ရန်ကုန်မြို့အတွင်း နေထိုင်နေသည့် တော်လှန်သော ပြည်သူများအနေဖြင့် မြို့သို့ ရောက်ရှိလာမည့် စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူများနှင့် ပတ်သက်၍ "ပြည်သူချင်းဖေးမကူကြ" ရန် အတွက် အချက်ငါးချက်ပါ "ရန်ကုန်မြို့နေပြည်သူတရပ်လုံးသို့ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်" အား ရန်ကုန်အခြေပြု တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သြဂုတ် ၁၃ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အနယ်နယ် အရပ်ရပ်မှ စစ်ဖြစ်ပွားရာဒေသမှ ရောက်ရှိလာနိုင်မည့် စစ်ဘေးရှောင် ပြည်သူများနှင့်ပတ်သက်၍ နွေးထွေးပျူငှာစွာ ကြိုဆိုဆက်ဆံပေးရန်၊ အိမ်ငှားခများ/အဆောင်ငှားရမ်းခများကို စျေးနှုန်းလျှော့၍ ငှားရမ်းပေးရန်၊ မိမိ၏ ကာယအား/ဉာဏအား/ဓနအင်အားများအလိုက် နေထိုင်စားသောက်ဖို့အတွက် ကူညီစီစဉ်ပေးရန်၊ စစ်ဘေးရှောင် ပြည်သူများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ/စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်စေမည့် အပြုအမူ/အပြောအဆိုများ၊ ပြောဆိုရေးသားချက်များကို ရှောင်ရှားရန်နှင့် ပြုလုပ်သူများကို ဝိုင်းဝန်းကန့်ကွက်ရှုတ်ချရန်၊ စစ်ကောင်စီတပ်များ/ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ၏ စစ်ရှောင်များအပေါ် ကျူးလွန်ဖိနှိပ်မှုများကို ဖော်ထုတ်အသိပေးခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးကြရန် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားသည်။

‍

လူမျိုးပေါင်းစုံ အထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ (GSCN) ၏ ဒုတိယအကြိမ် ညီလာခံအား လူမျိုးစု ၁၉ ခုမှ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် လေ့လာသူ စုစုပေါင်း ၅၃ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ကော်မတီအမည်အား"လူမျိုးပေါင်းစုံမျိုးဆက်များ သွေးစည်းညီညွတ်ရေး မဟာမိတ်အင်အားစု" (Generation’s Solidarity Coalition of Nationalities – GSCN) အဖြစ် ပြောင်းလဲကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ညီလာခံ၌ GSCN ဖွဲ့စည်းပုံအား နိုင်ငံရေးအင်အားစုတစ်ရပ်နှင့် လျော်ညီစွာ ပြင်ဆင်၍ လူမျိုးစုအသီးသီး၏ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဗဟိုကော်မတီ၊ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီတို့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကာ GSCN အား ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ ရက်က လူမျိုးပေါင်းစုံဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။

‍

အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်(ရမခ)

• ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ လားရှိုးမြို့တွင် အခြေစိုက်သည်။ ရှမ်းမြောက်နယ်မြေနှင့် ထိစပ်သည့် ဒေသများအတွက် ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအား အဓိက တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်သည်။ လက်ရှိ တိုင်းစစ်ဌာချုပ် တိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးလှိုင် ဖြစ်သည်။ စစ်ရေးပြင်းထန်နေချိန်အတွင်း ဗိုလ်ချုပ်စိုးလှိုင်အား ဇူလိုင် ၁၈ ရက်တွင် ဖယ်ရှားကာ တပ်မ ၉၉ တပ်မမှဗိုလ်မှူးချုပ် စိုးတင့်အား ခန့်အပ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။  တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ကွပ်ကွဲမှုအောက်တွင် ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာနချုပ် - ဒကစ (၁) ခု၊ အခြေချ စစ်ဗျူဟာ (၃) ဖွဲ့၊ လှုပ်ရှားစစ်ဗျူဟာ (၂) ဖွဲနှင့် ယင်းစစ်ဗျူဟာများအောက်၌ ခြေလျင်နှင့် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၆) ခုအထိ ရှိသည်။ လောက်ကိုင် ဒကစ လက်အောက်တွင် ခြေလျင်နှင့် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၉) ရင်းအထိ ရှိသည်။
• အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်အား နိုင်ငံအတွင်း ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ လှုပ်ရှားမှုများအား ပိုမိုထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်နိုင်ရေးအတွက် ၁၉၆၁ ခုနှစ်က တောင်ကြီးမြို့တွင် ဖွဲ့စည်းသည့် အရှေ့ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်မှ ၁၉၇၂ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၇ ရက်တွင် ခွဲထုတ်ကာ လားရှိုးမြို့အခြေပြု ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်က မေမြို့ (ဝါ) ပြင်ဦးလွင်အခြေစိုက် မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ကရင်အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDO) က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်နောက်ပိုင်း “ရမခ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်” သည် ၇၅ နှစ်တာကာလအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ပထမဦးဆုံး ကျဆုံး လက်လွှတ်လိုက်သည့် တိုင်းစစ် ဌာနချုပ်အဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ထားသည်။

နေ့စွဲမှတ်တမ်း

ဇူလိုင် ၃ -ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊ လားရှို့မြို့အား မြန်မာ့အမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (ကိုးကန့်တပ်မတော်)(Myanmar National Democratic AllianceArmy - MNDAA) နှင့် မဟာမိတ် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် စတင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သည်။

ဇူလိုင် ၅ – လားရှိုးမြို့ အရှေ့တောင်ဘက် ၁၀ မိုင်ခန့်အကွာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ခြေလျင်တပ်ရင်း (ခလရ) ၂၉၁ အား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်.

ဇူလိုင် ၇ – လားရှိုးမြို့ပေါ် ရပ်ကွက် (၅) နှင့် နီးကပ်သည့် ခြေမြန်တပ်ရင်း(ခမရ) ၅၀၇ အား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းနေ့ ညပိုင်းမှစတင်ကာ ဇူလိုင် ၈ ကရက် နံနက်ပိုင်းအထိ ရပ်ကွက် (၅) အား အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုက လေကြောင်းမှ ဆက်တိုက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

ဇူလိုင် ၁၈ – တပ်မ ၉၉ တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်စိုးလှိုင်အား အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးအဖြစ် ပြောင်းလဲခန့်အပ်သည်။

ဇူလိုင် ၂၁ – လားရှိုး၌ တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး တစ်ဦး၊ ဗိုလ်မှူး နှစ်ဦး၊ ဗိုလ်ကြီးငါးဦး အပါအဝင် စစ်သည် ၃၁၇ ဦး ကိုးကန့်တပ်ထံ လက်နက်ချ အလင်းဝင်ခဲ့သည်။ လက်နက်ချ အလင်းဝင်ပြီးနောက် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၏တိုက်ခိုက်မှု၌ ပူးပေါင်းပါဝင်လိုကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။

ဇူလိုင် ၂၃ – လားရှိုးအထိုင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် အပါအဝင် အနီးရှိ ထောက်ပံ့ရေး(ထပရ) ၆၂၆၊ ကုတင် (၁၀၀) ဆေးတပ်ရင်းနေရာများအား တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

ဇူလိုင်၂၄ – ကိုးကန့်တပ်နှင့်အတူ ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း၌ လက်တွဲတိုက်ခိုက်နေသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်-မန္တလေး(MDF –PDF) က မန္တလေးတိုင်းနှင့် ရှမ်းပြည်အစပ် ပတ္တမြားနယ်မြေ မိုးကုတ်အား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် လားရှိုးအထိုင် ရမခ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ဝန်းရံထားသည့် ခြေလျင်တပ်ရင်း (ခမရ) ၄၁ နှင့် ၆၈၊ ခြေမြန်တပ်ရင်း(ခမရ) ၅၀၇ နှင့် ၅၂၂ တို့ အနက် ခလရ ၄၁ နှင့် ခမရ ၅၀၇ အား MNDAA ဦးဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းညပိုင်းတွင် ရမခ တိုင်းဌာနချုပ် အပါအဝင် လားရှိုးလေယာဉ်ကွင်းအနီးရှိ ခလရ ၆၈ နှင့် ခမရ ၅၂၂ တို့ကိုပါ ပိတ်ဆို့၍ ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်သည်။

ဇူလိုင်၂၅ – လားရှိုးအထိုင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကိုးကန့်တပ်(MNADD) က ထုတ်ပြန်လာသည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် လားရှိုးမြို့တွင်း ၄ ၊ ၅ ၊ ၁၀ ၊ ၁၁ ၊ ၁၂ ရပ်ကွက်တို့တွင်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေပြီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ လေကြောင်းသုံး တိုက်ခိုက်မှုများရှိသည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင် MNDAA စစ်ရေးကော်မတီက လားရှိုးမြို့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရာများကို ဆက်ခံလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် လားရှိုးမြို့ လုံးဝလွတ်မြောက်သွားပြီ ဖြစ်ကြောင်း၊ မြို့အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအား ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ၊ မြို့လုံခြုံရေးအား အထူးဒေသ (၁) ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် မြို့ကာကွယ်ရေးအား MNDAA က ဆက်ခံလိုက်ကြောင်း ပါရှိသည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင် တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့်အတူ ရှမ်းမြောက်ဒေသ စစ်ဆင်ရေးများတွင် ပါဝင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တပ်ရင်း (NorthernShan State Alliance Army – NSSAA) က ထုတ်ပြန်သည်။

ဇူလိုင် ၂၆ – ယင်းနေ့ ညနေပိုင်းတွင် MNDAA အမြောက်တပ်ရင်းများ ပူးပါင်း၍ လားရှိုးမြို့ ဟိုပိတ်တိုးဂိတ်ရှိ လက်ကျန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား တိုက်ခိုက်ကာ သိမ်းပိုက်သည်။

ဇူလိုင် ၂၇ – အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်စွဲထားသည့် လားရှိုးမြို့ ဆင်တောင်ထိပ် အသံလွှင့်ကုန်းမြင့်စခန်းအား MNDAA က ယင်းနေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် သိမ်းပိုက်သည်။ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် AD တိုးဂိတ်စခန်းနှင့် လားရှိုးမြို့ စစ်မြေပြင် အင်ဂျင်နီယာတပ်ရင်း (၉၁၂) အား ဆက်လက် သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် လားရှိုးမြို့၌ အထူးအုပ်ချုပ်ရေး ဒေသ (၁) အစိုးရ၏အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ လုပ်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။

ဇူလိုင် ၂၈ – လားရှိုး ဘူတာရုံအား သိမ်းပိုက်သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် လူမှုကွန်ရက်၌ ပျံ့နှံ့နေသည့် “နိုင်ငံတော်မှ ခွဲထွက်ခြင်း” ဟူသော တရုတ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည့် သတင်းအတုများနှင့် ပတ်သက်၍ မြောက်ပိုင်းညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ကာယင်းမှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားဖိအားပေးရန်၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကအထင်အမြင်လွဲစေရန်၊မင်းအောင်လှိုင် ခေါင်းဆောင်သောအာဏာသိမ်း လက်က်ကိုင်အဖွဲ့အားအသက်ရှူ အနားယူခွင့်ရရှိစေရန်ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ကြောင်းပါရှိသည်။

ဇူလိုင် ၂၉ – လားရှိုးမြို့ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအတွက် အထူးအုပ်ချုပ်ရေးဒေသ (၁) ရဲစခန်းမှ လုံခြုံရေးအဖွဲ့ဝင်များ စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြောင်း MNDAA ထုတ်ပြန်သည်။

ဇူလိုင် ၃၀ – တန့်ယန်းဘက်မှ ချီတက်အားဖြည့်လာသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စစ်ကြောင်းအား နမ့်ပေါင်ရွာအနီး မရောက်ခင် MNDAA နှင့် ဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (BamarPeople's Liberation Army – BPLA) တို့က ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဆယ်နှင့်ချီ သေဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းနေ့တွင် လားရှိုးလေဆိပ်နှင့် ခြံဝင်းသာ ခြားသည့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ဧည့်ရိပ်သာအတွင်းထဲအထိ ထိုးဖောက် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ဝန်ထမ်းများအား ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဆိုင်ရာထုတ်ပြန်ချက်အားMNDAAစစ်ရေးကော်မတီကထုတ်ပြန်သည်။

ဇူလိုင် ၃၁ – တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့တွင် တရုတ်ကြားဝင်ပေးမှုဖြင့် ရှမ်းမြောက်စစ်ဆင်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော ဟိုင်ဂင်အစည်းအဝေးအား ညီနောင်မဟာမိတ် သုံးဖွဲ့ဖြစ်သည့် MNDAA ၊ အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) ကိုယ်စားလှယ်များ တက်ရောက်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ တက်ရောက်ခြင်း မရှိပေ။ ယင်းနေ့တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အရေးပေါ်ကာလသက်တမ်းအား သြဂုတ် ၁ ရက်မှစ၍ နောက်ထပ် ခြောက်လ ထပ်တိုးကြောင်း ကြေညာသည်။

သြဂုတ် ၁ – လားရှိုးအခြေစိုက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား MNDAA နှင့်မဟာမိတ်များက အပြင်းအထန် ထိုးစစ်ဆင်သည်။ ရမခ ဧရိယာအတွင်းရှိ ကုတင် ၁၀၀ ဆံ့ စစ်ဆေးရုံ၌ စွန့်ပစ်ထားခံရသည့် ဒဏ်ရာရ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ဆေးဝန်ထမ်း စုစုပေါင်း ရာနှင့်ချီ MNDAA ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ စစ်ဆေးရုံအား MNDAA ဘက်မှ ဝင်ရောက် စီးနင်းနိုင်သော်လည်းလက်ကျန် စစ်အုပ်စု တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားသည်။ ယင်းညပိုင်းတွင် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ ရုံးစိုက်ရာ လောက်ကိုင်မြို့အား ည ၁၁ နာရီခွဲခန့်တွင် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အထူးဒေသ (၁) အမှတ် (၂) ပြည်သူ့ဆေးရုံနှင့် အရပ်သားနေအိမ်များပေါ်သို့ ကျရောက်ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားသည့်အတွက် ဆေးရုံလုံခြုံရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦး ပွဲချင်းပြီး သေဆုံးကာဆေးရုံတက်လူနာ နှစ်ဦး အပြင်းအထန် ဒဏ်ရာရပြီး အသေးစားဒဏ်ရာရသူ အမြောက်အမြား ရှိခဲ့သည်။

သြဂုတ် ၂ – နံနက် ၁ နာရီခွဲခန့်တွင် ကိုးကန့်ခရိုင်၊ တုန်းရှမ်းမြို့၊ ထိုင်ဖျင်တိုက်နယ်၊ ရှီးယွမ်ကျည်ရွာအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဗုံးသီး ၁၇ လုံး အထိ လာရောက်ကြဲ ချတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အရပ်သားနေအိမ် အမြောက်အမြား ပျက်စီးခဲ့ကာ မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် လူနေအိမ်များ၊ ဆေးရုံများ၊ စာသင်ကျောင်းများအား ပစ်မှတ်ထားသည့် စစ်ဆင်ရေးကို လုံးဝဖော်ဆောင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ လားရှိုးမြို့အတွင်းရှိ လူနေအိမ်များ၊ ဆေးရုံများ၊ ဘုရားကျောင်းများ၊ စာသင်ကျောင်းများကို စစ်ကောင်စီက တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးနေခြင်းဖြစ်ကာ ယခုကဲ့သို့ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများသည် စစ်ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးကိုပြင်းပြင်းထန်ထန် ချိုးဖောက်နေခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကလည်း ပြင်းထန်စွာ အရေးယူပေးစေလိုကြောင်း အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီက ထုတ်ပြန်သည်။

သြဂုတ် ၃ – သြဂုတ် ၃ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်အား အပြည့်အဝ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAA က ထုတ်ပြန်သည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင် MNDAA သည်တပ်မတော် စစ်ဆေးရုံအား တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ လားရှိုးမြို့အတွင်း ရှော့တိုက်ဒုံးများ၊ လက်နက်ကြီးများ၊ Drone များဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်မှုများ ရှိကာ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်ကြောင်းနှင့် လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိကြောင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်တွင် လည်ပတ်နေသည့် ပြည်တွင်းအခြေစိုက် ဘာသာရေး၊ သတင်းမီဒီယာနှင့် စာရေးဆရာ၊ အားကစား၊ ရုပ်ရှင်၊ ဂီတ၊ သဘင်၊ ဟာသပညာရှင်များ အစည်းအရုံးနှင့်အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းအချို့က ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း ဝိုင်းဝန်းထုတ်ပြန် ကြသည်။

သြဂုတ် ၄ – အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) နှင့်မဟာမိတ် ပူးပေါင်း အဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည့်အပေါ် ဝမ်းသာဂုဏ်ယူကြောင်း ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU)၊ ကရင်နီ အမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့ ပူးတွဲထုတ်ပြန်သည်။ ကရင်နီပြည် တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးကော်မတီ ကလည်း ဂုဏ်ပြုသဝဏ်လွှာ ပေးပို့သည်။ ယင်းညပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ရမခ ဌာနချုပ်နှင့် သြဂုတ်၃ ရက် ညပိုင်းမှ စ၍ အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်ကာ အရာရှိအချို့ ဖမ်းဆီးခံထားရကြောင်းသတင်းမီဒီယာများမှ တဆင့်ထုတ်ပြန်သည်။

သြဂုတ် ၅/၇ – ချင်းညီနောင် (ChinBrotherhood) ၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသာဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (PNFC)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO) နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)(NMSP-AD) တို့ကလည်း ဂုဏ်ပြုသဝဏ်လွှာများ ပေးပို့သည်။

သြဂုတ် ၈ – ခြောက်ကြိမ်မြောက် ဟိုင်ဂင်ဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ မတက်သည့်အတွက် ပွဲပျက်ခဲ့သည်။ ယင်းရက်တွင်ပင် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာရှရေးရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာ တိန့်ရှီကျွင်းနေပြည်တော်သို့ လာရောက်ကာအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ တွေ့ဆုံမှုအတွင်းနယ်စပ်ဒေသတည်ငြိမ်ရေး၊အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းနှင့်တရားမဝင်လုပ်ငန်းများနှိမ်နင်းရေးအပြင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက်ကြိုတင်ဆောင်ရွက်မှုဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟုစစ်အုပ်စုက သတင်းထုတ်ပြန်သည်။

သြဂုတ် ၁၂ – ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးများနှင့်အတူ ရရှိခဲ့သည့် အောင်မြင်မှု၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများအတွက် ဂုဏ်ပြုသဝဏ်လွှာ ပေးပို့သည့် အဖွဲ့အစည်းနှင့် လူပုဂ္ဂိုလ်များ၊ စစ်ဆင်ရေးနှင့်အတူ အဖွဲ့အစည်းအား ထောက်ခံအားပေးသည့် အဖိနှိပ်ခံ မြန်မာပြည်သူတစ်ရပ်လုံးအား လေးနက်စွာ ကျေးဇူးတင်ကြောင်း၊ စစ်ဆင်ရေး ရည်မှန်းချက် လက်ကျန်နှင့် ပြည်သူများ လိုလားသည့်နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်များ အကောင်အထည် ပေါ်လာစေရေးအတွက် တစ်သွေး၊ တစ်သားတည်း အတူရှိနေကြောင်း ညီနောင်သုံးဖွဲ့က ကျေးဇူးတင်လွှာ ထုတ်ပြန်သည်။

‍

၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အတွင်း ထိန်းချုပ်ထားနိုင်သည့် နမ့်ဆန်၊ မန်တုံ၊ နမ့်ခမ်း၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ္မတူ၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံ၊ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ်နှင့် သီပေါ စသည့် မြို့နယ် (၁၂) ခုတွင်ဗဟို၊ ခရိုင် နှင့် မြို့နယ်တရားသူကြီးများ၊ ဥပဒေရှေ့နေများအား လုပ်ငန်းတာဝန်များ လွှဲပြောင်း၊ ခန့်အပ်ကာ တရားရေးယန္တရား စတင်လည်ပတ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ပလောင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) က သြဂုတ် ၁၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

တရားစီရင်ရေးစနစ် အားကောင်းရေး၊ ဥပဒေ စိုးမိုးရေးနှင့် တရားမျှတရေးအတွက် ဗဟိုတရားသူကြီး (၃)ဦး၊ ခရိုင်တရားသူကြီး (၄)ဦး၊ မြို့နယ်တရားသူကြီး (၈)ဦး၊ ဥပဒေရှေ့နေ (၇) ဦးတို့အား PSLF/TNLA ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီက အမိန့်စာထုတ် ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်ကာ ခန့်အပ်ပွဲသို့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ် တားဘုန်းကျော်၊ ဗဟိုအထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာနမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် တားဂူဂျာ၊ ဒုဌာနမှူး ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး တားအိုက်ကျော် အပါအဝင် တအာင်းပြည် တရားရေးဌာန တာဝန်ရှိသူများပါ တက်ရောက်ခဲ့သည်။

‍

မန္တလေးတိုင်း မြင်းခြံခရိုင်အတွင်း မြင်းခြံ၊ တောင်သာနှင့် နွားထိုးကြီးမြို့နယ်များ၌ "မြင်းခြံခရိုင် အထူးစစ်ဆင်ရေး (MDSO)”အား ခရိုင်အတွင်းရှိ တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့များ၊ ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (LPDF) နှင့်ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ပကဖ) များ ပူးပေါင်း၍  သြဂုတ် ၁၀ ရက်တွင် စတင်ပြီဖြစ်ကြောင်း မြင်းခြံခရိုင် အမှတ် (၉)တပ်ရင်း (Myingyan Black Tiger - MBT) က ထုတ်ပြန်သည်။

MDSO စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် မြင်းခြံခရိုင်၊ တောင်သာမြို့နယ်၊ ဝဲလောင်ရွာအနီး လျှပ်စစ်ခွဲရုံး၌ တောင်သာ-ကျောက်ပန်းတောင်းလမ်းပိုင်း စိုးမိုးရေး အထိုင်ချထားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုစခန်းအား သြဂုတ် ၁၀ ရက်က စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အပြင် နွားထိုးကြီးမြို့နယ်၌လည်း တိုက်ပွဲများ စတင်ဖော်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့၊ အမှတ် (၈)ရပ်ကွက်၊ ကညင်တန်းရွာတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ လက်နက်တပ်ဆင်ပေးထားသည့် မူဆလင်အချို့က လူသားဒိုင်းကာအဖြစ် ပိတ်လှောင်ထားသည့် ဒေသခံပြည်သူ ၅၀၀ ခန့်အား သြဂုတ် ၈ ရက် ညနေပိုင်းက လုံခြုံရာနေရာသို့ ကယ်ထုတ်ခဲ့သည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းဖိုင်အား အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သြဂုတ် ၈ ရက်နေ့လယ်ပိုင်းကလည်း မောင်တောမြို့နယ်၊ ဗိုလ်မှူး (မူဆလင်) ရွာ မှ လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးပိတ်လှောင်ခံထားရသူ မူဆလင် သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးသူငယ် ၃၀၀ ခန့်အားလည်းကောင်း၊ သြဂုတ် ၇ ရက်ကလည်း မောင်တောမြို့နယ်၊ လသာရွာ ၌ လူသားဒိုင်းလုပ်ခံထားရသူ ပြည်သူအများအပြားကိုလည်း ကယ်ထုတ်ခဲ့ရကြောင်းULA/AA က ရုပ်သံဖိုင်များနှင့်တကွ ဆက်တိုက် ထုတ်ပြန်နေခြင်းဖြစ်သည်။

‍

လူထုလှုပ်ရှားမှုများ

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုမှ စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးနောက် ဖေဖော်ဝါရီလ ပထမပတ်မှ စတင်၍ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး လူထုသပိတ်များ နိုင်ငံအနှံ့တွင် ပုံစံမျိုးစုံဖြင့်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသည်။ ဆန္ဒဖော်ထုတ်မှုများ၊ သံပုံးတီးခြင်း၊ ဖဲကြိုးနီလှုပ်ရှားမှု၊ CDM လှုပ်ရှားမှု အစရှိသည့် အကြမ်းမဖက်သော လှုပ်ရှားမှုများဖြင့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် (၂၂) ရက်အကြာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၂ ရက်တွင် “၂၂၂၂၂” လူထုသပိတ်ကြီးကို ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း လူ သန်းနဲ့ချီပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ နောက်ဆုံးအပတ်မှစတင်ပြီးအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုမှဆန္ဒပြသူများအား အင်အားသုံးဖြိုခွဲခြင်း၊ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ထောင်ချခြင်းတို့ကြောင့် လူထုလုပ်ရှားမှုများမှာ တဖြည်းဖြည်း အားနည်းသွားခဲ့ရပြီး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ လူငယ်တချို့နှင့် အဖွဲ့အစည်းတချို့ကသာ မြို့ပြများတွင် ပြောက်ကျားသပိတ်၊ စာတမ်း ချိတ်ဆွဲ ခြင်း၊ လက်ကမ်းစာစောင် ဖြန့်ဝေခြင်း၊ စတေကာကပ်ခြင်း အစရှိသည့် လူထုလုပ်ရှားမှုများကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

‍အညာဒေသက လူထုလှုပ်ရှားမှုများ

မြို့ပြများတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက် သတ်ဖြတ်မှုများကြောင့် လူထုလှုပ်ရှားမှုများမှာ အားနည်းသွားသော်လည်း အညာဒေသများတွင် လူထုလှုပ်ရှားမှုများမှာ နေ့စဉ် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေကြသည်။၁၀၂၇ ကြိုဆိုထောက်ခံပွဲ၊ အထိမ်းအမှတ် လူထုသပိတ်များ၊ တော်လှန် ရုပ်ရှင်ပြပွဲ အစရှိသဖြင့် လူထုလှုပ်ရှားမှုများအား ပြည်သူလူထု၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုနှင့်အတူ လုပ်ဆောင်နေကြသည်။အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲခြင်း၊ လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်ခြင်း၊ ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ခြင်း၊ စစ်ကြောင်းထိုးခြင်းတို့ကြားမှ အညာဒေသများတွင် လူထုလှုပ်ရှားမှုများကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။

အသံတိတ်သပိတ်

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏အာဏာသိမ်းမှု (၁) နှစ်ပြည့်သည့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ပြည်သူများက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ မတရားဖိနှိပ်မှုများကြားမှ အသံတိတ်သပိတ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စု ထောက်ခံသူ ဟန်ငြိမ်းဉီး၏ တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်တွင် ရေးသားဖော်ပြချက်အရ အသံတိတ်သပိတ်တွင် ပါဝင်သူ လူ (၂၀၀) ကျော်ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် အာဏာသိမ်းမှု (၂) နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အသံတိတ်သပိတ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် (၃)နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အသံတိတ်သပိတ်ကိုပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

‍ပန်းသပိတ်

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသူတွေကို ပန်းတွေနဲ့ ဂုဏ်ပြုသော ပန်းသပိတ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ စတင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ထို့နောက် နှစ်စဉ်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏မွေးနေ့ဖြစ်သော ဇွန်လ ၁၉ ရက်တွင် ပန်းပန်ခြင်း၊ ပန်းကိုင်ဆောင်ခြင်းစသော လှုပ်ရှားမှုများဖြင့်ပန်းသပိတ်ကို ၂၀၂၁ မှ ၂၀၂၄ခုနှစ်အထိ စုစုပေါင်း (၄) ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီးဖြစ်သည်။စ်စဉ်ပန်းသပိတ်များတွင်ပါဝင်မှုကြောင့် ပြည်သူအများအပြား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းကို ခံခဲ့ကြရသည်။

