏အရေအတွက်များ၊ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်ကြသည့် ကျောင်းသားလူငယ်များနှင့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ၏ အခြေအနေများ၊ မြို့ပြနေ သပိတ်ရဲဘော်များနှင့် တော်လှန်ရေး အင်အားစုများ၏ အချက်အလက်များကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် ကြံစည်မှုဖြစ်သည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
သပိတ်အင်အားစုများ၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအား ဆန့်ကျင်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများကို ဖော်ပြထားကာ စစ်အုပ်စု ဖိအားပေးမှုကြောင့် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုတွင် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ကြရသည့် Non-CDM ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် ကောက်ယူမှုလုပ်ငန်းများ နှောင့်နှေးစေရန်နှင့် အချက်အလက်များ မှားယွင်းစေရန် နည်းလမ်းမျိုးစုံ ပြုလုပ်ကာ ပြည်သူလူထုဘက်၌ ရပ်တည်နိုင်သည်ဟုလည်း တိုက်တွန်းထားသည်။
နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်နေကြသည့် မွန်လူငယ်များ၏ နိုင်ငံရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအား စက်တင်ဘာလအတွင်းက ပြုလုပ်ပြီးနောက် အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး ဘုံရည်မှန်းချက်များ အောင်မြင်စေရေးအတွက် အချက်လေးချက်ပါ ဘုံသဘောတူညီချက်အား စက်တင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အားလုံး ပါဝင်ကာ မွန်ပြည်နှင့် မွန်လူထုကိုယ်စားပြုသည့် မွန်ပြည်အစိုးရတစ်ရပ် အမြန်ဆုံး ဖွဲ့စည်းဖော်ဆောင်ရန်၊ အင်အားစုများအကြား တပ်ပေါင်းစုအသွင် ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်၊ စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲအား ဆန့်ကျင်တော်လှန် တိုက်ဖျက်ရန်၊ မွန်ပြည်နှင့် ထိစပ်ဒေသများ၌ လူသားချင်းစာနာမှုအခြေအနေများအား ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရေး စနစ်တကျ ချိတ်ဆက်လုပ်ဆောင်ကြရန်တို့ ဖြစ်သည်။
ယင်းဘုံသဘောတူညီချက်အား မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) ၊ ရာမည ဖက်ဒရယ်အင်အားစုသစ် (NRFF) ၊ မော်လမြိုင်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ၊ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)၊ မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ ရေးပြောက်ကျားတပ် (YGF)၊ မွန်ပြည် လူ့အခွင့်အရေးဖောင်ဒေးရှင်း (Hurfom) နှင့် အမည်မဖော်လိုသည့် အစုအဖွဲ့လေးခုတို့ စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။
ရန်ကုန်မြို့၌ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်လာပြီးနောက် သပိတ်အင်အားစုအဖွဲ့ဝင် လေးဦး ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် မိသားစုနှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်တောက်လျက်ရှိကြောင်း စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ရန်ကုန်အင်အားစု (Anti-Junta Alliance Yangon – AJAY) က စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ဖမ်းဆီးခံရသူလေးဦးမှာ တကသ ကျောင်းသားဟောင်းများ အင်အားစု တွဲဖက်တည်ထောင်သူနှင့် အလွတ်တမ်း ဓါတ်ပုံသတင်းထောက် ကိုဇော်လင်းထွဋ် (ခ) ဖိုးသား၊ လူငယ်သပိတ်ကော်မတီ (YSC) ဦးဆောင်သူ ကိုအောင်မင်းခိုင်(ခ) မဲကြီးနှင့် အဖွဲ့ဝင် မမြမဉ္စူနှင့် နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသူဟောင်း မနှင်းအိခိုင် တို့ ဖြစ်ကာ ဖမ်းဆီးခံထားရသူများမှာ စစ်တပ်၏ လူမဆန်သည့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုများဖြင့် စစ်ကြောမေးမြန်းခံနေရကာ အသက်အန္တရာယ်နှင့် ကျန်းမာရေး အခြေအနေ အထူးစိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေရှိကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။
တအောင်းပြည်အတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံအတွက် လိုအပ်သည့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးရန်နှင့် ရောဂါကာကွယ်နှိမ်နင်းရေးလုပ်ငန်းများအား အဓိကထား လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် "တအာင်းပြည်ကျန်းမာရေးကောင်စီ- Ta’angland Health Council (THC)" ကို ဖွဲ့စည်းပြီဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။