‍ဘူးသပိတ်

“အာဏာသိမ်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မလုပ်ရေးနှင့် ဖက်ဆစ်တပ် ထုတ်ကုန်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတွေကို အသုံးမပြုရေး” ဘူးသပိတ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၆ ရက်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပြည်သူလူထုမှ တခဲနက် ထောက်ခံ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ပထမခြေလှမ်း အောင်မြင်ပြီးနောက် ဘူးသပိတ် ဒုတိယခြေလှမ်း အဖြစ် ဖက်ဆစ်တပ် ထုတ်ကုန်နဲ့ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတွေကို ဆက်လက် သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြပြီး နောက်ထပ် သပိတ်မှောက်ရမည့် ဖက်စစ်တပ် ထုတ်ကုန်စာရင်းကို၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်တွင် သပိတ်အင်အားစုများက ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏အတင်းအဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ မအောင်မြင်ရန်အတွက် ဘူးသပိတ်ဆင်နွှဲကြရန် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများမှ ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၆ ရက်တွင် တိုက်တွန်းထုတ်ပြန် ခဲ့ကြပါသည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်တွင် သပိတ်ခေါင်းဆောင် ကိုတေဇာဆန်းမှ တော်လှန်ရေးကြီး စတင်ကတည်းက ပြည်သူလူထုတရပ်လုံး စွဲကိုင်ခဲ့တဲ့ လူထု CDM နှင့် ဘူးသပိတ်ကို ယခုချိန်၌ အစွမ်းကုန် အရှိန်တင်ကြရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပြီးနောက် အညာဒေသများတွင် “ဘူးသပိတ်ဆင်နွှဲ ဖက်ဆစ်ဖြိုလှဲ” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပြည်သူလူထုအား ဘူးသပိတ်တွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ကြရန် တိုက်တွန်းသော လူထုလှုပ်ရှားမှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်ရေးနှင့် တိုက်ပွဲဇုန် မဟုတ်သည့် ဒေသများတွင် လေယာဉ်သုံး ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ကာ အရပ်သားများအား ပစ်မှတ်ထားသည့် ကြီးလေးသော ရာဇဝတ်မှုများအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းကျူးလွန်လျက်ရှိရာ အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံအား အဓိကထားပြီး နိုင်ငံတကာ မိသားစုများအားလုံးက ဝိုင်းဝန်းတားဆီး ဟန်တားပေးရန် မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က သြဂုတ် ၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စစ်ရှုံးနေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့ ထိန်းချုပ်ထားသည့် လောက်ကိုင်၊ သိန်းနီ (သိန္နီ)၊ ကွက်ခိုင်၊ နမ့်ဆန်နှင့် မြောက်ဦးမြို့နယ်များတွင် ပေါင် (၅၀၀) ဗုံးများ၊ ဖျက်အားပြင်းဗုံး အမျိုးမျိုးသုံး၍ လေကြောင်းမှ ကြဲချတိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ သေဆုံး၊ ထိခိုက်မှုများအပြင် စျေး၊ကျောင်း၊ ဆေးရုံနှင့် နေအိမ်များစွာ ပျက်စီးနေကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိကာ ထိန်းချုပ်ပြီး နယ်မြေများအတွင်းရှိတိုင်းရင်းသား မိဘပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုမှ ကင်းဝေးစေရန် လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်း သွားလာနေထိုင်၊ ပူးပေါင်းပေးရန် အထူးမေတ္တာရပ်ခံထားသည်။

ကွတ်ခိုင်မြို့တွင် သြဂုတ် ၅ ရက်က အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုဘက်မှ ပေါင် (၅၀၀)ဗုံး (၇) လုံး သုံး၍ လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အရပ်သား ခြောက်ဦး သေဆုံးကာ ၁၀ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည့်အပြင် နေအိမ် ၁၀ လုံးထက်မနည်း၊ ဆိုင်ခန်းပေါင်း ၄၀၁ ခန်း မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။

အခြေခံမှ အဆင်မြှင့်ပညာရေးနှင့် နိုင်ငံတကာ ပညာရေးအား လက်လှမ်းမီစေရေးအတွက် ဘာသာရပ် ခြောက်ခုဖြင့် ကယန်းအမျိုးသားတက္ကသိုလ်(Kayan National University - KyNU) အား သြဂုတ် ၆ ရက်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကယန်းအမျိုးသား ပညာရေးကော်မတီ (KNEC) ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အမျိုးသားတက္ကသိုလ်၌ စတင်သင်ကြားပေးမည့် ဘာသာရပ်ခြောက်ခုမှာ ဆရာအတတ်သင်၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လူမှုသိပ္ပံ၊ ကွန်ပျူတာ၊ ကယန်းစာပေနှင့် ဘာသာစကား ဘာသာရပ်တို့ ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် မိတ်ဖက် တိုင်းရင်းသားတက္ကသိုလ်၊ ပြည်ထောင်စု တက္ကသိုလ်၊ နိုင်ငံတကာ တက္ကသိုလ်များနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်ကာ သဘာဝသိပ္ပံ၊ စီးပွားရေး၊ ဥပဒေနှင့် မြို့ပြတည်ဆောက်ခြင်းဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်များကိုလည်း တိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်သွားမည် ဖြစ်သည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ လားရှိုးမြို့အထိုင် အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား သြဂုတ် ၃ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကိုးကန့်တပ်မတော် (MNDAA) က ဓာတ်ပုံများနှင့်တကွ ထုတ်ပြန်အတည်ပြုထားသည်ဟု သတင်းမီဒီယာများက ဖော်ပြကြသည်။

တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ယင်းနေ့ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် ရှေ့တန်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ သွေးထွက်သံယိုမှုနှင့်အတူ အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်ကာ ဌာနချုပ် စစ်ဆေးရုံ၌ ဒဏ်ရာရ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်သားများနှင့် မိသားစုဝင် ၄၇၀ ကျော်ကိုလည်း စွန့်ပစ်ထားခဲ့ကြောင်း၊ ၎င်းတို့အား လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု၊ စစ်သုံ့ပန်းမူဝါဒအရ တိုက်ပွဲပြင်းထန်သည့်ကြားမှ လုံခြုံသည့်နေရာသို့ ပို့ဆောင်ပေးထားကြောင်း MNDAA က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

လားရှိုးမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ၌ MNDAA နှင့်အတူ ဗမာ့ပြည်သူလွတ်မြောက်ရေး တပ်တော်(BPLA) ၊ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်(PLA) တို့လည်း ပူးပေါင်းပါဝင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ရမခ သည်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပထမဆုံး လက်လွှတ်လိုက်ရသည့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ဖြစ်သည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အိန္ဒိယ သမ္မတနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်ရုံး ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သူ ဆလိုင်းအိုက်ဇက်ခင်အား လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်ကြားခံရပြီးနောက် သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်လိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ကြီးဌာနက သြဂုတ် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဆလိုင်းအိုက်ဇက်ခင်သည် လက်အောက်ဝန်ထမ်း အတွင်းရေးမှူး အမျိုးသမီးအား လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးစော်ကားမှု၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာအား မလျော်သြဇာသုံး၍ ကျူးလွန်ခံရသူအား အလုပ်မှ ထုတ်ပယ်ခြင်းတို့ကြောင့် တိုင်ကြားခံရပြီးနောက် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်ခြင်း၊ အမြတ်ထုတ်ခြင်းနှင့် မဖွယ်မရာပြုမူခြင်းဆိုင်ရာ အကာအကွယ်ပေးရေး မူဝါဒ ဗဟိုကော်မတီ၏ သုံးသပ်ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့်အညီ ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ပါရှိသည်။

တအာင်းပြည် တပ်မဟာ (၃)နယ်မြေ မိုးမိတ်မြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စကခ (၂၁) (မပခ)၊ ခမရ – ၃၄၈၊ ခလရ ၂၂၃ နှင့် ၂၇၆ ဗျူဟာမှူးကြီး အခြေချကွပ်ကဲနေသည့် တပ်စခန်းအားလုံးအား ဇူလိုင် ၃၁ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်ကာ ထိန်းချုပ်ထားပြီဖြစ်ကြောင်း တအာင်းတပ်မတော်( PSLF/TNLA) က သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်းအဖြစ် မိုးမိတ်မြို့ရှိ တပ်စခန်းများအား ဇွန် ၂၇ ရက်ကတည်းက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ သီတင်း လေးပတ်အကြာ၌ စစ်အုပ်စုတပ်စခန်းများ၊ ရဲစခန်းများ အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာရုံးများအား အလုံးစုံ သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

PSLF/TNLA သည်၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်းအတွင်း နောင်ချိုနှင့် မိုးကုတ်မြို့တို့ကိုလည်း သိမ်းပိုက်ထားပြီဖြစ်ကာ မိုးမိတ်မြို့အား တတိယမြောက်မြို့အဖြစ်သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်း အား၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်နေသည့် ရုံးလုပ်ငန်းများအား ရပ်တန့်စွန့်ခွာရန် မေ ၉ ရက်က သတိပေးပြီးနောက် ဝန်ထမ်း ၈၈ ဦး CDM ပြုလုပ်လာကြောင်း ကန်ပက်လက်မြို့ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က အမည်စာရင်းနှင့်တကွ ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

CDM ပြုလုပ် အလင်းဝင် ပူးပေါင်းလာသူများမှာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လျှပ်စစ်၊ မြေစာရင်း၊ လူမှုဝန်ထမ်း၊ အိမ်တွင်းမှု၊  စိုက်ပျိုးရေး၊ ဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲရေး၊ စာရင်းစစ်ရုံး၊ ထွေအုပ်နှင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်မှ ဝန်ထမ်းများ ဖြစ်ကြသည်။

ထို့ပြင် အမည်ပျက်စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းကြေညာခံထားရသည့် ပညာရေးဝန်ထမ်း ၁၀ ဦးမှာလည်း အယူခံဝင်ပြီးနောက် CDM ပြုလုပ်သည့် ဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြောင်း ခိုင်လုံသည့်အတွက် စာရင်းမှ ပယ်ဖျက်ကြောင်းလည်း ကန်ပက်လက်မြို့ပအဖ အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ထားသေးသည်။

‍

မကွေးတိုင်း၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ ကျွန်းဒတ်ကျေးရွာနေ ဦးဆန်းလွင်အား မူးယစ်ဆေး သံသယမှုဖြင့် မြို့နယ် ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့ (ပလဖ) က ဇူလိုင် ၁၇ ရက် နံနက်ပိုင်းတွင် ဖမ်းဆီးပြီးနောက် ညနေပိုင်းတွင် မိသားစုအား အလောင်းလာရောက်ထုတ်ယူခိုင်းမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အသက်သေဆုံးသည်အထိ ရိုက်နှက်မှုနှင့် မိသားစုဝင်များအား အမှုကျေအေးရန် ကြိုးစားနေမှုများအား ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ရှုံချကြောင်း ဒေသအခြေပြု အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းနှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဇူလိုင် ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဖွဲ့ငါးခု စုပေါင်းထားသည့် GlobalYaw Funding (GYF) ၊ နှလုံးလှ လူမှုကူညီရေးအသင်း (ဂန့်ဂေါမြို့)၊ ယောဒေသ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ (YPDF) နှင့် CDF KKG တို့က စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်ကာသေဆုံးသူခန္ဓာကိုယ်တွင် များစွာသည့် ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များ တွေ့ရှိခဲ့ရကာ ဇူလိုင် ၁၈ ရက်တွင် ဂန့်ဂေါမြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ပအဖ) တာဝန်ရှိသူများက သေဆုံးသူ၏ အမျိုးသမီးအား သေဆုံးမှုအတွက် ဆက်လက် အမှုမဖွင့်တော့ကြောင်းနှင့် ကျေအေးကြောင်း လက်မှတ်ထိုးခိုင်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

စစ်ကြောရေး၌ ဦးဆန်လွင် သေဆုံးမှုနှင့် ပတ်သက်၍ တာဝန်ရှိသည့် ပလဖ တာဝန်ခံနှင့် ပါဝင်ပတ်သက်သူများကိုလည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က အမြန်ဆုံး ထိရောက်စွာ ဖော်ထုတ်အရေးယူပေးရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။

‍

ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှုများကြောင့် ပြည်သူ့အကျိုးစီးပွား ထိခိုက်မှု နလန်ပြန်ထူရေးနှင့် နေရပ်ပြန်နိုင်ရေးအတွက် ပြဿနာများအား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု အပါအဝင်ငြိမ်းချမ်းသော နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဖြေရှင်းသွားစေလိုကြောင်း "ဝ" ပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSP) ဗဟိုကော်မတီက ဇူလိုင် ၂၉ ရက်တွင် မြန်မာ၊ တရုတ် နှစ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် နိုင်ငံတော် ပြိုကွဲမည့်အနေအထား ရောက်နေကာ စီးပွားပျက်ကပ်ဆိုက်ခြင်း၊ ထုတ်လုပ်မှုရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ ကုန်သွယ်မှု ရပ်တန့်ခြင်းနှင့် လုပ်ငန်းအသီးသီး ဆိုးရွာစွာ ထိခိုက်ပျက်စီးမှုကြောင့် ပြည်သူလူထုဘဝမှာ မျှော်လင့်ချက် ကင်းမဲ့နေကြောင်း၊ စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားပါက လူမှုရေးမျိုးနွယ်စုအကြား အကွဲအပြဲ ပိုမိုနက်ရှိုင်းပြီး အချင်းချင်း ရန်ငြိုးပိုမိုမြင့်တက်ကာ စစ်ရေးပဋိပက္ခထက် ပိုမိုရှည်ကြာသည့် ကုသရန် ခက်ခဲသော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းလည်း UWSP က သတိပေးထားသည်။

ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေသောသူများ အနေဖြင့် တစ်ဖက်တွင် ပြည်သူလူထုကို ကိုယ်စားပြုကြေညာပြီး အခြားတစ်ဖက်တွင် လူထုလိုလားတောင့်တသော ငြိမ်းချမ်းရေးကို လုံးဝ မျက်ကွယ်ပြုခြင်းမလုပ်ရန်နှင့် မိမိတို့အကျိုးစီးပွား ရှုထောင့်တစ်ခုအပေါ်သာ ရပ်တည်ပြီး ပြည်သူ့အကျိုးစီးပွားကို လျစ်လျူရှုခြင်း မပြုလုပ်ရန်လည်း တိုက်တွန်းထားသည်။

‍

တရုတ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည့် “တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံတော်မှ ခွဲထွက်ပြီး နိုင်ငံအသစ် ထူထောင်တော့မည်" ခေါင်းစဉ်အပြင် အခြားသော ခေါင်းစဉ်များဖြင့် မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်းတံဆိပ်များသုံးကာ ၁၀ စောင်ထက်မနည်းသော သတင်းတုများအား လူမှုကွန်ရက်များပေါ်၌ ထုတ်ပြန်ခြင်းမှာ မဟုတ်မှန်ကြောင်းနှင့် အဖွဲ့အစည်းအပေါ် တိုက်ခိုက်သူများအား ရှာဖွေဖော်ထုတ်၍ ပြင်းထန်စွာ အရေးယူမည် ဖြစ်ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ဇူလိုင် ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

သတင်းတုများ ထုတ်ပြန်ခြင်းမှာ တိုက်ပွဲတိုင်း အောင်ပွဲရနေသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများအား ဖိအားပေးရန်၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအား အထင်အမြင် လွဲစေရန်၊ မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော အာဏသိမ်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အား အသက်ရှု အနားယူခွင့်ရရှိစေရန် ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ခြင်းဟု ရှုမြင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့တွင် လက်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား တိုက်ခိုက်ကာ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲနေသည့် မြန်မာနိုင်ငံ အမှန်တရားနှင့် တရားမျှတသော အမျိုးသားပါတီ/မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) ၊ ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) ၊ ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) တို့ ပါဝင်သည်။

‍

စစ်ရေးပဋိပက္ခ ပြင်းထန်နေသည့် မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများနှင့် ပတ်သက်၍ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများအား အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ထိန်းသိမ်းထားရန် တွန်းအားပေးသွားမည်ဟုတရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရအမျိုးသမီး MaoNing က ဇူလိုင်၂၅ ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့် နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ ထည့်သွင်းပြောဆိုသွားသည်။

ရိုက်တာသတင်းဌာန၏ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်အနီး တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ တရုတ်၏ သဘောထားအား မေးမြန်းချိန် ထိုသို့ ထည့်သွင်းပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ မေးမြန်းမှုအား ဖြေကြားရာ၌ မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း အခြေအနေအား အနီးကပ်စောင့်ကြည့်နေကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး ညှိနှိုင်း အဖြေရှာကြရန်၊ ရန်လိုမှုများ အမြန်ဆုံး ရပ်တန့်၍ ငြိမ်းချမ်းသော နည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် တိုက်တွန်းထားကာ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်မှု မရှိစေရေး၊ နယ်စပ်ဒေသနှင့် နယ်စပ်ဒေသတွင် နေထိုင်သည့် ပြည်သူများ၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ တရုတ်စီမံကိန်းများ၊ အကျိုးစီးပွားနှင့် တရုတ်နိုင်ငံသားများ ဘေးကင်းလုံခြုံရေးကို လိုလားကာ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲများအား ဆက်လက်မြှင့်တင်ခြင်း ဖြင့်တွန်းအားပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း MaoNing က ဖြေကြားထားသည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် အထိုင် လားရှိုးမြို့အား ၂၃ ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် လုံးဝလွတ်မြောက်သွားပြီဖြစ်ကာ မြို့အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ကာကွယ်ရေးအတွက် လားရှိုးဧရိယာ စစ်ရေးအုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မြို့အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအား ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီ၊ မြို့လုံခြုံရေးအား အထူးဒေသ(၁) ရဲတပ်ဖွဲ့၊ မြို့ကာကွယ်ရေးအား MNDAA က ဆက်ခံလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် မူလက လားရှိုးမြို့ရှိဝန်ထမ်းများ မိမိလုပ်ငန်းတာဝန်များကို ပြန်လည်လာရောက် ထမ်းဆောင်ကြရန်၊ တရုတ်အမျိုးသား လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများကလည်း အုပ်ချုပ်မှုကော်မတီအား ကူညီပံ့ပိုးကြရန်လည်း ပန်ကြားထားကာ MNDAA တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် လားရှိုးမြို့ စစ်ရေးအမိန့်ကို တင်းကြပ်စွာ လိုက်နာရမည်ဖြစ်ကာ ရာထူးအလွဲသုံးစားမှုများ ပြုလုပ်ပါက ပြင်းထန်စွာ အရေးယူမည်ဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏မိုးဗြဲမြို့အခြေစိုက် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၄၂၂) တပ်က ဇူလိုင် ၂၅ ရက် နံနက်အစောပိုင်းတွင် မိုးဗြဲရေကာတာ ရေတံခါးအား အဆင်ခြင်မဲ့ ဖွင့်ချလိုက်ခြင်းသည် ဒေသခံတောင်သူများနှင့် ပြည်သူများ အတိဒုက္ခရောက်စေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ရေကြီးမှုအန္တရာယ်အား သတိပြုကြရန် ကရင်နီပြည် ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က အရေးပေါ်ကြေညာချက် ၁/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရေကာတာတံခါးဖွင့်မှုကြောင့် မိုးဗြဲအင်း၊ ဖာလိုင်အင်း၊ ဘုရားနီကျေးရွာ၊ ဖောင်းတောကျေးရွာနှင့် ဘုရားဖြူကျေးရွာတို့၌ လက်ရှိတွင် ရေကြီးမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း၊ လွိုင်ကော်အနီးတဝိုက် လူနေရပ်ကွက်နှင့် ကျေးရွာများ၊ ဘီလူးချောင်း ဘေးဝဲယာတစ်လျှောက် အနိမ့်ပိုင်းများ၌ ရေကြီးမှုများကြုံနိုင်ကာ စပါးခင်းဧက ၁,၀၀၀ ခန့်လည်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးနိုင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ယင်းဒေသများရှိ ဒေသခံများအနေဖြင့် လိုအပ်ပါက ဘေးလွတ်ရာ အမြန်ဆုံး ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်ကြရန်နှင့် အရေးပေါ် အကူအညီများအတွက် IEC ပြည်ထဲရေးဌာန (အရေးပေါ် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးဌာနခွဲနှင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဌာန) များသို့ ဆက်သွယ်နိုင်ကြောင်းလည်း အသိပေးထားသည်။

မိုးဗြဲရေကာတာသည် ကရင်နီပြည်အတွင်းရှိ ဘီလူးချောင်း ဓာတ်အားပေးစက်ရုံအတွက် အဓိကကျသည့် ရေလှောင်ကန်ဖြစ်ကာ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်နယ်စပ်အနီး မိုးဗြဲတွင်တည်ရှိသည်။

မန္တလေးတိုင်း၊ မိုးကုတ်မြို့အား တအောင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်- မန္တလေး(MDY- PDF) ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များကဇူလိုင် ၂၄ ရက်တွင် အပြီးသတ်သိမ်းယူနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် MDYPDF က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

TNLA နှင့်အတူ ၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း၌ MDY-PDF ပါဝင်ဆင်နွှဲနေသည့် ထိုးစစ်ပွဲများအတွင်း ရှမ်းပြည်နယ် နောင်ချို၊ မန္တလေးတိုင်း စဉ့်ကူးနှင့် မိုးကုတ်မြို့သုံးမြို့အား သိမ်းယူထားနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။

ဇူလိုင်၂၅ ရက်ကလည်း မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုး အခြေစိုက် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း MNDAA ကို ကိုးကား၍ သတင်းဌာနများက ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။ လားရှိုးမြို့အား ၂၃ ရက်ကြာ ထိုးစစ်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ယင်းနေ့ နံနက်အစောပိုင်း ၄ နာရီတွင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

လားရှိုးတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး တစ်ဦး ဦးဆောင်သည့် တပ်သား ၃၁၇ ဦးဇူလိုင် ၂၁ ရက်က လက်နက်ချ အလင်းဝင်ကာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်အား တိုက်ထုတ်ရန်အတွက် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ၌ ပါဝင်လိုကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်ဟု မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က ဇူလိုင် ၂၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်နက်ချ အလင်းဝင်သည့်သူများအား MNDAA နိုင်ငံရေးဌာန/စည်းရုံးရေးဌာန လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူးက လက်ခံခဲ့ခြင်းကြောင်း ရုပ်သံဖိုင်နှင့် တကွထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကာ တော်လှန်ရေးတိုက်ပွဲ၌ ပါဝင်လိုသည့်ဆန္ဒအား ကြိုဆိုကာ လူတိုင်း၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လုံခြုံမှုကို အာမခံချက်ပေးထားကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

မန္တလေးတိုင်း ၊စဉ့်ကူးမြို့နယ်အတွင်းရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စခန်းများအားလုံးနှင့် မြို့နယ်အား ဇူလိုင် ၁၇ ရက်တွင် အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်၊ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်- မန္တလေး (MDY-PDF) စစ်ဦးစီးအဖွဲ့က ဇူလိုင် ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စဉ့်ကူးမြို့နယ်သည် လက်ရှိတွင် စစ်အုပ်စုကင်းစင်သော မြို့နယ်ဖြစ်ပြီဖြစ်ကာ MDY-PDF က မန္တလေးတိုင်းအတွင်း ပထမဆုံးသိမ်းယူသောမြို့နယ်ဖြစ်ပြီး စစ်ဆင်ရေးအတွက် မိမိတို့ဘက်မှကျဆုံးသူများ ရှိခဲ့ကာစစ်အုပ်စုဘက်မှ သုံ့ပန်းအများအပြားနှင့် လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားအား ဖမ်းဆီး၊ သိမ်းဆည်းရမိထားကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

နိုင်ငံ့ဒေသအချို့တွင် သံဃာတော်များက ၁၉၉၀၊ ၂၀၀၇ ခုနှစ်များကဲ့သို့ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား ဦးတည်၍ ပတ္တနိက္ကုဇ္ဇန ကံဆောင်သပိတ်အားရဲဝံ့စွာ ဆင်နွှဲနေပြီ ဖြစ်ကာ ပြည်သူများအနေဖြင့် လူထုလှုပ်ရှားမှုအားဖြင့် ဝန်းရံတိုက်ပွဲဝင်ပေးကြရန် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က ဇူလိုင်၁၉ ရက် အာဇာနည်နေ့တွင် တိုက်တွန်းလိုက်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ၎င်းတို့ ပုံဖော်အရေခြုံထားသည့် အမျိုးဘာသာ သာသနာကာကွယ်ရေးခေါင်းစဉ်ကိုပင် လူမဆန်သည့် လုပ်ရပ်များဖြင့် ကိုယ်တိုင် ချနင်းချိုးဖျက်ခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ နိုင်ငံလူထု ကြုံတွေ့နေသည့် နေ့စဉ်ဖိနှိပ်ခံရမှုများနှင့် အခက်အခဲများ၏ ဇာတ်မြစ်တရားခံသည် စစ်အာဏာရှင်စနစ် ဖြစ်ကာ အဆုံးသတ်အနိုင်ယူခြင်းကသာ ဖြေရှင်းနိုင်မည့် နည်းလမ်းဖြစ်သည့်အတွက် ဆန့်ကျင်မှုအားလုံး ပေါင်းစုံနိုင်ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား ထိုးစစ်ဆင်နေသည့် ကာလအတွင်း တပ်ဖွဲ့ဝင်အားလုံး လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်းနှင့် လမ်းညွှန်ချက်၂၈ ချက်အား ကဏ္ဍသုံးခုခွဲ၍ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (မန္တလေး) (People’s Defense Force – Mandalay) စစ်ဦးစီးအဖွဲ့က ဇူလိုင် ၁၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ "မြို့ရွာများ သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ရာ၊ ထိုးစစ်ဆင်ရာတွင် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်းချက်" (၁၀)ချက်၊ "ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ချက်" (၁၂)ချက်၊ "အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့် လမ်းညွှန်ချက်" (၆) ချက်တို့ ပါဝင်ကာ အချက်တစ်ခုခုအား ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ပါက သတ်မှတ်ထားသော စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်များအတိုင်း တိတိကျကျ ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူမည်ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

မန္တလေးတိုင်းအတွင်းရှိ စစ်ကြောရေးစခန်းတစ်ခုအတွင်း ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာနှင့် နိုဝင်ဘာလအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ထိန်းသိမ်းထားသူများအား အသက်သေဆုံးသည်အထိ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့သည့်သက်သေခံ ရုပ်သံဖိုင်များအား လက်ခံရရှိထားကာ စစ်ရာဇဝတ်မှုများ၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုများအတွက် တာဝန်ခံလာစေမည့် သက်သေအထောက်အထားများဖြစ်ကြောင်း Fortify Rights အဖွဲ့က ဇူလိုင် ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ ရုပ်သံဖိုင်များအား အသက် ၃၅ နှစ်အရွယ် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက လျှို့ဝှက်ရိုက်ကူးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ၎င်း ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်လာပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်ခံရရှိခဲ့ကြောင်း၊ ရရှိထားသည့် သက်သေခံ ရုပ်သံဖိုင်(၁၀) ခုတွင် စစ်ကြောရေး၌ ဖမ်းဆီးခံရသူ အမျိုးသား ၄၆ ဦးနှင့် အမျိုးသမီးနှစ်ဦးအား အသက်သေဆုံးသည်အထိ ညှင်းပန်းရိုက်နှက်မှု၊ ကိုယ်လုံးတီး ကြိုးတုပ်၍ ရိုက်နှက်မှု၊ လျှပ်စစ်ရှော့တိုက် နှိပ်စက်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ အပါအဝင် နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ထားသည့် သက်သေအထောက်အထားများ ပါဝင်သည်။

အကြမ်းဖက်နှိပ်စက်သူများတွင် စစ်သား၊ လေတပ်၊ စစ်ထောက်လှမ်းရေး(စရဖ) တို့မှ ဒုဗိုလ်မှူးကြီး၊ ဗိုလ်မှူး၊ ဗိုလ်ကြီး၊ တပ်ကြပ်အဆင့်ရှိသူများ ပါဝင်ကြောင်း၊ အထောက်အထားများ ရယူပေးသူအား ကာကွယ်ပေးရန်နှင့် ယင်းအကြမ်းဖက်မှုများအား ချက်ချင်း စုံစမ်းအရေးယူပေးရန်လည်း နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) သို့လည်း Fortify Rights အဖွဲ့က တောင်းဆိုထားသည်။

Fortify Rights သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ စုံစမ်း၊ ဖော်ထုတ်၊ တောင်းဆိုမှုများအား ၂၀၁၃ခုနှစ်ကတည်းက စတင်လုပ်ဆောင်နေသည့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။

‍

မန္တလေးဒေသတွင် လက်ရှိ တော်လှန်ရေးကာလ (ကြားကာလ) အတွက် ဖြစ်သင့်ဖြစ်ထိုက်သည့် ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ (Interim Political Arrangement) တစ်ရပ် ပြင်ဆင်ဖော်ထုတ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်အားမန္တလေးတိုင်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု ကော်မတီ (CRMH) နှင့် မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဇူလိုင် ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လုပ်ငန်းစဉ်များ၌ အခန်း (၅) ခန်း ပါဝင်ကာ စံတန်ဖိုး၊ လုပ်ငန်းကော်မတီဖွဲ့စည်းခြင်း၊ အလုပ်တာဝန်၊ အတည်ပြုခြင်းနှင့် အထွေထွေတို့ ပါဝင်ကာ မန္တလေးဒေသဆိုသည်မှာ ယခင် အခေါ်အဝေါ်အားဖြင့်မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး နယ်မြေဒေသများကို ဆိုလိုသည်။

မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီကို လွှတ်တော်အစုအဖွဲ့ (၁၂) ဦး၊ နိုင်ငံရေးပါတီ အစုအဖွဲ့မှ တစ်ပါတီလျှင် (၂) ဦးစီ၊ကြားကာလ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၏ မန္တလေးဒေသအတွင်း ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍ အစုအဖွဲ့မှ (၄)ဦး၊ လူနည်းစု လူမျိုးစု အစုအဖွဲ့မှတစ်စုလျှင် (၂) ဦးစီ၊ ပါဝင်သင့် ပါဝင်ထိုက်သူများ အစုအဖွဲ့မှ(၄) ဦး၊ လူထုသပိတ်အဖွဲ့အစည်း /CDM / အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း/အလုပ်သမား/ လယ်သမား/ အမျိုးသမီး/ မသန်စွမ်း/ LGBTIQ / ကျောင်းသား/လူငယ်ရေးရာ အစုအဖွဲ့မှ (၁၅) ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းမည် ဖြစ်သည်။

လုပ်ငန်းစဉ်ထွက်ပေါ်ရေးအတွက် CRMH နှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား တစ်နှစ်တာအတွင်း စုံညီအစည်းအဝေး ၂၃ ကြိမ်၊ ခရိုင်အလိုက်အစည်းအဝေး ၁၀ ကြိမ်နှင့် မြေပြင်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

‍

မွန်ဒေသ၌ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီမှ ဇွန်လအထိ ခြောက်လတာအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ပြည်သူများ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုဖြစ်စဉ်များ စုစည်းမှတ်တမ်းထားသည့်"မွန်ဒေသ ၆ လတာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှု အစီရင်ခံစာ" အား ရာမည ဖက်ဒရယ်အင်အားစုသစ် (NewRehmonnya Federated Force – NRFF) က ထုတ်ဝေသည့် လဂွန်းအိမ်စာစဉ်က ဇူလိုင် ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အစီရင်ခံစာ၌ ခြောက်လတာအတွင်း မွန်ဒေသ၌ ဖမ်းဆီးခံရသူ၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူနှင့် သတ်ဖြတ်ခံရသူများ စာရင်း၊ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား ဒေသအလိုက် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှု အခြေအနေ၊ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ နေအိမ်နှင့် ဘာသာရေး အဆောက်အအုံများ ထိခိုက်မှုအခြေအနေကို အချက်အလက်များဖြင့် ဖော်ပြထားကာ နိုင်ငံတကာနှင့် မြေပြင်အဖွဲ့အစည်းများသို့တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက် ခြောက်ချက်ကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ပြည်သူကို ရန်သူအဖြစ် ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ရေးမူဝါဒကြောင့် နွေဦးတော်လှန်ရေး သုံးနှစ်တာကျော်ကာလအတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း လူဦးရေ၏ ၂၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ စစ်ရှောင်အဖြစ် နေထိုင်နေရကာ နေအိမ်ပေါင်း ၅၃,၀၀၀ ကျော် မီးရှို့ခံထားရကြောင်း ဇူလိုင် ၁၁ ရက်က စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ - “စစ်ကိုင်းပြည်သူဖေးမကူ ကွန်ရက်"၏ တစ်နှစ်ပြည့် ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ကွန်ရက်သည် စစ်ဘေးရှောင်များအား အရေးပေါ်စစ်ရှောင်၊ ယာယီစစ်ရှောင်နှင့် ရေရှည်စစ်ရှောင်ဟူ၍ အမျိုးအစားခွဲ၍ ကူညီမှုများ ပြုလုပ်ပေးနေကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏တားမြစ်၊ ဖမ်းဆီးမှုများအပြင် တော်လှန်ဘက်သားချင်း နိုင်ငံရေးခံယူချက် ကွဲပြားမှု အခြေခံမှ ရှုမြင်ပုံဖော်ကာ ဟန့်တား၊ ပိတ်ပင်မှုများလည်းရင်ဆိုင်နေရကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၁ ရက်တွင် ကွန်ရက်အား တိုင်းအတွင်းရှိ စစ်ရှောင် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့ ၂၇ ဖွဲ့နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကာ မူဝါဒချ၍ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့်လည်းချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မည်ဟု ကြေညာထားသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဝက်လက်မြို့နယ်၊ စိုင်နိုင်ကြီးကျေးရွာတွင် ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် (ဗကသ) မှ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ် ရဲဘော်မြင့်မြတ်ဦး ဇူလိုင် ၈ ရက်က သတ်ဖြတ်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်၍ တရားမျှတမှု ပြန်လည်ရှာဖွေရန်နှင့် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူများအား ထိုက်သင့်သည့် ပြစ်ဒဏ်များ ချမှတ် အရေးယူပေးရန် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက အိတ်ဖွင့်ပေးစာနှင့် သဘောထားကြေညာချက်များ ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ရဲဘော်မြင့်မြတ်ဦးမှာ ရွာပြင်သုဿန်၌ အင်တာနက်သွားသုံးပြီး အပြန်လမ်းတွင် လည်ပင်းလှီး သတ်ဖြတ်ခံရခြင်းဖြစ်ကာ ကျေးရွာအတွင်း မည်သူနှင့်မျှရန်ငြိုးရန်စ ရှိသူ မဟုတ်ကြောင်း၊ ယင်းကိစ္စအား ဖြေရှင်းပေးရန် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန အတွင်းဝန်များထံ ဆက်သွယ်ထားသော်လည်း တုံ့ပြန်မှု မရှိကြောင်း၊ တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် အဖွဲ့အစည်းနှင့် အမြန်ဆုံး တွေ့ဆုံစကားပြော ဖြေရှင်းရန် နောက်ဆုံးအကြိမ် တောင်းဆိုကြောင်း ဗကသများအဖွဲ့ချုပ် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့က ဇူလိုင် ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူ့အင်အားများ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေး ကော်မတီ (မန္တလေး) (AFCC-Mandalay) ကလည်း ဇူလိုင် ၁၁ ရက်တွင် ကြေညာချက်အမှတ် (၄/၂၀၂၄) ဖြင့် ယင်းလုပ်ရပ်အတွက် ကျူးလွန်သည့်သူတစ်ဦးချင်းစီကို ပြင်းထန်စွာ ရှုံ့ချကြောင်း၊ ဝက်လက်ဒေသအတွင်းရှိ တာဝန်ရှိသူများ အပါအဝင် NUG အနေဖြင့် တရားမျှတမှု ရှာဖွေပေးရေးနှင့် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူအား ပြစ်ဒဏ်များ ချမှတ်အရေးယူပေးရေး တောင်းဆိုထားသည်။ အရပ်သားပြည်သူတစ်ဦးချင်းစီ၏ လူမှုဘဝလုံခြုံရေးအတွက် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးလုပ်ငန်းများအား ကောင်းလာစေရန် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC)၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) အပါအဝင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုအသီးသီးက ထိရောက်စွာ ဝိုင်းဝန်းအဖြေရှာဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်းတိုက်တွန်းထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသည့် ငွေကြေးစနစ်အပေါ် မှီခိုရမှု အဆုံးသတ်ရေး၊ ပြည်သူများ ကြုံတွေ့နေရသည့် လုံခြုံရေးစိန်ခေါ်မှုအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ငွေကြေးလည်ပတ်မှု ယန္တရားဖြစ်သော NUGPay စနစ် လည်ပတ်မှု နှစ်နှစ်ပြည့် ပြည်သူ့အစီရင်ခံစာအား NUG စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဝန်ကြီးဌာနက ဇူလိုင် ၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

NUGPay အား၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇွန် ၂၆ ရက်တွင် အစိုးရအဖွဲ့ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်မြန်မာကျပ် (DigitalMyanmar Kyat – DMMK) ကို နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင် ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးအဖြစ် သတ်မှတ်ဖြန့်ဝေ လုပ်ကိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် NUGPay သုံးစွဲသူ ၃၅,၀၀၀ ခန့်ရှိကာ စျေးကွက်အတွင်း လည်ပတ်ငွေပမာဏမှာ DMMK ၃၇ဒသမ ၂ ဘီလျံ ရှိသည်ဟု အစီရင်ခံစာ၌ ပါရှိသည်။ စနစ်အတွင်းငွေကြေးစီးဆင်းမှုနှင့် ငွေပေးငွေယူ (Transaction) ပမာဏမှာလည်း ကျပ် ၁ ဒသမ ၅ ထရီလီယံအထိ ရှိလာနေပြီလည်း ဖြစ်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လေဆိပ်အနီး အဆောက်အအုံနှင့် အနီးပတ်ဝန်းကျင်တွင် အင်အား ၄၀၀ ခန့်ဖြင့် အပြင်းအထန် ခုခံနေသည် ရခိုင်ပြည်၊ သံတွဲမြို့နယ်ရှိ ငပလီ (မဇင်) လေဆိပ်အား ဇူလိုင် ၅ ရက် နံနက်ပိုင်းမှ စ၍ အပြီးသတ် သိမ်းပိုက် ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဇူလိုင် ၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ထို့ပြင် လေဆိပ်အနီး အဆောက်အအုံများ၊ နာမည်ကြီး ဟိုတယ်များပေါ်မှ အင်အား ၁၀၀ ခန့်ဖြင့် ခုခံနေသည့်နေရာများကိုလည်း ဇူလိုင် ၆ ရက်က ရှင်းလင်းနိုင်ပြီဖြစ်ကာ ၎င်းတို့မှာ တပ်မ (၁၀၁) လက်အောက်ခံတပ်ရင်းများမှ ဖြစ်ကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ ငပလီ (ငဇင်) လေဆိပ်မှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား တော်လှန်နေသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများဘက်မှ ပထမဦးဆုံး သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်နိုင်သည့် ပထမဆုံး လေဆိပ်လည်း ဖြစ်သည်။

‍

လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုအတွက် ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် တရားစွဲဆိုထားမှုသည့်အမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ကနေဒါ၊ ဒိန်းမတ်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ နယ်သာလန်၊ ဗြိတိန်၊ မြောက်အိုင်ယာလန်နှင့် မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံတို့အားပါဝင်ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုကြောင်းInternationalCourt of Justice (ICJ) က ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ICJ Article36 အရ ထိုသို့ ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုခြင်းဖြစ်ကာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလက ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုရန် တောင်းဆိုထားမှုအား ခွင့်ပြုပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းခွင့်ပြုချက်အရ အဆိုပါနိုင်ငံများသည်စွဲဆိုထားသည့်အမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအား ရေးသားတင်သွင်းခွင့် ရရှိမည်ဖြစ်သည်။

‍

အဖွဲ့အခြေစိုက်ဒေသနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားနေသည့်နေရာများ၌ အဖွဲ့အစည်းအမည်ခံ၍ ကိုယ်ကျိုးရှာ လက်နက်ခဲယမ်း ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ သယံဇာတ သယ်ယူရောင်းချခြင်းနှင့် ငွေကြေး တောင်းခံ၊ ကောက်ယူခြင်းများရှိနေသည့်အတွက် ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ လုပ်ကိုင်မှုများ ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်နှင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါက ပြဌာန်းထားသည့် တပ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊အမိန့်၊ ညွှန်ကြားချက်နှင့်အညီ အရေးယူသွားမည်ဟု ယောဒေသပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YPDF) နှင့် အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) တို့က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီ လက်မှတ်ထိုးကာ ဇူလိုင် ၃ ရက်ရက်စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် YPDF သတိပေးထုတ်ပြန်ချက်၌ တော်လှန်ရေးရန်ပုံငွေအလို့ငှာ ငွေကြေးခွဲတမ်းချခြင်း၊ ဆက်ကြေးကောက်ခြင်း၊ ပြန်ပေးဆွဲခြင်း၊ ဓားမြတိုက်ခြင်း၊ ဂိတ်ဖွင့်ငွေတောင်းခံခြင်း၊ တရားမဲ့ပြုကျင့်ခြင်းများ လုံးဝ (လုံးဝ) မပြုလုပ်ခဲ့ဘဲ ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိဖြင့် တော်လှန်ရေးကိုသာ တစိုက်မတ်မတ် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသော တပ်ဖွဲ့ဖြစ်ကြောင်းနှင့်"ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူ ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ သံတွဲမြို့နယ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်လျက်ရှိကာ တိုင်ပွဲပြင်းထန်နေမှုအား အခွင့်ကောင်းယူလျက် အဖွဲ့အမည်ခံကာ သံတွဲ၊ ငပလီပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များထံမှ ငွေလိမ်လည် တောင်းခံကောက်ယူမှုများ ရှိနေကြောင်းနှင့် ယင်းလုပ်ရပ်အား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်သတိပေးကြောင်း ဇူလိုင်  ၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ULA/AA အနေဖြင့် ယင်းလုပ်ရပ်မျိုး မလုပ်ဟု မိဘပြည်သူများအား သတိပေးကြောင်းနှင့် ခြိမ်းခြောက်ငွေညှစ်တောင်းခံခြင်းများ ထပ်မံရှိလာပါက ဗဟိုဌာနချုပ်နှင့် သံတွဲဒေသတာဝန်ခံထံ တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်မေးမြန်းရန်လည်း သတိပေးထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အာဏာသိမ်းရန် စတင်ကြိုးပမ်းခဲ့သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁) ရက်ကတည်းကပင် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့်ရာဇဝတ်မှုများ စသည့် ဆိုးရွားသော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအပြင် ပြည်သူများ၏ အခွင့်အရေးများကို နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဖိနှိပ်ပိတ်ပင်ခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားပါသည်။ ထို့အပြင် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၏ သပိတ်မှောက်ဆန္ဒပြမှုများကို အကြမ်းဖက်ခြင်းအပါအဝင် နည်းမျိုးစုံဖြင့် ဖိအားပေးနှိမ်နင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ပြည်သူ့ရေးရာဝန်ဆောင်မှုများ ပုံမှန်အတိုင်း မလည်ပတ်နိုင်တော့သည်မှာ လွန်ခဲ့သည့် သုံးနှစ်ကျော် ကာလကတည်းကပင် ဖြစ်သည်။ အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲမှုနှင့်အတူ ယခင် ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကတည်းက ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေသော လူမျိုးအလိုက် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများကို ဖိအားပေး ချေမှုန်းနိုင်ရန်အတွက် မြို့များ၊ ရွာများကို ဖျက်ဆီးခြင်း၊ စီးနင်းခြင်းတို့ကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများသည်လည်း ဆိုးရွားစွာ ထိခိုက်ခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် အစပိုင်းတွင် စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို တရားမဝင် အသက်သွင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုစတင်ခဲ့ပြီးနောက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းလိုစိတ်မရှိသော လုပ်သားအင်အားစု အများစုမှာ နယ်စပ်ဒေသများနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ အလုံးအရင်းနှင့် ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်မှုများ ရှိလာခဲ့သည်။ 

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ၎င်းတို့၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်လျက်ရှိသော နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကို ဖျက်လိုဖျက်ဆီး ပြုလုပ်ရန် ရည်ရွယ်ရင်း ရှိချင်မှ ရှိမည်ဖြစ်သော်လည်း ဖိနှိပ်မှု ယန္တရား၏ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေးမှာ ဆိုးရွားသည့် အခြေအနေတစ်ရပ်အတွင်း ဝင်ရောက်လျက် ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ အကျပ်အတည်းအတွင်း စုစုပေါင်း လူဦးရေ၏ သုံးပုံ တစ်ပုံကျော်မှာ စားနပ်ရိက္ခာ မလုံခြုံမှုကို ကြုံတွေ့နေရပြီး၊ အခြားသော ပြည်သူများမှာ နှစ်စဉ်နှင့် လစဉ် ဆတိုးတိုးနေသည့် စားနပ်ရိက္ခာ စရိတ်ကြီးမြင့်မှုကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ 

အဆမတန် မြင့်မားလာသည့် ကုန်စျေးနှုန်းများ

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နှစ်စမှ စတင်၍ ကုန်ဈေးနှုန်း သိသိသာသာ မြင့်တက်ပြီး လူထုအပေါ် သက်ရောက်မှုအား ကြီးခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊​ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း သုံးနှစ်အတွင်း အခြေခံ စားသောက်ကုန် အပါအဝင် လူသုံးကုန်ပစ္စည်း ဈေးနှုန်းများ သုံးဆအထိ မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်ဟု သတင်းမီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် (WFP) ၏ အခြေခံ စားနပ်ရိက္ခာစျေးနှုန်း အချက်အလက်များက လွန်ခဲ့သည့် တစ်နှစ်အတွင်း ယေဘုယျအားဖြင့် စျေးနှုန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် အာဏာမသိမ်းမီက အခြေအနေနှင့် ယှဉ်လျှင် ၃၀၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး (သုံးဆ) မြင့်တက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြနေသည်။

စားအုန်းဆီ တစ်ပိဿာပေါက်ဈေးမှာ စစ်တပ်အာဏာမသိမ်းခင်က ၁,၈၀၀ ကျပ်ဝန်းကျင်သာ ရှိခဲ့ရာမှ ယခုအချိန်တွင်  စားသုံးဆီ တင်သွင်းသိုလှောင် ဖြန့်ဖြူးခြင်းလုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေး ကော်မတီက ရည်ညွှန်းစျေးသည်ပင် တစ်ပိဿာ ၅,၃၇၀ ကျပ်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည့် အခြေအနေဖြစ်သည်။ သို့သော် တိုက်ပွဲများရှိနေသည့် ဒေသများတွင် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲများကြောင့် ဆီတစ်ပိဿာ ၃၅,၀၀၀ ကျပ် ဝန်းကျင်အထိ မြင့်တက်နေသည်လည်း ရှိသည်။

အချို့ ဝေးလံခေါင်သီသော ဒေသများနှင့် စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်ပေါ်နေသော ဒေသများတွင် ဆန်အပါအဝင် အခြေခံ စားသောက်ကုန် ပြတ်တောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိနေသည်။ ထို့အပြင် တိုက်ပွဲများကြောင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်များ ရပ်တန့်ကုန်သည့်အတွက် တောင်သူများ အပါအဝင် ကုန်သွယ်ရေး ကဏ္ဍတစ်ခုလုံးအပေါ် ရိုက်ခတ်မှုများ ရှိလာနေသည်။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ကိုယ်တိုင် ထိန်းသိမ်းထားသော အချက်အလက်များတွင်ပင်လျှင် နယ်စပ်နှင့် ရေကြောင်းကုန်သွယ်မှု ပမာဏ သိသိသာသာ လျော့ကျလာ သည်ကို ဖော်ပြလျက်ရှိသည်။

ဆန်စျေးမြင့်တက်မှုကို အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ဖြေရှင်းနည်း

ပြည်တွင်းစားသုံးမှု၏ အခြေခံအကျဆုံးဖြစ်သည့် ဆန်စျေးမြင့်တက်မှုအပေါ် အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စု၏ တုံ့ပြန်မှုသည် ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍ စီမံခန့်ခွဲမှုပုံစံကို နမူနာ ဖော်ပြလျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊​ ဇွန် ၂၂ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဆန်စပါးအသင်းချုပ်က သင့်တင့်မျှတသော ရည်ညွှန်းဈေးဖြင့် ဆန်များ ရောင်းချပေးမည့် အစီအစဉ်ကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပြီး ဇွန်လ ၂၄ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ လမ်းမတော်မြို့နယ်၊ ဆန်စပါးကုန်စည်ဒိုင်တွင် အိမ်ထောင်စု စာရင်းတစ်ခုလျှင် တစ်ဦးနှုန်း စတင် ဝယ်ယူခွင့် ပြုခဲ့သည်။ ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် အိမ်ထောင်စု တစ်စုအတွက် တစ်လလျှင် အမျိုးအစားမတူသော  ဆန်နှစ်အိတ် ရောင်းချပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့သည်။ အခြေခံပြည်သူအချို့မှာမူ ရောင်းချပေးသည့်ဆန်ထက် ဈေးသက်သာသည့် ဆန်ကွဲရော ဆန်ကိုသာ ဝယ်ယူစားသုံးရသည့် အခြေအနေရှိကာ တိရစ္ဆာန်အစာအဖြစ် သုံးသော ရေစို၍ အဝါဖောက်ကာ ပျက်စီးနေသည့် ဆန်များကို ဝယ်ယူစားသုံးရမှုများလည်း ရှိနေသည်။

ထိုသို့ မြန်မာနိုင်ငံ ဆန်အသင်းချုပ် (MRF) ၏ တုံ့ပြန်မှုမှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ဖိအားနှင့်ကင်းသော တုံ့ပြန်မှု မဟုတ်ပေ။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဇွန် ၂၀ ရက်မှ စတင်၍ ဈေးကွက်အတွင်း ဆန်ဈေးများ အဆမတန် မြင့်တက်လာမှုနှင့် ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံ ဆန်အသင်းချုပ် ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုဥက္ကဌအပါအဝင် ဆန်ကုန်သည်များကို စစ်ကောင်စီက ခေါ်ယူစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဇွန် ၂၁ ရက်တွင် ရန်ကုန် ဘုရင့်နောင် ကုန်စည်ဒိုင်ဝန်းအတွင်းက  ဆန်ပွဲရုံအချို့အား ချိတ်ပိတ်သိမ်းဆည်းခြင်း၊ ဆိုင်ကြီးများသို့ ဆန်သွင်းနေသော ပွဲစားများကို ဖမ်းဆီးခြင်းများ ပြုလုပ်ကာ ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်း ကိုင်တွယ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက One Stop Mart ၊ Makro ၊ Market Place ၊ City Mart ၊ စိန်ဂေဟာ၊ ဂမုန်းပွင့် အပါအဝင် ရန်ကုန်မြို့ရှိ နာမည်ကြီး လက်လီရောင်း ဈေးဝယ်စင်တာများတွင် ဆန်မရောင်းရန် တားမြစ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဇွန် ၃၀ ရက်တွင် ဆန်စပါးအသင်းချုပ်က သတ်မှတ်ထားသည့် ဈေးနှုန်းထက် ပိုမို ရောင်းချသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် City Mart ၊ One Stop Mart ၊ စိန်ဂေဟာ၊ Aeon  Orange တို့၏ အမှုဆောင် အရာရှိချုပ် (CEO) များ၊ ဒါရိုက်တာများ၊ အုပ်ချုပ်မှု ဒါရိုက်တာများ အပါအဝင် လုပ်ငန်းရှင် အချို့ကို အရေးကြီး ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုဥပဒေ ပုဒ်မ ၅ ဖြင့် အရေးယူကြောင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

အခြားသော ကဏ္ဍများ

ဆန်စပါးသည် ထင်သာမြင်သာသည့် ကဏ္ဍဖြစ်သည့် ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည့်တိုင် အခြားသော ကဏ္ဍများသည်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ ကြမ်းတမ်းသော ဖိအားဒဏ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် မရကြပေ။ 

အဘက်ဘက်မှ ကုန်ဈေးနှုန်းမြှင့်တက်နေသည့်အချိန်တွင် ပြည်တွင်းရှိ လုပ်ငန်းရှင်အချို့က ဝန်ထမ်းလစာ တိုးမြှင့်ပေးမှုများ ရှိကာ လုပ်ခလစာတိုးမြှင့်ပေးကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သော လုပ်ငန်းအချို့လည်း အမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်ထားလိုသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်၏ ဒေါသသင့်မှုကို ခံခဲ့ကြရသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇွန်လဆန်းပိုင်းတွင် ဝန်ထမ်းလစာတိုးပေးသည့် လုပ်ငန်းရှင်အချို့အား မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေသည် စွပ်စွဲချက်ဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ 

ထိုမတိုင်မီ ဇွန် ၂ ရက်တွင် အကယ်ဒမီ၊ အောင်သမာဓိ၊ ဇွဲထက်၊ ဝိန့်စိန်ကဲ့သို့သော ရွှေဆိုင်နှင့် ရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအား အမှန်တကယ် အရောင်းအဝယ် မဖြစ်သည့် ဈေးနှုန်းများဖြင့် ဈေးကစား၍ နိုင်ငံ့ စီးပွား မငြိမ်မသက်အောင် ဆောင်ရွက်သည်ဟု စွပ်စွဲကာ ၎င်းတို့ကို အရေးယူမည်ဟု အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကြေညာခဲ့သည်။ 

ထို့အပြင် ကျပ်ငွေတန်ဖိုး အလျင်အမြင် ကျဆင်းလာနေသည့်အပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဟွန်ဒီလုပ်ငန်းနှင့် ငွေလဲ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူများကိုလည်း အရေးယူမည်ဟု ကြေညာခဲ့သေးသည်။

နောက်ဆုံးဖြစ်စဉ်တစ်ခုအနေဖြင့် ရိုးမဘဏ်၊​ ဧရာဝတီဘဏ်၊ UAB ဘဏ်၊ မြန်မာနိုင်ငံသားများဘဏ်၊ အသေးစားနှင့် အလတ်စားလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်၊ မြန်မာမက်ထရိုဘဏ်၊ ဆောက်လုပ်ရေး အိမ်ရာဘဏ် အပါအဝင် ဘဏ် (၇) ခုအား အိမ်ရာချေးငွေများကို များစွာထုတ်ချေးလျက်ရှိသည့်အပြင် ဗဟိုဘဏ် သတ်မှတ် ရာခိုင်နှုန်းထက် ကျော်လွန်ထုတ်ချေးထားကြောင်း စွပ်စွဲချက်ဖြင့် ဘဏ်တာဝန်ရှိသူများ အား ဥပဒေနှင့်အညီ အရေးယူမည် ဖြစ်ကြောင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဇူလိုင် ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။

အကျပ်အတည်းကြားက ပြည်သူများ

၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအနေဖြင့် ၂၄ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့သော ဆင်းရဲမွဲတေမှုသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ၃၂ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ အကြမ်းဖက် ဖိအားပေး ကိုင်တွယ်မှုများဖြင့် ဆိုးရွားစွာ ပျက်ဆီးလာနေသော စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် လူ့အခွင့်အရေး၊ နိုင်ငံရေး အခွင့်အရေး စသည်တို့ ဆိတ်သုဉ်းလျက် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဖိနှိပ်မှု အမျိုးမျိုးရင်ဆိုင်နေရသော မြို့ပြနေ ပြည်သူများအနေဖြင့် ကုန်စျေးနှုန်း အဆမတန် ကြီးမြင့်မှုကို ခံစားနေကြရသလို၊ နေ့စဉ် အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုများ၊ ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုများ၊ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုများကို ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြည်သူလူထုအနေဖြင့်လည်း စားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

‍

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့တွင် ဇွန် ၂၂ ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လုယက်မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် (WFP) ဂိုဒေါင်ဖြစ်စဉ် အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အခြေအနေများအား ဇူလိုင် ၃ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၌ "Any Other Business” ခေါင်းစဉ်အောက်မှ ဆွေးနွေးသွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုသို့ဆွေးနွေးရန်အတွက် တောင်ကိုရီးယား၊ ယူကေနှင့် အမေရိကန်တို့က တောင်းဆိုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ လက်ထောက်အ ထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် Joyce Msuya ကတင်ပြသွားရန် မျှော်မှန်းထားသည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

မောင်တောမြို့နယ်၊ ဝေသာလီကျေးရွာရှိ WFP ဂိုဒေါင်အား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ သင်တန်းပေးထားသည့် မူဆလင်များက ဇွန် ၂၁ ရက်ညနေပိုင်းတွင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးကာ ပစ္စည်းများ ယူဆောင်သွားသည့် ရုပ်သံဖိုင်အား အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ဇွန် ၂၅ ရက် ညပိုင်းတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီးနောက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဝန်ခံခဲ့ရသည်။

‍

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန(MoD) လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ရန်ကုန်တိုင်း စစ်ဌာနလက်အောက်တွင် အင်အားဖြည့်တင်းသည့်အနေဖြင့် တပ်ရင်း ၅၁၀၂ အား ဇူလိုင် ၁ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းကြောင်း တိုင်းစစ်ဌာနက ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာန၏ပထမဦးဆုံး တပ်ရင်း ၅၁၀၁ အား ၂၀၂၃ ခုနှစ်ဇွန် ၁ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် တပ်ရင်းနှစ်ရင်းအထိ ရှိလာပြီဖြစ်ကာ စစ်ဆင်ရေးနယ်မြေအသီးသီး၌ မဟာမိတ်ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်း၍ တိုက်ပွဲများဖော်ဆောင်နေကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဖွင့်လှစ်ထားသည့် အခြေခံပညာကျောင်းများ၏ ကျောင်းဝင်ခွင့်လျှောက်ထားသူများ လိုက်နာရမည့်စည်းကမ်းချက်များ၌ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်၊ အသင်းအဖွဲ့၌ ပါဝင်ခွင့် ကန့်သတ်ချက်များပါရှိကာ "လူတိုင်းလွတ်လပ်စွာ ပညာသင်ကြားခွင့်ရှိသည်" ဆိုသည့် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးအား ချိုးဖောက်ရာ ရောက်သည့်အတွက် ပုလဲမြို့နယ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂ(ဗကသများအဖွဲ့ချုပ်) နှင့်ဒေသခံ ပြည်သူများက ဇွန် ၃၀ ရက်တွင် ကျောင်းအာဏာပိုင်နှင့် NUG ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်ခံ "ပ"သုံးလုံးအဖွဲ့အား ကန့်ကွက်ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။

"စစ်သုံးစစ်ကို တိုက်ဖြတ်ကြ"၊ "ဖက်ဆစ်စစ်တပ် အမြစ်ဖြတ်"၊ "တန်ပြန်တော်လှန်ရေးလုပ်ရပ်များ ဆန့်ကျင်ကြ"၊ "ကျောင်းသားများကို ဖိနှိပ်မှု အလိုမရှိ"၊ "ပသုံးလုံး အလိုမရှိ"၊ "ပြည်သူ့ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံ မုချ အောင်ရမည်" ဟု ရေးသားထားသည့် ဗီနိုင်းများကိုင်ဆောင်ကာ ကြွေးကြော်ဆန္ဒပြခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဆန္ဒပြရာတွင် ပါဝင်သည့် ရဲဘော်များအား"ပ"သုံးလုံးအဖွဲ့ဝင်များက ဆိုက်ကယ်ဖြင့် တိုက်ခြင်း၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက် ထိုးကြိတ်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်းများလည်း ရှိနေသည်ဟု ဗကသများအဖွဲ့ချုပ်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

တပ်မဟာ (၆) ထိန်းချုပ်ရာ ဒူးပလာယာခရိုင်အတွင်း စစ်ရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ဖော်ဆောင်ရာ၌ ရှုပ်ထွေးမှုမရှိစေရန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ ဌာနအသီးသီး၌ လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်းများ (Non-CDM) အားလုံးအနေဖြင့် နုတ်ထွက်ခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း (သို့မဟုတ်) အစည်းအရုံး၏အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်ကူညီပေးရန် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ကဇွန် ၂၈ ရက်တွင် သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ထိန်းချုပ်နယ်မြေများအတွင်းရှိ Non-CDM များ အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား အားပေး၊ ထောက်ခံ၊ ကူညီသည့် မည်သည့်လုပ်ဆောင်မှုမျိုးကို မပြုလုပ်ကြရန်ကိုပါ သတိပေးထားကာ မလိုက်နာပါကတပ်မဟာ (၆)အနေဖြင့် အဆင့်ဆင့်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟုလည်း ပါရှိသည်။

ကောင်စီ၌ ပါဝင်သည့် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာ၌ ဖမ်းဆီးမိသည့် စစ်သုံ့ပန်းများအပေါ် ဂျနီဗာကွန်ဗင်းရှင်းပါ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ် မလိုက်နာခဲ့သည့် ပြစ်မှုကျူးလွန်ထားသည့် ရုပ်သံဖိုင်များ လူမှုကွန်ရက်၌ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိကာ ၎င်းအား စုံစမ်းဖော်ထုတ်၍ အပြစ်ပေးအရေးယူရေး ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ချင်းပြည်(Chinland) ကောင်စီက ဇွန် ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

၅/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်၌ ကောင်စီ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်သည့် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များအား စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်များ အထူးသိရှိလိုက်နာရန် တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့အသီးသီးမှ ညွှန်ကြားသင်ကြားထားပြီးဖြစ်သည်ဟု ပါရှိကာ ကောင်စီ၌ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF) ၊ ချင်းလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မြို့နယ်နှင့် ဒေသအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်သည်။

၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်းအဖြစ် မဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား ရှမ်းမြောက်ဒေသ၌ တိုက်ပွဲများ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနေပြီ ဖြစ်ရာ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) နှင့်အတူ မဟာမိတ်ညီနောင်များနှင့်လက်တွဲ၍ စစ်ဆင်ရေးဖော်ဆောင်မှုများ၌ ပါဝင်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်းရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ရင်း (NorthernShan State Alliance Army – NSSAA) က ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

Operation 10:27 မှာ မြောက်ပိုင်းညီနောင်သုံးဖွဲ့ဖြစ်သည့် အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ ကိုးကန့် (MNDAA) နှင့် TNLA တို့က ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် စတင်ဖော်ဆောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ မြို့အများအပြားအား သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီးနောက် တရုတ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးမှုဖြင့် ညီနောင်သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက်စာချုပ် ချုပ်ဆိုကာ တိုက်ပွဲများရပ်နားသွားပြီးနောက် ငါးလကျော်အကြာတွင် ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလာခြင်းဖြစ်သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်၊ ဝေသာလီကျေးရွာရှိ World Food Programme – WFP ဂိုဒေါင်နှင့် လူနေအိမ်အချို့အား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ သင်တန်းပေးထားသည့် လက်နက်ကိုင် မူဆလင်များက ဇွန် ၂၁ ရက်၊ ညနေ (၅)နာရီအချိန်ခန့်တွင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်ဆိုသည့် ရုပ်သံဖိုင်အား အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ဇွန် ၂၅ ရက် ညနေပိုင်းတွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဂိုဒေါင်အား မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီးနောက် ဘိလပ်မြေဟု ယူဆရသည့် အထုပ်များအား ယူဆာင်ကာ ခရိုင်ကျေးလက်ရုံး၌ ခံစစ်ပြင်ဆင်နေသည်ဟုလည်း AA ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အဆိုပါ သိုလှောင်ရုံတွင် လူဦးရေ ၆၄,၀၀၀အတွက် တစ်လစာ ဖူလုံစေမည့် ကယ်ဆယ်ရေးရိက္ခာ စုစုပေါင်း ၁,၁၇၅ မက်ထရစ်တန် သိုလှောင်ထားကာ ယင်းသို့ မီးရှို့မှုအပေါ် ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချကြောင်းနှင့် ကူညီထောက်ပံ့ရေး ကြိုးပမ်းမှုများအား ထိခိုက်စေမည့် ယင်းလုပ်ရပ်အား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်လိုကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားသည်ဟု WFP ကိုကိုးကား၍ မီဒီယာများက  ရေးသားဖော်ပြထားသည်။

‍

ဒေသတွင်း တရားဝင် နေထိုင်ခွင့်ရှိသည့် ဒေသသားဆိုင်ရာ အတည်ပြုမှုစနစ်နှင့် ပတ်သက်၍ မူရင်းဒေသသား၊ အမြဲတမ်းဒေသသား၊ နိုင်ငံရေးဒုက္ခသည်ဆိုင်ရာ သတ်မှတ်မှု စသည့် နည်းစနစ်များနှင့် ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံ အထူးဒေသ(၁) အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအဖွဲ့ (ကိုးကန့်) (MNDAA) က ဇွန် ၂၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အနှစ်၂၀ နှစ်နှင့်အထက် နေထိုင်သူများအား မူရင်းဒေသသား၊ ၁၄ နှစ်နှင့် အထက်နေထိုင်ခဲ့ဖူးသူအား အမြဲတမ်းနိုင်ငံသားအဖြစ်အတည်ပြုကြောင်းနှင့် ဒေသတွင်း တရုတ်ယွမ်ငါးသိန်းနှင့် အထက် ပိုင်ဆိုင်သူ၊ မိမိသဘောဆန္ဒဖြင့် ဒေသဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်သည့် ပညာရှင်နှင့် နယ်ပယ်အသီးဿီးမှ ပညာတတ်များ၊ MNDAA ၌ စစ်မှုထမ်း သို့မဟုတ် အုပ်ချုပ်ရေးဝန်ထမ်းအဖြစ် သုံးနှစ်နှင့်အထက် ပြည့်မှီသော ပြင်ပရောက်သူများ၊ ဒေသအတွင်း ယွမ်ငွေ ငါးသိန်းနှင့်အထက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားကာ ရှစ်နှစ်နှင့်အထက် ဆက်တိုက်နေထိုင်ခဲ့သည့် စီးပွားရေးသမားနှင့် မိသားစုဝင်များအား အမြဲတမ်းနိုင်ငံသားအဖြစ်အတည်ပြုကာ အထူးဒေသ (၁) မှ"နိုင်ငံရေးဒုက္ခသည်"အဖြစ်အသိအမှတ်ပြုသူများလည်း ပါဝင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

အိမ်ထောင်စုစာရင်း စီမံခန့်ခွဲရေး၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ အပြင် အထူးဒေသ (၁) အတွင်း ပြင်ပမှ ရောက်ရှိလာသူများ ခေတ္တနေထိုင်ရေး၊ ခရီးသွားလာရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်းနှင့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုး ကြီးငယ်ခွဲခြားခြင်း၊ အခြားတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများကို ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းနှင့် အထင်သေးဖိနှိပ်ခြင်းကို လုံးဝကန့်ကွက်ကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ကရင်နီအမျိုးသားတို့၏(၁၄၉) နှစ်မြောက် အမျိုးသားနေ့နှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကို အလေးထားသည့်အတွက် ကရင်နီ ကြားကာလအစီအမံနှင့် တရားစီရင်ရေးအစီအမံ ဥပဒေများအရ အကျဉ်းသား ၁၂ ဦးအား ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နှင့် ၁၀၅ ဦးအား ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်များ ခွင့်ပြုလိုက်ကြောင်း ကရင်နီကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ဇွန် ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကြားကာလအစီအမံ ပုဒ်မ ၃၂၊ ပုဒ်မခွဲ (ခ)နှင့် ပုဒ်မခွဲငယ် (၂)၊ ကြားကာလတရားစီရင်ရေး ဥပဒေပုဒ်မ ၃၂ တို့အရ "နောက်တစ်ကြိမ် ပြစ်မှုထပ်မံကျူးလွန်ပါက ၎င်းပြစ်ဒဏ်အပြင် ယခုကျခံရန်ကျန်ရှိသော ပြစ်ဒဏ်များကိုပါ ဆက်လက်ကျခံပါမည်"ဟူသည့် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်ဖြင့် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နှင့် သက်သာခွင့်များအား အမိန့်အမှတ် ၁၇/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အသက်သွင်းလိုက်သည့် မတရားစစ်မှုထမ်းဥပဒေ၌ အသက် (၁၈) နှစ်မှ (၃၅) နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီးများ စစ်မှုထမ်းရမည်ဟု ပါရှိကာ ယင်းနောက်ဆက်တွဲ သက်ရောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ မန္တလေး၊ စစ်ကိုင်း၊ ရန်ကုန်နှင့် ဧရာဝတီတိုင်းမှ အမျိုးသမီးများအား မေးမြန်းကာ လေ့လာသုံးသပ်ထားသည့် "မတရားစစ်မှုထမ်းဥပဒေများနှင့် အမျိုးသမီးများအပေါ်သက်ရောက်မှုများ"စစ်တမ်းအား မြန်မာအမျိုးသမီးသမဂ္ဂ (BWU) က ဇွန် ၁၉ ရက်တွင် အင်္ဂလိပ်၊ မြန်မာ နှစ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စစ်တမ်းအတွက် အချက်အလက်များအား ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလအတွင်း တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများ ပြုလုပ်၍ ရယူထားခြင်းဖြစ်ကာ ယုံကြည်ခိုင်မာသည့် သတင်းမီဒီယာများမှ အချက်အလက်များကိုလည်း ကိုးကားအသုံးပြုထားသည်။ စစ်တမ်းအား "အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းသည့်ကာလမှ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ အခြေအနေ"၊ "တရားမဝင် စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရန် စိန်ခေါ်မှုများ"၊ "စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့် အမျိုးသမီးများအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု စိုးရိမ်မှုများ"၊ "အမျိုးသမီးများ၏ စားဝတ်နေရေး အကြပ်အတည်းနှင့် စစ်မှုထမ်းဥပဒေ"၊ "အတင်းအကြပ် လက်ထပ်ထိမ်းမြှားခြင်းနှင့်အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုများ" စသည်ဖြင့် ကဏ္ဍအလိုက် ခွဲ၍ ဖော်ပြထားသည်။

‍

နိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံ အခြားဒေသများမှ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မဏိပူရ်ပြည်နယ်အတွင်း ဝင်ရောက်ခိုလှုံနေကြရသည့် မြန်မာစစ်ရှောင်များအား လူသားချင်း စာနာထောက်ထားကာ ခေတ္တခိုလှုံခွင့်များ စီစဉ်ပေးရန်နှင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသည့် မြန်မာနိုင်ငံသား (၉၇) ဦးကိုလည်း အမြန်ဆုံး လွှတ်ပေးရန် စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ရှေ့ပြေး) က ဇွန် ၂၀ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရထံ အိတ်ဖွင့်ပေးစာ ပေးပို့၍ မေတ္တာရပ်ခံ ပန်ကြားထားသည်။

မြန်မာ၊ အင်္ဂလိပ်၊ ဟိန္ဒူ ဘာသာသုံးခုဖြင့် ရေးသားဖော်ပြထားသည့် အိတ်ဖွင့်ပေးစာ၌ မဏိပူရ်ပြည်နယ်အတွင်း ဖမ်းဆီးထားသူများအား အာဏာသိမ်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုထံ လွှဲပြောင်းပေးခြင်း မပြုရန်၊ ပြစ်မှုများ ရှိပါကလည်း လူသားဂုဏ်သိက္ခာနှင့်အညီ ရှေ့နေငှားခွင့်၊ ခုခံချေပခွင့်များအား မဏိပူရ်ပြည်နယ်အစိုးရမှတဆင့် စီစဉ်ပေးရန်လည်း အထူးမေတ္တာရပ်ခံကြောင်း၊ စစ်ရှောင်များမှာ မြန်မာပြည် ပြည်လည်တည်ငြိမ်ပါက မိမိတို့ဌာနေသို့ ပြန်လည်နေထိုင်ကြမည့်သူများဖြစ်သည့်အတွက် တရားမဝင်နေထိုင်မှုဖြင့် ဖမ်းဆီးအရေးယူခြင်းများမပြုလုပ်ရန်လည်း ဖော်ပြထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်အတွင်းရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်ကျန်စစ်စခန်းများအားလုံးအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်မည်ဖြစ်၍ မြို့သူမြို့သားများအနေဖြင့်ဇွန် ၁၆ ရက်က ည ၉ နာရီမှစ၍ မြို့တွင်းမှ အမြန်ဆုံး ချက်ချင်းထွက်ခွာပေးရန် အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

AA သည် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်နှင့် အပြိုင်တည်ရှိနေသည့် မောင်တောမြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုစခန်းများ အားလုံးနီးပါးအား အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ထားပြီးဖြစ်ကာ စစ်အုပ်စုသည် မောင်တောမြို့အား စစ်စခန်းများသဖွယ် အသုံးပြုကာ မြို့ပြစစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပြီးဖြစ်ပြီး မြို့သူမြို့သားများအနေဖြင့် စစ်အုပ်စု၏ လမ်းမ၊ အိမ်များအတွင်းမှ ခုခံစစ်ပြင်ဆင်ထားသောနေရာများ၊ တိုက်တာအဆောက်အအုံများပေါ်ရှိ စနိုက်ပါပစ်ရန် ပြုလုပ်ထားသောနေရာများ၊ တပ်စွဲထားသောနေရာများ၌ အတူပူးတွဲနေထိုင်ခြင်းမျိုး မရှိစေရန်လည်း ကြေညာချက်၌ သတိပေးထားသည်။

ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ်နှင့် ဆက်စပ်သည့် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်အား တအာင်းနိုင်ငံရေ အတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (TPCC) က ဦးဆောင်၍ မေ ၂၀ ရက်က မိုင်းငေါ့မြို့နယ်တွင် မိဘပြည်သူ ၁၇၅ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်၊ ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ယင်းဆွေးနွေးပွဲသို့ အမျိုးသား ၄၈ ဦး၊ အမျိုးသား ၁၂၇ ဦးအထိ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့ကာ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ်ပါ အချက်အလက်များအား ဆွေးနွေးခြင်း၊ TPCC နှင့် ပတ်သက်သည့် အကြောင်းအရာများအား အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂ အဖွဲ့ချုပ် (CTUM) ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်နှင့် မြန်မာအလုပ်သမား တပ်ပေါင်းစု (MLA) ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်ဖြိုးစန္ဒာစိုးအား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ (ILO) ၏ အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားရေးရာညီလာခံ (ILC) ၌ ထပ်မံ ရွေးချယ်လိုက်သည်။

ညီလာခံအားဇွန် ၃ ရက်မှ ၁၄ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကာ နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမားကိုယ်စားလှယ် ၁၂၆ ဦး အနက် ၉၃ ဦး၏ ထောက်ခံမဲဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံရွေးချယ်ခံရခြင်းဖြစ်သည်။ ဒေါ်ဖြိုးစန္ဒာစိုးသည် အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ ပထမအကြိမ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရဖူးကာ ဒုတိယအကြိမ် ရွေးချယ်ခံရမှုအတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၇ ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်။

ဒေါ်ဖြိုးစန္ဒာစိုးသည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) လက်အောက်မှ မြန်မာနိုင်ငံ အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်း ကိုယ်စားပြုအဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်းကာ ညီလာခံ တက်ရောက်၍ ရွေးချယ်ခံရခြင်း ဖြစ်ကာဇွန် ၁၀ ရက်က ILO ဌာနချုပ်တွင် ပြုလုပ်သည့် မြန်မာ့အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှု၌ ILO ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ (၃၃) ကို အခြေခံ၍ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား အရေးယူပေးရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။

ပုဒ်မ (၃၃) တွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမားစံနှုန်းများကို ချိုးဖောက်ခဲ့ပါက ယင်းနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း ပြဌာန်းထားသည်။

ဇွန် ၁၃ ရက်ကလည်း CTUM ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်နှင့် IWFM ဥက္ကဌဖြစ်သူ ဒေါ်ခိုင်ဇာအောင်မှာ နော်ဝေနိုင်ငံ၊ အော်စလိုမြို့၌ ArthurSvensoon Prize ဆုတံဆိပ် ချီးမြှင့်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ဆုပေးပွဲအခမ်းအနား၌ သူမက စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာ့အရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှု၊ စစ်အုပ်စုဒေါက်တိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူရေး စသည့် အကြောင်းအရာများအား ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ဥရောပသမဂ္ဂအနေဖြင့် အလုပ်သမားနှင့် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးများအား မလေးစားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ EBA အထောက်အပံ့များအားရပ်ဆိုင်းပစ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း တိုက်တွန်းပြောဆိုထားသည်။

တအာင်းပြည်၊ ကွတ်ခိုင်မြို့တွင် ဇွန် ၆ ရက်မှ ၈ ရက်အထိ တအာင်း အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းငါးဖွဲ့က ဦးဆောင်ကာ တအာန်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ -TPCC၊ တအာင်းပြည် ပညာရေးကောင်စီ-TLEC၊ တအာင်းသဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့-TEWG၊ တအာင်းမီဒီယာသတင်းဌာနတို့၏ ခေါင်းဆောင်များနှင့် လူငယ်ကိုယ်စားလှယ်များအပါအဝင် တက်ရောက်သူ ၆၄ ဦးပါဝင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲပြုလုပ်ကာ အဖွဲ့အစည်းများအား ပုံစံသစ်ဖြင့် ပြန်လည်စုဖွဲ့ကြောင်း ၁/၂၀၂၄ထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် ကြေညာလိုက်သည်။

တအာင်းအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သောTa’angWomen’s Organization-TWO၊ Ta’angStudents and Youth Union-TSYU၊ Ta’angLegal Aid Foundation-TLAF၊ Ta’angEducation Institute – TEI နှင့်Ta’angHealth Organization – THO က ဦးဆောင်ခြင်းဖြစ်ကာ လှုပ်ရှားမှု ဖလှယ်ရန်၊ နိုင်ငံရေးနှင့် တအာင်းဒေသအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ကိစ္စရပ်များအား အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၊ ချိတ်ဆက်မှု ပိုမို အားကောင်းစေရန်၊ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ် ချမှတ်စေရန်အချက်များအပြင် တအာင်းအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း၏ စုဖွဲ့မှုကို အသစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန်တို့အတွက် ရည်ရွယ်ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ တစ်ဖွဲ့ချင်းစီ၏ လှုပ်ရှားမှုများ တင်ပြဆွေးနွေး သုံးသပ်ခြင်း၊ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ စုစည်းခြင်း၊ လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်ပြီး ကဏ္ဍအလိုက် Panel ဆွေးနွေးမှုပုံစံများဖြင့် သုံးသပ်ခဲ့ကြောင်း၊ သဘောတူညီချက်တွင် တအာင်းဒေသအတွင်း ကဏ္ဍအလိုက် လုပ်ဆောင်ရမည့် ဘုံသဘောတူညီချက်များ၊ ကွန်ရက်စုဖွဲ့မှု ပုံစံ၊ကွန်ရက် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ နိုင်ငံရေး ရပ်တည်ချက်များနှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ ပါဝင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

ပြန်လည်စုဖွဲ့မည့် တအာင်းအရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများသည် အမှီအခိုကင်းပြီး လွတ်လပ်မျှတသည့် အဖွဲ့အစည်း၊ လူထုအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်သည့် အဖွဲ့အစည်းနှင့် တခြားတိုင်းရင်းသားများနှင့်အတူတကွ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးကို အလေးထားသည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ကြောင်းလည်း ဖော်ပြထားသည်။ အာဏာရှင်စနစ် အပြီးသတ်ချုပ်ငြိမ်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ တည်ဆောက်ရေး၊ လူမျိုးကြီး ဝါဒ ချုပ်ငြိမ်းရေးအတွက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထည့်သွင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃-၁၅ ရက်အတွင်း ကျင်းပခဲ့သော ပထမအကြိမ် သျှမ်းလူငယ်ညီလာခံတွင် သျှမ်းကျောင်းသား သမဂ္ဂမှ တင်သွင်းသည့် မူဝါဒ အကြံပြုစာတမ်းကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန် ခဲ့သည်။ အဆိုပါ မူဝါဒ အကြံပြုစာတမ်းတွင် အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဆက်၊ နောက်ခံ အကြောင်းအရာ၊ ပညာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော အကြံပြုလိုသော မူဝါဒများနှင့် အဆိုပြုချက်များပါဝင်သော အခန်းကဏ္ဍများ၊ သီးခြားအကြံပြုချက်များနှင့် အနှစ်ချုပ်တို့ ပါဝင်သည်။

အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဆက်ရာတွင် သျှမ်းကျောင်းသား သမဂ္ဂကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြောင်း အပါအဝင် အဆိုပါ သမဂ္ဂ၏ မူဝါဒများ၊ လှုပ်ရှားမှုများကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

ပညာရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းပညာရေး အခြေအနေ၊ အခြေခံပညာရေး၊ အဆင့်မြင့် ပညာရေး အခြေအနေ၊ အကြံပေးလိုသည့် မူဝါဒများနှင့် အဆိုပြုချက်များကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။ နိုင်ငံရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေ၊ သျှမ်းနိုင်ငံရေးနှင့် လူငယ်များ၏ အခန်းကဏ္ဍ၊ ဖက်ဒရယ်သျှမ်းပြည်နှင့် သျှမ်းအမျိုးသား ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ဒေသများ အတွက် အနာဂတ်နှင့် ကြားကာလဆိုင်ရာ မူဝါဒအကြံပေးချက်များနှင့် အဆိုပြုချက်များ ပါဝင်ပါသည်။ တော်လှန်ရေး အခန်းကဏ္ဍတွင် သျှမ်းတော်လှန်ရေး အခြေအနေ၊ အကြံပြုလိုသော တော်လှန်ရေးဆိုင်ရာ မူဝါများ၊ နှင့်အဆိုပြုချက်များ ပါဝင်သည်။

သီးခြားအဆိုပြုချက်များတွင် သယံဇာတ တူးဖော်မှုမူဝါဒနှင့် ဒေသခံများ၏ ရပိုင်ခွင့်ကို လေးစားလိုက်နာရန်၊ CDM /NON-CDM ၀န်ထမ်းများကို နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေး၊ ပညာရေး ကဏ္ဍအသီးသီးတွင် ပါဝင်ကူညီလာစေရန် လက်တွဲခေါ်ဆောင်သင့်ကြောင်း စသည့် အချက်တို့ ပါဝင်သည်။

‍

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ စစ်တွေမြို့နယ်၊ ဆက်ရိုးကျရပ်ကွက် (ဗျိုင်းဖြူရွာ) တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ စစ်တွေ ဒကစ လက်အောက်ခံ တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့များက မေ ၂၉ ရက်တွင် အလုံးအရင်းဖြင့် ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီးနောက်အမျိုးသား ၄၈ ဦး၊ အမျိုးသမီးငါးဦး၊ စုစုပေါင်း ၅၃ ဦးအားရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုအပေါ် ပြင်းထန်စွာ ရှုံ့ချကြောင်းနှင့် ကျူးလွန်သူများအား အပြစ်ပေးအရေးယူနိုင်ရေးအတွက် ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပရှိ အင်အားစုအားလုံးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်ပြည်လုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားနှင့် လူငယ်များအစည်းအရုံး(AASYC) က ဇွန် ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သေဆုံးသူများအနက် အမျိုးသမီးနှစ်ဦးမှာ အဓမ္မပြုကျင့်ခံရပြီးမှ သတ်ဖြတ်ခံရခြင်းဖြစ်ကာ အရွယ်မရောက်သေးသည့်လူငယ်များနှင့် ကျောင်းသားများ ပါဝင်ကြောင်း၊ အမျိုးသားအချို့မှာလည်း ထပ်မံဖမ်းဆီး စစ်ဆေးခံနေရခြင်းများရှိကာ ယခုကဲ့သို့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်းသည် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ရုံတင်မက စစ်ရာဇဝတ်မှုအား ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း AASYC ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် စောမြရာဇာလင်း ဦးဆောင်သည့် ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ (ALP) သည် ရခိုင်ဒေသအနှံ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်နေသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများရှိကြောင်း ဝေဖန်သံများ ကြားသိရသည့်အတွက် အစဉ်အလာရှိသည့် ALPအမည်အား သုံး၍ လူထုဆန့်ကျင်ရေးလုပ်ငန်းများ၌ ပါဝင်နေမည်ဆိုပါက ရခိုင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးလမ်းကြောင်းမှ သွေဖီမည်ကို အထူးသတိပြုရန်လိုကြောင်းလည်း သတိပေးထားသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကလည်း ဗျိုင်းဖြူရွာဖြစ်စဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ ဇွန် ၃ ရက် ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကျူးလွန်ခဲ့သော ကျူးလွန်လျက်ရှိသော စစ်ရာဇဝတ်မှုများ၊ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ၊ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ်ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ အားလုံးတွင် တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ တာဝန်ရှိသူများ၊ ပါဝင်ပတ်သက်သူများ အားလုံးအား တရားဥပဒေရှေ့မှောက်သို့ အမြန်ဆုံးပို့ဆောင်ပြီး ကျူးလွန်ခံရသူများအားလုံးအတွက် တရားမျှတမှုပြန်လည် ရရှိနိုင်ရေး ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအပါအဝင် တရားမျှတမှုကို လိုလားသော မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းနှင့် မဆို ပူးပေါင်းကာ နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပါရှိသည်။ NUG ထုတ်ပြန်ချက်၌မူ အမျိုးသား ၄၈ ဦးနှင့် အမျိုးသမီး သုံးဦး၊ စုစုပေါင်း ၅၁ ဦး အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရသည်ဟု ပါရှိသည်။

‍

ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာသောAA ၏ နယ်မြေစိုးမိုးမှု

၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်မှစ၍ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲများ ပြန်လည် ဖြစ်ပွားလာသည်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ဘူးသီးတောင်၊ ပေါက်တော၊ မင်းပြား၊ မြောက်ဦး၊ ကျောက်တော်၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ မြေပုံ၊ ရမ်းဗြဲ အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝအထိ မြို့နယ် ဆယ်ခု အထိ AA က သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ကာ ကျန်ပြည်နယ်တွင်း မြို့နယ်များ၌လည်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက် ပြင်းထန်လျက် ရှိသည်။

ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ကို သိမ်းပိုက်ခြင်း

ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် စတင်ပြီး ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု စခန်းများအားAA စတင် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ မေ ၁၈ ရက်နေ့လယ်တွင် မြို့နယ်တစ်ခုလုံးအား အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အမှတ် (၁၅) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (စကခ) လက်အောက်ခံ ခြေလျင်နှင့် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၁၁) ခု အထိ အခြေစိုက်ထားကာ အမှတ် ၃၇၈ (အမြောက်) တပ်ရင်းနှင့် နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ခွဲ အမှတ် (၃) နှင့်(၈) တို့ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းစခန်းများအားလုံးကို AA က သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ဖန်တီးသည့် လူမျိုးရေးပဋိပက္ခ ထောင်ချောက်

၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းတွင် ရခိုင်စစ်မျက်နှာပြင်၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်ရှုံးလာနေသည့် အချိန်၌ လူမျိုးရေးပဋိပက္ခများ ဖန်တီးရန် ဒုက္ခသည်စခန်းများရှိ ရိုဟင်ဂျာများအား အတင်းအကြပ် တပ်သားသစ် စုဆောင်းခြင်း၊ ၎င်းတို့ ထိန်းချုပ်မှုအောက် ရောက်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည့် စစ်တွေနှင့် ဘူးသီတောင်မြို့များတွင် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအချို့အား အသုံးပြု၍ AA ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများ ပြုလုပ်စေခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဆန္ဒပြပွဲတစ်ရပ်ကို ဘူးသီးတောင်မြို့တွင် မတ်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား AA က တိုက်ခိုက်နေစဉ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုး အချို့အား အတင်းအကြပ် စစ်သားစုဆောင်းခြင်း၊ စစ်သင်တန်းပေးခြင်း၊ လက်နက်တပ်ဆင်ပေးကာ တိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်စေခဲ့ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ARSA၊ RSO၊ ARA အစရှိသည့် ရိုဟင်ဂျာ အဖွဲ့များကိုလည်း AA အား တိုက်ခိုက်သည့် စစ်ဆင်ရေးများ၌ အသုံးပြုခဲ့သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့များသည် ရိုဟင်ဂျာ ပြည်သူများကို ကိုယ်စားမပြုကြောင်း ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့အစည်းများက ထုတ်ပြန်ထားသည်။