သြဂုတ်၂၀ ရက်က ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) နှင့် တအာင်းပြည်တွင်း တော်လှန်ရေးတာဝန် အသီးသီးထမ်းဆောင်နေသည့် မန္တလေးကျန်းမာရေးမိသားစု (Medical Family Mandalay – MFM) ၊ CDM နှင့် ဒေသခံ ကျန်းမာရေးပညာရှင်များ စုံညီအစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီးနောက် ကောင်စီဝင် ၁၅ ဦးဖြင့် THC အား ဖွဲ့စည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ THC သည် ဒေသတွင်း ရောဂါဖြစ်ပွားနှုန်းနှင့်သေဆုံးနှုန်း လျော့ကျစေရန်း၊ ကျန်းမာစွာ သက်တမ်းစေ့နေနိုင်ရေးနှင့် ပျမ်းမျှသက်တမ်း ပိုမိုမြင့်မားလာရေးကိစ္စများလည်း ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။
မွန်ပြည် ကိုယ်စားပြု တိုက်ပွဲဝင်နေကြသည့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အားလုံး နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကာ ဗဟာဗျူဟာကျ လှုပ်ရှား၍ မွန်ပြည်အစိုးရ တည်ထောင်မည်ဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၁၉ ရက်တွင် ကျရောက်သည့် မွန်တော်လှန်ရေး (၇၇) နှစ်မြောက် အထိမ်းအမှတ် ထုတ်ပြန်ချက်မှ တဆင့် ရာမညဖက်ဒရယ်အင်အားစုသစ် (New Rehmonnya Federated Force- NRFF) က ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။
နှစ်ပတ်လည် ကြေညာချက်၌ အချက်ငါးချက်ပါရှိကာ စစ်အုပ်စု မတရားပြဌာန်းသည့် စစ်မှုထမ်းဥပဒေအား မွန်ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ဆန့်ကျင်သွားရန်၊ တော်လှန်ရေးအရှိန် ပိုမိုအားကောင်းစေရန်နှင့် စစ်အာဏာရှင်အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ်မှန်သမျှ အမြန်ဆုံး ကွယ်ပျောက်ရေး ကျရာကဏ္ဍမှ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန်၊ စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ၎င်းတို့ကျောထောက်နောက်ခံ စီးပွားရေးထုတ်ကုန်များအား သပိတ်မှောက်ရန် တိုက်တွန်းထားကာ ဖိနှိပ်ခံရသည့်ကြားမှ တော်လှန်ရေးအတွက် လူထု၏ ကြံ့ကြံ့ခံကူညီထောက်ပံ့ပေးမှုအား ကျေးဇူးတင်ကြောင်းနှင့် လွတ်မြောက်သည်အထိ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန် ပန်ကြားထားသည်။
ဘက်ပေါင်းစုံ ကျဆုံးနေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအတွက် မြို့ပြများအား ဆက်လက်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးတွင် ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားများမှာ အဓိကထောက်တိုင်ဖြစ်ပြီး မိမိရပ်ရွာများအတွင်းရှိ အနိုင်ကျင့် ဖိနှိပ်နေသည့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအား ရပ်ရွာလူထုကိုယ်တိုင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင်အာခံကြရန် "စစ်ကျွန်အုပ်ချုပ်မှု အံတုရေး လှုပ်ရှားမှု" အားစတင်ကြောင်း ရန်ကုန်အခြေစိုက် လူထုသပိတ် အစုအဖွဲများက သြဂုတ် ၁၆ ရက်တွင် ကြေညာလိုက်သည်။
ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများသည် စစ်အုပ်စု အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ဖိနှိပ်ရေးယန္တရားအတွက် အရေးကြီးဆုံးဖြစ်ကာ ဧည့်စာရင်းတိုင်ကြားမှုမှ မတရားစစ်မှုထမ်းစာရင်း ကောက်ယူမှုများအထိ အရေးပါနေကြောင်း၊ ရန်ကုန်မြို့ပြ စစ်ကျွန်အုပ်ချုပ်ရေးအား ဖြိုချမည်ဆိုပါက ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှ စတင်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ရပ်ရွာလူထုအနေဖြင့် ရပ်/ကျေးအုပ်ကြီးများအား ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင်အာခံကြရန် လိုအပ်ကာ ၎င်းတို့၏ အချက်အလက်များအား တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထံ သတင်းပေးပို့ခြင်း၊ ဖယ်ကျဉ်ခြင်း၊ အာခံခြင်း၊ လူမှုပြစ်ဒဏ်ပေး၍ နုတ်ထွက်သွားစေရေး ဖိအားပေးခြင်းများ ဝိုင်းဝန်းလုပ်ဆောင်ကြရန် သပိတ်အင်အားစုများက တိုက်တွန်းထားသည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုမှ စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးနောက် ဖေဖော်ဝါရီလ ပထမပတ်မှ စတင်၍ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး လူထုသပိတ်များ နိုင်ငံအနှံ့တွင် ပုံစံမျိုးစုံဖြင့်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသည်။ ဆန္ဒဖော်ထုတ်မှုများ၊ သံပုံးတီးခြင်း၊ ဖဲကြိုးနီလှုပ်ရှားမှု၊ CDM လှုပ်ရှားမှု အစရှိသည့် အကြမ်းမဖက်သော လှုပ်ရှားမှုများဖြင့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် (၂၂) ရက်အကြာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၂ ရက်တွင် “၂၂၂၂၂” လူထုသပိတ်ကြီးကို ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း လူ သန်းနဲ့ချီပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ နောက်ဆုံးအပတ်မှစတင်ပြီးအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုမှဆန္ဒပြသူများအား အင်အားသုံးဖြိုခွဲခြင်း၊ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ထောင်ချခြင်းတို့ကြောင့် လူထုလုပ်ရှားမှုများမှာ တဖြည်းဖြည်း အားနည်းသွားခဲ့ရပြီး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ လူငယ်တချို့နှင့် အဖွဲ့အစည်းတချို့ကသာ မြို့ပြများတွင် ပြောက်ကျားသပိတ်၊ စာတမ်း ချိတ်ဆွဲ ခြင်း၊ လက်ကမ်းစာစောင် ဖြန့်ဝေခြင်း၊ စတေကာကပ်ခြင်း အစရှိသည့် လူထုလုပ်ရှားမှုများကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။
မြို့ပြများတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက် သတ်ဖြတ်မှုများကြောင့် လူထုလှုပ်ရှားမှုများမှာ အားနည်းသွားသော်လည်း အညာဒေသများတွင် လူထုလှုပ်ရှားမှုများမှာ နေ့စဉ် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေကြသည်။၁၀၂၇ ကြိုဆိုထောက်ခံပွဲ၊ အထိမ်းအမှတ် လူထုသပိတ်များ၊ တော်လှန် ရုပ်ရှင်ပြပွဲ အစရှိသဖြင့် လူထုလှုပ်ရှားမှုများအား ပြည်သူလူထု၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုနှင့်အတူ လုပ်ဆောင်နေကြသည်။အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲခြင်း၊ လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်ခြင်း၊ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ခြင်း၊ စစ်ကြောင်းထိုးခြင်းတို့ကြားမှ အညာဒေသများတွင် လူထုလှုပ်ရှားမှုများကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏အာဏာသိမ်းမှု (၁) နှစ်ပြည့်သည့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ပြည်သူများက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ မတရားဖိနှိပ်မှုများကြားမှ အသံတိတ်သပိတ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စု ထောက်ခံသူ ဟန်ငြိမ်းဉီး၏ တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်တွင် ရေးသားဖော်ပြချက်အရ အသံတိတ်သပိတ်တွင် ပါဝင်သူ လူ (၂၀၀) ကျော်ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် အာဏာသိမ်းမှု (၂) နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အသံတိတ်သပိတ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် (၃)နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အသံတိတ်သပိတ်ကိုပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသူတွေကို ပန်းတွေနဲ့ ဂုဏ်ပြုသော ပန်းသပိတ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ စတင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ထို့နောက် နှစ်စဉ်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏မွေးနေ့ဖြစ်သော ဇွန်လ ၁၉ ရက်တွင် ပန်းပန်ခြင်း၊ ပန်းကိုင်ဆောင်ခြင်းစသော လှုပ်ရှားမှုများဖြင့်ပန်းသပိတ်ကို ၂၀၂၁ မှ ၂၀၂၄ခုနှစ်အထိ စုစုပေါင်း (၄) ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီးဖြစ်သည်။စ်စဉ်ပန်းသပိတ်များတွင်ပါဝင်မှုကြောင့် ပြည်သူအများအပြား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းကို ခံခဲ့ကြရသည်။
“အာဏာသိမ်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မလုပ်ရေးနှင့် ဖက်ဆစ်တပ် ထုတ်ကုန်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတွေကို အသုံးမပြုရေး” ဘူးသပိတ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၆ ရက်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပြည်သူလူထုမှ တခဲနက် ထောက်ခံ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ပထမခြေလှမ်း အောင်မြင်ပြီးနောက် ဘူးသပိတ် ဒုတိယခြေလှမ်း အဖြစ် ဖက်ဆစ်တပ် ထုတ်ကုန်နဲ့ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတွေကို ဆက်လက် သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြပြီး နောက်ထပ် သပိတ်မှောက်ရမည့် ဖက်စစ်တပ် ထုတ်ကုန်စာရင်းကို၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်တွင် သပိတ်အင်အားစုများက ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏အတင်းအဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ မအောင်မြင်ရန်အတွက် ဘူးသပိတ်ဆင်နွှဲကြရန် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများမှ ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၆ ရက်တွင် တိုက်တွန်းထုတ်ပြန် ခဲ့ကြပါသည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်တွင် သပိတ်ခေါင်းဆောင် ကိုတေဇာဆန်းမှ တော်လှန်ရေးကြီး စတင်ကတည်းက ပြည်သူလူထုတရပ်လုံး စွဲကိုင်ခဲ့တဲ့ လူထု CDM နှင့် ဘူးသပိတ်ကို ယခုချိန်၌ အစွမ်းကုန် အရှိန်တင်ကြရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပြီးနောက် အညာဒေသများတွင် “ဘူးသပိတ်ဆင်နွှဲ ဖက်ဆစ်ဖြိုလှဲ” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပြည်သူလူထုအား ဘူးသပိတ်တွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ကြရန် တိုက်တွန်းသော လူထုလှုပ်ရှားမှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။
ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်း အား၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်နေသည့် ရုံးလုပ်ငန်းများအား ရပ်တန့်စွန့်ခွာရန် မေ ၉ ရက်က သတိပေးပြီးနောက် ဝန်ထမ်း ၈၈ ဦး CDM ပြုလုပ်လာကြောင်း ကန်ပက်လက်မြို့ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က အမည်စာရင်းနှင့်တကွ ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
CDM ပြုလုပ် အလင်းဝင် ပူးပေါင်းလာသူများမှာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လျှပ်စစ်၊ မြေစာရင်း၊ လူမှုဝန်ထမ်း၊ အိမ်တွင်းမှု၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲရေး၊ စာရင်းစစ်ရုံး၊ ထွေအုပ်နှင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်မှ ဝန်ထမ်းများ ဖြစ်ကြသည်။
ထို့ပြင် အမည်ပျက်စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းကြေညာခံထားရသည့် ပညာရေးဝန်ထမ်း ၁၀ ဦးမှာလည်း အယူခံဝင်ပြီးနောက် CDM ပြုလုပ်သည့် ဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြောင်း ခိုင်လုံသည့်အတွက် စာရင်းမှ ပယ်ဖျက်ကြောင်းလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ပအဖ အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ထားသေးသည်။
တပ်မဟာ (၆) ထိန်းချုပ်ရာ ဒူးပလာယာခရိုင်အတွင်း စစ်ရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ဖော်ဆောင်ရာ၌ ရှုပ်ထွေးမှုမရှိစေရန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ ဌာနအသီးသီး၌ လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်းများ (Non-CDM) အားလုံးအနေဖြင့် နုတ်ထွက်ခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း (သို့မဟုတ်) အစည်းအရုံး၏အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်ကူညီပေးရန် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ကဇွန် ၂၈ ရက်တွင် သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ထိန်းချုပ်နယ်မြေများအတွင်းရှိ Non-CDM များ အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား အားပေး၊ ထောက်ခံ၊ ကူညီသည့် မည်သည့်လုပ်ဆောင်မှုမျိုးကို မပြုလုပ်ကြရန်ကိုပါ သတိပေးထားကာ မလိုက်နာပါကတပ်မဟာ (၆)အနေဖြင့် အဆင့်ဆင့်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟုလည်း ပါရှိသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃-၁၅ ရက်အတွင်း ကျင်းပခဲ့သော ပထမအကြိမ် သျှမ်းလူငယ်ညီလာခံတွင် သျှမ်းကျောင်းသား သမဂ္ဂမှ တင်သွင်းသည့် မူဝါဒ အကြံပြုစာတမ်းကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန် ခဲ့သည်။ အဆိုပါ မူဝါဒ အကြံပြုစာတမ်းတွင် အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဆက်၊ နောက်ခံ အကြောင်းအရာ၊ ပညာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော အကြံပြုလိုသော မူဝါဒများနှင့် အဆိုပြုချက်များပါဝင်သော အခန်းကဏ္ဍများ၊ သီးခြားအကြံပြုချက်များနှင့် အနှစ်ချုပ်တို့ ပါဝင်သည်။
အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဆက်ရာတွင် သျှမ်းကျောင်းသား သမဂ္ဂကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြောင်း အပါအဝင် အဆိုပါ သမဂ္ဂ၏ မူဝါဒများ၊ လှုပ်ရှားမှုများကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
ပညာရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းပညာရေး အခြေအနေ၊ အခြေခံပညာရေး၊ အဆင့်မြင့် ပညာရေး အခြေအနေ၊ အကြံပေးလိုသည့် မူဝါဒများနှင့် အဆိုပြုချက်များကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။ နိုင်ငံရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေ၊ သျှမ်းနိုင်ငံရေးနှင့် လူငယ်များ၏ အခန်းကဏ္ဍ၊ ဖက်ဒရယ်သျှမ်းပြည်နှင့် သျှမ်းအမျိုးသား ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ဒေသများ အတွက် အနာဂတ်နှင့် ကြားကာလဆိုင်ရာ မူဝါဒအကြံပေးချက်များနှင့် အဆိုပြုချက်များ ပါဝင်ပါသည်။ တော်လှန်ရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းတော်လှန်ရေး အခြေအနေ၊ အကြံပြုလိုသော တော်လှန်ရေးဆိုင်ရာ မူဝါများ၊ နှင့်အဆိုပြုချက်များ ပါဝင်သည်။
သီးခြားအဆိုပြုချက်များတွင် သယံဇာတ တူးဖော်မှုမူဝါဒနှင့် ဒေသခံများ၏ ရပိုင်ခွင့်ကို လေးစားလိုက်နာရန်၊ CDM /NON-CDM ၀န်ထမ်းများကို နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေး၊ ပညာရေး ကဏ္ဍအသီးသီးတွင် ပါဝင်ကူညီလာစေရန် လက်တွဲခေါ်ဆောင်သင့်ကြောင်း စသည့် အချက်တို့ ပါဝင်သည်။
ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF) ထိန်းချုပ်ထားသည့် နမ့်ဆန်၊ နမ္မတူ၊ မန်တုံ၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ့်ခမ်း၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံမြို့များ အပါအဝင် တအာင်းပြည်အတွင်း စစ်အုပ်စုလက်အောက်၌ ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော Non-CDM ဝန်ထမ်းအားလုံးအား လက်ရှိအချိန်မှစ၍ မည်သည့်တာဝန်မှ မရှိတော့ဘဲ လုပ်ငန်းတာဝန်များအားလုံး ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မေ ၁၅ ရက်တွင် PSLF က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီက “တအာင်းပြည်တွင်းရှိ Non-CDMများအပေါ်ထုတ်ပြန်ရှင်းလင်းချက်"အမည်ဖြင့် ကြေညာသည့် ထုတ်ပြန်ချက်၌ တအာင်းပြည်အတွင်း ဆက်လက်နေထိုင်နေသည့် Non-CDM များအနေဖြင့် စစ်အုပ်စုထံမှ လစာ/ငွေကြေး ထုတ်ယူခြင်း၊ လုပ်ငန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ လုပ်ငန်းအစီရင်ခံစာများ ပေးပို့ခြင်း စသည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွေ့ရှိပါက အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် သတ်မှတ်ချက်အရ ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု သံသယရှိသည့် Non-CDM များကို အပြစ်ပေး အရေးယူနိုင်ရေးအတွက် သက်ဆိုင်ရာမှ ဖမ်းဆီးအရေးယူခြင်း၊ တိုင်ကြားမှုအရ ဖမ်းဆီးပြီး အဆင့်ဆင့် စစ်ဆေးအရေးယူခြင်းများနှင့် သတ်မှတ်သည့် စီမံချက်အရ အပြစ်ပေး အရေးယူခြင်းများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟု ပါရှိသည်။
PSLF သည် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်သည့်ကာလမှ ယနေ့အချိန်အထိ ယင်းမြို့များ အပါအဝင် PSLF အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေများအတွင်း သက်ဆိုင်ရာ ဒေသခံပြည်သူလူထုနှင့် ပူးပေါင်းကာ စီမံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ယခင်ကထက် ပိုမိုလက်တွေ့ကျကျ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေသည်ဟုလည်း ကော်မတီ ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။
မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုပုဒ်မဖြင့် ထောင်ဒဏ်နှစ်နှစ်နှင့် ငွေဒဏ်ကိုးသိန်းစီ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသည့် ကယားပြည်နယ်၊ လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခချုပ် ဦးခင်အောင်မြင့်၊ ဒုတိယပါမောက္ခချုပ် ဒေါ်သီတာ အပါအဝင် ငါးဦးအား လွတ်ငြိမ်းခွင့်နှင့် ကြီးကြပ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့ တင်ပြမှု၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုကို ဦတည်၍ မေ ၈ ရက်တွင် ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည်နယ်ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က မေ ၉ ရက်တွင် အမိန့်အမှတ် ၀၉/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခံရသူငါးဦးမှာ ဦးခင်အောင်မြင့်၊ ဒေါ်သီတာ၊ ဒေါ်လှလေးမြင့်၊ ဒေါ်ယဉ်ယဉ်လှိုင်၊ ဒေါ်မို့မို့ထွန်းတို့ ဖြစ်ကာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က လွိုင်ကော်မြို့တွင် တိုက်ပွဲစဖြစ်ကတည်းက ၎င်းတို့အား IEC က ခေါ်ထုတ် ထိန်းသိမ်းကာ မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုဥပဒေပုဒ်မ ၁၇ (၁) ဖြင့်တရားစွဲဆိုပြီးနောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် အပြီးသတ် အမိန့် ချမှတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။