AA က ရသေ့တောင်မြို့နယ် အခြေစိုက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ ခမရ ၅၃၆၊ ၅၃၇  နှင့် ၅၃၈ တပ်ရင်းများအား မတ် ၂၀ ရက်နေ့တွင် တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်တွင် ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးများအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း AA က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဘူးသီးတောင် အခြေစိုက် စကခ (၁၅) တပ်မဌာနချုပ်အားAA က မေ ၆ ရက်တွင် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် စစ်သုံ့ပန်းများအတွင်း ရိုဟင်ဂျာများ ပါဝင်နေသည်ဟု AA က ဆိုသည်။

ဧပြီ ၁၂ ရက် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ထိန်းချုပ်ထားစဉ် ကာလအတွင်း နယ်စည်းမခြား ဆရာဝန်များအဖွဲ့ (MSF) ရုံးခန်း အပါအဝင် ရခိုင်၊ ဟိန္ဒူနှင့် အခြားလူမျိုးများ ပိုင်ဆိုင်သည့် နေအိမ်၊ အဆောက်အအုံ အများအပြား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရမှု ဖြစ်ပွားသည်။ ယင်းမီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းတို့ ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသည့်  ARSA၊ RSO၊ ARA နှင့် အတင်းအကြပ် စစ်သားစုဆောင်းခြင်းခံထားရသည့် ရိုဟင်ဂျာများက ကျူးလွန်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဒေသခံများနှင့် AA ဘက်က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသည့်ဖြစ်စဉ်နှင့် ပတ်သက်သည့်ရုပ်သံမှတ်တမ်းတစ်ခုကိုလည်းAA ဘက်က ဧပြီ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

မေ ၉ ရက်တွင် မောင်တောမြို့နယ်၊ ရွှေရင်အေး ရခိုင်ရွာနှင့် ဝေသာလီရွာရှိ အိမ်များအား ရိုဟင်ဂျာတချို့က မီးရှို့နေသည့် ရုပ်သံမှတ်တမ်းတစ်ခု မေ ၁၄ ရက်တွင် ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။

AA က ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ပြီးနောက် မေလ ၁၈ ရက်တွင် ဒေသခံ ရိုဟင်ဂျာများ၏ နေအိမ်များ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရပြီး ရိုဟင်ဂျာလူမျိုး အမြောက်အများ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသည်။ ၎င်းမတိုင်မီ ဒေသခံများ ရွှေ့ပြောင်းရန်အတွက် AA က ရပ်ရွာလူကြီးများမှတဆင့်ညွှန် ကြားခဲ့ကြောင်း ပြောဆိုမှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ မီးလောင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး AA က ဆောင်ရွက်သည်ဟု စွပ်စွဲမှုများရှိသော်လည်း၊AA ဘက်ကမူ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြန်လည်တုံ့ပြန်ထားသည်။

‍

အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ တုံ့ပြန်မှု

ဗြိတိန်အခြေစိုက် မြန်မာ-ရိုဟင်ဂျာအသင်း (BROUK) အပါအဝင် နိုင်ငံတကာရှိ ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့အစည်း၂၈ ခုက ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ အဓမ္မ နေရပ်စွန့်ခွာစေမှုများအဆုံးသတ်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ဥပဒေအား လိုက်နာစေရေးအတွက် AA အား နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးရန် မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

မေ ၂၂ ရက်တွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း (၁၉၅) ဖွဲ့ ပေါင်းကာ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက် ထုတ်ပြန်သည်။ ကြေညာချက်၌AA အနေဖြင့်လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်ပေးရန်၊ ကျူးလွန်မှုများ အမှန်တကယ် ရှိပါက ကျူးလွန်သူများအား အပြစ်ပေး အရေးယူပေးရန် တောင်းဆိုကာ ရိုဟင်ဂျာခေါင်းဆောင်များနှင့် အမြန်ဆုံး တွေ့ဆုံဆွေးနွေး တိုင်ပင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။

‍

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ တုံ့ပြန်မှု

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က မေ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဘူးသီးတောင် အခြေအနေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၌ ဆိုးရွားနေသော အခြေအနေများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေမည်ကို အထူးစိုးရိမ်ကြောင်းနှင့် အရပ်သားပြည်သူများနှင့် ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းများအား တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးနေခြင်းအား ရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုနေကြသော အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ ရပ်တည်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။

‍

နိုင်ငံတကာ၏ တုံ့ပြန်မှု

ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်း ရိုဟင်ဂျာများ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ မဖြစ်စေရန်အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက ကာကွယ်ဆောင်ရွက်ပေးရန် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အရှေ့တောင်အာရှ ပါလီမန်အမတ်များအဖွဲ့ (APHR) က မေ ၁၈ ရက်တွင် တောင်းဆိုသည်။ နိုင်ငံတကာ သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လိုက်နာစောင့်ထိန်းရမည့် စည်းမျဥ်းဥပဒေများနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ စစ်သည်တော်တို့ လိုက်နာရမည့် ကျင့်ဝတ်ဥပဒေများကိုပါအပြည့်အဝ လေးစား လိုက်နာကြရန်လည်း တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ဘူးသီးတောင် အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ အထူးစိုးရိမ်ထိပ်လန့်မိကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးက မေ ၁၉ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့ကာ နိုင်ငံတကာဥပဒေများအား လိုက်နာရန်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် AA တို့အား တောင်းဆိုခဲ့သည်။

မေ ၂၀ ရက်တွင် အစ္စလာမ္မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) က ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများ အကြမ်းဖက်ခံရမှုအား နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်းနှင့် မေ ၂၁ ရက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း ရခိုင်ဒေသတွင်း အခြေအနေကို လွန်စွာ စိုးရိမ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်သည်။

သြစတေးလျ၊ ကနေဒါ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ကိုရီးယား၊ မော်တာ၊ နယူးဇီလန်၊ နော်ဝေ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံများကလည်း မေလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး၊ အတင်းအကြပ် စစ်သားစုဆောင်းမှု၊ စစ်မှုထမ်းဥပဒေ အသက်သွင်းမှုများကြောင့် လူထုများအကြား ကွဲပြားမှု ပိုမိုဖြစ်ပွားစေခြင်းကို ထောက်ပြလျက် အရပ်သားများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

‍

AA ၏ ပြန်လည်တုံ့ပြန်မှု

ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (ULA) က ၎င်း၏ မေလ ၂၀​ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်၌ AA ကြောင့် ဘူးသီးတောင်မြို့အတွင်းရှိ အရပ်သားပြည်သူအချို့ သေဆုံး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှု သတင်းမှာ မိမိတို့နှင့် မသက်ဆိုင်ကြောင်းနှင့် တစ်ဖက်သပ် စွပ်စွဲချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘူးသီးတောင်-မောင်တောဒေသ လက်ရှိ အရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဘက်မလိုက်သည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းများနှင့်မဆို ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိကြောင်း ကမ်းလှမ်းသည်။

အဖွဲ့အစည်း(၁၉၅) ဖွဲ့ကြေညာချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်(ULA) က မေ ၂၄ ရက်နေ့တွင် အဆိုပါ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည့် အချက်အလက်အချို့မှာ မှားယွင်းကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး “ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ကြောင်း” ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

ပိုမိုများပြားလာသည့် ဒုက္ခသည်များနှင့် အန္တရာယ်ကြားက အရပ်သားများ

OCHA ၏မေလတွင် ထုတ်ပြန်သော အချက်အလက်များအရ ဧပြီလကတည်းကပင် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်၏ ကျေးလက်နေ ရိုဟင်ဂျာထောင်ပေါင်းများစွာသည် မြို့ပေါ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသလို၊ ဘူးသီးတောင်မြို့ပေါ်မှ ရခိုင်လူမျိုး ထောင်ပေါင်းများစွာသည်လည်း နေရပ်စွန့်ခွာ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရပြီး ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်တွင် ဧပြီလမှစပြီး စစ်ဘေးရှောင် တစ်သောင်း နီးပါး ရှိနေသည်။

တိုင်းအဆင့် စုဖွဲ့မှုတစ်ခု ပေါ်ပေါက်ရေးကို ဦးတည်သည့် စစ်ကိုင်းဖိုရမ်၏ တစ်နှစ်ပြည့် လူထုသို့အစီရင်ခံစာအား ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့က ဇွန် ၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေး၊ လူမျိုးစုရေး၊ စစ်ရှောင်ပြည်သူအရေးများနှင့် ပတ်သက်သည့် ရပ်တည်ချက်နှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များကိုပါ ဖော်ပြထားသည်။

နိုင်ငံရေးအရ တန်းတူရည်တူရှိသော စုပေါင်းခေါင်းဆောင်မှုကို အခြေခံကာ စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(ရှေ့ပြေး) သည် အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရာ၌ ဗမာ (မြန်မာ) ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းရေးကို မူအားဖြင့် မဆန့်ကျင်သည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်ဟုလည်း အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။

ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အား လုပ်ငန်းကော်မတီ တစ်ဖွဲ့၊ လုပ်ငန်းအဖွဲ့ လေးဖွဲ့၊ အထောက်အူပြုအဖွဲ့ သုံးဖွဲ့၊ ဖိုရမ်အင်အားစု တစ်ဖွဲ့တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်ကာ ဖိုရမ်အင်အားစု၌ စစ်ကိုင်းဖိုရမ်နှင့် ဖိုရမ်တော်လှန်ရေးလမ်းကြောင်းအား ယုံကြည်အားပေးထောက်ခံသည့် စစ်ကိုင်းဒေသခံ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။  

တအာင်းပြည်ရှိ ပြည်သူများ ရေရှည်အကျိုးစီးပွားတိုးတက်ရေးနှင့် ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ယခင်အစိုးရအဆက်ဆက်က ထုတ်ပေးထားသည့် ခွင့်ပြုမိန့်၊ လိုင်စင်၊ အမိန့်စာများဖြင့် လည်ပတ်နေသည့် ပြည်နယ်တွင်း သတ္တုလုပ်ငန်း၊ အခြားပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများအား အသိအမှတ်မပြုကြောင်းနှင့် ဆက်လက်လုပ်ကိုင်လိုပါက နိုဝင်ဘာ ၃၀ ရက်မတိုင်မီ ရယူလျှောက်ထားကြရန် ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာန (ရုံးချုပ်) ကမေ ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လုပ်ငန်းများကိုလည်း လက်ရှိတွင် ယာယီရပ်ဆိုင်းထားရမည်ဟု ညွှန်ကြားထားကာ သတ်မှတ်ထားသည့်ကာလအတွင်း ခွင့်ပြုချက်ရယူခြင်းမရှိသည့် လုပ်ငန်းများ၊ လုပ်ငန်းနှင့် ဆက်စပ်သည့် အဆောက်အအုံ၊ ပစ္စည်းများကိုလည်း တအာင်းပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းယူမည့်အပြင် ဥပဒေအရလည်း အပြစ်ပေးအရေးယူမည်ဟု ထွေ/အုပ်ဌာနမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်တားဂူဇာရ် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

‍

ဒေသတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုနှင့် ပတ်သက်၍ မလိုလားအပ်သည့် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းမှုများကို ဖိတ်ခေါ်ရာ ရောက်သည့်ကိစ္စရပ်များအား မလုပ်ရန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူကိုလက်ကိုင်ထားကာ နိုင်ငံရေးပြဿနာအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် တွေ့ဆုံဖြေရှင်းရေးကို ပထမဦးစားပေးနည်းလမ်းအဖြစ် ကိုင်စွဲထားဆဲဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ/ရှမ်းပြည်တပ်မတော် (SSPP/SSA) က မေ ၃၁ ရက်တွင် သဘောထား ထုတ်ပြန်သည်။

SSPP/SSA ပြန်ကြားရေးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ SSPP/SSA နှင့် ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြာက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) အကြား နယ်မြေအငြင်းပွားမှုကြောင့် တင်းမာမှုများရှိသည့်အတွက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၁ ရက်တွင် ဗဟိုအဆင့် ထိပ်သီးကိုယ်စားလှယ်များ တွေ့ဆုံကာ အောက်ခြေတပ်များ လိုက်နာရမည့် အမိန့်များကို ထုတ်ပြန်ပြီး ဖြစ်သည်ဟု ပါရှိသည်။ သို့သော် PSLF/TNLA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဘက်မှ "ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်လိုသည့်ဆန္ဒ မရှိကြောင်း" သတင်းမီဒီယာများသို့ ပြောကြားမှုများ ရှိလာရာ ယင်းမှာ မဟာမိတ်ကျင့်ဝတ်နှင့် မညီကာ လူမျိုးရေး ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို အခြေခံသည့်အတွက် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

တော်လှန်သော အင်အားစုများဖြင့် စစ်ကိုင်းဒေသတော်လှန်ရေး ရှေ့ခြေတစ်လှမ်း တက်နိုင်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိဉာဉ်ပါ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နှင့် တန်းတူညီမျှရေး အခွင့်အလမ်းများ စစ်ကိုင်းတိုင်းသားများရရှိရေး၊ တိုင်းအတွင်း နိုင်ငံရေးအစုအဖွဲ့တစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ရေး ဦးတည်ချက်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ဖိုရမ်တစ်နှစ်ပြည့်အဖြစ် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သောလုပ်ငန်းစဉ် သုံးရပ်အား စစ်ကိုင်ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ ဦးတည်ချက် သုံးရပ်အား ဖိုရမ်စတင်ကျင်းပပြီး တစ်နှစ်အတွင်း တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုရလဒ်အဖြစ် ဒုတိယအကြိမ် စစ်ကိုင်းဖိုရမ် ကျင်းပကာ စစ်ကိုင်း ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ရှေ့ပြေး) ဖွဲ့စည်းခြင်း၊တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေး အင်အားစုများနှင့် ဆွေးနွေးကာ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ခြင်း၊ စစ်ကိုင်းပြည်သူ ဖေးမကူ ကွန်ရက် ဖွဲ့စည်းကာ ပြည်သူ့အခြေပြု ကူညီကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများ ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ခြင်းစသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အနေဖြင့် ယခုနှစ်အတွင်း ရရှိခဲ့သည့်ရလဒ်များအပေါ် အခြေခံကာ ပြည်သူ့အခြေပြု နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်းကြေညာချက်မှတစ်ဆင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

တအောင်းပြည်နယ်အတွင်း မြေရှားသတ္တုလုပ်ငန်း တူးဖော်လုပ်ကိုင်ခြင်း၊ စမ်းသပ်ရှာဖွေ တိုင်းတာခြင်း၊ အသေးစားထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် အကြီးစားထုတ်လုပ်ခြင်းများကို မည်သည့်လုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရန် ခွင့်ပြုမည် မဟုတ်ဘဲ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ပါက တည်ဆဲဥပဒေအရ အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(PSLF/TNLA) စီးပွားရေးဌာနက မေ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

PSLF/TNLA သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလအတွင်းက မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ဖြင့် ပူးတွဲဖော်ဆောင်သည့် ၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေး နောက်ပိုင်း နမ့်ဆန်၊ နမ္မတူ၊ မန်တုံ၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ့်ခမ်း၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံမြို့များအား သိမ်းယူထားနိုင်ကာ အုပ်ချုပ်ရေး စတင်နေပြီဖြစ်ပြီး ထုတ်ပြန်ချက်အား စီးပွားရေးဌာန တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး(၁) ဗိုလ်မှူးချုပ် တားအိုမ်တမာဝ်းအမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။

‍

မွန်ပြည် (နယ်) တွင် အာဏာသုံးရပ် ကျင့်သုံးရေးအတွက် ကောင်စီ ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံအပြီးတွင် အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအား ကော်မတီ ဥက္ကဌ၊ ဌာနမှူးကြီးကိုးဦး၊ စုစုပေါင်း ၁၀ ဦးတို့ဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းလိုက်ကြောင်းမေ ၂၇ ရက်တွင် အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက် ၁/၂၀၂၄ ဖြင့် မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MNFC) က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပြည်နယ်ကောင်စီ ဖွဲ့စည်းပုံ အခန်း (၈)၊ မွန်ပြည် ကြားကာလ (တော်လှန်ရေးကာလ) အုပ်ချုပ်ရေးအစီအမံအား ဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်ကာ ဥက္ကဌအဖြစ် နိုင်မွန်ဆိုင်းအား တာဝန်ပေးအပ်ထားသည်။ ဒုဥက္ကဌနှင့် ကာကွယ်ရေးဌာနမှူးအဖြစ် နိုင်ဒင်းပလဟံသာ၊ ဌာနမှူးများအဖြစ် နိုင်ပညာမာန် (ပြည်ထဲရေး)၊ မိသုတဂျော် (လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် ကယ်ဆယ်ရေး)၊ မိမူဘဲ့ (ပညာရေး)၊ မိမငေးသဇင် (ကျန်းမာရေး)၊ Dr. သီရိမွန်ချမ်း(သတင်းပြန်ကြားရေးနှင့် လူထုဆက်ဆံရေး)၊ မိသုဇာထော (လူငယ်၊ အမျိုးသမီး၊ ကလေးနှင့် ဂျန်ဒါတန်းတူရေး)၊ နိုင်သဟမွန် (ပြင်ပဆက်ဆံရေး)၊ မိဇဲ့ဟန်မွန် (ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ကောက်) တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားကာ ကော်မတီသည် တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းများ၊ ရပ်ရွာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပြည်သူ့အကျိုးပြုလုပ်ငန်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်းထုတ် ပြန်ထားသည်။

‍

ကရင်နီ ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) အား ပြည်နယ် ကြားကာလအစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြောင်း၊ ပြည်နယ်လူထု၏ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လူမှုစီးပွားကဏ္ဍများ၌ IEC နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည့် လမ်းကြောင်းများ ဆွေးနွေးဖော်ထုတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်းနှင့် လူထုအရေးကိစ္စ ဆောင်ရွက်ရာ၌ ပြည်တွင်းနယ်စပ်ရှိ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ နိုင်ငံတကာရောက် ကရင်နီအင်အားစုများအကြား ဆက်စပ်ဆောင်ရွက်မှုနှင့် အားကောင်းသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ကိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ရပ်တည်ချက်သဘောထားအား မေ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ယင်းထုတ်ပြန်ချက်အား အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း ၂၀ မှ ကိုယ်စားလှယ် ၃၈ ဦး ဖြင့်ထိုင်းနိုင်ငံ၌ ကရင်နီပြည် စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲနေသောအခြေအနေများကို သုံးသပ်သည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ရပ်တည်ချက်သဘောထား သုံးရပ်အပြင် သက်ဆိုင်ရာ အစုအဖွဲ့များသို့ တိုက်တွန်း တောင်းဆိုချက်များကိုလည်း ပူးတွဲထုတ်ပြန်ထားရာ IEC အား ရည်ညွန်းသည့် တိုက်တွန်းချက် ခြောက်ရပ်၊ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအတွက် ငါးချက်နှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများသို့ နှစ်ချက် ပါဝင်သည်။ IEC သို့ တိုက်တွန်းချက်၌ သက်ဆိုင်ရာအစုအဖွဲ့များနှင့် တွေ့ဆုံညှိနှိုင်း၍ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ပီပြင်စွာ ဖော်ဆောင်ရန် အချက်လည်း ပါဝင်သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုက  လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး အဓိကရုဏ်ဖြစ်ပွားစေရန် အရှိန်အဟုန်မြှင့်၍ နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် လုပ်ဆောင်နေသည့်အတွက် ၎င်းတို့အား ဆန့်ကျင်ရှုံချကာ နိုင်ငံတကာနှင့်အတူ လက်တွဲကာ လက်တွဲလုပ်ဆောင်ရသည့်ကဏ္ဍများ၌ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိကြောင်း မတ် ၂၀ရက်တွင် ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ကမ်းလှမ်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်ရှိတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အတွင်း ပြည်သူများ ပိုင်ဆိုင်သည့် နေအိမ်များအား ပစ်မှတ်ထား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းများရှိကာ ULA/AA က လုပ်ဆောင်သည့်ပုံစံ တန်ပြန်သတင်းလွှင့်နေကြောင်း၊ ULA/AA အနေဖြင့် စစ်ရေးပဋိပက္ခတင်းမာနေမှုများကြောင့် တိုက်ပွဲများ မဖြစ်ခင်ကတည်းကပင် ဒေသခံများအား လွတ်မြောက်ဒေသများသို့ ခေတ္တယာယီ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြရန်နှင့် ရွှေ့ပြောင်းလိုသူများအားကူညီပေးခြင်းတို့အား လက်ရှိအချိန်အထိ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

ထို့ပြင် အာရက္ခတပ်တော်မှ ဒရုန်းဗုံးချသဖြင့် ဘူးသီးတောင်မြို့အတွင်းမှ အရပ်သားပြည်သူအချို့ သေဆုံး၊ ရာချီ ဒဏ်ရာရ ဟူသော သတင်းနှင့်ပတ်သက်၍လည်း မိမိတို့နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကာ အခြေအမြစ်မရှိ တစ်ဖက်သတ်စွပ်စွဲချက်သာ ဖြစ်ကြောင်း ငြင်းဆိုထားသည်။

ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တောဒေသ လက်ရှိအရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဘက်မလိုက်သည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းနှင့်မဆိုအတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားရန်အသင့်ရှိကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်၌ပါရှိသည်။

‍

ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF) ထိန်းချုပ်ထားသည့် နမ့်ဆန်၊ နမ္မတူ၊ မန်တုံ၊ ကွတ်ခိုင်၊ နမ့်ခမ်း၊ မိုင်းငေါ့၊ မိုင်းလုံမြို့များ အပါအဝင် တအာင်းပြည်အတွင်း စစ်အုပ်စုလက်အောက်၌ ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော Non-CDM ဝန်ထမ်းအားလုံးအား လက်ရှိအချိန်မှစ၍ မည်သည့်တာဝန်မှ မရှိတော့ဘဲ လုပ်ငန်းတာဝန်များအားလုံး ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မေ ၁၅ ရက်တွင် PSLF က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီက “တအာင်းပြည်တွင်းရှိ Non-CDMများအပေါ်ထုတ်ပြန်ရှင်းလင်းချက်"အမည်ဖြင့် ကြေညာသည့် ထုတ်ပြန်ချက်၌ တအာင်းပြည်အတွင်း ဆက်လက်နေထိုင်နေသည့် Non-CDM များအနေဖြင့် စစ်အုပ်စုထံမှ လစာ/ငွေကြေး ထုတ်ယူခြင်း၊ လုပ်ငန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ လုပ်ငန်းအစီရင်ခံစာများ ပေးပို့ခြင်း စသည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွေ့ရှိပါက အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် သတ်မှတ်ချက်အရ ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု သံသယရှိသည့် Non-CDM များကို အပြစ်ပေး အရေးယူနိုင်ရေးအတွက် သက်ဆိုင်ရာမှ ဖမ်းဆီးအရေးယူခြင်း၊ တိုင်ကြားမှုအရ ဖမ်းဆီးပြီး အဆင့်ဆင့် စစ်ဆေးအရေးယူခြင်းများနှင့် သတ်မှတ်သည့် စီမံချက်အရ အပြစ်ပေး အရေးယူခြင်းများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟု  ပါရှိသည်။

PSLF သည် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်သည့်ကာလမှ ယနေ့အချိန်အထိ ယင်းမြို့များ အပါအဝင် PSLF အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေများအတွင်း သက်ဆိုင်ရာ ဒေသခံပြည်သူလူထုနှင့် ပူးပေါင်းကာ စီမံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ယခင်ကထက် ပိုမိုလက်တွေ့ကျကျ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေသည်ဟုလည်း ကော်မတီ ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

ဂျပန်အစိုးရအနေဖြင့် မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်ကာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် လက်ရှိ အကျပ်အတည်းမှ လွတ်မြောက်ရေးနည်းလမ်း ရှာဖွေ ကြိုးပမ်းရန် ဆောင်ရွက်မှုအဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် (EAOs) ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် ဂျပန်လွှတ်တော် နိုင်ငံခြားရေးဆိုင်ရာ ဒုတိယဝန်ကြီး မစ္စတာ ကူမာရာမာဆာဟီရို (Mr. KUMURA Masahiro) တို့ မတ် ၁၄ ရက်က တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း ဂျပန် နိုင်ငံရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်သည်။

မြန်မာ EAOs ကိုယ်စားလှယ်များအဖြစ် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ဥက္ကဌ ပဒိုစောကွယ်ထူးဝင်း၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ဥက္ကဌနှင့် ကရင်နီ ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ(IEC) ဥက္ကဌ ခူဦးရယ်တို့ ပါဝင် တက်ရောက် ဆွေးနွေးသည်။

နှစ်ဖက်တွေ့ဆုံမှု၌ EAOs များဘက်က မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ဂျပန်အစိုးရနှင့် ဂျပန်ပြည်သူများ၏ မြန်မာ့အပေါ် တသမတ်တည်း ပံ့ပိုးကူညီမှုများနှင့် မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းရာ၌ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ မျှော်လင့်ချက်အတွက် ကျေးဇူးတင်ကြောင်း၊ မြန်မာ့အရေးအား ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် နှစ်ဖက် အနီးကပ် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုပြောဆိုခဲ့သည်ဟုနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) အုပ်ချုပ်မှုနယ်မြေအတွင်း ကျင့်သုံးမည့် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ရေးရာစီမံခန့်ခွဲရေး လက်စွဲဆိုင်ရာ "မဲ့ဝါးကလိုးကြေညာစာတမ်း" အား မြို့နယ် ၂၇ မြို့နယ်မှ မြို့နယ်ဥက္ကဌနှင့်မြို့နယ်ခေါင်းဆောင်များ စည်းလုံးညီညွတ်စွာ ကတိကဝတ်ပြုပြီးနောက် မေ ၁၂ ရက်တွင် KNU ဗဟိုဌာနချုပ်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ယင်းကြေညာစာတမ်းအား အခြေခံမူ ခြောက်ချက်အပေါ် အခြေခံထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ "ကေအဲန်ယူ-ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအပေါ် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကတိကဝတ်"၊ "ကောင်းမွန်သောအုပ်ချုပ်ရေးကို လေးစားလိုက်နာခြင်း"၊ "ပြည်သူ့အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်ခြင်း"၊ "ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သော ကြိုးပမ်းမှု"၊ "ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး"၊ "စဉ်ဆက်မပြတ်တိုးတက်မှု" တို့ဖြစ်သည်။

အဆိုပါ အခြေခံမူ ခြောက်ချက်သည် နောင်မျိုးဆက်များအတွက် သာယာဝပြောသော၊ အားလုံးပါဝင်နိုင်သော၊ တောင့်တင်းခိုင်မာသော ကော်သူလေးကို တည်ဆောက်ရခြင်း၏အကြောင်းရင်းဖြစ်ကြောင်းလည်း မဲ့ဝါးကလို ကြေညာစာတမ်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုပုဒ်မဖြင့် ထောင်ဒဏ်နှစ်နှစ်နှင့် ငွေဒဏ်ကိုးသိန်းစီ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသည့် ကယားပြည်နယ်၊ လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခချုပ် ဦးခင်အောင်မြင့်၊ ဒုတိယပါမောက္ခချုပ် ဒေါ်သီတာ အပါအဝင် ငါးဦးအား လွတ်ငြိမ်းခွင့်နှင့် ကြီးကြပ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့ တင်ပြမှု၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုကို ဦတည်၍ မေ ၈ ရက်တွင် ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည်နယ်ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က မေ ၉ ရက်တွင် အမိန့်အမှတ် ၀၉/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခံရသူငါးဦးမှာ ဦးခင်အောင်မြင့်၊ ဒေါ်သီတာ၊ ဒေါ်လှလေးမြင့်၊ ဒေါ်ယဉ်ယဉ်လှိုင်၊ ဒေါ်မို့မို့ထွန်းတို့ ဖြစ်ကာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က လွိုင်ကော်မြို့တွင် တိုက်ပွဲစဖြစ်ကတည်းက ၎င်းတို့အား IEC က ခေါ်ထုတ် ထိန်းသိမ်းကာ မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုဥပဒေပုဒ်မ ၁၇ (၁) ဖြင့်တရားစွဲဆိုပြီးနောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် အပြီးသတ် အမိန့် ချမှတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

၎င်းတို့နှင့်အတူ ခေါ်ထုတ် ထိန်းသိမ်းထားသည့် Non-CDM ဝန်ထမ်းများနှင့် မိသားစုဝင် စုစုပေါင်း ၁၉၃ ဦးကိုမူ "Non-CDM ဆိုင်ရာ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့" ဖွဲ့စည်းကာ စုံစမ်းမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် "အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ ယန္တရားမှန်သမျှတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရန်"၊ "ကျောင်း/ရုံးနှင့်လည်း အဆက်အသွယ် မပြုလုပ်ရန်"၊ "ပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့်အညီ ပြည်သူလူထုနှင့် တစ်သားတည်းရပ်တည်သွားရန်" စသည့် ကတိခံဝန်ချက်များအား လက်မှတ်ရေးထိုးစေပြီးနောက်၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် နယ်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

‍

မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလအစီအမံ ရေးဆွဲရေးကော်မရှင်အား ဧပြီ ၁ ရက် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော် အစည်းအဝေး၊ ဧပြီ ၃၀ ရက် ယူနစ်လွှတ်တော် တတိယအထူးအစည်းအဝေးခေါ်ယူခဲ့ပြီးနောက် နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်နေကြသော ယူနစ်အတွင်းရှိ အစုအဖွဲ့ခုနစ်ခုမှ တစ်စုလျှင် ကိုးဦးနှုန်းဖြင့် “မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလအစီအမံရေးဆွဲရေး ကော်မရှင်”အား ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ဧပြီ ၃၀ ရက် ရက်စွဲဖြင့် မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အစုအဖွဲ့ ခုနစ်ဖွဲ့တွင် (၁) ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် (၂) နိုင်ငံရေးပါတီ (၃)ချင်းတိုင်းရင်းသား(၄) တောင်သားနှင့်ယော လူမျိုးစု (၅) သမဂ္ဂ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် လူငယ်၊ လူထုသပိတ်လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း (၆) CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ (၇) ခုခံတွန်းလှန်ရေးကဏ္ဍက ထောက်ခံအဆိုပြုသော ကိုယ်စားလှယ်များအစုအဖွဲ့များ ပါဝင်သည်။

မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလအစီအမံရေးဆွဲရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းအား ဥပဒေအမှတ် (၁) အဖြစ် ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်တွင် လည်းကောင်း၊ ဥပဒေအမှတ် (၂) အဖြစ် ယင်းဥပဒေအား ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအား၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ် ၄ ရက်တွင်လည်းကောင်း မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော်က ပြဌာန်းထားပြီး ဖြစ်သည်။

‍

မြန်မာနိုင်ငံ၌ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ဖြစ်ပွားနေသည့် ပြင်းထန်သော ပဋိပက္ခများအတွင်း အရပ်သား သုံးသန်းကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်နေရကာ ယင်းမှာ ဆိုးရွားသည့် သမိုင်းမှတ်တိုင်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး၏ ထုတ်ပြန်ချက်ကို ကိုးကား၍ ကုလသမဂ္ဂရုံး (မြန်မာ) ကမေ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ ကိန်းဂဏန်းမှာ ခြောက်လအတွင်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ သိသိသာသာတိုးလာခြင်းဖြစ်ကြောင်းလည်း ကုလရုံး (မြန်မာ) ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

သတင်းမီဒီယာများ၏ လွတ်လပ်စွာ ရပ်တည်ပိုင်ခွင့်၊ သတင်းရယူပိုင်ခွင့်၊ သတင်းတင်ပြပိုင်ခွင့်တို့အား အကာအကွယ်ပေးရမည်ဟု ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း (၁)၊ပုဒ်မ (၄၂) တွင် ပြဌာန်းထားသည့် အခြေခံမူဝါဒနှင့်အညီ အချက် ရှစ်ချက်ပါသည့် "စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် သတင်းမီဒီယာဆိုင်ရာ သဘောထားရပ်တည်ချက်" အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က မေ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ အချက်ရှစ်ချက်၌ ပြည်သူလူထု၏ အရေးကြီးသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များ မှန်ကန်စွာ ချမှတ်နိုင်ရေးအတွက် စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်၍ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိသည့် သတင်းမီဒီယာများ၏အခန်းကဏ္ဍ အထူးရေးပါသည်ကို လေးနက်စွာ အသိအမှတ်ပြုကြောင်း၊ ဒေသဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသားမီဒီယာများ ခိုင်မာအားကောင်းစွာ ရပ်တည်ရေးကို အားပေးထောက်ခံကြောင်းနှင့် စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်အား ကန့်သတ် ချုပ်ခြယ် ပိတ်ပင်တားဆီးသည့် မည်သည့်လုပ်ရပ်မျိုးကိုမဆို အခိုင်အမာ ဆန့်ကျင်ကြောင်း ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် သတင်းမီဒီယာများ၏ သီးခြားလွတ်လပ်မှု၊ ဘက်မလိုက်မှု၊ ဓမ္မဓိဌာန်ကျမှုကို ထိခိုက်စေမည့် ကန့်သတ်တားဆီးချုပ်ခြယ်မှု မှန်သမျှအား ပြတ်သားစွာ ဆန့်ကျင်ကြောင်းနှင့် သတင်းမီဒီယာသမားများအားခြိမ်းခြောက် နှောင့်ယှက်မည့် မည်သည့်လုပ်ရပ်မျိုးကိုမဆို ပြတ်သားစွာ ဆန့်ကျင်ကာ ထိုလုပ်ရပ်များ ပပျောက်သွားစေရန်နှင့် သတင်းသမားများကို ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း သဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

‍

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) စတင်ဖွဲ့စည်းခြင်း သုံးနှစ်ပြည့်အဖြစ် နိုင်ငံရေး၊ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး၊ စစ်ရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် လူထုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ကဏ္ဍခြောက်ရပ်နှင့် ပတ်သက်သည့်လုပ်ဆောင်နေမှု အခြေအနေများအား ဧပြီ ၃၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ၌ K3C နှင့် ပူးတွဲ ထုတ်ပြန်ခဲ့နိုင်သည့် "စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေသော အဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်" ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့နိုင်ကြောင်း၊ စစ်ရေးကဏ္ဍ၌ နိုင်ငံ၏ ၆၀ရာခိုင်နှုန်းကျော်အား စိုးမိုးထိန်းချုပ်ထားနိုင်မှု၊ အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍ၌ ပြည်နယ်အဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် Federal and State CoordinationCommission (FSCC) ဖွဲ့စည်းထားမှုများအား အထူးပြု ဖော်ပြထားသည်။

သုံးနှစ်ပြည့် ကြေညာချက်၌ "ဆဌမအကြိမ်မြောက် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ NUG က တင်သွင်းသည့် အစီရင်ခံစာ"၊ "ကြားကာလ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုများ ဆောင်ရွက်မှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာ"၊ "အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်း (၃) နှစ်ပြည့် ဝန်ကြီးဌာနများ၏ ပြည်သူသို့အစီရင်ခံချက်များ"ကိုလည်းပူးတွဲ ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုင်းအစိုးရက ဧပြီ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်တို့၏ အမည်ရှေ့၌ "ယခင်"ဟု ထည့်သွင်းသုံးနှုန်းထားခြင်းသည် အာဏာသိမ်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား တရားဝင်မှုပေးသည့် အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်သည့်အတွက် ထိုင်း၊ မြန်မာနှင့် နိုင်ငံတကာမှ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၃၁၂ ဖွဲ့က ထိုင်း ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးParnpree Bahiddha-Nukara အား လိပ်မူ၍ ဧပြီ ၂၁ ရက်က အိပ်ဖွင့်ပေးစာပို့ ကန့်ကွက်ထားသည်။

ဧပြီ ၁၇ ရက်ထုတ် ထိုင်းအစိုးရ ထုတ်ပြန်ချက်၌ "ယခင်နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် ယခင်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်တို့အား အကျဉ်းထောင်မှ ၎င်းတို့၏နေအိမ်များသို့ပြောင်းရွှေ့ပေးသည် ဆိုသည့်သတင်းများသည် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို တုန့်ပြန်ရာတွင် အပြုသဘောဆောင်သည့် ခြေလှမ်းတရပ်အဖြစ်" ကြိုဆိုကြောင်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

အဖွဲ့အစည်း ၃၀၀ ကျော်၏ အိပ်ဖွင့်ပေးစာ၌ "ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် နေပြည်တော်အကျဉ်းထောင်တွင် ရှိနေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း"၊ နယ်မြေထိန်းချုပ်မှုများ မကြုံစဖူးလောက်အောင် အလျင်အမြန် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးနေရသည့် မြန်မာစစ်တပ်သည် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအား အလျော့ပေး ဟန်ဆောင်သည့် နည်းဗျူဟာကို ယခင်ကာလများကတည်းက အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ မြန်မာစစ်တပ်၏ အာဏာသိမ်းကြိုးပမ်းမှုနှင့် ၎င်းတို့ကို တရားဝင်မှု ဖြစ်စေမည့် မည်သည့်ခြေလှမ်းများကိုမဆို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းပယ်ကြောင်း ထည့်သွင်းရေးသား တောင်းဆိုထားသည်။

ထိုင်းဒုဝန်ကြီးချုပ်သို့ ပေးပို့သည့် အိပ်ဖွင့်ပေးစာအား ထိုင်း၊ မြန်မာနှင့် နိုင်ငံတကာမှ အမည်ဖော်ပြထားသော အဖွဲ့အစည်း ၂၂၆ ဖွဲ့နှင့် အမည်မဖော်ထားသော ၈၆ ဖွဲ့က စုပေါင်းရေးသား တောင်းဆိုထားခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးမြို့ဖြစ်သည့် မြဝတီမြို့နှင့် အနီးတဝိုက်၌ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားလျက်ရှိရာ စစ်အုပ်စုဘက်မှ အရပ်သားများကိုပါပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်သည့်အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံဘက်သို့ ထွက်ပြေးလာကြရသော မြန်မာစစ်ရှောင်များ ပိုများလာမည် ဖြစ်သည့်အတွက် ကူညီထောက်ပံ့ပေးရန် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ဧပြီ ၂၁ ရက်တွင် ထိုင်းအစိုးရထံ မေတ္တာရပ်ခံစာပေးပို့ထားသည်။

NUG နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပေးပို့သည့် မေတ္တာရပ်ခံစာ၌ ထောင်နှင့်ချီသည့် မြန်မာစစ်ရှောင်များမှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တက်ခ်ခရိုင်၊ မဲ့ဆောက်မြို့နှင့် အခြားဒေသများသို့ တိမ်းရှောင်နေကြရကာ အရပ်သားများအပေါ် ပစ်မှတ်ထားသည့် စစ်အုပ်စု၏တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်လုပ်နေကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် စစ်ရှောင်ပြည်သူများဆက်လက် တိုးလာနေမည်ဖြစ်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံတာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကူညီထောက်ပံ့မှုများ၊ အရေးပေါ် နေရာထိုင်ခင်းလိုအပ်သူများအား ကူညီထောက်ပံ့ပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံထားသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) ဦးဆောင်၍ ဧပြီ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အတွင်း ငါးရက်တာ ပြုလုပ်သည့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ၌ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေ (၁၉၈၂) နှင့်ပတ်သက်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်သုံးရပ်အား အတည်ပြု ဆုံးဖြတ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း NUCC က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ညီလာခံသို့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) အပါအဝင် ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ နိုင်ငံရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစု၊ ကြားကာလ ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကောင်စီ အင်အားစုသည့် အစုအဖွဲ့ငါးခုမှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦးနှင့် လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦး တက်ရောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံ၌ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ထားနိုင်ခဲ့ကာညီလာခံအား ခြောက်လ တစ်ကြိမ် ပုံမှန်ကျင်းပသွားရန်လည်း ညီလာခံက သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် နိုင်ငံရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုလမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့သွားပြီ ဖြစ်ကာ မိမိတို့ မျှော်မှန်းသည့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အပြည့်အဝရှိသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် အရေးပါသည့် နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်အားမွန်ပြည်သစ်ပါတီ(စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)- New Mon State Party – AD က ဧပြီ ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

နိုင်ငံရေး ပန်းတိုင်အဖြစ် အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို အပြည့်အဝ အာမခံသော ပြည်နယ်များ(ဖက်ဒရယ်ယူနစ်) များဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုအတွင်း မွန်ပြည်ကို တည်ဆောက်မည်ဟု ချမှတ်ထားကာ "ပြည်ထောင်စု၏စံတန်ဖိုး"၊"ဦးတည်ချက်"၊"နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်"၊"လုပ်ငန်းစဉ်များ(လမ်းပြမြေပုံ)”များကိုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ကဏ္ဍတစ်ခုစီခွဲ၍ ဖော်ပြထားသည်။

NMSP - AD သည် NCA စာချုပ်ကို အခြေခံသည့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုမှန်သမျှနှင့် ၂၀၀၈ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အသက်ပြန်သွင်းမည့် ကြိုးပမ်းမှုမှန်သမျှအား လက်မခံဘဲ ဆန့်ကျင်သွားမည်ဖြစ်ကာ အနာဂတ်နိုင်ငံရေး၌ စစ်တပ်ပါဝင်ခွင့် မရှိစေရဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား မတ်လအတွင်း ကျင်းပရန် ပြင်ဆင်ထားသော်လည်း ညှိနှိုင်းပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ အချိန်လုံလောက်စွာရရှိရေးအတွက် ဧပြီ ၄ ရက်မှ၆ ရက်အထိ ပြောင်းလဲပြုလုပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC)က မတ် ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး (၃) နှစ်ပြည့်လူထုအစည်းအဝေး (Town-hallMeeting) ၌ ညီလာခံအား မတ်လအတွင်းကျင်းပမည်ဟု ပြည်သူလူထုထံအစီရင်ခံထားသော်လည်း ညှိနှိုင်းပြင်ဆင်ရမှုများကြောင့် ရက်ရွှေ့ပြောင်းလိုက်ခြင်းဖြစ်ကာ ညီလာခံနှင့် ပတ်သက်သည့်သတင်းအချက်အလက်များကိုလည်း ဆက်လက်အသိပေး ထုတ်ပြန်မည်ဟု NUCC ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ညီညွတ်၍ အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသည့် ရိုဟင်ဂျာ နိုင်ငံရေးအင်အားစုတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်လာရေးအတွက် ဦးဆောင်လှုပ်ရှားမှု (ယာယီ) အား တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ အဖွဲ့အစည်းများ၊ လူငယ်မျိုးဆက်သစ်နှင့်အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်များ၊ ရပ်ရွာအခြေပြု ခေါင်းဆောင်များဖြင် စုပေါင်းဖွဲ့စည်းလိုက်ကြောင်း ယာယီဦးဆောင်အဖွဲ့က မတ် ၂၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများ အခြအနေ၊ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေနှင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံရေးအခြေအနေများကြောင့် လည်းကောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးစုအရေးအား နယ်ပယ်အသီးသီးမှ အင်အားစုအသီးသီး ကိုယ်စားပြုမှု အစုံအလင်နှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ရေး၊ ရိုဟင်ဂျာများ၏ဘဝအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့် ကဏ္ဍ၌ ရိုဟင်ဂျာလူထုအသံအား ကိုယ်စားပြုနိုင်ရေးအတွက်ရည်ရွယ် ဖွဲ့စည်းသည်။

ယာယီ ဦးဆောင်အဖွဲ့အား အဖွဲ့အစည်း ရှစ်ခု၊ လူပုဂ္ဂိုလ်၂၅ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။

၁၀:၂၇စစ်ဆင်ရေးအတွင်း သိမ်းယူထားသည့်မြို့များနှင့် စီမံအုပ်ချုပ်နေသည့် မြို့နယ်များ၌ အရပ်ဘက် အုပ်ချုပ်ရေးအစိုးရ ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် တအာင်းပြည် တော်လှန်ရေးကာလအစီအမံအား ရေးဆွဲဆွေးနွေးပြီးနောက် မူကြမ်းအဖြစ် လက်ခံအတည်ပြုကာ ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရေး ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ သဘောတူပြီးဖြစ်ကြောင်း တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (Ta’ang Political Consultative Committee – TPCC) က မတ် ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

TPCC နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးအား မတ် ၁၉ မှ ၂၁ ရက်အထိ တအာင်းပြည်နယ်၊ နမ့်ဆန်ခရိုင်၊ နန့်ဆန်မြို့၌ ကော်မတီဝင်၊ အရံကော်မတီဝင်၊ အစုအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်နှင့် လူငယ်ကိုယ်စားလှယ် စုစုပေါင်း၈၆ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထိုသို့ အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

အစည်းအဝေး၌ TPCC ၏လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု ဖြစ်သည့် တအာင်း (ပလောင်)ဒေသ ကြားကာလပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆက်လက်မထားရှိတော့ရန်လည်း သဘောတူဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ– NUG လက်အောက်ရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ အားလုံး လိုက်နာရမည် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်အား မတ် ၂၂ ရက်က ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလ လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်လိုက်ကာ လိုက်နာမှုမရှိသူအား တည်ဆဲဥပဒေများအရ ထိရောက်စွာအရေးယူမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်များအဖြစ် စစ်သည်တော် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်း (၁၀) ချက်၊ ပစ်မှတ်သတ်မှတ်ခြင်း (၇) ချက်၊ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသူများအပေါ် ပြုမူဆက်ဆံခြင်း (၈) ချက်၊ အရပ်သားပြည်သူများအပေါ် ပြုမူဆက်ဆံခြင်း (၁၁) ချက်၊ အမျိုးသမီး/လိင်စိတ်ခံယူမှုကွဲပြားသူ (LGBTIQ) နှင့် ကလေးများအပေါ် ပြုမူဆက်ဆံခြင်း(၆) ချက်တို့ ပါဝင်သည်။

"အရပ်သား" အား မိမိရန်သူ၏ စစ်သားမဟုတ်သည့်အပြင် တိုက်ပွဲတွင် တိုက်ရိုက်ပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိသူ ဖြစ်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားကာ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးဥပဒေများကို လေးစားလိုက်နာ ကျင့်သုံးရမည်ဟုလည်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အတင်းအကြပ် စစ်မှုထမ်းခေါ်ယူရန်ကြိုးပမ်းမှုသည် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် မကိုက်ညီသော ဖိနှိပ်မှုဖြစ်ပြီး မြန်မာလူထု၏ အကျပ်အတည်း၊အခက်အခဲများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေကာ ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှုကို ပိုမိုလျင်မြန်၊ သိသာစွာဆိုးရွားလာစေမည် ဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာရှင်သန်းရွှေခေတ်၏ နောက်ဆုံးရက်များ ဖြစ်သည့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်တွင် ပြဌာန်းခဲ့သည့်“ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ” ကို အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော် ဝါရီလ၁၀ ရက်တွင် စတင်အသက် ဝင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုပြဌာန်းမှု၏ နောက်ဆက်တွဲအ ဖြစ် စစ်အုပ်စုနှင့်၎င်း၏ လက်အောက်ခံ ပျူစောထီးများ၏ ဖမ်းဆီးမှုကြောင့် အနည်းဆုံး ကျား ၆၅ ဦး၊ မ ၃၄ ဦး၊ကျား/မ အတည် မပြုနိုင်သူ ၉၆၄ ဦးအထိ ဖမ်းဆီးခံထားရပြီး ဖြစ်ကြောင်း အွန်လိုင်းမှတဆင့် စုစည်းရသမျှ အချက်အလက်များက ဖော်ပြနေ သည်။ တရားဥပဒေမဲ့ ထိုသို့ ဖမ်းဆီးခံရသူ၊ပျောက် ဆုံးသွားသူ အများစုမှာ အသက် ၁၈ နှစ်နှင့် အသက် ၃၅ နှစ်အကြား ဖြစ်ကြပြီး ရခိုင်ပြည်ရှိစစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူများ အနက် လူငယ်ရာနှင့်ချီ၍ စစ်မှု ထမ်းရန်အတွက် ဖမ်းဆီးခံရသည်။ဒေသအလိုက် ဖမ်းဆီးခံရသည့် လူဦးရေတွင် ရခိုင် (၂၇၉ ဦး) နှင့် စစ်ကိုင်း (၂၇၈ ဦး) သည်အများဆုံးဖြစ်ကာ ရန်ကုန်တွင် ၁၉၄ ဦး ဖမ်းဆီးခံရပြီး တတိယအများဆုံးဖြစ်သည်။  

ဘာ့ကြောင့်လက်မခံကြသလဲ

ယခုစစ်မှုထမ်းဥပဒေအသက်ဝင်မှုသည် သန်းရွှေ၏ စစ်အစိုးရခေတ်က ပြဌာန်းခဲ့သည့် ဥပဒေဖြင့် စစ်အာဏာရှင်လက်သစ်မင်းအောင်လှိုင်၏ ဖိနှိပ်မှု ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးတွင် စစ်မှုထမ်း ဥပဒေဖြင့်မဖြစ်မနေ စစ်မှု ထမ်းစေခြင်းရှိကြောင်း ထောက်ပြကြမှုများရှိသော်လည်း ထိုထောက်ပြမှုသည်အချက်နှစ်ချက်အားဖြင့် လွဲမှားသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

ပထမအချက်မှာ၎င်းတို့၏ ရှေ့မျိုးဆက် စစ်အာဏာရှင်များ၏ အလိမ်အညာ လူထုဆန္ဒခံယူပွဲမှတဆင့် အတည်ပြုခဲ့သည့်၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေမှအစ အခြားသော ဥပဒေများအဆုံး ဥပဒေအမျိုးမျိုးကို လိုသလိုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ကာ ချိုးဖောက်အသုံးချနေသော မင်းအောင်လှိုင်၏ စစ်အုပ်စုသည် ဥပဒေတရပ်ကိုထိုသို့ အသက်သွင်းရန် တရားဝင်မှု မရှိခြင်းဟူသည့် အချက်ဖြစ်သည်။

ဒုတိယအချက်မှာလူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားလိုက်နာသည့် နိုင်ငံများတွင် မဖြစ်မနေ စစ်မှုထမ်းမှုကို ဥပဒေဖြင့်ပြဌာန်းကျင့်သုံးကျပါကလည်း ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းမှုကို ငြင်းပယ်ခွင့် (Right to Conscientious Objection) ကို အာမခံကြရမည်ဖြစ်သည်။အဆိုပါက ယုံကြည်ချက်ဆိုသည်မှာ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုထက် ပိုလွန်ပြီး မိမိ၏ ခံယူချက်၊ ယုံကြည်ချက်တခုခုကြောင့်ငြင်းပယ်ခွင့်လည်း ပါဝင်သည်။ မိမိ၏ ခံယူချက်၊ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းအဖြစ် ပါဝင်ရန်ငြင်းဆန်သူများအတွက် ငြင်းဆိုခွင့် အခွင့်အရေး ရှိရမည်ဖြစ်သည်။ စစ်အာဏာရှင်တို့ ပြဌာန်း၊အသုံးချရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသော ဥပဒေသည် ထိုအခွင့်အရေးများကို အာမခံခြင်းမရှိ၍ အင်အားသုံးဖိနှိပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှု သက်သက်သာ ဖြစ်သည်။

ဒေသအလိုက်သက်ရောက်နိုင်သည့် လူဦးရေ

၂၀၁၉သန်းခေါင်းစာရင်းအချက်အလက်များအရ လူငယ် အနည်းဆုံး ၁၁ သန်းကျော်မှာ စစ်အုပ်စု၏ စစ်မှုထမ်းဥပဒေ အသက်သွင်းမှုကြောင့်ထိခိုက်သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သည်။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကမူ စစ်မှုထမ်းဥပဒေဖြင့်ခေါ်ယူနိုင်သူ ၁၃ သန်းရှိသည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်။ ကချင်၊ ရခိုင်၊ ကရင်၊ကရင်နီ၊ ချင်း၊ ရှမ်းမြောက်၊ စစ်ကိုင်းဒေသများကဲ့သို့သော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများမှလူငယ်များအနေဖြင့် အခြားဒေသများမှ လူငယ်များနှင့် ယှဉ်လျှင် အနည်းငယ် စိတ်အေးနိုင်ဖွယ်ရှိသည့်တိုင်၊စစ်အုပ်စုက ၎င်း၏ ထိန်းချုပ်မှုလက်အောက်ရှိ ဒေသများမှ လူငယ်များကို  ပိုမိုပစ်မှတ်ထားနိုင်သည်။ လူငယ်များအနေဖြင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ထိန်းချုပ်နယ်မြေများသို့ ခိုလှုံခြင်း၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ ထွက်ခွာခြင်းများရှိလာနေပြီ ဖြစ်သည်။

အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့သက်ရောက်နိုင်မှု

စစ်မှုထမ်းဥပဒေသက်ရောက်မှုကြောင့်မိမိ၏ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးကြမည့် လူငယ်များသည် စစ်ဘေးရှောင် ပြည်သူများရှိပြီးဖြစ်သည့်ဒေသများအပေါ်သို့ သက်ရောက်မှုများ ရှိလာနိုင်သည်။ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ မတ်လ ၁၁ ရက်အထိ အချက်အလက်များအရ မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူ ၂.၈ သန်းကျော်အထိရှိပြီဖြစ်ပြီး၊ စစ်ကိုင်းတွင် ၁.၁ သန်း၊ ရခိုင်တွင် ၃၄၉,၁၀၀ ဦး၊ မကွေးတွင် ၂၃၅,၈၀၀ဦးအထိ ရှိနေသည်။

IOM၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် ထုတ်ပြန်သည့် အစီရင်ခံစာအရ မြန်မာနှင့် ထိုင်းနယ်စပ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသား မဟုတ်သူ လူဦးရေ ၁.၄ သန်းရှိနေပြီးထိုအထဲမှ ၆၃,၀၀၀ ဦးခန့်မှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုစတင်ပြီး နောက်ပိုင်း ရွှေ့ပြောင်းလာသူများဖြစ်သည်။

ထို့အတူမြန်မာပြည်သူ ၅၀,၆၀၀ ခန့်မှာ မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်စပ်ဒေသများသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသည်။၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ (၃၀) ရက်အထိ  UNHCR အချက်အလက်များအရ မြန်မာပြည်သူ ၁.၁ သန်းကျော်မှာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင်ဒုက္ခသည် သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့်တောင်းခံနေသူများအဖြစ် ရောက်ရှိနေကြသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ဖမ်းဆီးခြင်း၊ အတင်းအဓမ္မပေါ်တာဆွဲ၊ စစ်မှုထမ်းခေါ်ဆောင်ခြင်း ဖိအားများကြောင့်အလျင်စလို နေရပ်စွန့်ခွာကြမည့် လူငယ်များအနေဖြင့် လူကုန်ကူးခံရနိုင်မှုပြဿနာများ၊ တရားမဝင် အလိမ်အညာ (ကျားဖြန့်) လုပ်ငန်းများသို့ ရောက်ရှိနိုင်သည့် အခြေအနေများလည်း ရှိနေသည်။

အကြံပြုချက်များ

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ တရားမဝင် စစ်မှုထမ်းခေါ်ယူမှုကို တုံ့ပြန် ဆောင် ရွက်ကြရာတွင်အောက်ပါအချက်များကို ထည့်သွင်း အလေးထားဆောင်ရွက်သင့်ပြီး၊ လက်တွေ့ လုပ်ဆောင်နိုင် သည့်လုပ်ငန်းများ၊ အကန့်အသတ်များကိုလည်း လူထုထံ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း တင်ပြရန် လိုသည်။

·      ပြည်တွင်းရှိပြည်သူအချင်းချင်းကြား ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် ရပ်ရွာ၏ ခံနိုင်ရည်ကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကိုအားပေးခြင်း၊ ပံ့ပိုးကူညီခြင်း

·      လွတ်မြောက်နယ်မြေသို့ခိုလှုံလာနိုင်သည့် လူထုအား လက်ခံနေရာချထားပေးခြင်း

·      နယ်စပ်ဒေသများမှတဆင့်လူမှောင်ခိုကူးခံရမှုများ မရှိစေရန်အတွက် လုံခြုံစိတ်ချရသော ရွေ့ပြောင်း နေထိုင်မှုများဖြစ်လာစေရေးအတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ညှိနှိုင်းပူးပေါင်းခြင်း၊ ပံ့ပိုးကူညီခြင်း

·      နိုင်ငံရပ်ခြားအထူးသဖြင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ပြည်သူများအတွက် သက်ဆိုင်ရာအစိုးရများ၏ဖြေလျော့မှုများ ခံစားရစေရန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းတောင်းဆိုခြင်း

‍

အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝသည့် နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲများ တိုးတက်ဖြစ်ပေါ်လာစေရေးအတွက် သက်ဆိုင်သူအားလုံးနှင့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲများအား စဉ်ဆက်မပြတ် ကျင်းပခြင်း လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟု အပစ်ရပ်လက်မှတ်ထိုးထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့- EAOs ခုနစ်ဖွဲ့က မတ် ၁၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