၎င်းတို့နှင့်အတူ ခေါ်ထုတ် ထိန်းသိမ်းထားသည့် Non-CDM ဝန်ထမ်းများနှင့် မိသားစုဝင် စုစုပေါင်း ၁၉၃ ဦးကိုမူ "Non-CDM ဆိုင်ရာ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းကာ စုံစမ်းမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် "အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ ယန္တရားမှန်သမျှတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရန်"၊ "ကျောင်း/ရုံးနှင့်လည်း အဆက်အသွယ် မပြုလုပ်ရန်"၊ "ပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့်အညီ ပြည်သူလူထုနှင့် တစ်သားတည်းရပ်တည်သွားရန်" စသည့် ကတိခံဝန်ချက်များအား လက်မှတ်ရေးထိုးစေပြီးနောက်၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် နယ်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။
၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်တစ်ရပ် အမြန်ဆုံး ရရရှိရေး ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) နှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တို့က ပူးတွဲ ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်သည် စစ်ရေးအရ သိသာထင်ရှား၍ လက်တွေ့ကျသည့် အောင်မြင်မှုများ ရရှိခဲ့သည့် နှစ်ဖြစ်ကာ လက်ရှိတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အရေးပါသည့် စစ်စခန်းအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ထားပြီး ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်တစ်ရပ် အမြန်ဆုံး ရရရှိရေး ကြိုးပမ်းနေကာ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ရေး၊ တော်လှန် ရေးအလွန် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရေး၊ ညီညွတ်ရေး ပိုမို အားကောင်စေရေး အထူးသတိထား ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။
ထို့အပြင် ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကိစ္စ၊ စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူများကို လူသားချင်းစာနထောက်ထားမှုအကူအညီများပေးအပ်ခြင်း၊ ပဋိပက္ခအတွင်း အရပ်သားများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်းအကြောင်းအရာများကိုလည်း ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်တွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။
CDM လှုပ်ရှားမှု၌ ပါဝင်သည့် ကျောင်းသား/သူ များအတွက် တရားမျှတမှု ပြန်လည်ရှာဖွေရေးမှာ အရေးကြီးကာ ၎င်းတို့၏ ပညာရေးအခွင့်အလမ်း၊ ပညာရေးအာမခံချက်၊ ရုပ်ပိုင်းစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြန်လည်ပြုပြင်တည်ဆောက်ရေးအတွက် မူဝါဒတစ်ရပ်အား ပါဝင်သင့် ပါဝင်ထိုက်သူများနှင့် ရေးဆွဲအတည်ပြုပေးစေလိုကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) နှင့် သက်ဆိုင်သူအားလုံးအား အခြေခံပညာ ပညာရေးဝန်ထမ်းများ အထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့ (BEGSC-CEC) က ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် တိုက်တွန်းထုတ်ပြန်ထားသည်။
လက်ရှိတွင် CDM နှင့် အခြားသော CDM အစုအဖွဲ့များနှင့် ပတ်သက်သည့် မူဝါဒများ ရှိလာပြီ ဖြစ်ကာ ယင်းမူဝါဒများ၌ CDM ကျောင်းသားဟူသည့် စကားရပ်ပါဝင်သော်လည်း သီးခြားကဏ္ဍ ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းများ မရှိပေ။
အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လူထုလှုပ်ရှားမှု - CDM နှင့် ပတ်သက်သည့် မူဝါဒအား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ - NUCC က ကောင်စီ၏ ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်အစည်းအဝေးမှတစ်ဆင့် အတည်ပြု ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
မူဝါဒ၌ အပိုင်း (၄) ပိုင်းပါဝင်ကာ အပိုင်း (၁) မူဝါဒ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှု၊ အနက်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်၊ ရည်ရွယ်ချက်များ၊ အပိုင်း (၂) အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလူထုလှုပ်ရှားမှု၊ အပိုင်း (၃) အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေးလူထုလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာမူဝါဒ၊ အပိုင်း (၄) အကြမ်းမဖက်အာဏာဖီဆန်ရေး "လူထု" လှုပ်ရှားမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ တရားမျှတမှုမူဝါဒများ တို့ဖြစ်သည်။ အပိုင်း (၄) ပိုင်းတွင် အခန်း (၅) ပါဝင်ပြီး တရားမျှတမှုမူဝါဒအပိုင်း၌ အသိအမှတ်ပြုခြင်း၊ အမှန်တရား ရှာဖွေခြင်း၊ နစ်နာမှုများကို ပြန်လည်ကုစားခြင်း၊ အပြစ်ပေးအရေးယူခြင်း၊ အဆိုးကျော့သံသရာကို ရိုက်ချိုးခြင်းဟူ၍ ကဏ္ဍများခွဲကာ မူဝါဒအသေးစိပ်အား ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။