အဖွဲ့ခုနစ်ဖွဲ့၏ မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးအား ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်မြို့၌ မတ် ၁၇ – ၁၈ ရက်တွင် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်လာခြင်းဖြစ်ကာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း (၇) ဖွဲ့၏ မဟာမိတ်အဖွဲ့ (7 Ethnic ArmedOrganization Alliance – 7 EAO Alliance) ကိုလည်း စုံညီစည်းဝေးပွဲ၌ ဖွဲ့စည်းသည်။

နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး အခြေအနေများအပေါ်လိုက်၍ 7 EAO Alliance က နိုင်ငံရေးသဘောထားများကိုလည်း ချမှတ်ခဲ့ကာ ယင်းအား အကောင်အထည်ဖော်ရန်အတွက် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်နှင့် နိုင်အောင်မင်းတို့အားဦးဆောင်စေကာ ဦးဆောင်အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်း၊ တာဝန်ပေးထားသည်။

ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိဉာဉ်အရ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တစ်ရပ်အဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် ဒုတိယအကြိမ် ညီလာခံအား ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ နှင့် ၂၉ ရက်တို့တွင် ပြုလုပ်ပြီးနောက် မွန်ပြည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (သုညမူကြမ်း) အား အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ကြောင်း မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ -MSFC က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

ညီလာခံသို့ ကောင်စီဝင်များ၊ ပြည်နယ်တွင်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုနှင့် တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစု၊ မွန်လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်း၊ CDM အဖွဲ့အစည်း၊ အမျိုးသမီးနှင့် လူငယ်အဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ် ၈၂ ဦး၊ လေ့လာသူ ကိုးဦးဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

သုညမူကြမ်းအား ဒေသအခြေစိုက် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်သည့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ လူထုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့်ဆွေးနွေးကာ အတည်ပြုချက်ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း MSFC က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

‍

မွန်လူငယ်များအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်မှုထမ်းဥပဒေဖြင့် စစ်တပ်အတွင်း သွပ်သွင်းရန် ကြိုးပမ်းနေခြင်းကြောင့် ရပ်တည်ရေး ပိုမိုခက်ခဲလာသည်ကို တွေ့နေရကာ မိမိတို့ အမျိုးသားများ၏ နိုင်ငံရေးအာဏာကို ရယူရာတွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်သည့်လမ်းစဉ်မှတပါး အခြားမရှိသည့်အတွက် အတူတကွ ပူးပေါင်းပါဝင် တော်လှန်ကြရန် မွန်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MonState Federal Council - MSFC) ကဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် ကျရောက်သည့် (၇၇) ကြိမ်မြောက် မွန်အမျိုးသားနေ့၌ ထုတ်ပြန်သည်။

စာပေ၊ စကား၊ ယဉ်ကျေးမှုများအား မည်သို့ပင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သည်ဖြစ်စေကာမူ နိုင်ငံရေးအာဏာ လက်ဆုပ်လက်ကိုင် မရှိပါက မိမိတို့၏ အမျိုးသားလက္ခဏာ လူမျိုး တိမ်ကောပျောက်မှုကို နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ကြုံတွေ့နေရမည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ MSFC သည် မွန်ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး အသင်းအဖွဲ့များဖြင့် စုဖွဲ့ထားကာ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်(MSRF) ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပြီး အခြားမွန်တပ်ဖွဲ့များ၊ မဟာမိတ်တပ်ပေါင်းစုများနှင့် လက်တွဲကာ တိုက်ပွဲဖော်ဆောင်လျက်ရှိသည်။

လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် ကျဉ်းမြောင်းသည့် အမျိုးသားရေးဝါဒကို ဆန့်ကျင်ကာ လူမျိုးပေါင်းစုံ ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး ဦးတည်ထားသည့် မိမိတို့အနေဖြင့် လက်ရှိတွင် စစ်အာဏာရှင်တို့က နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့်လူထုအပေါ် ပိုမိုဖိနှိပ်လာသည့်အတွက် တော်လှန်ရေးလမ်းစ ရှာဖွေနေသည့် အဖိနှိပ်ခံ ပြည်သူများအနေဖြင့် အဖွဲ့၏ ဦးတည်ချက်၊ မူဝါဒနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတို့ကို လက်ခံယုံကြည်လိုက်နာပါက လူမျိုးဘာသာမရွေး ကြိုဆိုကြောင်းရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ/ရှမ်းပြည်တပ်မတော် (SSPP/SSA) က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန် လိုက်သည်။

SSPP/SSA သည် အာဏာရှင်စနစ် ကျဆုံးရေး၊ တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို အပြည့်အဝ အာမခံသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုပေါ်ထွန်းရေးကို အစဉ်တစိုက် ဦးတည်ကာ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ အခြေပြု တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစု ဖြစ်သည်။

၁၀ :၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း သိမ်းယူထားသည့် မြို့ ခုနစ်မြို့ အပါအဝင် တပ်ဦးအခြေစိုက်သည့် နယ်မြေဒေသများ၌ လူထုဆန္ဒအခြေခံသည့် လူထုအုပ်ချုပ်မှုအစိုးရ ပေါ်ပေါက်ရေး ၂၀၂၅ နှစ်သစ်တွင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မည်ဟု ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF) ၏ နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေး ထုတ်ပြန်ချက် ၂/၂၀၂၄ တွင် ဖော်ပြထားသည်။

PSLF ၏နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးအား ဗဟိုနှင့် အရံကော်မဝင်များ၊ တပ်မှူးများ၊ လုပ်ငန်းဌာနမှူးများ၊ အရာရှိ/အရာခံများနှင့် ဖိတ်ကြားထားသည့် မိဘပြည်သူ ၁၈၅ ဦးဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ ရက်မှ ၂၁ ရက်အထိ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။ PSLF သည် ထိန်းချုပ်နယ်မြေများအတွင်း နယ်မြေလုံခြုံရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးရေးကိစ္စများအား ပိုမိုတိုးတက်စေရန် ဦးဆောင်စီမံအုပ်ချုပ်မည်ဟုလည်း နှစ်ပတ်လည်ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် တအာင်းဒေသအတွင်း အခြားလူမျိုးအဖွဲ့အစည်းများက အတင်းအဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းခြင်း၊ အခွန်ကောက်ခြင်း၊လူထုစီမံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက် နှောင့်ယှက်ခြင်းမပြုနိုင်စေရန်လည်း ကာကွယ်သွားမည်ဟု ပါရှိသည်။

‍

‍

နိုင်ငံတော် အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ ဥပဒေ အမှတ်၂၇/၂၀၁၀ဖြင့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်တွင် နိုင်ငံတော် အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ ဥက္ကဌဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ လက်မှတ်ဖြင့် ပြဌာန်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်အား ဥပဒေ အာဏာတည်သည့်နေ့ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၇/၂၀၂၄ ဖြင့် စစ်ကောင်စီဥက္ကဌ လက်မှတ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

၂၀၁၀ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်တွင်ပင် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ ဥပဒေအမှတ် ၂၇/၂၀၁၀ ဖြင့်လည်း အရန်တပ်ဖွဲ့ဥပဒေ ကို ပြဌာန်းခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင်အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၃၂/၂၀၂၄ ဖြင့် အရန်တပ်ဖွဲ့ဥပဒေ အာဏာတည်သည့် နေ့ရက် သတ်မှတ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဌ လက်မှတ်ဖြင့် ဆက်လက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင် အဆိုပါဥပဒေကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၄ ဖြင့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဆင့်ခေါ်ရေးဗဟိုအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း၏ တုံ့ပြန်မှု

စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့် ပတ်သက်၍ ဧပြီလ နှစ်သစ်ကူးအပြီးတွင် လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့အတွက်‌ ဆောင်ရွက်နေ‌ကြောင်း၊ အပတ်စဉ်တစ်ခုကို ၅,၀၀၀ လောက် ခေါ်ဖို့ ရည်မှန်းထားကြောင်း၊ ဆိုင်းငံ့ထားလို့ရတယ်ဆိုပေမယ့် တစ်နေ့နေ့ တစ်ချိန်ချိန်မှာ ပြန်ထမ်းဆောင်ရမှာ ဖြစ်ကြောင်း၊ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည့်သူများကို အချိုးကျ ထည့်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း၊ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကာကွယ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်တာကို နိုင်ငံသူ နိုင်ငံသားတိုင်း တက်မြောက်ဖို့အတွက်ပဲ ဖြစ်ကြောင်း၊ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုက ကျွမ်းကျင်မှုအလိုက် နိုင်ငံတော်တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရမှာ ဖြစ်ကြောင်း၊ဆိုင်းငံ့ကိစ္စက ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင်က တင်ပေးရမှာ ဖြစ်ပြီး ၃၅ နှစ်ပြည့်ပြီးလည်း ဆိုင်းငံ့တာပြီးရင် ပြန်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမှာဖြစ်ကြောင်း၊ တပ်မတော်ရဲ့ စစ်သားစုဆောင်းမှုက ပုံမှန်ထက် အနည်းငယ် နည်းသွားတာသာဖြစ်ပြီးစစ်သားစုဆောင်းမှုက ၂၀၂၁-၂၀၂၂ မှာ ကိုဗစ်ကာလရယ်၊ နိုင်ငံရေးအနေအထားကြောင့်သာ နည်းတာဖြစ်ခဲ့ကြောင်း၊ တပ်မတော်သားအင်အားစုအများစုရဲ့ မိသားစုတွေသည် အရန်အင်အားထဲမှာပါထားပြီးသားဖြစ်ပြီး ကာကွယ်ရေးအခြေခံကို သင်ကြားထားပြီးသူဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင်၂၀၁၉ ခုနှစ် ကြားဖြတ်သန်းခေါင်စာရင်းအရ စစ်မှုထမ်း ဥပဒေနှင့်ကိုက်ညီသည့် အမျိုးသား ၆ ဒသမ၃သန်း၊ အမျိုးသမီး ၇ ဒသမ၇သန်း ရှိပြီး စစ်မှုထမ်းသူများကို လစာနှင့် ရိက္ခာအပြင် လိုအပ်သည့်အရာများကိုလည်း ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ Longterm Plan မှာ နိုင်ငံတော်ကို ကာကွယ်နိုင်တဲ့စွမ်းရည်၊ နိုင်ငံတော်ကို ကာကွယ်နိုင်တဲ့စွမ်းအား၊ နိုင်ငံတော်ကို ကာကွယ်နိုင်တဲ့ပညာ နိုင်ငံသားအားလုံး တတ်သွားဖို့လိုအပ်ကြောင်းထုတ်ဖော် ပြောကြားခဲ့သည်။

‍

NUCC ၏တုံ့ပြန်မှု

အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီက"ယင်းဥပဒေအား အသက်သွင်းခြင်းသည် တိုင်းပြည်အနာဂတ်ဖြစ်သော ကျောင်းသား၊ လူငယ်များအား စစ်မြေပြင်သို့ အတင်းအကျပ် တွန်းပို့ခြင်း၊ လူသားဒိုင်းအဖြစ် အသုံးပြုရန် ကြံစည်ခြင်းဖြစ်ပြီး စစ်ရာဇဝတ်မှုကို ဗြောင်ကျကျကျူးလွန်ခြင်း ဖြစ်သည်"ဟု တုံပြန်ထားသည်။

နိုင်ငံတကာက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ကျူးလွန်သည့်ရာဇဝတ်မှုများအား ထိရောက်စွာ ဟန့်တား အရေးယူနိုင်ခြင်းမရှိသည့်အတွက် ပိုမိုပြင်းထန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ ဆက်လက် ကျူးလွန်လာခြင်းဖြစ်ကာ ဒေသတွင်း မတည်ငြိမ်ကို ပို၍ ပြင်းထန်ဆိုးရွားစေမည်ဖြစ်သည့်အတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ အာဆီယံနှင့် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအစိုးရများအနေဖြင့် အလျင်အမြန် တုံ့ပြန်ရန်၊ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရမည့် ပြည်သူများနှင့် လူငယ်များအား လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဖြင့် ကူညီကာကွယ်ကြရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့်လည်း မိမိတို့၏ လုံခြုံရေးစည်း မကျိုးပေါက်စေဘဲ ယင်းအခြေအနေအား အကောင်းဆုံး ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရေး အသင့်ပြင်ဆင်ထားရန်၊ အတင်းအဓမ္မ စုဆောင်းမခံလိုသည့် ပြည်သူနှင့် လူငယ်များအနေဖြင့် ၎င်းတို့နှင့် ချိတ်ဆက်၍ လွတ်မြောက်နယ်မြေများသို့ လာရောက်ပူးပေါင်းကာ နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပြတ်သားစွာပါဝင်ကြရန်၊ NUCC အနေဖြင့် NUG ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်း၍ အကာအကွယ်ပေးနိုင်ရန် လိုအပ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် အစီအမံများအား အမြန်ဆုံးဖော်ဆောင်မည်ဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။

‍

‍EROs များနှင့် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များ၏ တုံ့ပြန်မှု

KNU ပြောခွင့်ရသူ ပဒိုစောတောနီးက “စစ်တပ်က တရားမဝင်တဲ့ အဖွဲ့ဖြစ်ကြောင်း၊ တရားမဝင် အဖွဲ့ဖြစ်တဲ့အတွက် သူ ပြောတာက တရားမဝင်ကြောင်း၊ သူ ဘာပဲ ထုတ်ပြန်ပါစေ အသိအမှတ်မပြုကြောင်း”ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

KNDF ဥက္ကဌ ခွန်းဘီထူးက “စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ဒီလုပ်ရပ်က အောင်မြင်ဖို့ ခက်ခဲကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီတပ် အချင်းချင်းတောင် ရှေ့တန်းထွက်ဖို့ ခက်ခဲနေကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီကို မကြိုက်တဲ့သူတွေက စစ်ထဲဝင်ရောက်ပြီး၊ စစ်ကောင်စီထဲမှာ တပ်တွင်းပုန်ကန်မှုတွေ များလာမှာ ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်သား စုဆောင်းတဲ့ Process က ခက်ခဲမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီက လူတွေကို လိုက်ဖမ်းပြီး စစ်မှုထမ်းခိုင်းလျှင် ဒီနည်းက သူ့အတွက် အကောင်အထည်ဖော်ရင်း ဒီ Process က လုံးပတ်ချာ လိုက်သွားနိုင်ကြောင်း၊ လူတွေကို စုဆောင်းပြီး ကြားညှပ်ပြီး ရှေ့တန်းထွက်ခိုင်းရင်လည်း နောက်ကျောမလုံ၊ အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန် ပေးရင် တပ်တွင်းပုန်ကန်မှု၊ သတင်းပေါက်ကြားမှုတွေ ဖြစ်လာမှာဖြစ်ကြောင်း၊ အခုရက်ပိုင်းမှာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေကို ဆက်သွယ်ပြီးRegister လုပ်လာတာ ပိုများလာကြောင်း၊ လူထုရဲ့ လိုလားချက်ကို အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက အမြန်ဆုံးလိုက်လျောဖို့ လိုကြောင်း၊ ဒီအတိုင်း ရှေ့ဆက်သွားရင် နေရာတိုင်းမှာ သွေးထွက်သံယိုတွေ ပိုဖြစ်လာမှာ ဖြစ်တယ်။ ပြည်ပရန်ကို ကာကွယ်ဖို့ရှိမှသာလျှင် စစ်မှုမထမ်းမနေရကလုပ်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ စကစက သူ့ရဲ့ အာဏာသိမ်းမှုကို ကာကွယ်နိုင်ဖို့ လုပ်တာဖြစ်ကြောင်း၊ ဒီဗျူဟာကို ကျင့်သုံးရင် သူ့တပ်ထဲမှာ ပိုပြိုကွဲမှာ ဖြစ်ကြောင်း” ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(MSFC)၊ အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီဥက္ကဌ နိုင်မွန်စိုင်းက ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးကတဆင့် လူငယ်တွေကို စစ်တပ်ထဲဝင်ဖို့ ဖိအားပေးနိုင်ကြောင်း၊ သို့ရာတွင် မွန်ပြည်နယ်မှာရှိသည့် မွန်လူမျိုးတော်တော်များများက ထိုင်း၊ မလေးရှားမှာ အလုပ်လုပ်ကြကြောင်း၊ သို့သော် ဒီဥပဒေကြောင့် စစ်တပ်ထဲဝင်ပြီးမှပဲ Passport ထုတ်ပေးမယ်ဆိုရင် ထိုင်းကို တရားမဝင် ဝင်ရောက်တာ များသွားနိုင်ကြောင်း၊ရဟန်းသံဃာတွေကိုလည်းဖိအားပေးပြီး ပျူစောထီးတပ်ထဲ ဝင်အောင် ဖိအားပေးနေတာ တွေ့ရကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီရဲ့ တပ်အင်အားက တော်တော်နည်းနေတော့ နည်းမျိုးစုံနဲ့ လုပ်နိုင်‌ကြောင်း၊ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ရဟန်းသံဃာတော်တွေက တဆင့် ဖိအားပေးနိုင််ကြောင်း၊ နိုင်ငံခြားထွက်တဲ့ကိစ္စရယ်၊ သန်းခေါင်စာရင်းကို ကြည့်ပြီး မိဘတွေကို ဖိအားပေးနိုင်ကြောင်း၊ တော်လှန်ရေးတပ် တစ်နေရာရာမှာ ဝင်ရောက်ပြီး တော်လှန်ရေးထဲ ဝင်ရောက်ဖို့ဖိတ်ခေါ်သွားလိုကြောင်း" ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

‍

NUG ၏ တုံ့ပြန်မှု

အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ အနေဖြင့်၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို အာဏာတည်စေရမည်ဟု ထုတ်ပြန်လာခြင်းသည် တရားဝင်မှု အလျဉ်းမရှိသည့်လုပ်ရပ်သာ ဖြစ်ပြီး ပြည်သူလူထုများအနေဖြင့် လုံးဝ လိုက်နာရန်မလိုကြောင်း၊ စစ်အုပ်စု၏ အကျိုးစီးပွားအာဏာကို အကာအကွယ်ယူရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကိုအကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အထောက်အကူပြုသူမှန်သမျှနှင့် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်း အဆင့်ဆင့်ကို စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သည့် ပြည်သူ့ရန်သူများအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ထိရောက်စွာ အရေးယူသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ NUG နှင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့အစည်များ ပူးပေါင်း၍ လိုအပ်သည့် ကာကွယ်မှုများ၊ ကူညီပံ့ပိုးမှုများကို လုပ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း“ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့်ပတ်သက်၍ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်”ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရအနေဖြင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက် ရက်စွဲဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကျူးလွန်လျက်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာ စစ်ရာဇဝတ်မှုများ၊ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ်ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထပ်မံကျူးလွန်ရန် အသင့်ရှိနေကြောင်း ထပ်မံဖော်ပြလိုက်သည့် သက်သေသာဓကဖြစ်ကာ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်သည့်အခြေအနေကို ထပ်လောင်းဖန်တီးလိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ NUG အနေဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ၊ အာဆီယံ၊ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှ ခေါင်းဆောင်အသီးသီးအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လုပ်ရပ်များကို ထိရောက်စွာ တားဆီးနိုင်မည့် အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ အမြန်ဆုံးဆောင်ရွက်ပါရန် တိုက်တွန်းအပ်ကြောင်း"ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေအားအသက်သွင်းရန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ကြိုးစားအားထုတ်မှုအပေါ်သတင်းထုတ်ပြန်ချက်"ကိုထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

CRPH ၏ တုံ့ပြန်မှု

CRPH အနေဖြင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် တရားမဝင် အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုက နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများအပါအဝင် ပြည်သူများအပေါ် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းသော ဥပဒေ၊ အမိန့်၊ ညွှန်ကြားချက် တစ်စုံတစ်ရာသည် တရားဝင်မှု မရှိသည့်အတွက် ပြည်သူများအနေဖြင့် လက်ခံလိုက်နာစရာ လုံးဝမလိုအပ်ကြောင်း၊၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ ရက်တွင် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ၏ ကြေညာချက်အမှတ် (၃/၂၀၂၁) ဖြင့်လည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ကြောင်း၊ ဖက်ဆစ်စစ်ကောင်စီသည် မတရားသည့် အမိန့်အာဏာဖြင့် အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် အလွဲအသုံးချရန် ကြိမ်းပမ်းနေကြောင်း၊ ပြည်သူကို ထပ်မံဖိနှိပ်ရေး စစ်ယန္တရားအဆင့်ဆင့်တွင် ပါဝင်ခြင်း၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသည် ကြီးလေးသော စစ်ရာဇဝတ်မှုကို ကျူးလွန်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ ရှောင်တိမ်းနေရသော ပြည်သူများကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနှင့် မိတ်ဖက်တိုင်းရင်းသား မဟာမိတ်များအနေဖြင့် ဒေသအလိုက် လုံခြုံရေးကဏ္ဍကို သတိပြုလျက် စနစ်တကျ ပံ့ပိုးကူညီနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ပါရန်လည်း တိုက်တွန်းအပ်ကြောင်း၊ ILO အနေဖြင့် စစ်အုပ်စုအပေါ် ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ ထိရောက်စွာ အရေးယူဆောင်ရွက်ရန် တိုက်တွန်းကြောင်း၊ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ အပါအဝင် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာအစိုးရများ၊ လွှတ်‌တော်များအနေဖြင့် အထူးအလေးထား၍ လက်တွေ့ကျကျ ကာကွယ်ကူညီပေးပါရန် တောင်းဆိုအပ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

CSOs၊ သပိတ်အဖွဲ့များ၏ တုံ့ပြန်မှု

မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် ဥက္ကဌ ဦးမောင်မောင်က “အလုပ်သမားတွေကို အချိန်မရွေး ဖမ်းလို့ရ၊ စားဝတ်နေရေးအတွက် ရုန်းကန်နေရတဲ့ လူငယ်တွေကို ဖမ်းနိုင်ကြောင်း၊ စက်မှုဇုန်က လူငယ်တွေက ကျီးလန့်စာ စားနေရကြောင်း၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းပြီး စျေးနှုန်းတွေ တက်နိုင်ကြောင်း၊ လူငယ်များအနေဖြင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် သွားလာလှုပ်ရှားမှုကို ဂရုစိုက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း” ဆွေးနွေးထားသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလူထုလှုပ်ရှားမှု (Anti-JuntaMass Movement - AJMM) ၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ် တိုက်ဖျက်ရေး အထွေထွေ သပိတ်ကော်မတီ -(General Strike Committee - GSC) နှင့် လူမျိုးပေါင်းစုံ အထွေထွေသပိတ် ကော်မတီ (General Strike Committee of Nationalities - GSCN) တို့ ပူးပေါင်းပြီး “အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုက အဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းခြင်းသည် လူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူလူထု သိရှိပြီးဖြစ်သည့်အတိုင်း စစ်မျက်နှာအသီးသီးတွင် ၎င်းတို့ ကျရှုံးနေပြီဖြစ်ကြောင်းကို မဖြစ်မနေ ဝန်ခံရခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ယိုယွင်းနေသည့် အခြေအနေကို အခွင့်ကောင်းယူပြီးစစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်ရေးတိုက်ပွဲကို လူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူလူထုတရပ်လုံးက တညီတညွတ်တည်း အပြီးသတ် ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အလွန်အမင်း စိုးရိမ်မှုဖြစ်ပေါ်ကာ အလျင်စလို တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုဘဲ အခြေအနေကိုလိုက်၍ စုပေါင်းမဟာဗျူဟာနှင့် တုံ့ပြန်ရန် အ‌ရေးကြီးကြောင်း၊ ဥပဒေပါ ကင်းလွတ်ခွင့်နှင့် ဟာကွက်များကို အသုံးပြုလျက် တကိုယ်ရည် လွတ်မြောက်ရေးကြိုးပမ်းမှုများက အဖြေ မဟုတ်ကြောင်း၊ ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အမျိုးမျိုးသော အခြေအနေများကို တုံ့ပြန်နိုင်ရန် မိမိကိုယ်တိုင်၊ မိသားစု၊ မိတ်ဆွေအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ရပ်ရွာ၏ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်စွမ်းကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ မြှင့်တင်ထားရန် အရေးကြီးကြောင်း စသည့်အချက်တို့ ပါဝင်သည့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို လက်မခံသောလူငယ်များ၊ လူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူလူထုကို ရက်ရက်စက်စက် ဖမ်းဆီး ညှင်းပန်းသတ်ဖြတ်နေသည့် ဖက်ဆစ်စစ်တပ်ထံသို့ မဝင်ရောက်လိုသည့် လူငယ်များအတွက်သော် လည်းကောင်း၊ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များအပါအဝင် အဖွဲ့အစည်းများအတွက်သော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများအတွက်သော် လည်းကောင်း၊နိုင်ငံတကာ (အထူးသဖြင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ) အတွက်သော်လည်းကောင်း တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်များပါရှိသည့် အရေးပေါ်နှိုးဆော်ချက်”ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ရက်နေ့တွင်အဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေးပြည်သူ့အင်အားများချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ(မန္တလေး)က“ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့်စပ်လျဉ်း၍ စစ်မှုထမ်းဥပဒေကိုတုန့်ပြန်ရာတွင်ပြည်သူလူထုအနေဖြင့်အတတ်နိုင်ဆုံးတည်ငြိမ်မှုရှိရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေသည်ပြည်သူလူထုအား အဆုံးစွန်ဖိနှိပ်သည့်အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ လုပ်ရပ်များအဖြစ် လူထုတရပ်လုံးက ဆန့်ကျင်မှုပြုလုပ်ရာတွင်ပါဝင်ရန် လိုအပ်ကြောင်းစသည့် အချက်များ ပါဝင်သည့်အသိပေးချက်နှင့်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊လူမျိုးစုတော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့်နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုအသီးသီးအနေဖြင့်ဤပြည်သူစစ်မှုထမ်းဥပဒေ၏နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ပြည်သူလူထု၏ အခက်အခဲအကြပ်အတည်းများကိုညှိနှိုင်းအဖြေရှာကာ ထိရောက်စွာကူညီဆောင်ရွက် ပေးကြပါရန်တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်တို့ပါဝင်သည့်” သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်ကိုထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

နိုင်ငံရေးပါတီ၏ တုံ့ပြန်မှု

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် "စစ်ဘီလူးရဲ့ သွေးရူးသွေးတမ်းလုပ်ရပ်များနဲ့ ပတ်သက်၍ "လူ့ဘောင်သစ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၏နိုင်ငံရေးအမြင်သဘောထား (၃/၂၀၂၄) ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး အဆိုပါသဘောထားထဲတွင် (၁) လုပ်ခွင့်မရှိသူရဲ့ တရားမဝင်လုပ်ရပ် (၂) လူထုကို နှိပ်စက်ခြိမ်းခြောက် ဓားပြတိုက်မယ့်လုပ်ရပ် (၃) မတည်ငြိမ်မှုတွေ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ပြင်းထန်လာစေမယ့် လုပ်ရပ်နှင့် (၄) သွေးရူးသွေးတမ်းဖြစ်နေတဲ့ စစ်အုပ်စုရဲ့ တိုင်းပြည်ကို မြေလှန်ဖျက်ဆီးဖို့ ခြေလှမ်းပြင်တဲ့ လုပ်ရပ်များသာ ဖြစ်ကြောင်း” စသည့် အချက်တို့ ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။

‍

အမျိုးသားတန်းတူရေး၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရှိသည့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုပေါ်ထွန်းရေးအတွက် နိုင်ငံ့အာဏာသိမ်းယူထားသည့် စစ်တပ်၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နှင့် အာဏာရှင်စနစ်ဟူသမျှ ချုပ်ငြိမ်းရေးသည် တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သည့်အတွက် ပါတီအထွေထွေအတွင်းရေးမှူး နိုင်ဇေယျ၊ ဒုစစ်ဦးစီးချုပ်ဗိုလ်မှူးချပ် စလွန်းထော အပါအဝင် ယုံကြည်ချက်၊ ရပ်တည်ချက်တူညီသော ပါတီခေါင်းဆောင်နှင့် ပါတီဝင်များ၊ တပ်ဖွဲ့ဝင်များက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား ဆန့်ကျင်တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းလက်တွဲကာတိုက်ခိုက်သွားမည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) နိုင်ငံရေး၊စစ်ရေးဦးဆောင်အဖွဲ့က ဖေဖော်ဝါရီ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ယင်း ယုံကြည်ချက်၊ ရပ်တည်ချက်အား (၁၁) ကြိမ်မြောက်ပါတီညီလာခံ၌ အကျေအလည် ဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်း ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်ဖက်သဘောတူအပစ်ရပ်စာချုပ် (BilateralCeasefire Agreement) အတိုင်းရပ်တည်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ဆက်ဆံရန် ဆုံးဖြတ်သည့်အပေါ် လက်မခံနိုင်သည့်အတွက် ယခုကဲ့သို့ ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် မွန်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ ကျိုက်ထို၊ သထုံ၊ ဘီးလင်း၊ ကျိုက်မရော၊ သံဖြူဇရပ်နှင့် ရေးမြို့နယ်များတွင် ပြည်သူလူထုအပေါ် အကြမ်းဖက် ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခြင်း၊ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်း၊ လေကြေင်းမှ တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ နေအိမ် မီးရှို့မှုများပိုမိုပြုလုပ်လာသည့်အတွက် နိုင်ငံရေးအရ ဆက်လက်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဟုလည်းကြေညာချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

NMSP သည်၁၉၉၅ ခုနှစ်ကတည်းက နိုင်ငံရေး ပြဿနာအားနိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် စစ်အစိုးရနှင့် ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက်တို့တွင် အပစ်ရပ်ရေး သဘောတူခဲ့ကာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ– NLD လက်ထက်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး (NCA) စာချုပ်၌ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။

မွန်ပြည်သစ်ပါတီ၏စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး ထုတ်ပြန်ချက်အား ကြိုဆိုထောက်ခံကာ စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများအား ဆောင်ရွက်ပြီး နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းမှုများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ဖြစ်ကြောင်း မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(MonState Federal Council – MSFC) က စာအမှတ် ၃/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အာဏာရှင်စနစ်ပပျောက်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီအခွင့်အရေးနှင့် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးကို အာမခံသည့်ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုအဖြစ် ခိုင်မာအောင် တည်ဆောက်ရေးအတွက် အနာဂတ် ပြည်ထောင်စုတွင် ကျင့်သုံးနိုင်မည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတစ်ရပ်အား တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံ စုပေါင်းပါဝင်သည့် ဖက်ဒရယ်ဖော်ဆောင်ရေး ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်များ ကော်မတီ (People’s RepresentativeCommittee for Federal – PRCF) က ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံအား စုပေါင်းခေါင်းဆောင်မှု၊ စုပေါင်းအင်အားဖြင့် စုပေါင်းပိုင်ဆိုင်သော ပြည်ထောင်စုကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်လျက် ရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်းခြင်းဖြစ်ကြောင်းပါ ရှိကာ နိုင်ငံ့အာဏာသည် ပြည်သူတို့၏ လက်ထဲတွင်ရှိကြောင်း အစဉ် သေချာစေရမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ပြည်ထောင်စုစံတန်ဖိုးအဖြစ် "(က) ဒီမိုကရေစီအခွင့်အရေး၊ ဂျဲန်ဒါတန်းတူရေးနှင့် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးများ (ခ) တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် (ဂ) စုပေါင်းခေါင်းဆောင်မှု (ဃ) စုံလင်ကွဲပြားမှုကို လက်ခံခြင်း၊ သဟဇာတဖြစ်ခြင်း၊ ညီညွတ်ခြင်းနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုမရှိခြင်း (င) လူနည်းစုအခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ခြင်း"တို့ သတ်မှတ်ထားသည်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စည်းလုံးညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများမဟာမိတ် (UNA) အဖွဲ့ဝင်အချို့က အာဏာသိမ်းမှုအာ ဆန့်ကျင်ရန် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီဖော်ဆောင်ရေးကော်မတီ (People Representativesfor Federal – PRF) ကိုဖွဲ့စည်းရန် ဆွေးနွေးခဲ့ကာ သြဂုတ် ၂၁ ရက်တွင် PRCF ကို ပါတီနှင့် အစုအဖွဲ့ ၁၂ ဖွဲ့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ကော်မတီတွင် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (ShanNationalities League for Democracy) - SNLD) ၊ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (Arakan League forDemocracy - ALD) ၊ ကရင်အမျိုးသားပါတီ (KarenNational Party - KNP) ၊ ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (Zomi Congress forDemocracy – ZCD) ၊ လူ့ဘောင်သစ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Democratic Party for aNew Society – DPNS) ၊ ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီ ပါတီ (UnitedNationalities Democracy Party – UNDP) ၊ ဓနုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများပါတီ (Danu NationalitiesDemocracy Party – DNDP) ၊ ဒိုင်းနက်လူမျိုးများ တိုးတက်ရေးပါတီ (Daingnet NationalDevelopment Party)၊ မြိုအမျိုးသား ဒီမိုကရေစီပါတီ (Mro National DemocracyParty – MNDP) ၊ ကယန်းအမျိုးသားပါတီ (KayanNational Party – KNP) ၊ ရှမ်းပြည်ကိုးကန့်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (Shan State KokangDemocratic Party – SSKDP) နှင့် မွန်ရေးရာအဖွဲ့ (MonAffair Association – MMA) တို့ ပါဝင်သည်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ်အား ဆန့်ကျင်သော ညီညွတ်ရေးတပ်ပေါင်းစုတစ်ရပ် လိုအပ်ချက်အရ လူငယ်နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ လူမျိုးစုလူငယ်များ၊ ကျောင်းသားသမဂ္ဂဝင်ဟောင်းများ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပေါက်ဖွားလာသည့် ဒေသခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ(Local PDFs) ၊CDM ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများ၊ လူငယ်သမဂ္ဂနှင့် လူငယ်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်သည့် လူမျိုးပေါင်းစုံပြည်သူ့ညီညွတ်ရေးတပ်ဦး(People's United Front) ကို ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် မူဝါဒသုံးရပ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။

ချမှတ်ထားသည့်မူဝါဒနှင့် ကိုက်ညီကာ ဘုံရန်သူဖြစ်သည့် စစ်အာဏာရှင်အား တော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်မည့် မည်သည့်လူပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းနှင့်မဆို လက်တွဲပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်မည်ဟု PUF က ကြေညာထားကာ (၁)စစ်အာဏာရှင်စနစ် (စစ်သုံးစစ်) အပြီးတိုင် ဖျက်သိမ်းရေး၊ လူမျိုးပေါင်းစုံ လူထုတရပ်လုံး လုံးဝလွတ်မြောက်ရေး၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအားလုံး သွေးစည်းညီညွတ်ရေးအား မူဝါဒအဖြစ် ချမှတ်ထားသည်။

လူထုတော်လှန်ရေးမဟာမိတ်အင်အားစု (PRA-Magway) က ကြားကာလဖက်ဒရယ်ယူနစ်ဆိုင်ရာ မူဝါဒရပ်တည်ချက်အား နိုင်ငံရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ တရားစီရင်ရေး၊ အာဏာခွဲဝေကျင့်သုံးမှု၊ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်အချင်းချင်းကြား ဆက်ဆံရေး၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေး၊ မြေယာ/အခွန်/သယံဇာတခွဲဝေသုံးစွဲမှု၊ စီးပွားရေး၊လူမျိုးစုရေးရာဟူ၍ ကဏ္ဍကိုးခုခွဲကာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

PRA (Magway) သည် မကွေးတိုင်းအတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ ကျောင်းသားများ၊ မြေပြန့်ချင်းတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု အပါအဝင် ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြနေပြည်သူများ စုဖွဲ့ထားသည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ကာ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်သူလူထု၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံရေးဦးဆောင်သူများ၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီးနောက် ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

မကွေးဖက်ဒရယ်ယူနစ်သည် အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအတွက် အဖွဲ့ဝင်ယူနစ်တစ်ခု၏ ရှေ့ပြေးနမူနာ ဖြစ်ရမည်ဟု နိုင်ငံရေးမူဝါဒ၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားကာ အာဏာခွဲဝေရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ယူနစ်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခြင်းနှင့် ပြည်ထောင်စုအဆင့်၌ ခွဲဝေပေးသော နိုင်ငံရေး အခွင့်အာဏာ/လုပ်ပိုင်ခွင့်ဟု၍ ခွဲခြားထားသည်။ မြေယာ/အခွန်/သယံဇာတခွဲဝေသုံးစွဲမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဒေသတွင်း ကောက်ခံရရှိသည့်အခွန်ပမာဏ၏ ၇၀ % အား ယူနစ်အတွင်းရှိ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှု၊ အုပ်ချုပ်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် ရယူသုံးစွဲခွင့် ရှိရမည်ဟု မူဝါဒအဖြစ် ထည့်သွင်းထားသည်။

‍

တအာင်းမိသားစုများအတွင်း အသက် (၁၈) နှစ်ပြည့်၍ (၃၅) နှစ်အောက်ရှိသည့် အမျိုးသားနှစ်ဦးနှင့် အထက်ရှိသော မိသားစုများအနေဖြင့် တစ်ဦးကျစီ အမျိုးသားရေးသမိုင်းပေးတာဝန်အရ စစ်မှုမထမ်းမနေရ လာရောက်ရမည့် တပ်ဖွဲ့စုဆောင်းခြင်းဆိုင်ရာမူဝါဒအား ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PNLF) က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက် နေ့စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည့် ယင်းမူဝါဒ၌ အမျိုးသမီးအနေဖြင့် အသက် (၁၈) နှစ်မှ (၂၅) နှစ် အောက်ရှိသော သမီးမိန်းကလေး နှစ်ဦးနှင့်အထက်ရှိသော မိသားစုတိုင်းမှလည်း တစ်ဦး လာရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည်ဟု ပါရှိသည်။

ကင်းလွတ်ခွင့်အနေဖြင့် သားယောကျ်ားလေး နှစ်ဦး ရှိသည့်မိသားစုများ၌ တပ်သားသစ်စုဆောင်းရေးကာလ မတိုင်မီသုံးနှစ်ကတည်းက သာသနာ့ဘောင်အတွင်း၌ ရှိနေခြင်း၊ နာတာရှည်ရောဂါ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရောဂါခံစားနေရသူ၊ ကိုယ်လက်အင်္ဂါမပြည့်စုံသူ၊ အခြားနည်းဖြင့် သန်စွမ်းသူရှိနေပါက ကျန်တစ်ဦးအား ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးမည် ဖြစ်ကာ ပြစ်မှုတစ်ခုခုကြောင့်နှစ်ရှည်ထောင်ဒဏ် ကျနေသည့်ကာလအတွင်း ကျန်တစ်ဦးအား စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည် ဖြစ်သည်။

မိသားစုအတွင်း သားယောကျ်ားလေးနှစ်ဦးရှိပြီး တစ်ဦးမှာ မြန်မာအစိုးရဝန်ထမ်းဖြစ်သော်လည်း ကျန်တစ်ဦးကိုမူ စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်မဟုတ်သည့်အပြင် စစ်မှုထမ်းရန် လုံလောက်ပြည့်စုံသော်လည်း စစ်မှုထမ်းခြင်းမှ လွတ်မြောက်လိုသည့်အနေဖြင့် အခြားဒေသသို့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်သော်လည်း စစ်မှုထမ်းခြင်းမှကင်းလွတ်ခြင်းမပြုဘဲ တပ်ဖွဲ့စင်စာရင်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရမည် ဖြစ်သည်။

‍

အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုအာဏာသိမ်းမှု သုံးနှစ်ပြည့်အဖြစ် ထုတ်ပြန်သည့် "စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်" ပါ လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်အား အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေးအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) က ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ရက်တွင် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းအဝေး (၅/၂၀၂၄) အား ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

အစည်းအဝေးသို့ NUG ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလ၊ ဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းအပြင် ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးနှင့် ဒုဝန်ကြီးများ တက်ရောက်ခဲ့ကာ ယင်းဘုံသဘောတူညီချက်အားNUG ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး-KNU ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ-KNPP ၊ ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့-KIO ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး -CNFတို့ ပူးပေါင်းထုတ်ပြန်ထားခြင်းဖြစ်ကာ အချက် ခြောက်ချက် ပါဝင်သည်။

ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်ရဲ့လုပ်ငန်းစဉ် အဆင့်ဆင့်၌ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီ/မြန်မာစစ်တပ်အား စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး(ပြည်တွင်း/ပြည်ပ) ဖိအားပေးခြင်း၊ မြန်မာစစ်တပ်တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် နိုင်ငံရေးဦးတည်ချက် (၆) ရပ်အား လက်ခံပါက စစ်အာဏာသိမ်းမှု အဆုံးသတ်ခြင်းနှင့် အေးချမ်းတည်ငြိမ်စွာအာဏာလွှဲပြောင်းခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက်ဆွေးနွေးခြင်း အပါအဝင်လုပ်ငန်းစဉ် ၆ ချက်ပါဝင်သည်။

‍

၂၀၂၄ခုနှစ်အတွင်း အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဆိုင်ရာ အစီအမံများနှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတို့အား အမြန်ဆုံး ပြီးမြောက်အောင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် "နွေဦးတော်လှန်ရေး သုံးနှစ်ပြည့် နိုင်ငံရေးသဘောထား ကြေညာချက်" ၌ ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားသည်။

အာဏာသိမ်းအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုမှာ ဘက်ပေါင်းစုံမှ ပြိုလဲနေပြီဖြစ်ပြီး ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လတွင် ကျင်းပရန်လျာထားကာ တော်လှန်ရေးအောင်နိုင်ရန် မူဝါဒ၊ မဟာဗျူဟာနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်များကို ဆွေးနွေးအတည်ပြုမည် ဖြစ်ပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား ပိုမိုခိုင်မာသည့် ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်တစ်ရပ် ရရှိရေး ဆက်လက်ကြိုးပမ်းမည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

တော်လှန်ရေးအလွန်ကာလ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအား တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်၌ ရေးဆွဲရမည်ဟု NUCC ၏ နိုင်ငံရေး သဘောထားကြေညာချက်၌ ထည့်သွင်းထားကာ မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ အာဆီယံနှင့် နိုင်ငံတကာအစိုးရများအနေဖြင့်လည်း လက်ရှိ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲမှုများအား ပြန်လည်သုံးသပ်ကာ မြန်မာ့အရေးချဉ်းကပ်မှု မူဝါဒများ ပြောင်းလဲရန်လည်း တိုက်တွန်းထားသည်။

ချင်းပြည် (Chinland) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အခန်း (၉) နှင့် ပုဒ်မ – ၃၂ (က) အရ ချင်းပြည် (Chinland) အစိုးရအဖွဲ့အား အစိုးရအဖွဲ့၊ ရှေ့နေချုပ်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၊ စာရင်းစစ်ချုပ်များဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း Chinland Council က ထုတ်ပြန် ကြေညာလိုက်သည်။

အစိုးရဖွဲ့စည်းပုံအရဝန်ကြီးဌာန ၁၄ ခု ပါရှိကာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် PuPa Thang ၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်အား တရားသူကြီးချုပ်အဖြစ် Pu Thomas Thang Nou အပါအဝင် သုံးဦး၊ ရှေ့နေချုပ်အဖြစ် Dr. Tial Hnin ၊ စာရင်းစစ်ချုပ် PuChan Ham တို့အား တာဝန်ပေး ဖွဲ့စည်းထားသည်။

ဇန်နဝါရီ၃၀ နှင့် ၃၁ ရက်တွင် ချင်းလုံမြို့၌ ပြုလုပ်သည့် ကောင်စီဝင် ၁၀၀ ဦး တက်ရောက်သော အစည်းအဝေး၌ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ရေးကော်မတီ၏ အဆိုပြုတင်သွင်းချက်များအရ ဖွဲ့စည်း အတည်ပြုခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်နှင့် စစ်တပ်အနေဖြင့်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန်၊အရပ်သားများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုများချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်၊ဖမ်းဆီးထားသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများအားလုံးအား လွှတ်ပေးရန်နှင့်လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအပြည့်အဝရရှိခွင့်နှင့်သက်ဆိုင်သူများအားလုံးပါဝင်ဆွေးနွေးနိုင်မည့်အခင်းအကျင်း ဖန်တီးရန်တိုက်တွန်းကြောင်းစစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုသုံးနှစ်ပြည့်အဖြစ်နိုင်ငံကိုးနိုင်ငံမှနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနများကစုပေါင်း၍ ပူးတွဲကြေညာချက်တစ်ရပ်အားဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သြစတြေးလျ၊ကနေဒါ၊ နယူးဇီလန်၊ နော်ဝေ၊တောင်ကိုရီးယား၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနများပူးတွဲကြေညာချက်၌ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်နှင့် အထူးသံတမန်များ၏မြန်မာ့အရေးအတွက် ကြိုးပမ်းမှုများအားချီးကျူးကာ စစ်ကောင်စီအနေဖြင့်၎င်းတို့နှင့် အဓိပ္ပာယ်ရှိကာအပြုသဘောဆောင်သည့်ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများ ပြုလုပ်ရန်လည်းတောင်းဆိုထားသည်။ ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီအနေဖြင့်လည်းဆုံးဖြတ်ချက် ၂၆၆၀ (၂၀၂၂)ကိုအပြည့်အဝ အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့်မြန်မာနိုင်ငံ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများအားကောင်းလာစေရန်၊အရေးပေါ်လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီများ ဖြည့်ဆည်းပေးရန်အတွက်တောင်းဆိုထားသည်။ ထို့ပြင်နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့်လည်းစစ်အုပ်စုက အကြမ်းဖက်မှုများရပ်တန့်ကာ ယုံကြည်စိတ်ချရပြီးငြိမ်းချမ်းသည့် ဒီမိုကရေစီအနာဂတ်ထူထောင်နိုင်ရေးအတွက် စစ်မှန်၍အားလုံးပါဝင်သော တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲများဖြစ်ပေါ်လာရေးအတွက်ဝိုင်းဝန်းတွန်းအားပေးကြရန်လည်းတိုက်တွန်းထားသည်။

‍

"စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေး အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် အဖွဲ့များ၏ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်"အမည်ဖြင့်ဦးတည်ချက် ခြောက်ရပ်အားအမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ– NUG ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး- KNU ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ- KNPP ၊ ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့- KIO ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး -CNF တို့ ပူးပေါင်း၍ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဦးတည်ချက်ခြောက်ရပ်၌ စစ်အာဏာသိမ်းမှုဖယ်ရှားကာ မြန်မာစစ်တပ်၏နိုင်ငံရေး၌ ပါဝင်နေခြင်းအားအဆုံးသတ်ရန် ပါဝင်ပြီးဖော်ပြပါ ဦးတည်ချက်များအားမြန်မာစစ်တပ် တာဝန်ရှိသူများလက်ခံလာပါက စစ်အာဏာသိမ်းမှုအဆုံးသတ်ခြင်း၊ အေးချမ်းငြိမ်းချမ်းစွာအာဏာလွှဲပြောင်းခြင်းဆိုင်ရာကိစ္စများ ဆွေးနွေးမည်ဟုလုပ်ငန်းစဉ်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ၌ပါရှိသည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌မျှော်မှန်းချက်၊ဦးတည်ချက်ခြောက်ရပ်အပါအဝင်ရပ်တည်ချက် ကိုးရပ်၊လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်ခြောက်ရပ်ကိုလည်းထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

ချင်းပြည်သူများ၏လိုအပ်ချက်များအား ထိရောက်စွာ ပိုမိုဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် ချင်းပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကာ ကော်မတီသည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(NUCC) ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) တို့နှင့် ကြားကာလ ချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(ICNCC) မှ တစ်ဆင့်ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ဖြစ်ကြောင်း ဇန်နဝါရီလ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ချက်အမှတ် (၂/၂၀၂၄) ဖြင့်  ICNCC က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ICNCC သည် ချင်းတစ်မျိုသားလုံး စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို ရှေးရှုလျက် ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ အချင်းချင်းအကြား မလိုလားအပ်သည့်ပဋိပက္ခများ မဖြစ်ပေါ်ရေး၊ ချင်းအမျိုးသားရေးအတွက် တွေ့ဆုံသင့် တွေ့ဆုံထိုက်သည့် အဖွဲ့အစည်းများအား ဖိတ်ခေါ်ကာ နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီမှုရရှိနိုင်ရန် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်မည့်အပြင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း (၂)၊ ကြားကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာအစီအမံ၊ အခန်း (၈) – အပိုဒ်(၅၂)အရ ချင်းပြည်နယ်အစိုးရအား ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ပါရှိသည်။

‍

“စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းပြီး ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး လိုလားတောင့်တလျက်ရှိသော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်သည်အထိ ဘဝတူညီနောင်မဟာမိတ်များနှင့်အတူ ဆင်နွဲသွားမည်" ဟု ပအိုဝ်းလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ်(PNLO) ၏ထုတ်ပြန်ချက်အား အလေးအနက်ထား ကြိုဆိုကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(PNFC) က "ပအိုဝ်းဒေသတွင်းအခြေအနေနှင့် စပ်လျဉ်း၍ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်" အမည်ဖြင့်ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

PNLO သည် အပစ်ရပ်သဘောတူစာချုပ် (NCA) အား လက်မှတ်ထိုးထားသည့်အဖွဲ့ဖြစ်ကာ စစ်ကောင်စီ စီမံခန့်ခွဲမှုအောက်တွင် ရပ်တည်နေသော ပအိုဝ်းအမည်ခံလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့အနေဖြင့် အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးလမ်းကြောင်းပေါ်သို့ ကူးပြောင်းရပ်တည်သွားရန် လေးနက်စွာ တိုက်တွန်းကြောင်း ဗဟိုကော်မတီက ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကာ ရရှိပြီးသောသွေးစည်းညီညွတ်ရေးကို အခြေခံ၍ ပအိုဝ်းအချင်းချင်းကြား ပဋိပက္ခမဖြစ်စေရေးကို PNO/PNA က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပေးရန်လည်းPNFC က ပန်ကြားထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုလက်မှသိမ်းယူထားပြီး ဖြစ်သည့်မြို့နယ် (၇)ခု၌တော်လှန်ရေးနှင့်ဒေသအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများဖော်ဆောင်ရာ၌အကြမ်းမဖက်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CivilDisobedienceMovement– CDM) တွင်ပါဝင်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအားပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(PSLF/TNLA) က ဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ဖိတ်ခေါ်လိုက်သည်။

အာဏာရှင်စနစ်ကင်းစင်ပြီဖြစ်သည့် တအောင်းဒေသ၌CDMပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့်ပြည်သူ့အကျိုးပြုလုပ်ငန်းနှင့်အာဏာရှင်စနစ်ကျဆုံးပျက်သုဉ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များအားပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက်ဖိတ်ခေါ်ရခြင်း ဖြစ်ကြောင်းလည်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ကရင်နီပြည်နယ်အတွင်းတပ်စွဲထားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုလက်အောက်ခံတပ်ရင်းများအနေဖြင့်ပြည်သူ့ဘက်သို့ ဘက်ပြောင်းရန်နှင့်ဘက်ပြောင်းရေးအစီအမံအရလက်ရှိ ရာထူးများအတိုင်းပြန်လည်ထမ်းဆောင်ခွင့်နှင့်မိသားစုအလိုက် ဘက်ပြောင်းသူများအားအထူးအကျိုးခံစားခွင့်ဆောင်ရွက်ပေးမည် ဖြစ်ကြောင်းကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်(Karenni Nationalities Defense Force – KNDF) ကဇန်နဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကရင်နီပြည်နယ်အတွင်းအစုလိုက် အပြုံလိုက်မီးရှို့သတ်ဖြတ်မှု၊ပြည်သူ့အိုးအိမ်စည်းစိမ်များအားမီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုစသည့်စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ထားသူများအားKNDF အနေဖြင့်အပြီးသတ် ချေမှုန်းရန် ယတိပြတ်မူဝါဒချမှတ်ထားပြီး ဖြစ်ကာဒေသအတွင်း အခြေစိုက်ထားသည့်ခြေမြန်၊ ခြေလျင်၊အမြောက်တပ်ရင်းများအနေဖြင့်ဒေသအတွင်း နှစ်ရှည်လများမှီတင်းနေထိုင်ခဲ့သည်များကိုထောက်ထားကာ ကရင်နီပြည်သူများနှင့်အတူရပ်တည်ကာ အာဏာရှင်အားဆန့်ကျင်ရန်အတွက် ပြည်သူ့ဘက်သို့ဘက်ပြောင်းရန်လည်းအထူးတိုက်တွန်းထားသည်။

‍

“မြန်မာအမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏တရုတ်နိုင်ငံနှင့် စပ်လျဉ်းသည့်ရပ်တည်ချက်” - “The NationalUnity Government’s Position on China” အားNUG ကဇန်နဝါရီ ၁ ရက်၌ ထုတ်ပြန်ထားရာယင်းရပ်တည်ချက်ကြေညာစာတမ်းသည်မိမိတို့၏ မူဝါဒနှင့်ရှုမြင်မှုအား ကိုယ်စားပြုခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၂၁ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံအလုပ်သမားတပ်ပေါင်းစု (MyanmarLabour Alliance - MLA) က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

NUG  နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှတစ်ဆင့်ထုတ်ပြန်သည့် တရုတ်မူဝါဒဆိုင်ရာကြေညာချက် အမှတ် (၇)၌" တရုတ်နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးအရ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့်အခြားလူမှုစီးပွားလုပ်ငန်းများ၏လုံခြုံရေးကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်မည်”ဟု ပါရှိရာ ၎င်းသည်MLA ကအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်သည့်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(NUCC) နှင့်NUG တို့၂၀၂၂ ခုနှစ် မေလက သဘောတူရေးဆွဲထားသည့်မဟာဗျူဟာစာတမ်းပါအချက်နှင့် ကွဲလွဲနေသည့်အတွက်ကန့်ကွက်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ပါရှိသည်။

ထို့ပြင်တရုတ်တနိုင်ငံတည်းမူဝါဒ(One China Policy) အားမြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးမူဝါဒကဲ့သို့ထည့်သွင်းဖော်ပြထားခြင်းအပေါ်နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်သည်အင်အားစုအားလုံး မူဝါဒအဖြစ်သဘောတူနိုင်မည် မဟုတ်သည့်အတွက်ကန့်ကွက်ကြောင်းကိုလည်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိကာယင်းမူဝါဒများနှင့် ပတ်သက်၍ပိုမိုကောင်းမွန်သည်ဆွေးနွေးဖလှယ်မှုများပြုလုပ်နိုင်ရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်းလည်းဖော်ပြထားသည်။

တော်လှန်ရေးကာလအတွင်းအသုံးပြုမည့် ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၂၃)အားချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိတော်လှန်ရေးအင်အားစုများကပြဌာန်းထားခြင်းအပေါ်ဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရင်းခံစနစ် ရှုထောင့်မှသုံးသပ်ချက်အား ဥပဒေအထောက်အကူပြုကွန်ရက်(Legal Aid Network) က ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင်  ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံပြဌာန်းမှုနှင့် ပတ်သက်၍သဘောထားအမြင်ကွဲပြားမှုများရှိသော်လည်း သမိုင်းမှတ်ကျောက်တင်ရမည့်နိုင်ငံရေးအရွေ့တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု LAN ကသတ်မှတ်ထားကာ ချင်းပြည်လွှတ်တော်အား၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရကိုယ်စားလှယ်များဖြင့်သာဖွဲ့စည်းထားခြင်း၊ ဥပဒေအရပြည်နယ်အား ဝန်ကြီးချုပ်စနစ်ဖြင့်ဖွဲ့စည်းမည်ဖြစ်သော်လည်းအစိုးရအစား ချင်းပြည်နယ်ကောင်စီအားတာဝန်ခံစေခြင်း၊ လွတ်လပ်သည့်တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာအခြေခံအချက်များ လုံလောက်စွာပြဌာန်းထားမှုမရှိခြင်း မရှိသည့်အပြင်တရားသူကြီးချုပ်နှင့်တရားသူကြီးများအား ကောင်စီအားတာဝန်ခံစေခြင်းများသည်တိုင်းပြည်ယန္တရားနှင့်တိုင်းပြည် အဆောက်အအုံများအကြားဖွဲ့စည်းတည်ရှိမှုဆိုင်ရာရှုပ်ထွေးမှု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းအပြင်အကြံပြုချက် ငါးရပ်ကိုလည်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ကရင်ဘာသာစကား၊ယဉ်ကျေးမှု၊ သမိုင်းနှင့်ဝိသေသလက္ခဏာများအပြင်ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ရေးအတွက်လုပ်ဆောင်နေသည့် KarenTeacher Working Group – KTWG မှာလက်ရှိတွင် ကျောင်းပေါင်း၂,၁၆၇ကျောင်း တည်ထောင်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကာဆရာ/ဆရာမ၁၂,၀၃၅ဖြင့် လည်ပတ်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

KTWG  အားမြန်မာနိုင်ငံရှိ ကရင် အပါအဝင်အခြားသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားကလေးသူငယ်များ အရည်အသွေးမှီပညာရေးအား လက်လှမ်းမီနိုင်ရေးအတွက်၁၉၉၇ ခုနှစ်ကတည်းကစတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။KTWG သည်လက်ရှိတွင် မြန်မာပြည်အရှေ့ပိုင်းဒေသကျောင်းပညာရေးအစီအစဉ် (EasternBurma Community Schooling Project) ကိုလည်းအကောင်အထည်ဖော်နေကာကျောင်းသားပေါင်း ၄၈၇,၆၅၅ဦးအထိ ပညာသင်ကြားပေးထားနိုင်ပြီဖြစ်သည်။

‍