အပြစ်ပေးအရေးယူခြင်း၌ ကျူးလွန်ခဲ့သူများအား တရားစွဲဆိုရန် သင့်၊ မသင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ခြင်းအပါအဝင် လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ကျူးလွန်ကြောင်း ထင်ရှားသူများအား တရားရုံး/ခုံရုံးတင်ခြင်း၊ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှု/စစ်ရာဇဝတ်မှု/လူသားမျိုးနွယ် အပေါ် ကျူးလွန်သော ပြစ်မှုများ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုဖြစ်စဉ်၌ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သူတိုင်း တရားဥပဒေ ရှေ့မှောက်၌ ခြွင်းချက်မရှိ တရားစီရင်ခံရမည် ဖြစ်ကာ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ် အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် လုံးဝမရှိစေရဟု မူဝါဒ၌ ဖော်ပြထားသည်။
မွန်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှု - CDM၌ ပါဝင်သည့် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားဌာနမှ ဝန်ထမ်းအစုအဖွဲ့ သုံးဖွဲ့ ပူးပေါင်း၍ မွန်ပြည်နယ် CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများကောင်စီ (CCSC-MON) အား ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။
နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း သီးခြားစုဖွဲ့ရန် လိုအပ်ချက်အရ မွန်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ ကိုယ်စားပြုအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် ရည်ရွယ်ချက် သုံးရပ်အား လုပ်ဆောင်ရန် ဖွဲ့စည်းခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
၎င်းတို့မှာ ဌာနအသီးသီးမှ CDM များ ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ ပူးပေါင်းပါဝင်နိုင်စေရန်၊ ကြားကာလဝန်ထမ်းယန္တရားနှင့် မူဝါဒများပေါ်ထွက်စေရန်၊ စွမ်းဆောင်ရည်ပြည့်သည့် ဝန်ထမ်းယန္တရား ပေါ်ထွန်းစေရေးတို့ ဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လုံခြုံရေးတင်းကြပ်ထားသည့် ရန်ကုန်မြို့တွင် လူထုသပိတ်တိုက်ပွဲများ ပြန်လည် စတင်လာပြီ ဖြစ်ကာ နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်က စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ရန်ကုန်အင်အားစုနှင့် သပိတ်အင်အားစုများ ပူးပေါင်း၍ သပိတ်တိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။
ယင်းသပိတ်တိုက်ပွဲ၌ ဦးဆောင်ပါဝင်သူ ကိုနန်းလင်းက သပိတ်အတွင်း လက်ရှိ နွေဦးတော်လှန်ရေး အခြေအနေများအား ပြည်သူလူထုထံ အကျဉ်းချုံး အစီရင်ခံဟောပြောခဲ့ရာ ရန်ကုန်မြို့ခံများလည်း သပိတ်၌ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ သပိတ်လှုပ်ရှားမှုအပြီး အ ကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ယင်း သပိတ်ပြုလုပ်သည့် နေရာအနီးမှ စျေးအား ဖျက်ဆီးခြင်း၊ အရပ်သားများအား ရန်ရှာ ဖမ်းဆီးမှုများကို ဆက်တိုက်ကျူးလွန်လျက် ရှိသည်။
သပြေခတ်ကို အသုံးပြုမည့် "တစ်လေးလုံး လူထုလှုပ်ရှားမှု" အား လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်ဆင်ရေး အောင်မြင်မှုအား ကြိုဆိုကြောင်းနှင့် စစ်အုပ်စုလက်အောက်ခံ တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့များ ပြည်သူ့ရင်ခွင် ခိုလှုံကြရန် တိုက်တွန်းသည့်အနေဖြင့် နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် စတင်နေပြီ ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ကရင်နီပြည်တွင် "Operation 1111 - 4K" ကို ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် - KNDF မှ အခြားသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းဖော်ဆောင်နေသည်။
တစ်လေးလုံးလှုပ်ရှားမှု အဖြစ် သပြေအောင်ပန်းများအား ဘုရား၌ ကပ်လှူခြင်း၊ ပန်ဆင်ခြင်း၊ ရင်ဘက်၌ ထိုးခြင်းအပါအဝင် မိမိအသုံးပြုနေသည့် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာ အောင်သပြေပန်းပုံများ တင်ခြင်း၊ Profile ပုံများ တင်ခြင်းများ ပြုလုပ်ကြရန်လည်း ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများက တိုက်တွန်းထားသည်။
စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှု၌ ပါဝင်သည့် CDM ဝန်ထမ်းများ၏ တတိယအကြိမ် နိုင်ငံဝန်ထမ်းထုညီလာခံအား ရည်ရွယ်ချက် ငါးရပ်ဖြင့် ပြုလုပ်မည် ဖြစ်ကြောင်း CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းထုညီလာခံ ဖြစ်မြောက်ရေးကော်မတီက နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။
ယင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာ အများပြည်သူနှင့် မချိတ်ဆက်မိသေးသော CDM ဝန်ထမ်းများ သိရှိစေရန်အတွက် အဓိကထား ထုတ်ပြန်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်ကလည်း ကော်မတီ၏ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်နှင့် မေတ္တာရပ်ခံချက်တစ်စောင်အား ထုတ်ပြန်ထားသေးကာ ကော်မတီသည် အလုပ်အဖွဲ့သာ ဖြစ် ကြောင်းနှင့် မည်သည်ကိုမှ ကြိုတင်ဆုံးဖြတ်နိုင်သော အခွင့်အာဏာမရှိဘဲ ညီလာခံ၍ CDM ဝန်ထမ်းများ တက်ရောက်ဆွေးနွေးနိုင်ရေး စုစည်းမိရန်၊ အချင်းချင်း ကူညီရန်နှင့် CDM ထု၏ အင်အားကို ဖော်ထုတ်နိုင်ရေးကိုသာ ရည်ရွယ်ကြောင်း ပါရှိသည်။
စစ်အုပ်စုထံ စင်ကာပူနိုင်ငံမှတစ်ဆင့် စီးဝင်နေသည် "သွေးစွန်းငွေ ဖြတ်တောက်ရေး" လက်မှတ်ထိုး တောင်းဆိုမှုကမ်ပိန်းအား စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်မှ ၂၂ ရက်အထိ ရက်သတ္တပတ် ထပ်တိုးထားကာ ပြည်သူများပါဝင်ပေးကြရန် အာဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့အင်အားများ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ (မန္တလေး) (AFFC) က တိုက်တွန်း နှိုးဆော်ထားသည်။
စင်ကာပူနိုင်ငံသည် စစ်အုပ်စု လိုအပ်သည့် လက်နက်နှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်း၊ လေယာဉ်ဆီ၊ နည်းပညာများ ဝယ်ယူရန် ကြားခံပေးထားသည့် နိုင်ငံဖြစ်ကာ နိုင်ငံခြားငွေလွှဲပြောင်းမှုအတွက်လည်း စင်ကာပူအခြေစိုက်ဘဏ်များကို စစ်အုပ်စုက အားထားနေရသည်။ ကောက်ယူရရှိသည့် လက်မှတ်များကို စုဆောင်း၍ စစ်အုပ်စုနှင့်အဆက်ဖြတ်ရန် စင်ကာပူအစိုးရအား တောင်းဆိုသွားမည် ဖြစ်သည်။
"လူဖြစ်ခြင်းရဲ့ အဓိပ္ပာယ် ဒို့ တော်လှန်မှ ရမယ်...၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ ကင်းတဲ့ ပြည်သူဆိုတာ မရှိဘူး" စာသားပါ ဘန်နာအား စက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်က လုံခြုံရေးတင်းကြပ်ထားသည့် ရန်ကုန်မြို့ရှိ အထက်တန်းကျောင်းတစ်ခုထဲအထိ ဝင်ရောက် ချိတ်ဆွဲ၍ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်များက ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။
အဆိုပါ ဆန္ဒ ထုတ်ဖော်မှုအား ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် (ဗကသများအဖွဲ့ချုပ်) နှင့် လှိုင်သာယာမြို့နယ် အခြေခံပညာကျောင်းသားသမဂ္ဂတို့က ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည်။
ရဟန်းသံဃာတော်များအနေဖြင့် စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ လက်ဝေခံ အပေါင်းအပါများအား ပတ္တနိကုဇ္ဇနကံဆောင် သပိတ်မှောက်ခြင်းဖြင့် နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ဦးဆောင်လမ်းပြ ပါဝင်ပေးရန် စစ်အာဏာရှင်စနစ် အပြီး တိုင်ပျက်သုန်းရေး လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နေသူများက ရွှေဝါရောင်သံဃာ့လှုပ်ရှားမှု ၁၆ နှစ်မြောက် ဖြစ်သည့် စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် ကြေညာချက်ထုတ်၍ ပန်ကြာထားသည်။
ရွှေဝါရောင် သံဃာ့လှုပ်ရှားမှုမှာ စစ်အာဏရှင်စနစ်အောက် လူထု ကြုံတွေ့နေရသည့် အထွေထွေအကျပ်အတည်းများ ဖြေရှင်းပေးရန်အတွက် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ရဟန်းသံဃာတော်များက စတင်ခဲ့သည့် လှုပ်ရှားမှု ဖြစ်သည်။ ယင်းလှုပ်ရှားမှုအတွင်း ပါဝင်ခဲ့ကာ ယနေ့အချိန်အထိ စစ်အုပ်စုနှင့် အပေါင်းအပါများအား ကံဆောင်သပိတ်မှောက်ထားနေဆဲ ဖြစ်သည့် ရဟန်းသံဃာတော်များ ရှိကာ လက်ရှိ စစ်အုပ်စု ဖိနှိပ်မှုများကိုလည်း ပူးပေါင်းတွန်းလှန်သွားရန် နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက စုပေါင်း ပန်ကြားထားသည်။
ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်းရှိ ဝိဇ္ဇာ/သိပ္ပံ တက္ကသိုလ်နှစ်ခုတွင် "ဖက်ဆစ်ဝင်ငွေ ဖြတ်တောက် - ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာ တည်ဆောက်" အမည်ဖြင့် "စစ်တပ်ထုတ်ကုန် သပိတ်မှောက် လှုပ်ရှားမှု" အား ကျောင်းသားများက စက်တင်ဘာ ၁၃ ရက်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်ပြီး မကြာခင်ပင် အရပ်ဝတ်စစ်သားနှင့် ရဲများက ကျောင်းပရဝုဏ်အတွင်းသို့ ရောက်ရှိလာကာ စာသင်ခန်းများသို့ ဝင်ရောက်၍ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ၌ မပါဝင်ကြရန် ခြိမ်းခြောက်ဖိအားပေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
